Moc acvitay apvanmoncama apvisqui
1 Aptalhosquic nic nat amyaa apvisqui Nabucodonosor: Coo sicvisay Visqui Nabucodonosor. Altamjoc quellhip coytic actamilaycam apquilvalhoc apyovoclhojo enlhitaoc apquileyvam as nalhpop. 2 Elyasamcojo quellhip aptamjaycam simpilapquiscama, setnesquiscama alhta Dios apna netin. 3 ¡Avanjec anco apmopvan najan aptamjaycam simpilapquiscama Dios! ¡Cotningvomejec sat nelha apcanamaclha Dios najan aptemaclha apmopvan!
4 Coo sicvisay visqui Nabucodonosor. Acnec alhta coo tingma ajac, acyitna inlhojo actamilaycam evalhoc, am alhta coymalhcac lhama asoc. 5 Invitac alhta sicvanmoncama alhtaa. Intiyacmec alhta evalhoc acyiplomo siyay coo, ayinyema acvitay sicvanmoncama. 6 Ayapajasquic alhta amyaa, yoyam jeltiyaningvota apyovoclhojo apquiltemaclha apquilyascamco yoclhilhma Babilonia. Altamjoc alhta jelyascasingvomoc actemaclha acvitay sicvanmoncama. 7 Apquilvoctac alhta sicnaclha apyovoclhojo quilaney poc, najan apquilyascamco actemaclha injangaoc, najan apquilyascamco apquiltemaclha, najan apquilyascamco apyová. Altimnasquic alhta inyicje actemaclha acvitay sicvanmoncama. Am alhta colapvancaac jelyascasingvomoc. 8 Alhayi alhta apvocta sicnaclha Daniel, moc apvisay Beltsasar, apvisayó lhama dios ajanco. Espíritu apanco Dios apna apvalhoc Daniel. Altimnasquic alhta actemaclha acvitay sicvanmoncama, actomjac alhta siyanya: 9 Lhip Beltsasar, apquimja apmamyi nac lhip nipyesicsa apquilyascamco apquiltemaclha. Acyasamcoc coo apna lhip apvalhoc espíritu apanco Dios. Apyasamcoc lhip acyovoclhojo asoc alyilhamalhca. Quip ingyeylhojo, jeltimnas siclho asoc acvitay sicvanmoncama. Jeyascasingvom sat actemaclha acvitay sicvanmoncama. 10 Eycaso alhta acvitay sicvanmoncama naysicsa sicyitnama:
Inquinmec alhta lhama yamit nitnoc anco natalo amyip.
11 Inquictinquic alhta yamit, acticlhicvocmo netin. Invitalhquic alhta yamit apquilaneyo enlhit apquileyvam lhalhma anco.
12 Altamila alhta ava, cotlaycaoc alhta acyilhna eltovamcoc apyovoclhojo enlhit. Inquilyancac alhta pisquisca enlhit apnatoscama. Inquilyancac alhta nata allanay alhanaoc netin yamit. Inquinyemac alhta as yamit nintom, apquiltiyaningvoycta apyovoclhojo enlhitaoc as nalhpop.
13 Pilapcasquic alhta acvita sicvanmoncama ángel enlhit apquinyema netin. 14 Aptomjac alhta ángel apyimnatesa appayvam:
Elyatemen sat yamit, elsavojo actengaoc. Elsavojo yamit ava najan acyilhna. Colinyajamcoc sat apnatoscama alyanca coning yamit, najan nata alyanca maa.
15 Noelic nasa avjac acyiplomo ayquipmenaoc. Enatjit sat cadena yamit avjac, coytic ac lha naysicsa paat. Cotyamoc sat tiyam etin acyitnamaclha, coytic sat nalhpop yamit avjac, acno alyanca nalhpop ninatoscama.
16 Mepqui apvalhoc sat etnejic, elhojoc sat (apvisqui) asoc navjac, acvaycmo siete años elngamcojo acmasom.
17 Eycaso ayinyema siclho apquilpamejitsomap ángeles Dios apquilasinancama. Elyasingvomoc sat apyovoclhojo enlhitaoc, aptemaclha Dios apna netin apyimtalhnamo. Apvanquic etnesquisic apvisqui apjalhnancoc, apvanquic elvatesquisic apvisqui nipyesicsa enlhitaoc. Apvanquic etnesquisic apvisqui apjalhnancoc enlhit mepqui ayajamalhco apvalhoc.
18 Eycaso siclhanma acvitay sicvanmoncama, sicvisay visqui Nabucodonosor. Lhip Beltsasar, jeyascasingvom sat amyaa. Paj lhama apyascamco apquiltemaclha comopvan jeltimnacsic. Apvanqui eyca lhip jeyascasingvomoc, ayinyema lhip apvalhoc apna espíritu apanco Dios — nic nat aptomjac apvisqui.
19 Intiyacmec alhta apvalhoc alinga amyaa Daniel, moc apvisay Beltsasar. Actomjac alhta siyanya Beltsasar: Nocotyim nasa apvalhoc lhip, aplinga amyaa acvitay sicvanmoncama najan actemaclha singyascasingvoyam. Apcatingmavoc alhta Beltsasar: ¡Altamjo inyicje ellingamcojo acyimtalhnama cotnaja ingmoc, yoyam emyovacpoc lhip visqui apyimtalhnamo! 20 Invitac alhta lhip apvanmoncama yamit acvinatem, acticlhicvocmo netin, acvitamalhca apquilaneyo enlhitaoc lhalhma anco. 21 Altamila alhta yamit ava, cotlaycaoc alhta acyilhna eltovamcoc enlhitaoc lhalhma anco. Inquilyancac pisquisca enlhit apnatoscama, inquilyancac nata netin yamit allanay alhanaoc. 22 Lhip visqui apyimtalhnamo apyitsomacpo yatim acvinatem. Apyimtalhnamo apanco nac lhip, acvaycmo netin lhip apcanamaclha najan acvaycmo lhalhma anco as nalhpop. 23 Invitac alhta lhip apvanmoncama lhama ángel apvayventama as nalhpop, aptomja apcanya: Elyatemen sat yamit, eltovas maa. Elmiyov sat avjac acyiplomo ayquipmenaoc. Enatjit sat cadena yamit avjac, coytic ac lha naysicsa paat. Cotyamoc sat tiyam etin, coytic sat avjac nalhpop, acno alyanca nalhpop ninatoscama, acvaycmo siete años. 24 Eycaso singyascasingvoyam Dios apna netin aplhenacpo lhip visqui apyimtalhnamo. 25 Eyinyovacpoc sat lhip visqui apyimtalhnamo, epalhavomoc sat asoc navjac najan ninatoscama. Etoc sat lhip paat, acno actom vayqui. Cotyamoc sat tiyam etin apyitnamaclha lhip. Cotnejic sat acvaycmo siete años appalhaviyam lhip maa. Eyicpilcangvomoc sat lhip Dios apna netin apmovan apanco etnesquisic apvisqui apjalhnancoc, acno aclhanma apvalhoc apanco. 26 Inlhenalhquic yamit avjac acyiplomo ayquipmenaoc, yoyam comyovalhca. Apyitsomacpo lhip visqui apyimtalhnamo, emyovacpoc sat lhip aptimem apvisqui, apyicpilco inlhojo lhip Dios apmopvan apanco aptomja apyimtalnamo. 27 Lhip visqui apyimtalhnamo, ingyeylhojo sicpayvam: Nosilhnanacpojo nasa apanco, iyiplovcasojo actemaclha acpeyvomo. Ilvates aptemaclha acmasom. Ingyimlimojo sat mataa enlhit mepqui apquilnatam. Coytic sat actamilaycam apvalhoc lhip visqui apyimtalhnamo. Coymalhquejec sat mataa lhama asoc — nic nat aptomjac Daniel, moc apvisay Beltsasar.
28 Insovjongvocmec nic nat amyaa aplhenacpo apvisqui Nabucodonosor: 29 Invocmec nic nat moc año. Aptiyasam nic nat apvisqui, payjoc tingma pac, yoclhilhma Babilonia. 30 Aptomjac nic nat apvisqui: ¡Quip elanojo quellhip tingma apvanyam Babilonia! ¡Coo eyca ayinyema sicmovan ajanco, yoyam ellanacpoc tingma! ¡Elyasingvomoc sat apyovoclhojo enlhitaoc sictemaclha sicyimtalhnamo! — nic nat aptomjac apvisqui.
31 Pilapcasquic nic nat aclingalhco appayvam ayinyema netin: Quip ingyeylhojo lhip visqui Nabucodonosor. Metnaja mocjam lhip apvisqui as yoclhilhma. 32 Eyinyovacpoc sat lhip, yoyam epalhavomoc lhip asoc navjac najan ninatoscama. Etoc sat lhip paat, acno actom vayqui. Cotnejic sat acvaycmo siete años. Eyicpilcangvomoc sat lhip apmopvan apanco Dios apna netin. Apyimtalhnamo apanco nipyesicsa enlhitaoc apyovoclhojo as nalhpop. Apvanquic etnesquisic apvisqui apjalhnancoc, apvanquic elvatesquisic aptimem apvisqui, acno aclhanma apvalhoc apanco — nic nat intomjac amyaa ayinyema netin.
33 Insovjongvocmec nic nat amyaa aclhenamalhca. Apyinyovacpec nic nat apvisqui Nabucodonosor. Aptovquic nic nat paat, acno actom vayqui. Intiyacmec nic nat tiyam etin apyitnamaclha apvisqui. Ajolhec nic nat actomjaclha apva, ajolhec nic nat apopeoc, malha apopeoc mama apyivey.
Actamilayclha apvalhoc Nabucodonosor
34 Coo sicvisay Nabucodonosor. Invocmec alhta nelha siete años allhenamalhca. Acsicjaclhec alhta netin, inmasquec alhta sictemaclha ayanem. Actomjac alhta siyayo Dios Apyimtalhnamo apna netin cotmongvoycamlha nelha.
Apmopvan innac Dios Visqui Apyimtalhnamo, cotningvoyam nelha apcanamaclha.
35 Mepqui apquilyimtalhnamo apyovoclhojo enlhitaoc as nalhpop. Apyiplovcasquic mataa aclhanma apvalhoc, payjoc maa netin najan as nalhpop. Copvanquejec lhama enlhit ingyinmelham lhip apmopvan. Copvanquejec enlhit ingyanic lhip: ¿So actomja yi? - Paj. ,
36 Pilapcasquic alhta actamilaclho evalhoc coo. Eltimescasquic mocjam visqui apancaoc enaymacoc yatapquilviscaa, nipyesicsa enaymacoc enlhit, acyiplomo mayayo najan sicyimtalhnamo, am colhnoc siclhoc alhta. 37 Coo sicvisay Nabucodonosor. Actimec coo siyayo Dios apna netin, apvisay Mayayo najan Apyimtalhnamo. Aptomja appeyvomo najan nasoc anco aptemaclha. Apvanquic eyinyovsic (elvatesquisic) apquiltemaclha apancaoc enlhit apquilyimtalhnamo.
Nabucodonosor itarova
1 “Che, Nabucodonosor, py'a guapýpe aikómi che róga guasúpe ha opa mba'e hembypa chéve. 2 Upéinte, peteĩ pyharépe, ahecha che képe peteĩ mba'e che mopirĩmbaitéva. Heta mba'e che mongyhyjéva ahecha. 3 Upérõ ahenoika opa karai arandu kuéra Babilonia peguápe omombe'u haguã chéve mba'épa he'ise umi mba'e che képe ahecháva. 4 Ou paje apoha, mba'e rechahára, karai arandu ha imba'e kuaáva mbyja kuérare oma'ẽvo. Amombe'u chupe kuéra umi mba'e che kepegua ha ndaikatúi he'i chéve mba'épa he'ise. 5 Ipahápe ou che rendápe Daniel, hérava avei Beltsasar, che tupã heraháicha. Tupã espíritu niko omyenyhẽ Daniel rekove. Amombe'u chupe upe che képe ahecha vaekue, kóicha: 6 ‘Beltsasar, nde niko hína karai kuéra arandu ruvicha. Che aikuaa Tupã espíritu nde rekove omyenyhẽha, ha aikuaa ave reikuaaha opa mba'e oĩva iñemimby. Ehendumi ko ahecha vaekue che képe ha ere chéve mba'épa he'ise.
7 Yvy mbytetépe ahecha oñembo'y
peteĩ yvyra máta ijyvatetéva.
8 Upéva okakuaa
ha imáta ipoguasuve ohóvo.
Hu'ã yvága peve oguahẽ
ha ojehecha,
yvy apýra guive.
9 Umi hogue iporã asy,
ha hi'a heta.
Maymáva chugui okaru.
Mymba ñumegua opytu'u iguýpe,
ha hakãre ojaitypo guyra kuéra,
Opa oikovéva hi'aguĩnte okaru.
10 Peichaháguinte ahecha Tupã remimbou, opa mba'e ohecháva, yvágagui oguejýva, 11 ha hatã he'íva:
Peity pe yvyra máta,
ha peikytĩ umi hakã,
pe hogue'opa
ha pemosarambi umi hi'a.
Tohopa mymba kuéra
iguýpe opytu'úva,
ha opa umi guyra kuéra
hakãre ojaitypóva.
12 Upe hapo ha imátante peheja,
fiérro ha vrónse pemoĩ hese
ha pe ñúme peheja,
kapi'ity apytépe.
Peheja to'a hi'ári ysapy,
ha mymba ñu apytépe
kapi'íre tokaru.
13 Tahesarái ha'e yvyporaha
tove mymbáicha toiko, 7 áño pukukue.
14 Upéicha he'i umi Tupã remimbou
opa mba'ére omañáva.
Toikuaáke opavave yvy ári
Tupã Yvatetegua
ipu'akaha opa tetãre.
Ha'e pe omoĩva
oisãmbyhy vaerãme,
ha omoĩva omoĩsévape.
Ha'e omoĩ tetã mburuvichárõ,
upe imichĩvévape yvy ári.’”
15 Mburuvicha guasu Nabucodonosor he'i:
—Péicha ahecha kuri che képe ha nde Beltsasar, eréta chéve mba'épa he'ise. Peteĩnte jepe karai arandu kuéra che retãgua apytépe ndoikuaái mba'épa he'ise. Nde katu reikuaa vaerã, Tupã imarangatúva espíritu oĩgui ne ndive.
16 Upérõ Daniel, hérava avei Beltsasar, opyta okirirĩ omondýigui chupe umi mba'e oúva chupe iñakãme. Nabucodonosor katu he'i chupe:
—Beltsasar, ani reheja upe che képe guare ne mondýi, térã umi mba'e he'iséva.
Beltsasar he'i chupe:
—Hánga'u umi mba'e recha vaekue ho'a nde rehe ija'e'ỹva akã ári, ha ani nde ári. 17 Pe yvyra máta nde rehecha vaekue opu'ã yvate ha ipoguasu, ohupyty yvága ha ojehecha mombyry guive. 18 Umi hogue iporã, ha pe yvyra máta hi'a hetágui omongaru opavavépe. Iguýpe opytu'u mymba ñumegua ha hakãme ojaitypo guyra kuéra. 19 Che ruvicha, upéva pe yvyra máta nde hína. Nde niko mburuvicha ndetuicháva, nde tuichakue yvága ohupyty, ha nde po guýpe oĩ opa tetã yvy jerekuévo. 20 Nde, che ruvicha, rehecha avei Tupã imarangatúva remimbou, opa mba'e ohecháva, oguejy ramo yvágagui ha he'i: “Peity yvýpe pe yvyra máta ha pehundi. Upe hapo ha imátante peheja, fiérro ha vrónse pemoĩ hese ha ñúme peheja, kapi'ity apytépe. Peheja to'a hi'ári ysapy, ha mymba ñumegua apytépe kapi'íre tokaru, 7 áño pukukue. 21 Upéva hína pe nde kepegua he'iséva ha Tupã Yvatetegua he'íma péicha ojehutaha ndéve, che ruvicha. 22 Nde, che ruvicha, reñemosẽta yvypóra apytégui reiko haguã mymba apytépe ñúre. Vakáicha kapi'íre rekarúta ha ysapy ne myakỹ mantéta. Péicha reikóta 7 áño pukukue, rehecha kuaa peve Tupã Yvatetegua ipu'akaha opa mburuvicha guasúre, ha ha'e omoĩha hendápe upe ha'e oipotáva. 23 Ha he'i ramo ojeheja haguã pe yvyra rapo imáta rembyre reheve, he'ise oñeme'ẽ jeytaha ndéve nde guapyha, rehecha kuaa rire ha'e oĩha opa mba'e ári. 24 Upévare, che ruvicha, ejapo ko ha'éva ndéve: ‘Anive ne rembiapo vai ha eiko hekoitépe. Epoi ne reko añágui ha eipytyvõ imboriahúvape. Ikatu mba'éko upéicharõ reiko py'a guapýpe ha osẽ porãmba ndéve opa mba'e.”
25 Opa ko'ã mba'e oñemombe'uháicha, ojehu mburuvicha guasu Nabucodonosórpe. 26 Áño haguépe, oguata jave hína hóga jere rupi, Babilóniape, 27 he'i sapy'a:
—Ajépa tuichaite ko Babilonia! Che amopu'ã vaekue ko táva ko'ápe aiko haguã ha opavave oikuaa haguã mba'eichaitépa che tuicha.
28 He'ipamívo ko'ã mba'e, yvágagui oñehendu ñe'ẽ he'íva: “Ehendúke ko ndéve ha'éva mburuvicha guasu Nabucodonosor. Nde ndaha'e mo'ã véima mburuvicha guasu. 29 Reñemosẽta yvypóra apytégui, reiko haguã mymba kuéra ndive. Vakáicha kapi'íre rekarúta 7 áño pukukue, rehecha kuaa peve Tupã Yvatetegua oĩha mburuvicha kuéra ári, ha ha'e omoĩha hendápe upe ha'e oipotávape.”
30 Upepete voi oiko Tupã he'i haguéicha, ha Nabucodonosor oñemosẽ yvypóra apytégui. Vakáicha oñepyrũ okaru kapi'íre ha ysapy mante hi'ári ho'a. Iñakã rague okakuaa taguato raguéicha, ha guyráicha ipyapẽ mbuku.
Nabucodonosor okuera
31 Oñembotývo umi ára oñemoĩ vaekue chéve, che, Nabucodonosor, ama'ẽ yvágare ha añandu akuera jeyha che akãme. Upérõ amomba'e guasu Tupã Yvatete guápe ha amomorã kóicha upe opa ára oikovévape:
“Ha'e oĩ opa mba'e ári,
mayma oúva oĩne ipo guýpe,
ha'e oporosãmbyhýta opa ára.
32 Henondépe, opa yvypóra,
ndaha'éi mba'eve.
Ha'e ojapo opa mba'e oipotáva,
yvy ári ha yvágape avei.
Ndaipóri ikatúva hese oñemoĩ,
ha noporandúi avavépe mba'épa ojapóta.”
33 Upepete añandu akueraite hague che akãme, ha opaite mba'e oñeme'ẽ jey chéve. Oiko jey che hegui mburuvicha mbarete ndetuicháva. Che rogagua ha opa poguasu kuéra oupaite che rendápe, ha che retã tuichave ymave guarégui.
34 Upévare che, Nabucodonosor, amomorã ha aropurahéi, amomba'e guasu ha arohory mburuvicha guasu yvágape guápe. Opa mba'e ha'e ojapóva niko añete ha hekopegua. Ha'e omomichĩ opavave oñemombaretesévape.”
