Apquilimpocjay co Asiria nipyesicsa co Judá
(2~R 18.13—19.37Is 36—37)1 Appenasquic nic nat Ezequías as asoc naysicsa meyasquiyam Visqui ingac. Pilapcasquic nic nat apvitacpo apvisqui Senaquerib najan apnaymacoc co Asiria elimpocjac nipyesicsa co Judá. Apquilvocjac nic nat tingma apquilvanyam apquilyimnatem, yoyam ellanac apquilimpocjay.
2 Apvitac nic nat Ezequías aptemaclha apvisqui Senaquerib, yoyam elimpocjac tingma Jerusalén. 3 Apquilpamejitsacpec nic nat apquilviscaa mayayo najan singilpilhtetemo apquilviscaa. Apquililtamjoc nic nat elmeyvoc actiyapmaclha yingmin payjoc tap tingma apvanyam. Apquilyispaquic nic nat apquilpamejitsomap. 4 Apcaneclhec nic nat apyovoclhojo enlhitaoc, elapiclha (elatipiclha) aclhamoclhojo acyitnamaclha yingmin (actiyapmaclha yingmin), najan maa yingmin atamnic coning tingma. Melvityejec sat apyinaycaoc yingmin cotnaja ingmoc co Asiria.
5 Apvascapquic nic nat Ezequías ellaniclha mocjam mataymong tingma apjalhtam, najan ellanac tingma nitno netin apjalhtam mataymong, najan ellanac mocjam lhama apjalhtam nipyava tingma. Apquillanac nic nat mocjam tingma apjalhtam terraplén tingma Jerusalén (tingma David). Apcanama ilhnic nat colhic allana aclhamoclhojo sovjeva najan ningajapsomalhca (ningilmaycam). 6 Aptimescasquic nic nat apquilviscaa nipyesicsa enlhitaoc, apcansaclho ilhnic nat payjoc atong acyivey, aptomja apquilanya: 7 ¡Elyimnac sat quellhip, elvascap sat maa! Noela nasa apvisqui co Asiria najan apnaymacoc appintalhnama. Ningilyimnatem nincoo, am elhno cotnaja ingmoc. 8 Apcanayquic mataa apvisqui cotnaja ingmoc, conyemac sat apquilmopvan enlhit singilpilhtetemo. Nincoo eyca ningmovan ayinyema Dios Visqui ingac aptomja singilpasmom naysicsa ningilnapomalhca— nic nat aptomjac apvisqui. Inquilmec nic nat apquilvalhoc enlhitaoc apquillinga Ezequías appayvam.
9 Apnec nic nat Senaquerib apvisqui co Asiria najan apquillhalhmaa singilpilhtetemo payjoc tingma Laquis, yoyam elimpocjac maa. Apcapajasquic nic nat apquilasinancama ellingacsic sat amyaa tingma Jerusalén, colhic sat altimnasa Ezequías apvisqui co Judá najan apnaymacoc, tingma Jerusalén, intomjac nic nat amyaa:
10 ¡Coo sicvisay Senaquerib visqui co Asiria! Quip elaylhojo amyaa: ¿Naso ya elmiyovacpoc sat quellhip, apquilvita inlhojo ningilvocjay tingma Jerusalén? 11 Apquillinga inyicje quellhip Ezequías appayvam, yoyam elmiyovacpoc ayinyema aquilmasma Dios Visqui apancaoc. Apmopvan amyaa Ezequías, aptomja apquilapajascama quellhip yoyam elitsapoc, ayinyema mayic alnapma najan acmajat alnapma. 12 Aptovasquic alhta Ezequías apquilmalhnancamaclha Dios lhalhma anco, apcanama eltimjic sat apquilayo Dios enlhitaoc co Judá najan co Jerusalén acvamlha lhama altar apquilvatnamaclha tingma apponquinomap Jerusalén. 13 ¿Apquilyasamco ya quellhip sictemaclha coo najan apquiltemaclha apquilimpocjay mataa ningilyeyjamcaa nipyesicsa enlhitaoc moc yoclhilhma? ¿Apquilmiyovcacpe ya ayinyema almasma quilaycmasquiscama apancaoc, apquilvita inlhojo sicmovan (sicyimnatem)? 14 ¿Co laa acvisay quilaycmasquiscama actomja almasma enlhitaoc naysicsa ningilimpocjay nipyesicsa maa? Melmiyovacpejec sat quellhip ayinyema apquilmasma Dios Visqui apancaoc. 15 ¡Elyasquim sat quellhip Ezequías appayvam, elyinimsacpoc sat quellhip! Paj lhama quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios comovan elvomsic tap enlhitaoc, yoyam elmiyovacpoc naysicsa ningilimpocjay nincoo, paj najan naysicsa apquilimpocjay nat ningilyeyjamcaa. ¡Paj copvanac Dios Visqui apancaoc quellhip elmeyvoc naysicsa ningilimpocjay nincoo, ningiltomja ningilyimnatem! — nic nat aptomjac apvisqui Senaquerib.
16 Eycaso ilhnic nat apquilpayvam apquilasinancama apvisqui co Asiria, apquilinmelhaycam (apquilvennéycam) Dios Visqui ingac, najan apquilvennéycam apvisqui Ezequías. 17 Yitnec nic nat vaycajac aptalhescama apvisqui Senaquerib aptomja apvennéycam Dios Visqui apancaoc Israel: Am alhta covanac quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios colvomsic tap enlhitaoc naysicsa sicmovan coo. Copvanquejec Dios Visqui pac Ezequías elvomsic tap enlhitaoc naysicsa sicmovan coo — nic nat intomjac vaycajac.
18 Apquilvitac nic nat apquilasinancama Senaquerib netin tingma apjalhtam apcanamcaa enlhitaoc co Jerusalén. Apquilpalhamam nic nat hebreo appayvam, apquilyimnatesa apquilpayvam, yoyam elangvomoc sat enlhitaoc co Jerusalén. 19 Aplhenacpec Dios apna netin apyitsomacpo quilaycmasquiscama, apquillanay nic nat enlhit.
20 Aptomjac nic nat apquilmalhnancama apvisqui Ezequías najan profeta Isaías Amoz apquitca, yoyam epasmoc sat Dios apna netin. 21 Apcapajasquic nic nat Dios lhama ángel, yoyam elnapoc cotnaja ingmoc singilpilhtetemo, najan capitanes najan commandantes carpa tingma co Asiria. Aptajaclhec nic nat apcaoclha apvisqui co Asiria naysicsa apmancactama. Aptalhningvocmec nic nat acyitnamaclha quilaycmasquiscama Senaquerib. Pilapcasquic nic nat apmatna payjoc maa, apquilajem nic nat apquitquic apanco.
22 Apquilmiyovcacpec nic nat apvisqui Ezequías najan apyovoclhojo co Jerusalén napato apvisqui co Asiria Senaquerib najan napatavo poc cotnaja ingmoc. Am nic nat elnapacpoc mocjam lhalhma anco. 23 Apquilsantimcasquic nic nat apquilmescama nasa macmescama Dios najan macmescama apvisqui Ezequías tingma Jerusalén. Inyangvocmec nic nat aptemaclha apyimtalhnamo apvisqui, aplhenacpo nipyesicsa poc enlhitaoc lhalhma anco.
Ningmasquem ayajem najan aptamalviyam Ezequías
(2~R 20.1-11Is 38.1-22)24 Nalhit acnim nic nat intomjac. Ningmasquem nic nat incajac Ezequías. Apquilmalhnaquic nic nat Dios Visqui ingac. Apcatingmavoc nic nat Visqui ingac yoyam etamalvomoc sat mepqui apquinatquiscama. 25 Am nic nat etnajac gracias Ezequías, colhanma apvalhoc Dios aptomja aptamilquisquiyam. Yitnec nic nat ayajamalhco apvalhoc Ezequías. Aplovquic nic nat Dios Visqui ingac apvita aptemaclha maa najan apquiltemaclha co Judá najan apquiltemaclha co Jerusalén. 26 Apyasingvocmec nic nat Ezequías aptemaclha apsilhnanomap apanco napato Dios. Apquillaneclhec nic nat apvalhoc, najan maa apquillanayclha apquilvalhoc co Jerusalén. Am nic nat eyanmongsiclhac apquiltemaclha apancaoc Dios Visqui ingac naysicsa aptiyascam Ezequías.
Aptemaclha apyimtalhnamo apvisqui Ezequías
27 Mayayo ilhnic nat Ezequías najan cascama apquilnatam. Apcansaclhec nic nat cotlaycaoc plata, najan oro, najan mataymong ayitcoc alyinmom, najan asoc acmasis, najan apquilmaycam ningajapsomalhca najan moc asoc acmamnave. 28 Apquillanac nic nat depósitos acyitnamaclha trigo apactic, najan uva ayingmenic, najan aceite, najan aplhanaoc apquilyinatamaclha apnatoscama. 29 Apquillanac nic nat tingma apquilvanyam. Cascama ilhnic nat apnatoscama vayqui najan mengyascama apnatoscama nipquesic, ayinyema ilhnic nat Dios Visqui ingac.
30 Yitnec nic nat actiyapmaclha yingmin tap tingma, acvisay nic nat Gihón apanco. Apquillanac nic nat yingmin atamnic coning tingma, mongvitay ayinyem yingmin, acvaycmo napocja tingma Jerusalén, payjoc actiyapmaclha acnim. Apyimtalhnamo apanco ilhnic nat apvisqui Ezequías.
Apquilasinancama apquilinyema Babilonia
(2~R 20.12-19Is 39.1-8)31 Apquilvaac nic nat apquilasinancama apquilinyema Babilonia, elyasamcojo actemaclha simpilapquiscama acvitamalhca as yoclhilhma. Apyinyovquic nic nat siclho Dios Visqui ingac, eyasamcojo actemaclha apvalhoc Ezequías.
Apquitsepma Ezequías
(2~R 20.20-21)32 Yitnec nic nat mocjam amyaa actalhesomalhca aptemaclha Ezequías najan aptamjaycam najan meyasquiyam, acvisay vaycajac profeta Isaías acvitay nic nat apvanmoncama. Amoz apquitca ilhnic nat Isaías. Mocjam actalhesomalhca nic nat vaycajac apquilviscaa co Judá najan co Israel. 33 Apquitsepquic nic nat Ezequías, apcatoynacpec nic nat apcatoynamacpilha apquilmolhama David, acvisay panteón. Apquiltimec nic nat apquilayo enlhitaoc co Judá najan co Jerusalén. Aptimesacpec nic nat apquitca Manasés, etnejic apvisqui apya'monquiscama apyap ninga.
Senaquerib ondyry Judáre
(2 R 18.13—19.37Is 36—37)1 Ko'ã mba'e rire, ha Ezequías ohechauka rire ohayhuha Tupãme, oguahẽ Asiria ruvicha guasu Senaquerib, ondyry Judáre ha omongora táva kuéra oñeñangareko mbaretéva, oñemomba'e haguã hese kuéra.
2 Ezequías ohechávo Senaquerib ouha ondyry haguãicha Jerusalénre, 3 oporandu karai ha mburuvicha kuérape, iporãtapa oñembotypa umi ykua oĩva táva rokápe ha ha'e kuéra he'i iporãtaha. 4 Upérõ oñembyaty heta kuimba'e ha ombotypa umi ykua ha umi y rape yvyguýpe oĩva, ani haguã oguereko y Asiriagua ruvicha guasu oguahẽvo upépe.
5 Ezequías oñembopy'a guasu ha omyatyrõ pe táva korapy jere yvate, omopu'ã avei óga yvate hi'ári ha peteĩ korapy jere oka gotyogua. Omombarete avei pe David táva tape yvate ojejupiha ha ojapouka heta kyse yvuku ha tete mo'ãha ñorãirõrã. 6 Upéi omoĩ mburuvicha ñorãirõrã, ombyaty opavavépe táva rokẽ megua korapy guasúpe ha omokyre'ỹ chupe kuéra he'ívo: 7 “Pene mbarete ha pende py'a guasúke! Ani pekyhyje térã pene kangy mburuvicha guasu Asiria pegua ha umi ñorãirõhára chupe omoirũva renondépe. Ñane ndive hetave oĩva hendive oĩvagui! 8 Hendive oĩ iñorãirõhára kuéra, ñane ndive katu oĩ Tupã Ñandejára ñane pytyvõ ha oñorãirõ haguã ñande ykére.” Ohendúvo ko'ã mburuvicha guasu Ezequías ñe'ẽ, opavave oñembopy'a guasu.
9 Mburuvicha guasu Asiria pegua ondyry hína upérõ táva Laquis rehe opa iñorãirõhára reheve ha omondo Jerusalénpe hembijokuái kuéra he'i haguã Judá ruvicha guasu Ezequías ha opa Jerusalén guápe ko'ã ñe'ẽ:
10 “Asiria ruvicha guasu Senaquerib he'ika peẽme: ‘Mávare piko pejerovia, ajeve pepyta Jerusalénpe peñemongora ramo jepe? 11 Ezequías he'i ramo peẽme, Tupã pende Jára pende pe'ataha che pógui, pene mbotavy hína ha pende rejáta pemano yuhéi ha ñembyahýigui. 12 Ndaha'éipa Ezequías raka'e ohundipa vaekue umi Tupã oñemomorãha, ha umi Tupã altar, ha he'i Judá ha Jerusalén guápe omomorã haguã chupe peteĩ altar añópente? 13 Ndapeikuaái piko mba'épa che ha che ru kuéra ypykue rojapo ra'e opa tetãre? Ikatu nga'u piko ra'e tupã nguéra umi rupigua oipe'a chupe kuéra che poguýgui? 14 Umi tetãmegua tupã nguéra apytépe ndaipóri vaekue peteĩ ikatúva oipe'a chupe kuéra che poguýgui. Mba'érepa peimo'ã pene Tupã ikatutaha pende pe'a che pógui? 15 Upévare ani peheja pene mbotavy Ezequías; ani perovia ha'e he'íva. Ndaipóri mba'eveichagua tupã umi tetã apytépe ikatu vaekue oipe'a chupe kuéra che térã che ru kuéra ypykue pógui, ha piko pene Tupã ikatúta pende pe'a che pógui’!”
16 Ko'ã ha hetave mba'e he'i Asiria pegua rembijokuái Tupã Israel Jára ha hembiguái Ezequías rehe. 17 Senaquerib omondo avei ikuatia oñe'ẽ vaíva Tupã Israel Jára rehe ha he'ihápe hese: “Umi tupã ambue tetã nguéra pegua ndaikatúi haguéicha oipe'a chupe kuéra che pógui, Ezequías Tupã ndaikatúi chéne avei oipe'a che pógui hetã guápe.”
18 Umi Senaquerib rembijokuái oñe'ẽ Jerusalén guápe oĩva korapy jere yvate ári ha osapukái hatã hebréo ñe'ẽme omondýi ha omongyhyje haguã chupe kuéra, ikatu haguã oñemomba'e upe távare. 19 Oñe'ẽ vai Jerusalén Tupã rehe, ambue tetã tupã nguéra rehe ramo guáicha, ha'éva yvypóra rembiapokuénte.
20 Upémarõ mburuvicha guasu Ezequías ha maranduhára*f** Isaías, Amós ra'y, oñembo'e ojerurévo Tupãme pytyvõ. 21 Upérõ Tupã omondo hemimbou*f** ojukáva opaichagua ñorãirõhára ruvicha ha umi ñorãirõhára ipy'a guasuvévape oĩva Senaquerib ndive. Ha'e katu ojevy mante hetãme tĩndyhápe, tuichaite ñemotĩme. Oikévo itupã gua'u tupaópe, upépe ojuka chupe umi ita'ýra tee.
22 Upéicha Ñandejára oipysyrõ Ezequías ha Jerusalén guápe Asiria ruvicha guasu Senaquerib ha ambue mburuvicha guasu pógui, ha ome'ẽ chupe py'a guapy opa ijykeregua ndive. 23 Upérõ heta oĩ ogueraháva Jerusalénpe imba'e kuave'ẽ Ñandejárape ha heta jopói iporãva Judagua ruvicha guasu Ezequíaspe guarã. Upe guive oñepyrũ herakuã guasu opa tetã apytépe.
Ezequías hasy ete ha okuera jey
(2 R 20.1-11Is 38.1-22)24 Umiha árape Ezequías hasy ete, oñembo'e Ñandejárape ha ha'e ombohovái chupe peteĩ mba'e techapyrã rupi. 25 Ezequías katu ndo hecha kuaái Tupãme ko imba'e porãre ha upéva rangue oñepyrũ ojejapo. Upévare Tupã ipochy hendive, Judá ha Jerusalengua ndive ave.
26 Ezequías katu ombyasy jey ha oñemomirĩ Tupã renondépe ha péicha avei ojapo Jerusalengua. Upévare Ñandejára ojoko ipochy oikove aja Ezequías.
Ezequíaspe oho porã
27 Ezequías ipira pire heta ha herakuã guasu opa rupi, ombyaty heta eterei pláta, óro, ita jegua, mba'e ryakuã porã, tete mo'ãha ha opaichagua mba'e repy. 28 Omopu'ã avei koty guasu oñongatu haguã trígo, kaguy, ñandyry, mymba rekoha opaichagua mymbápe guarã ha kora ovecha kuérape guarã. 29 Omopu'ãuka avei táva kuéra ha oguereko heta mymba tuicha ha michĩva, Tupã niko ome'ẽ chupe heta eterei mba'e.
30 Ezequías avei pe ombotyuka vaekue y rape osẽva Guihón ykua ijyvateha rupi ha ombohape iguy gotyo, David távagui kuarahy reike gotyo. Ha upéicha Ezequíaspe osẽ porã opa mba'e ojapo vaekue.
Ezequías omoguahẽ Babiloniagua remimboúpe
(2 R 20.12-19Is 39.1-8)31 Upéicha ojehu avei mburuvicha kuéra Babiloniagua omondo ramo hendápe hemimbou ohecha haguã chupe ha umi mba'e rechapyrã hetãmegua. Tupã oheja chupe ha'eño oikuaa haguã mba'eichaguápa ha'e ha oikuaa haguã hemiandu.
Ezequías omano
(2 R 20.20-21)32 Ambue mba'e Ezequías rekovekue guigua, ha umi mba'e porã ojapo vaekue Tupã rayhupápe, ojehai maranduhára Isaías Amós ra'y kuatiápe ha mburuvicha guasu kuéra Judá ha Israelgua kuatia kuérape. 33 Omano rire Ezequías oñeñotỹ oñeñotỹháme David rogagua, pe ijyvatevehápe. Opa Judá ha Jerusalengua ombyasy chupe ha hendaguépe oisãmbyhy ita'ýra Manasés.
