Apquilimpocjay nipyesicsa co Siria
1 Apcansaclhec nic nat apvisqui co Siria Ben-adad apyovoclhojo singilpilhtetemo. Apquilpasmeclhec nic nat treinta y dos apquilviscaa najan apquillhalhmaa, netin carros najan nolhing apcapaoc, yoyam elimpocjac tingma Samaria. 2-3 Apquilvaac nic nat as acnim apquilsoycam amyaa apnaclha apvisqui Acab, colhic altimnasa amyaa: Eycaso appayvam apvisqui Ben-adad: Otnejic sat ajanco lhip apquilnatam, lhip apnatamcaa najan lhip apquitquic apquilyimnatem — lhac aptomjac apvisqui co Siria — nic nat intomjac amyaa.
4 Apcatingmavoc nic nat apvisqui co Israel: Payjoc aplhanma lhip visqui, itne sat apanco acyovoclhojo asoc, najan coo, najan ningyovoclhojo — nic nat aptomjac.
5 Apquilvoctac nic nat mocjam apquilsoycam amyaa, apquiltomja apquilanya: Eycaso appayvam Ben-adad: Ayapajasquic alhta, colhic altimnasa lhip, yoyam jelmecsic apquilnatam, najan apnatamcaa, najan apquitquic. 6 Olapajacsic sat secaseclha silasinancama, elsavojoc sat acyovoclhojo asoc acnaycaoc lhip tingma pac, najan tingma apancaoc apquilviscaa, najan acyovoclhojo asoc apquilyisponcama elmoc — lhac aptomjac apvisqui — nic nat intomjac amyaa.
7 Apcapajasquic nic nat apvisqui co Israel, colhic altimnasa mayayo apquilvanyam, aptomja apquilanya: —Apquilyasamcoc quellhip, yoyam jeyinmelham as cotnaja ingmoc. Paj coo omyavac silnatam, paj najan enatamcaa, paj najan omyavac eyitquic apquilinava — nic nat aptomjac Acab.
8 Apquilatingmavoc nic nat apquilvanyam mayayo: —¡Nongyeylhojo nasa apayvam cotnaja ingmoc! — nic nat apquiltomjac.
9 Aptomjac nic nat apvisqui Acab apquilanya apquilsoycam amyaa cotnaja ingmoc: —Eliltimnas sat apvisqui Ben-adad, otnejic sat siyanyomalhca aplhanma siclho. Movanquejec otnejic aplhanma quilhvo nac jay — sat eltime elanic — nic nat aptomjac.
Apquiltajaclhec nic nat apquilsoycam amyaa apnaclha apvisqui Ben-adad. 10 Apcapajasquic nic nat Ben-adad, colhic altimnasa apvisqui Acab: Osavojoc sat sictovascama tingma Samaria. Melvityejec sat enaymacoc asoc ayitcoc, paj najan lhopactic, yoyam elsaclhac apquiltajayclha. Nasoc coo sicpayvam aclingay quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios — nic lhac apvisqui — nic nat apquiltomjac.
11 Apcapajasquic nic nat apvisqui co Israel, colhic altimnasa Ben-adad: Noyimtalhnesacpojo apanco yicpintama apquimpocjay — nic nat intomjac amyaa.
12 Aplingac nic nat apvisqui Ben-adad as amyaa naysicsa anmin ato apquilpasmeyquiclha poc apquilviscaa reyes, apnaycam jamilh apancaoc. Aptomjac nic nat Ben-adad apquilanya: ¡Elimpocja! — nic nat aptomjac. Apquilquimpaclhec nic nat elimpocjac apyovoclhojo tingma apvanyam.
13 Pilapcasquic nic nat apvitacpo profeta apnaclha apvisqui Acab, aptomja apcanya: —Eycaso Dios Visqui ingac appayvam: Apvita inyicje lhip appintalhnama cotnaja ingmoc. Iyimnac sat lhip elmacpoc cotnaja ingmoc, ayinyema coo sicvisay Visqui Sicyimtalhnamo — alhta aptomjac — nic nat aptomjac profeta.
14 Aptomjac nic nat Acab apcanya: ¿Soc sat elnapacpoc cotnaja ingmoc? — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat profeta: Aptomjac alhta Dios Visqui ingac: Elnapacpoc sat apquilyimnanic apquillhalhmaa apquilviscaa provincias — nic alhta — nic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat Acab apcanya: ¿Soc sat ingyanic, yoyam elimpocjac siclho? — nic nat aptomjac.
—Lhip sat ingyanic — nic nat aptomjac profeta.
15 Apquilyipsatquic nic nat apvisqui Acab apquilvamlha apquilyimnanic apquillhalhmaa apquilviscaa provincias. Invocmec nic nat doscientos treinta y dos apquilyimnanic. Najan maa singilpilhtetemo israelitas apquilvamlha siete mil enlhitaoc. 16 Apquilquimpaclhec nic nat ingyitsicso acnim, yoyam elimpocjac. Am nic nat elpenesac mocjam anmin ato apvisqui Ben-adad najan treinta y dos apquilviscaa, payjoc apquinmamcaclha jamilh apancaoc. 17 Apquilcamquitvocmec nic nat apquilyimnanic. Pilapcasquic nic nat aplinga amyaa apvisqui Ben-adad: —¡Apquililhyacmec co Samaria! — nic nat intomjac amyaa. 18 Aptomjac nic nat apvisqui apquilanya: ¡Tasic sat ancoc amyaa, elma sat! ¡Somcoc sat ancoc amyaa, elma sat maa! — nic nat aptomjac.
19 Apquilantipquic nic nat tingma apvanyam apquilyimnanic najan apyovoclhojo singilpilhtetemo. 20 Apquilnapacpec nic nat, apquinyajamquic nic nat co Siria. Apquilminlhinquic nic nat israelitas. Apquinyec nic nat apvisqui Ben-adad nolhing apcapoc, najan apquillhalhmaa napocja nolhing apcapaoc. 21 Apquimjamquic nic nat apvisqui co Israel. Apquilmacpec nic nat nolhing apcapaoc najan netin carros, apnatovasacpoc nic nat.
22 Apmiyantac nic nat profeta apnaclha apvisqui co Israel, aptomja apcanya: —Ipenacsojo sat mocjam singilpilhtetemo, eltimjic apquilyimnatem. Elvotac sat mocjam moc año apvisqui co Siria najan apquillhalhmaa, yoyam elimpocjac mocjam — nic nat aptomjac profeta.
23 Apquiltomjac nic nat apquilviscaa apquilanya Ben-adad: —Apnam netin inquilhe dioses apquilviscaa apancaoc israelitas, apquiltomja apquilyimnatescama naysicsa apquilimpocjay israelitas. Mepqui dioses apquilviscaa israelitas amyip acvanyam. Ontimjic sat ningilyimnatem, ningilimpocja inlhojo amyip acvanyam. 24 Lhip visqui ingac, ilvatesquis apquiltimem apquilviscaa reyes, itne sat apquilya'monquiscama apquilviscaa provincias. 25 Ingyansiclha sat mocjam singilpilhtetemo, acno apquilvamlha siclhoc alhta, moclhama nolhing apcapoc najan moclhama netin carros. Ongilimpocjac sat israelitas payjoc amyip acvanyam, ontimjic sat nasoc anco ningilyimnatem.
Inlicavoc nic nat apvalhoc apvisqui Ben-adad, aplinga actemaclha apquilpamejitsomap. 26 Moc año ilhnic nat intomjac. Apquilyipsatquic nic nat apquillhalhmaa apvisqui Ben-adad, apnalaclho tingma Afec, yoyam elimpocjac nipyesicsa israelitas. 27 Apquilyipsatacpec nic nat apquilvamlha israelitas, apquillhoy nic nat nintom, apquilquimpaclho yoyam elamyilhamcoc co Siria. Apquillanac nic nat carpa tingma yamningato apquicjingvoycamlha sirios, appintalhnama ilhnic nat, malha apquilapma as nalhpop. Apquilyitsomacpo ilhnic nat israelitas apquilyinatamaclha yataay.
28 Apmiyantac nic nat profeta apnaclha apvisqui co Israel, aptomja apcanya: Eycaso appayvam ayinyema Dios: —Aclhenalhquic coo nipyesicsa sirios sicma netin inquilhe, mepqui sicmaclha amyip acvanyam. Eyasamcojoc sat lhip sicvisay Visqui Sicyimtalhnamo, apvita inlhojo apquilmomap appintalhnama co Siria quellhip apquilmam — nic alhta Dios Visqui ingac — nic nat aptomjac profeta.
29 Apnam nic nat carpa apancaoc sirios cotnaja ingmoc najan carpa apancaoc israelitas, acvaycmo siete acnim. Intipquic nic nat apquilnapomacpilha acnim séptimo (siete). Apticyovquic nic nat cien mil singilpilhtetemo sirios nalhapaoc. 30 Apquilinyajamquic nic nat apquilaymomap tingma apvanyam Afec. Inyaninquic nic nat mataymong tingma apjalhtam, alnapa veintisiete mil singilpilhtetemo apquinyajaycaoc. Apquinyec nic nat apvisqui Ben-adad, apvoclho tingma apvanyam. Apyilhacpoc nic nat mataa lhama tingma najan poc tingma.
31 Apquiltomjac nic nat apquillhalhmaa apquilviscaa apquilanya: Lhip visqui, ningyasamcoc nincoo apquiltemaclha apquilasicjayquiclha apquilviscaa israelitas. Ongilantalhniclhac sat apava aptemaclha acmayovsa ingvalhoc, ongnatetic sat tama ingyispaoc malha ningmomalhca. Ongmiyaclhac sat apnaclha apvisqui co Israel, ongilmalhnac sat yoyam jingmeyvoc nincoo, jingilasicjiclhojoc sat mocjam — nic nat apquiltomjac.
32 Apquilantalhneclhec nic nat apava aptemaclha acmayovsa apquilvalhoc, najan apnatetem tama apyispaoc malha apquilmomap. Apquilmiyaclhec nic nat apnaclha apvisqui co Israel, apquiltomja apquilanya: —¡Apquiltamjoc Ben-adad emyovacpoc napato lhip visqui ingac, ingyasicjiclhojo sat lhip! — nic nat apquiltomjac.
Apcatingmavoc nic nat Acab: —¿Apjalhnanco ya mocjam? ¡Otnejic sat eyalhing coo! — nic nat aptomjac.
33 Payjeclhec apquilvalhoc as enlhit apquillhalhmaa, apquiltomja apquilanya: —¡Naso nac visqui ingac apyalhing Ben-adad! — nic nat apquiltomjac.
Aptomjac nic nat Acab apcanya: —¡Elyantementa siclho! — nic nat aptomjac. Apmiyantac nic nat Ben-adad apnaclha Acab. Apcanyacpec nic nat ingyinamtic carro pac.
34 Aptomjac nic nat Ben-adad apcanya Acab: —Otajicsojoc sat mocjam tingma apquilvanyam, apquilmam alhta tata ninga naysicsa apquilimpocjay nipyesicsa apnaymacoc lhip apyap ninga. Apquilyanmongsomap alhta mataa tingma Samaria tata ninga najan apnaymacoc, lhip sat ingyapajacsic apquilyanmongsomap tingma Damasco — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Acab: —Tasi, omyoc sat lhip, yoyam mematnejec sat lhip — nic nat aptomjac.
Apquillanac nic nat pacto apquilmiyovmap apvisqui Acab najan Ben-adad. Apcapajasquic nic nat etajiclha.
35 Apnam nic nat napocja apquiltamjaycamó lhama profetas. Aptomjac nic nat lhama apcanya poc: —¡Jeticpong coo! — nic nat aptomjac. Ayinyema ilhnic nat Dios appayvam. Am nic nat coyacmoc eticpong aplhalhma.
36 Aptomjac nic nat as profeta apcanya poc: —Am lhac elyajaclhoc lhip visqui ingac appayvam. Ematong sat lhip naysicsa aplhingam, yamacmeyva sat cajic — nic nat aptomjac.
Aplhinquic alhta. Pilapcasquic nic nat apvita yamacmeyva aptajanyaa amay, incajac nic nat apquitsepquic nic nat.
37 Aptomjac nic nat as profeta apcanya poc: —¡Jeticpong coo! — nic nat aptomjac. Apticponquic nic nat apyimsasa apyimpejic. 38 Apnaclhec nic nat profeta apyimsem amay, elaylhic sat apvisqui, yoyam emyaclhac as amay. Apteteclhec nic nat apava apataoc mongyicpilquemo.
39 Apquilhyacmec nic nat apvisqui, apvita as profeta. Aptomjac nic nat profeta apyimnatesa appayvam: —Lhip visqui ajac. Acpasmec alhta ningilnapomalhca, sicvita cotnaja ingmoc apmomap. Aptomjac alhta seyanya singilpilhtetemo, otamilsic sat apmomap. Nic lhac maa: Apquinyec sat ancoc apmomap, ematong sat lhip. Tasic lhaja eyinyoc acyanmongam tres mil monedas de plata — alhta aptomjac seyanya. 40 Actamilcasquic alhta inyicje, pilapcasquic alhta apquinyaja — nic nat aptomjac profeta.
Aptomjac nic nat apvisqui co Israel apcanya: —Lhip aplhenacpoc apanco yoyam ematong — nic nat aptomjac.
41 Apliquic nic nat apava aptetem apataoc profeta. Pilapcasquic nic nat apvisqui apvita profeta.
42 Aptomjac nic nat profeta apcanya apvisqui: —Eycaso Dios Visqui ingac appayvam: Lhip alhta apmasma cotnaja ingmoc, apcanyomap ematong. Elngamcojoc sat lhip apmatnam, elingamcojoc sat apnaymacoc israelitas, acno apquillingaycamco alhta siclho cotnaja ingmoc — nic nat aptomjac profeta.
43 Inlovquic nic nat apvalhoc apvisqui co Israel. Aptajaclhec nic nat tingma Samaria naysicsa acmayovsa apvalhoc, apnaclhec nic nat tingma pac.
Acab ipu'aka sírio kuérare
1 Ben-Hadad, Siria ruvicha guasu, ombyaty opa iñorãirõhára kuéra 32 mburuvicha guasu iñirũ nguérava, ikavaju arigua ha ikárro reheve, omongora Samaría ondyry haguã hese. 2-3 Upekuévo omondo avei hembijokuái ko távape he'i haguã Israel ruvicha guasúpe: “Ben-Hadad he'ika ndéve: ‘Ne pláta ha óro che mba'e, che mba'eháicha avei ne kuña kuéra ha iporãnguete nde ra'y kuéragui.’”
4 Israel ruvicha guasu he'ika chupe: “Ere haguéicha, che ha opa mba'e arekóva ne mba'e hína.”
5 Umi tembijokuái oho jey Acab rendápe ha he'i chupe: “Ben-Hadad he'ika: ‘Ha'ekáma niko ndéve kuri, reme'ẽ vaerãha chéve ne pláta ha óro, ne kuña kuéra ha nde ra'y kuéra. 6 Avei ko'ẽrõ ko'ã óra rupi amondóta mburuvicha kuéra oipyguara haguã nde róga guasu ha ne rembiguái kuéra róga, ogueraha haguã opa mba'e oipotáva imba'erã.’”
7 Upérõ mburuvicha guasu Israelgua ohenoika opa myakãhára*f** tetã guápe ha he'i chupe kuéra:
—Pehecháma mba'éichapa ko kuimba'e che reka hína, che aĩ ramo jepe ame'ẽ haguãicha chupe che kuña kuéra, che ra'y kuéra ha che pláta ha óro.
8 —Ani rejepy'apy hese, he'i chupe myakãhára kuéra ha opa upépe oĩva.
9 Upérõ Acab he'i Ben-Hadad rembijokuáipe:
—Peje pende ruvichápe ajapotaha opa mba'e he'i vaekue chéve tenonderã; pe ko'ágã ojeruréva katu ndaikatúi ajapo.
Umi tembijokuái he'i péicha Ben-Hadádpe, 10 ha Ben-Hadad he'ika Acábpe: “Tupã nguéra ta che nupã, opyta ramo Samáriagui yvy tĩmbo oñeme'ẽ haguãicha peteĩ po renyhẽ peteĩ-teĩ che ndive guápe!”
11 Mburuvicha guasu Israelgua katu he'ika chupe: “Ndaikatúi niko avave he'i ‘Che pu'aka hese’ oñorãirõ mboyve.”
12 Ben-Hadad ohendu upéva ho'u aja kaguy ambue mburuvicha kuéra ndive, umi enramáda guýpe omopu'ãuka vaekue. Upérõ he'i mburuvicha kuérape: “Ñandyry katu hese!” Ha opavave oñembosako'i ondyry haguã pe távare.
13 Upe aja peteĩ maranduhára oguahẽ Israel ruvicha guasu Acab rendápe ha he'i chupe:
—Ñandejára he'ika ndéve: ‘Rehecha ramo jepe heta itereiha umi oúva ndéve, ko árape che amoĩta umíva nde pópe, reikuaa haguã cheha opa mba'e Jára’.
14 —Ha máva rupípa omoĩta che pópe? —oporandu Acab.
—Ñandejára he'ika, mitã rusu kuéra rupi oipytyvõva táva sãmbyhyhára kuérape, —he'i pe maranduhára.
—Ha mávapa ondyry raẽta? —he'i jey Acab.
—Nde, —he'i chupe pe maranduhára.
15 Upérõ Acab oma'ẽ umi mitã rusu rehe oipytyvõva táva sãmbyhyhára kuérape ha ojuhu 232. Upéi oma'ẽ Israelgua ñorãirõhára kuérare ha ojuhu 7.000 kuimba'e. 16 Osẽ hikuái asaje pyte, Ben-Hadad ha umi 32 mburuvicha guasu iñirũ nguéra oka'u aja pe enramáda guýpe omopu'ãuka vaekue, 17 ha oho tenonde umi mitã rusu kuéra. Ben-Hadad ohendúvo oĩha kuimba'e osẽva Samáriagui, 18 he'i: “Taha'e py'a guapýpe, taha'e oñorãirõ haguã oúva, aipota peru chéve hekove!”
19 Umi sãmbyhyhárape oipytyvõva osẽ pe távagui ha hapykuéri Israelgua ñorãirõhára. 20 Peteĩ-teĩ ha'e kuérava ojuka peteĩ hovái guápe ha sírio kuéra oguevi joa. Israelgua omuña chupe kuéra; sírio kuéra ruvicha guasu Ben-Hadad katu okañy kavaju ári, mbovymi ñorãirõhára kavaju arigua reheve. 21 Upérõ Israel ruvicha guasu ojeity hi'ári kuéra, oñemomba'e ikavaju ha ikárro rehe ha heta iterei sírio kuéravape ohundi ete. 22 Upéi pe maranduhára oho Israel ruvicha guasu rendápe ha he'i chupe:
—Embohetave ne ñorãirõhára kuéra ha ema'ẽ porã mba'épa rejapóta, cháke áño haguépe Siria ruvicha guasu ondyry jeýta nde rehe.
23 Siria ruvicha guasu mburuvicha kuéra katu he'i chupe:
—Israel pegua tupã nguéra niko tupã yvyty pegua meme, ha upéva rehénte ipu'aka kuri ñande rehe. Ñañorãirõ ramo hendive kuéra ñúme, ñande pu'akáta hese kuéra katu ete. 24 Ejapo péicha: eipe'a mburuvicha guasu kuéra ha emoĩ hendaguépe sãmbyhyhára. 25 Embyaty ñorãirõhára tenondere guaréicha ha péicha avei kavaju ha kárro kuéra. Upéicha ñande pu'akáta hese kuéra.
Ben-Hadad ojapo pe ha'e kuéra he'íva. 26 Áño haguépe Ben-Hadad ombyaty iñorãirõhára sírio kuéra ha oho Afec gotyo oñorãirõ haguã Israelgua ndive. 27 Israelgua avei ombyaty iñorãirõhára kuéra, ome'ẽ chupe kuéra hembi'urã, ha osẽ oñorãirõvo sírio kuéra ndive. Oñemohendávo sírio kuéra rovái ojogua mokõi kavara aty, sírio kuéra katu omyenyhẽmba pe ñu.
28 Upérõ ou peteĩ maranduhára Israel ruvicha guasu rendápe ha he'i chupe:
—Péicha he'i Ñandejára: Sírio kuéra he'i haguére cheha tupã yvyty pegua, ndaha'eiha tupã ñumegua, ame'ẽta nde pópe ko ñorãirõhára aty guasu. Upéicha reikuaáta cheha opa mba'e Jára.
29 Sírio ha Israelgua oĩ 7 ára aja ojohovái, ha pe 7 haguépe oiko ñorãirõ. Upe árape Israelgua ojuka 100.000 sírio ñorãirõhárava yvy rupigua. 30 Umi hembýva oho táva Afec gotyo ha pe táva tápia ho'a hi'ári kuéra ha ojuka 27.000 kuimba'épe okañy vaekue ñorãirõgui. Ben-Hadad oho avei pe távape ha okañy ohasávo peteĩ kotýgui ambuépe.
31 Ha hembiguái kuéra he'i chupe:
—Oje'e Israel ruvicha guasu kuéra oporoporiahurerekoha. Ñañemonde upéicha ramo ao vosakuépe, ñamoĩ peteĩ sã ñande ajúri ha jaha Israel ruvicha guasu rendápe, jahecha ndoheja reíripa ñandéve.
32 Upérõ oñemonde hikuái ao vosakuépe, omoĩ peteĩ sã ijajúri, oho Israel ruvicha guasu rendápe ha he'i chupe:
—Ben-Hadad he'ika ndéve reheja rei haguã chupe.
Acab he'i chupe kuéra:
—Oikove gueteri piko? Ha'e niko che ryvy hína!
33 Umi kuimba'e ovy'a ohendúvo Acab ñe'ẽ ha he'i chupe:
—Ben-Hadad nde ryvy hína!
Acab he'i:
—Tapeho pehenói!
Ben-Hadad oho Acab rendápe ha Acab ombojupi chupe ikárro teépe. 34 Ha Ben-Hadad he'i chupe:
—Ame'ẽ jeýta ndéve umi táva che ru oipe'a vaekue nde rúgui, ha nde ikatúta reñemu Damáscope, che ru oñemu haguéicha Samáriape.
—Che katu ahejáta reho jey, he'i chupe Acab.
Upéicha Acab oñoñe'ẽ me'ẽ Ben-Hadad ndive ha oheja chupe oho.
35 Peteĩ kuimba'e katu, ha'éva maranduhára kuéra rehegua, he'i peteĩ iñirũme oinupã haguã chupe, upéicha he'ikágui Ñandejára. Ha'e katu noinupãséi chupe. 36 Upérõ pe maranduhára he'i chupe:
—Nderejapói haguére Ñandejára oipotáva, peteĩ león nde jukáta rejeívo che hegui.
Ha upéicha ojehu: ojei vove pe maranduháragui, osẽ chupe peteĩ león ha ojuka chupe.
37 Upéi pe maranduhára ojerure ambue kuimba'épe oinupã haguã chupe, ha pe kuimba'e oinupã ha mbyepoti heta chupe. 38 Upérõ pe maranduhára ojehesa jokua ha oho oha'arõ tapépe mburuvicha guasúpe. 39 Mburuvicha guasu ohasávo upe rupi, maranduhára he'i hatã chupe:
—Karai mburuvicha guasu, aĩ kuri ñorãirõháme ha peteĩ ñorãirõhára ogueru chéve peteĩ kuimba'e ho'a vaekue ipópe ñorãirõme, oheja chéve añangareko haguã hese, ha he'i chéve, okañy ramo che hegui, ajejuka vaerã, térã amyengovia vaerãha hese 3.000 pláta pehẽngue. 40 Che katu aiko águio pégotyo ha pe kuimba'e okañy che hegui.
Israelgua ruvicha guasu he'i chupe:
—Ndete voi remombe'u ne rembiapokue ha eréma mba'épa oikóta nde rehe.
41 Pe maranduhára katu pya'e oipe'a hesa jokuaha ha mburuvicha guasu ohecha kuaa ha'eha peteĩ umi maranduhárava. 42 Upérõ pe maranduhára he'i chupe:
—He'ika ndéve Ñandejára: ‘Reheja haguéicha okañy pe kuimba'e ha'e he'i vaekue ojejuka haguã, remyengoviáta nde rekove hekovére, ha ne retãgua hetã guáre.’
43 Upérõ Israel ruvicha guasu oho Samáriape mba'e mbyasy ha pire vai reheve, ha oike hóga guasúpe.
