Apma Isaac tingma Gerar
1 Avanjec nic nat mayic as yoclhilhma aptiyascamcaclha Isaac. Am nic nat olhnoc mayic ataoc apmaclha Abraham. Apmiyaclhec nic nat Isaac tingma Gerar, enlhitaoc filisteos nic nat apquilaoclha. Apvisqui apancaoc nic nat apvisay Abimelec.
2 Apvitac nic nat Isaac actemaclha ningaat. Aplingac nic nat Visqui netin appayvam: —Noyas nasa yoclhilhma Egipto. Ilha sat yoclhilhma siltimnasaclha elhic. 3 Ilinlhanmojo sat mocjam aptiyascam as yoclhilhma. Coo sat mataa opasmoc najan ongvimlimojo. Lhip sat elhcac aclhamoclhojo yoclhilhma najan aptovana niptamin. Osavojoc sat siclhanma alhta actomja nasoc anco napatoc lhip apyap Abraham. 4 Olhamascasiclhac sat aptovana niptamin mongmovan ongilyipsitic. Malha apyova netin sat eltimjic. Coo sat olmesamcoc aclhamoclhojo yoclhilhma. Olpasmoc sat aplhamoclhojo enlhitaoc lhalhma anco, ayinyema lhip aptovana. 5 Ayinyemaclha apquilyajaclha nat mataa sicpayvam Abraham. Apyilovcasquic nic nat mataa actemaclha siyanamaclha najan actemaclha sillhicmoscama— nic nat aptomjac Visqui netin.
6 Apnaclhec nic nat mocjam Isaac tingma Gerar. 7 Apquililtamjoc nic nat enlhitaoc actomja apquilaoclha elyasamcojo, ¿naso ya actomja aptava?
Apcatingmavoc nic nat Isaac: —Eyalhing coo as quilvana— nic nat aptomjac. Apcacac nic nat elhenic actomja aptava. Ayinyemaclha actamila anco ilhnic nat aptava. Incacoc nic nat apnenyic ematong ayinyema ayitsepma apnenyaoc enlhitaoc aptava Rebeca.
8 Acvoncaclhojo ilhnic nat apma maa Isaac. Apquilyajavoc nic nat atong ayitcoc apvisqui Abimelec. Apvitamcoc nic nat actemaclha apcasicjayo aptava Isaac. 9 Apcanayquic nic nat apvisqui colhic altimnasa Isaac. Apvoctac nic nat.
Aptomjac nic nat apvisqui apcanya Isaac: —¿Naso ya actomja lhip aptava as quilvana? ¿So actomja aptomja nac alhta eyalhing coo as quilvana?— nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Isaac: —Incacoc alhta enquenyic omatong ayinyema etava— nic nat aptomjac.
10 Aptomjac nic nat Abimelec apcanya Isaac: —¿So actomja aptomja nac lha? Inquitlhincasquic eyamoc lhama enlhit yoyam epatjetamcoc lhip aptava. Inquitlhincasquic jingilsilhnanac lhip— nic nat aptomjac.
11 Apcapajasquic nic nat amyaa nipyesicsa enlhit: —Mongvanquejec nincoo ongilyacsilhma as enlhit Isaac najan aptava. Ematong sat aptomja apquilyascamalhma— nic nat aptomjac apvisqui Abimelec.
12 Apquinaclhec nic nat actic Isaac as año nac jay. Apvitac nic nat cotlaycaoc acyilhna as amyip. Appasmec nic nat mataa Dios Apyimtalhnamo. 13 Acma apquilnatam nic nat aptomjac Isaac. Inyangvocmec nic nat aptimem apyimtalhnamo. 14 Appintalhnama ilhnic nat apnatoscama nipquesic. Cascama ilhnic nat apnatoscama vayqui. Aplhamoc nic nat apquilancam. Avanjec nic nat apquilyasipquiscama enlhitaoc filisteos. 15 Yitnec nic nat aclhamoclhojo yamilquit apquilmetam nic nat Abraham apquilancam mengyitsepmaclha Abraham. Apquilapeclhec nic nat lhopactic yamilquit enlhitaoc filisteos.
16 Aptomjac nic nat apvisqui Abimelec apcanya Isaac: —Ityip sat ningyesicsa. Ingilyeycajangveclhoc nincoo cascama apquilnatam lhip— nic nat aptomjac.
17 Aplhinquic nic nat Isaac. Appaclhanvocmec nic nat yoclhilhma tap tingma Gerar. Apnec nic nat maa. 18 Apquilmaclhec nic nat yamilquit apquilmetam nic nat Abraham apquilancam. Enlhitaoc filisteos nic nat apquilapeyquiclha natamin apquitsepma Abraham. Apquiltimec nic nat alvisay yamilquit acno alvisay nano ayinyema aptingyascama alvisay apyap Abraham. 19 Apquilmetmec nic nat Isaac apquilancam yamilquit as yoclhilhma. Apquilvitac nic nat yingmin alinyajayam. 20 Apquiltamilcasquic nic nat mataa apnatoscama nipquesic enlhitaoc co Gerar. Isaac apquilancam nic nat apquiltamilquiscama apnatoscama. Apquilmiyovcoc nic nat mataa yamilquit enlhitaoc co Gerar. Apquilnapacpec nic nat mataa apquilancam nipquesic. Aptimescasquic nic nat Isaac acvisay yamilquit “Apquilnapomacpilha”. Ayinyema apquilnapomap nic nat mataa apquilancam nipquesic. 21 Apquilmaclhec nic nat moc yamilquit. Inyiplovcoc nic nat mocjam apquilnapomap. Aptimescasquic nic nat Isaac acvisay yamilquit “Singilinmelhaycam”.
22 Apquimpaclhec nic nat mocjam Isaac. Apquilmaclhec nic nat moc yamilquit. Am nic nat almiyovcoc. Aptimescasquic nic nat Isaac acvisay yamilquit “Mepqui singilinmelhaycam”. Intomjac nic nat apvalhoc Isaac: Quilhvoc ongnam sat nincoo mepqui singilinmelhaycam yoyam ongillhamiclhac sat— nic nat intomjac apvalhoc.
23 Apquimpaclhec nic nat mocjam Isaac. Apmiyaclhec nic nat tingma Beerseba. 24 Apvitac nic nat actemaclha ningaat alhtaa. Aplingac nic nat Dios appayvam:
Coo nac Dios Visqui pac lhip apyap Abraham.
Nojeya nasa. Coo nac sicpasmom mataa lhip.
Opasmoc sat lhip,
olhamasiclhac sat lhip aptovana ayinyema Abraham,
aptomja nat selancam— nic nat intomjac aplingay.
25 Apquicjesquic nic nat mataymong Isaac. Apquillanac nic nat apvatnamaclha yoyam elhenic apvisay Dios Apyimtalhnamo. Apquillanac nic nat tingma pac as yoclhilhma. Apquilmaclhec nic nat yamilquit apquilancam.
Apquilpamejitsomap Isaac najan Abimelec
26 Apvoctac nic nat apvisqui Abimelec apnaclha Isaac. Tingma Gerar nic nat apquimpac. Aplhalhma ilhnic nat aptimem poc apvisay Ahuzat. Aplhalhma ilhnic nat najan capitán singilpilhtetemo apvisay Ficol. 27 Aptomjac nic nat Isaac apquilanya: —¿So apquiltingya yi? Actanovalhquic alhta nipyesicsa quellhip. Actipsalhquic alhta apquilaoclha quellhip— nic nat aptomjac.
28 Apquilatingmavoc nic nat: —Ningvitac nincoo aptomja appasmom lhip Dios Apyimtalhnamo. Ningiltamjoc ongilpamejitsalhcojo actemaclha mepqui ningilyeycajascaoc napatoc lhip. 29 —Nojingilsilhnana nasa nincoo napato Dios Apyimtalhnamo. Am ongiltovasac alhta lhip. Ningasicjavoc alhta mataa lhip. Aplhinquic alhta lhip naysicsa actamilaycam ingilvalhoc. Appasmom lhip aptomja Dios Apyimtalhnamo— nic nat apquiltomjac.
30 Apquilanescasquic nic nat Isaac nintom acyivey. Aptovcamquic nic nat, apquilyinamquic nic nat. 31 Alhtooc nic nat apnalhaticjamco. Apquillhenquic nic nat actomja nasoc anco, yoyam colhejec acyascacmo. Apquilpayvasquic nic nat Isaac. Apquiltajaclhec nic nat naysicsa actamilaycam apquilvalhoc.
32 Apquilvoctac nic nat as acnim apquilancam apnaclha Isaac. Apquiltimnasquic nic nat amyaa actemaclha actiyapma yingmin yamilquit apquilmayclha. 33 Apquiltimec nic nat Isaac acvisay as yamilquit “Seba”, moc ningiltimem “Ninlhanmaclha mepqui ningilyeycajascaoc”. Apquiltimec nic nat apvisay as tingma Beerseba acvocmo quilhvo nac jay.
34 Cuarenta años nic nat invocmoc aptiyascam Esaú. Apmaclhec nic nat mocjam moc quilvana acvisay Judit, Beeri apquitca. Hitita apmolhama ilhnic nat Beeri. Apmaclhec nic nat mocjam moc quilvana acvisay Basemat, Elón apquitca. Hitita apmolhama ilhnic nat Elón. 35 Inquilyimtalhnasquic nic nat mataa as quilvanaa apvalhoc Isaac najan avalhoc Rebeca.
Isaac oho Guerárpe
1 Oguahẽ jey ñembyahýi guasu upe tetãme, ojehu haguéicha Abraham oiko ramo guare upépe. Isaac oho Guerárpe, opytáva filistéo kuéra ruvicha guasu Abimélec retãme. 2 Ojechauka chupe Ñandejára, ha he'i chupe:
—Ani reho Egíptope. Epyta pe che ha'ehápe ndéve. 3 Eiko upépe. Che añangarekóta nde rehe ha rohovasáta. Ndéve ha ne ñemoñarépe ame'ẽta upe yvy, ha'e haguéicha nde ru Abrahámpe. 4 Ambohetáta ne ñemoñare umi mbyja yvágape guáicha, ha ame'ẽta chupe kuéra upe yvy. Ne ñemoñare rupi ojehovasáta opa tetã yvy arigua. 5 Rohovasáta, Abraham iñe'ẽ rendu haguére ha ojapo haguére che rembipota ha che rembiapoukapy.
6 Upérõ Isaac opyta Guerárpe. 7 Upepegua oporandu ramo chupe mávapa upe kuña ohóva hendive, he'i chupe kuéra:
—Che reindy hína.
Nde'íri hembirekoha okyhyjégui ojuka ramo guarã hikuái chupe ha ogueraha Rebeca ikuñarã. Ha'e niko kuña iporãva. 8 Hi'aremíma hína upépe, ha peteĩ árape filistéo ruvicha Abimélec, oma'ẽvo peteĩ ovetã rupi, ohecha Isaácpe ohavi'u ramo Rebécape. 9 Upérõ Abimélec ohenoika Isaácpe ha he'i chupe:
—Ne rembireko nipo ra'e pe kuña. Mba'ére piko ere ne reindyha?
Isaac he'i:
—Akyhyjégui che juka ramo guarã.
10 Abimélec he'i jey chupe:
—Maerã piko rejapo upéicha ore rehe? Ikatu vaerã mo'ã peteĩ ko'a pegua oñeno ne rembireko ndive, ha upéicha rupi ore mohembiapo vai.
11 Abimélec omomarandu opavavépe kóicha:
—Oimeraẽva opokóva ko kuimba'e térã hembirekóre, ojejukáta.
12 Isaac oñemitỹ upe tetãme ha ikóga kuéra hi'a porã, Ñandejára ohovaságui chupe. 13 Upéicha rupi, ko'ẽ ko'ẽre imba'e retave oiko peve chugui mba'eta rerekoha. 14 Ha'e ijovecha, ivaka ha hembiguái heta, upévare filistéo kuéra ndaija'éi hese. 15 Itúva Abraham oikove ramo guare, ojo'ouka vaekue heta ykua, ha filistéo kuéra omyenyhẽ yvýgui umi ykua. 16 Ha Abimélec he'i Isaácpe:
—Aipota resẽ ore retãgui. Ko'ágã niko ne mbaretevéma ore hegui.
17 Isaac osẽ upégui ha oñemohenda Guerar ñúme. 18 Ojo'ouka jey umi ykua itúva ojo'ouka vaekue, ha filistéo kuéra omboty vaekue ha'e omano rire. Ha ombohéra itúva ombohéra haguéicha. 19 Peteĩ árape Isaac rembiguái kuéra ojo'ovo ñúme peteĩ ykua, ojuhu y. 20 Mymba rerekua kuéra Guerar pegua katu he'i imba'eha, ha oñorãirõ hikuái hese. Upévare Isaac ombohéra upe ykua “Ñorãirõ”, oñeñorãirõ haguére hese. 21 Ojo'ouka jey ipyahúva ha oñeñorãirõ avei hese. Isaac ombohéra upe ykua: “Jeiko vai”.
22 Oho mombyry upégui ha ojo'ouka ykua pyahu. Upépe noñeñorãirõ véima hese ha ombohéra “Py'a pytu'u”, ha he'i: “Hasy peve Ñandejára ome'ẽ ñandéve py'a guapy. Águi katu oho porãtama ñandéve ko tetãme.”
23 Upégui oho Beersébape, ha upe pyharépe voi Ñandejára ojechauka chupe, 24 ha he'i:
—Che hína upe Tupã,
Abraham nde ru Jára.
Ani rekyhyje,
che roipytyvõta.
Abraham
che rembiguái rehehápe,
che rohovasáta,
ha ambohetáta
ne ñemoñare.
25 Isaac omopu'ã upépe peteĩ altar*f** ha omomba'e guasu Ñandejárape. Opyta upépe ha hembiguái kuéra ojo'o peteĩ ykua.
Isaac ha Abimélec ome'ẽ ojupe oñoñe'ẽ
26 Abimélec ou Guerar guive Isaac rendápe, iñirũ Ahuzat ha hembiguái kuéra ruvicha Ficol ndive. 27 Isaac he'i chupe kuéra:
—Mba'e piko pende reru che rendápe, ko peẽ na pende a'éiva che rehe, ha peẽ pe che mosẽ vaekue pene retãgui?
28 Ha'e kuéra he'i:
—Rohecha kuaa Ñandejára oĩha ne ndive, ha ro'e: “Ñañemoĩ hendive peteĩ ñe'ẽme Tupã rérape, jaikotaha ojoapytépe py'a guapýpe.” 29 Ñame'ẽna ojupe oñoñe'ẽ: Nde nderejapo mo'ãi ore rehe mba'eve ivaíva, ore niko ndorojapói vaekue nde rehe mba'eveichagua ivaíva. Iporãva uvei rojapo nde rehe, ha roheja reho py'a guapýpe. Ndéve katu ko'ágã Ñandejára nde rovasa.
30 Isaac ombichyka chupe kuéra so'o, ha ho'u oñondive kaguy reheve. 31 Opu'ã hikuái ko'ẽ mboyve ha ome'ẽ ojupe oñoñe'ẽ Tupã rérape. Isaac oipopyhy chupe kuéra, opyta hikuái oñoirũ tee ramo ha oho py'a guapýpe. 32 Upe árape avei oguahẽ Isaac rembiguái kuéra, ha he'i ojo'o hague ykua ha ojuhu y. 33 Isaac ombohéra upe ykua “Sebá”, ha upévare táva upepegua oñembohéra “Beerseba”.
Esaú omenda kuña hitítare
34 Esaú, oguereko ramo 40 áño, omenda mokõi kuñataĩ hitítare: Judit, Beerí rajy, ha Basemat, Elón rajýre. 35 Umi kuña umíva, heta ombohasa asy vaekue Isaac ha Rebécape.