Profeta Elías apnaclha apvisqui Acab
1 Acvoncaclhojo ilhnic nat intomjac. Tres años nic nat intomjac mepqui yingmin. Aplingac nic nat Dios appayvam profeta Elías. Aptomjac nic nat apcanya: —Iyas sat mocjam apnaclha apvisqui Acab. Pac ongvanic coo comamiclha as nalhpop — nic nat aptomjac.
2 Aplhinquic nic nat profeta Elías apmiyaclho apnaclha apvisqui Acab. Avanjec nic nat mayic ataoc yoclhilhma Samaria. 3 Apcapajasquic nic nat apvisqui Acab eltimnasquiclha mayordomo Abdías. Apcayo Dios nic nat Abdías. 4 Innec nic nat alminlhinamcaa profetas Dios apquillingascama ayinyema apvisqui aptava Jezabel. Abdías aptomja ilhnic nat apquilvomquiscama tap cien profetas Dios apquillingascama. Apquilyilhanimcasquic nic nat cincuenta najan moc cincuenta avalhoc mataymong. Apsantimcasquic nic nat aptoycaoc najan yingmin apyinaycaoc.
5 Aptomjac nic nat apvisqui Acab apcanya mayordomo: —Noc, ongilyacsic sat lhalhma anco, ontingyac sat acyitnamaclha yingmin alvata najan yamilquit. Ongvitac sat lhaja nolhing aptom paat najan yeyjaycoc actom. Melitsepejec sat ninatoscama — nic nat aptomjac.
6 Apquilhpanec nic nat apquilyasa lhalhma anco. Moc amay nic nat apyasac apvisqui Acab. Moc amay nic nat najan apyasac mayordomo Abdías.
7 Aplhinquic nic nat Abdías. Pilapcasquic nic nat aptajanyaa profeta Elías, apyicpilcoc nic nat. Apquilpolintac nic nat mayordomo. Aptomjac nic nat apcanya: —Lhip nac Elías, visqui ajac — nic nat aptomjac.
8 Apcatingmavoc nic nat profeta: —Eje coo. Iltimnasquiclha sat apvisqui, — apvocta nac Elías — itne sat ingyanic — nic nat aptomjac.
9 Apcatingmavoc nic nat mayordomo: —¿So actema moyascalhma coo? ¿Apquiltamjo ya lhquip jeyapajacsic apnaclha apvisqui Acab yoyam jeyajic? 10 Aplingac sicpayvam Dios apquilmilaneycaoc. Apquitamacpec alhta lhip nipyesicsa enlhitaoc lhalhma anco. Apsovjongveclhoc alhta yoclhilhma apquitamsama apvisqui ajac. Aplingangvocmec nic nat mataa amyaa apvisqui: — Paj elhnac profeta Elías — alhta intomjac mataa amyaa. Apcanayquic alhta mataa apvisqui ellhenic actomja nasoc anco melvitay profeta, yoyam colhejec acyascacmo. 11 ¿Coo ya apquiltamjoc lhip jeyapajacsic apnaclha apvisqui yoyam oltimnacsic apvactamo lhip profeta Elías? 12 Evonquepoc sat lhip naysicsa siltimnascayclha amyaa. Dios Espíritu apanco sat eyantamac. Am sat ancoc ectamacpoc lhip, jeyajic sat apvisqui. Coo sictomja siyayo Dios Apyimtalhnamo ayenmo sictemaclha eyitcoc. 13 ¿Am ya elngac lhip amyaa actemaclha alhta apvisqui aptava Jezabel alnapma profetas Dios apquillingascama? Alyilhanimcasquic alhta cien profetas Dios apquillingascama. Cincuenta najan moc cincuenta avalhoc mataymong. Acsantimcasquic alhta mataa aptoycaoc najan yingmin apyinaycaoc. 14 ¿Coo ya apquiltamjoc jeyapajacsic lhip apnaclha apvisqui yoyam oltimnacsic apvactamo profeta Elías? ¿Apquiltamjo ya lhquip yoyam omatong maa? — nic nat aptomjac mayordomo.
15 Aptomjac nic nat profeta Elías apcanya: —Aplingac sicpayvam Dios Apvisqui apyimtalhnamo. Coo sictomja apquilancam. Oyacsic sat quilhvo acnim nac jay apnaclha apvisqui Acab — nic nat aptomjac.
16 Yejemoc nic nat apyasa mayordomo apnaclha apvisqui Acab. Apquiltimnasquiclhec nic nat amyaa. Apmiyantac nic nat apvisqui apquilamyilhantamo profeta Elías.
17 Apvitac nic nat profeta. Aptomjac nic nat apvisqui apcanya profeta: —¿Lhip ya aptomja apquilsilhnanoncama enlhitaoc Israel? — nic nat aptomjac.
18 Apcatingmavoc nic nat profeta: —Jave coo. Lhip actomja apquilsilhnanoncama enlhitaoc najan apmolhama. Apyinyovquic lhip Dios najan apmolhama. Apquilpayasoc mataa quilaycmasquiscama acvisay Baal. 19 Ingyapajas sat amyaa nipyesicsa enlhitaoc Israel, ingyansiclhac sat netin inquilhe Carmelo. Elpasmoc sat maa cuatrocientos cincuenta profetas apquilpayescamo quilaycmasquiscama Baal. Elpasmoc sat mocjam cuatrocientos profetas apquilpayescamo quilaycmasquiscama Asera. Lhip aptava Jezabel actomja alhta mataa acmescama aptoycaoc — nic nat aptomjac Elías.
Profetas apquilpayescamo quilaycmasquiscama
20 Apcapajasquic nic nat amyaa apvisqui Acab lhalhma anco. Apcansaclhec nic nat profetas apquilpayescamo quilaycmasquiscama netin inquilhe acvisay Carmelo.
21 Apquinmam nic nat profeta Elías napatavo enlhitaoc apcanayclha. Apyimnatasquic nic nat appayvam apquilanya: —Apquilaycmascam nac quellhip apquiltomja anit apquilvalhoc. Nasoc sat ancoc aptomja Visqui ingac Dios, elyiplovcasojo sat quellhip. Nasoc sat ancoc actomja Visqui ingac quilaycmasquiscama Baal, elyiplovcasojo sat maa. Elyacyes sat lhama quilhvo nac jay — nic nat aptomjac profeta.
Am nic nat elatingmavoc enlhitaoc.
22 Aptomjac nic nat mocjam Elías apquilanya enlhitaoc: —Sicvamlha elhapco coo profeta Dios aplingascama. Apnam aso cuatrocientos cincuenta profetas apquilpayescamo quilaycmasquiscama acvisay Baal. 23 Elyantavoclha sat anit vayqui yamquilvana. Elaa sat lhama vayqui. Elyatemeniclha sat acyovoclhojo. Elninquin sat apitic netin alhpongja. Noelvit siclho talha. Ongvajic siclho moc vayqui. Onincanvotac sat apitic moc mayicjescama alhpongja. Molvitejec sat coo talha. 24 Elevam sat quellhip quilaycmasquiscama Baal actomja visqui apancaoc. Coo eyca ongvevam Visqui ajac Dios. Ongvitac sat nincoo actomja actipquiscama talha. Natamin ongilyasamcojoc sat aptomja Visqui ingac— nic nat aptomjac.
Apquilatingmavoc nic nat enlhitaoc: —Tasic aptomjaclha — nic nat apquiltomjac.
25 Aptomjac nic nat Elías apquilanya: —Elyacyes sat quellhip lhama vayqui yamquilvana, ayinyemaclha aplhamo quellhip. Elaa sat vayqui. Elevam sat quilaycmasquiscama Baal. Noelvit siclho talha — nic nat aptomjac Elías.
26 Apquilyantavoclhec nic nat lhama vayqui yamquilvana. Apquilajac nic nat. Yejemoc nic nat apquilevamcaa quilaycmasquiscama Baal, ayenmo alhtoo acvocmo actalhnam. Apquililpalhamam nic nat aplhamoclhojo: ¡Baal, jingilpasim nincoo! — nic nat apquiltomjac. Am nic nat ellingac acpayvam. Am nic nat catingmavoc quilaycmasquiscama. Apquililtam nic nat niyava apquilvatnamaclha.
27 Ingyitsicso acnim nic nat intomjac. Apcasmasquic nic nat profeta Elías. Aptomjac nic nat apquilanya: —Elilpalhamam mocjam. Naso nac actomja Visqui ingac quilaycmasquiscama. Avanjec lhaja alquitamsama avalhoc. Inlhinquic lhaja. Intinquic lhaja. Colhaticjac sat lhaja — nic nat aptomjac Elías.
28 Am nic nat elasac apquililpalhamamcaa. Apquilpilhyicjasquic nic nat apyimpeoc sovo najan nav'a sovjeva apancaoc, acno apquiltemaclha mataa. Insipquinquic nic nat ema apancaoc. 29 Inyitnocjac nic nat acnim. Inyangvocmec nic nat apquililpalhamaycam. Invocmec nic nat acvamlha hora ningmescamaclha Dios. Am nic nat elingac acpayvam, am nic nat catingmavoc quilaycmasquiscama.
30 Aptomjac nic nat Elías apquilanya aplhamoclhojo: —Ellhingma jilip — nic nat aptomjac.
Apquillhingacmec nic nat enlhitaoc apquinmamcaclha Elías. Apquilaneclhec nic nat apquilvatnamaclha actovasomalhca. 31 Apquilansaclhec nic nat doce mataymong Elías, acno apquilvamlha ilhnic nat Jacob apmolhama. Ayinyema ilhnic nat Dios aptimesquiscama Jacob apvisay Israel. 32 Apquicjesquic nic nat mataymong Elías naysicsa aplhanma apvisay Dios. Apmetmec nic nat yingmin atamnic niyava mataymong apvatnamaclha. Acyivey nic nat apmetam, malha anit amay ninginayclha actic. 33 Apquicjesquic nic nat alhpongja netin mataymong. Apquilyatemenaclhec nic nat vayqui yamquilvana. Apninquinquic nic nat netin alhpongja.
34 Aptomjac nic nat profeta Elías apquilanya: —Elyajangvom sat cuatro yatingvalhva. Elyanquincaja sat netin alhpongja acyitnaclha apitic — nic nat aptomjac.
Apcapajasquic nic nat mocjam elyajangvomoc. Apquilyanquingvoctac nic nat mocjam. Invocmec nic nat natqui apquilapajascama. Apquilyanquingvoctac nic nat mocjam. 35 Impayjeclhec nic nat yingmin niyava apquilvatnamaclha. Inlanoc nic nat yingmin apmetam yingmin atamnic.
36 Invocmec nic nat acvamlha hora ningmescamaclha asoc Dios. Aptomjac nic nat apquilmalhnancama profeta Elías: —Lhip Dios Apyimtalhnamo, aptomja lhip Abraham apvisqui pac najan Isaac apvisqui pac najan Israel apvisqui apancaoc. Jingillhicmos quilhvo nac jay, lhip aptomja Apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel. Coo sictomja silancam. Lhip ayinyema seyanem ollanac as asoc. 37 Lhip Visqui ingac, ingyeylhojo sicpayvam. Yoyam elyasingvomoc as enlhitaoc, lhip aptomja nasoc anco Visqui ingac Dios. Lhip aptomja apquilyanmonquisquiscama apquilvalhoc as enlhitaoc — nic nat aptomjac.
38 Pilapcasquic nic nat acpalentamo talha ayinyema Dios. Insovjoc nic nat talha apitic najan alhpongja najan mataymong najan lhopactic najan acyitnaclha yingmin niyava mataymong.
39 Pilapcasquic nic nat enlhitaoc apquilvita. Apquilpolintac nic nat nalhpop apquilpalhamamcaa:
—¡Dios aptomja Visqui ingac! ¡Dios aptomja Visqui ingac! — nic nat apquiltomjac.
40 Aptomjac nic nat Elías apquilanya: —Elpatjit sat profetas apquilpaysacmo quilaycmasquiscama Baal. Copvanquejec ingyinyejic lhama — nic nat aptomjac.
Innec nic nat alpatjita. Innec nic nat acnalaclho alvata acvisay Cisón. Apticyovquic nic nat aplhamoclhojo.
Acmamay ayinyema profeta Elías
41 Aptomjac nic nat Elías apcanya apvisqui Acab: —Iyas maa tap, itov sat, iyin sat mocjam. Aclingac coo acyivey acmamay — nic nat aptomjac.
42 Aplhinquic nic nat apvisqui Acab yoyam etoc najan eynic. Apquinamtec nic nat Elías ayitsicsic inquilhe Carmelo. Apquilticlhiquic nic nat aptapnaoc nalhpop, apjalhec nic nat.
43 Aptomjac nic nat profeta Elías apcanya apquilancam: —Ingyinamit siclho. Ingyinmelhojo sat. Ingyinmelhojo sat acyitnamaclha yingmin acvanyam — nic nat aptomjac.
Aplhinquic nic nat apquilancam apquilyajamcaa. Aptomjac nic nat apcanya: —Paj coo otac lhama asoc — nic nat aptomjac.
Innec nic nat ayapajasa mocjam. Aplhinquic nic nat mocjam apquilancam. Invocmec nic nat siete aptajemo.
44 Pilapcasquic nic nat apvita yipjopay ayitcoc, malha ingmic nic nat intomjac tacjalhit acyitnamaclha yingmin. Apquiltimnascactac nic nat profeta Elías. Aptomjac nic nat profeta apcanya: —Iltimnasquiclha sat apvisqui Acab. Itne sat ingyanic: Ingyinamit sat carro pac. Imyaclha sat coning inquilhe. Ilyintamap etajiclha, quilhvoc comamac sat — itne ingyanic — nic nat aptomjac.
45 Inpaysacmec nic nat yipjopay netin. Inquilhcajacmec nic nat. Inmamecac nic nat acyivey. Aplhinquic nic nat carro pac apvisqui Acab. Yoclhilhma Jesreel nic nat apyasac. 46 Appasmec nic nat Dios profeta Elías. Apteticlhec nic nat niplhit Elías. Apquinincamquic nic nat apmamyi. Apyiplaclhec nic nat carro pac apvisqui Acab. Apquilvocmec nic nat yoclhilhma Jesreel.
Elías oho jey Acab rendápe
1 Heta ára ohasa. Mbohapy áño rire, Ñandejára he'i Elíaspe: “Tereho Acab rendápe, amongýta niko hína yvy ári.”
2 Elías oho Acab renda gotyo ha pe ñembyahýi ojopy pohýi eterei Samáriape. 3 Acab ohenói hóga rerekua Abdíaspe, omomba'e guasúva Ñandejárape ipy'aite guive, 4 ha Jezabel oñepyrũrõ ojukauka umi Ñandejára maranduhárape,*f** ha'e omokañy vaekue 100 ha'e kuérava ita kuápe, omboja'óvo chupe kuéra mokõi aty 50 guápe, ha omongaru chupe kuéra. 5 Acab he'i Abdíaspe:
—Jaha jaguata pe tetãpy rehe ñama'ẽ haguã umi yvu ha ysyry oĩvare, jahecha ndajajuhúipa kapi'i ñamongaru haguã ñande kavaju ha mburika kuéra, ani haguã japyta hese kuera'ỹ.
6 Oñomboja'o hikuái mamo rupípa ohóta peteĩ-teĩ, ha Acab oho peteĩ henda rupi, Abdías katu ambue rupi. 7 Elías oñuguãitĩ Abdías ndive, ha Abdías ojayvy henondépe he'ívo:
—Che jára Elías niko hína!
8 —Che hína, —he'i chupe Elías. Ha upéi:
—Tereho ere nde ruvichápe aĩha ko'ápe.
9 Abdías he'i chupe:
—Mba'e piko che ajapo ra'e ajeve che me'ẽse Acab pópe che juka haguã? 10 Tupã nde Jára réra rehe ha'e ndéve, ndaiporiha tetã térã mburuvicha guasu, che ruvicha che mondo'ỹ haguépe roheka haguã; ha he'i ramo hikuái nereĩriha upépe, che ruvicha ome'ẽka chupe kuéra iñe'ẽ na nde rechái hague. 11 Ha ko'ágã piko ere chéve aha haguã che ruvicha rendápe ha'e chupe reĩha ko'ápe? 12 Pe ojehútava hína roheja rire, Ñandejára espíritu nde reraháta che aikuaa'ỹháme, ha ha'évo Acábpe upe erekáva, na nde juhu mo'ãi ko'ápe ha che jukáta. Che, ne rembiguái, che mitã guive amomba'e guasu vaekue ñande Ruvichápe 13 Noñemombe'úi piko ndéve ra'e upe ajapo vaekue Jezabel ojuka ramo guare Ñandejára maranduhára kuérape? Amokañy vaekue 100 ha'e kuérava, mokõi aty 50 guápe amoinge mokõi ita kuápe ha amongaru chupe kuéra. 14 Ha ko'ágã che mondo che ruvicha rendápe ha'e haguã chupe reĩha ko'ápe. Che jukáta niko hína!
15 Elías he'i chupe:
—Tupã ipu'akapáva che jokuáiva rérape ame'ẽ ndéve che ñe'ẽ, ko árape voi aĩtaha Acab ndive.
16 Abdías oho Acab piári omomarandu haguã chupe. Upérõ Acab oho ojotopa haguã Elías ndive. 17 Ohechávo chupe he'i:
—Há, Israel mbyaiha! Nde piko hína ra'e?
18 —Ndachéi pe ambyaíva, he'i chupe Elías; nde ha ne génte uvei pejapo upéva, rehejágui Ñandejára rembiapoukapy, ha remomba'e guasu opaichagua Baal*f** ra'ãnga. 19 Ko'ágã ere toñembyaty opa Israelgua yvyty Carmélope, umi 450 Baal maranduhára Jezabel omongarúva.
Elías ha Baal maranduhára kuéra
20 Acab ohenoika opa Israel guápe ha ombyaty Baal maranduhára kuéra yvyty Carmélope. 21 Upérõ Elías he'i Israel guápe:
—Araka'e pevépa peguata karẽta? Ñandejára ramo Tupã añetegua, tapeho hendive; Baal ramo katu, hendive peho vaerã.
Avave nde'íri mba'eve. 22 Upérõ Elías he'i:
—Che ñoite hína pe Ñandejára maranduhára oikovéva gueteri, umi Baal mba'éva katu 450 voi. 23 Toñeme'ẽ oréve mokõi tóro ra'y; ha'e kuéra toiporavo peteĩ, toipehe'ã, tomoĩ jepe'a ári ha ani omboja hese tata, che katu ambosako'íta pe ambue tóro ra'y, amoĩta jepe'a ári ha ndahapy mo'ãi. 24 Upéi peẽ pehenóita pene tupã nguérape ha che ahenóita ñande Ruvichápe ha pe tupã omboúva tata, upéva hína pe Tupã añetegua.
—Upéva iporã, —he'i joa opavave.
25 Upérõ Elías he'i Baal maranduhára kuérape:
—Peiporavo peteĩ tóro ra'y ha pembosako'i peẽ raẽ, peẽ niko pende retave. Upéi pehenói pene tupãme ha ani pemyendy tata.
26 Ha'e kuéra ogueraha pe tóro ra'y oñeme'ẽva chupe kuéra ha ombosako'i, ha pyhareve guive asaje pyte peve ohenói Baálpe. He'i hikuái: “Baal, ore rendúna” ha opopo sa'i pe altar omopu'ã vaekue jerére, ha ndaipóri ohendúva chupe kuéra. 27 Asaje pyte gotyo, Elías oñembohory hese kuéra ha he'i:
—Pesapukái hatãve chupe. Ha'éko tupã hína, ha oime vaerã hembiapo térã oime ñañáme mba'e hína, térã osẽ oguatávo ra'e. Ikatu oime oke mba'e hína, ha tekotevẽ oñemombáy!
28 Ha'e kuéra akóinte osapukái ha ojekutu sa'ipa ikyse'ípe ojahupa peve huguýpe, jepiguáicha. 29 Ohasa asaje pyte, ha ha'e kuéra akóinte osapukái ha ojeroky itarova vaicha, ka'aru mymbajuka*f** óra peve. Noñeñandukái avave. Avave noñe'ẽi ha nohendúi chupe kuéra! 30 Upémarõ Elías he'i opavavépe:
—Peñemboja ko'a gotyo.
Opavave oñemboja ha ha'e omopu'ã Ñandejára altar,*f** oĩva yvýre. 31 Oiporavo 12 ita, umi Jacob ra'y, Ñandejárape he'i vaekue herataha Israel rérape, 32 ha heseve omopu'ã altar Ñandejárape oyvyjo'o pe altar jerekuévo ija haguãicha pype 20 kílo rupi mba'e ra'ỹi, 33 ha omoĩ rire hi'ári jepe'a, oipehe'ã pe tóro ra'y ha omoĩ hi'ári. 34 Upéi he'i:
—Pemyenyhẽ 4 kambuchi y ha pehekuavo pe mymbahapy*f** ha jepe'a ári.
Upéva ojapouka mbohapy jey, ha upéicha ojapo hikuái. 35 Pe y osyry altar jerekuévo ha omyenyhẽmba pe yvykua. 36 Pe mymbahapy hórape maranduhára Elías oñemboja ha osapukái: “Tupã Abraham, Isaac ha Israel Jára; eikuaauka ko árape ndeha Tupã Israel Ruvicha ha che ne rembiguái, ha ajapoha ko'ã mba'e nde ere haguére chéve! 37 Eñeñanduka, che Ruvicha, eñeñanduka ikatu haguã opavave oikuaa ndeha Tupã, ha rehenoiha chupe kuéra ou jey haguã ne ndive!”
38 Upe vove Ñandejára rata ho'a, ohapy pe mymbahapy, jepe'a, ita ha yvy tĩmbo ha ombohypa pe y oĩva yvy kuápe. 39 Ohechávo kóva opavave ojayvy omboja peve isyva yvýre, ha he'i: “Ñandejára hína Tupã, Ñandejára hína Tupã!”
40 Upérõ Elías he'i chupe kuéra:
—Pende pojái Baal maranduhára kuérare, aníke okañy peteĩnte jepe!
Ipojái hikuái hese kuéra ha Elías ogueraha ysyry Cisónpe ha upépe oñakã'ombaite.
Elías oñembo'e oky haguã
41 Upéi Elías he'i Acábpe:
—Tereho ekaru ha he'u kaguy, cháke oñehendúma hína ama ryapu.
42 Acab oho okaru ha ho'u kaguy. Elías katu ojupi yvyty Carmelo ru'ãmeha oñesũvo yvýpe ojayvy oñomi meve hova hetypy'ã pa'ũme, 43 he'i hembiguáipe:
—Tereho ha ema'ẽ yguasu gotyo.
Ha'e oho oma'ẽ ha he'i:
—Ndaipóri mba'eve.
Elías katu he'i chupe:
—Tereho 7 jey.
44 Upe 7 haguépe, hembiguái he'i:
—Péina amo ojupi hína y guasúgui peteĩ arai che póichante tuicháva!
Upérõ Elías he'i chupe:
—Tereho ere Acábpe tojupi ikárrope ha toho ani ojoko chupe ama.
45 Acab ojupi ikárrope ha oho Jezreélpe. Upe aja pe ára oñemoypytũ arai ha yvytu reheve ha ho'a ama guasu. 46 Elíaspe katu Ñandejára omombarete, ojeku'akua, oñani Jezreel gotyo ha oguahẽ upépe Acab mboyve.