Esteban ante el Sanedrín
1 El sumo sacerdote le preguntó a Esteban si lo que decían de él era cierto, 2 y él contestó:
«Hermanos y padres, escúchenme: Nuestro glorioso Dios se mostró a nuestro antepasado Abrahán cuando estaba en Mesopotamia, antes de que emigrara a Jarán, 3 y le dijo: “Deja tu tierra y a tus parientes, y ve a la tierra que yo te mostraré.” 4 Entonces Abrahán salió de Caldea y se fue a vivir a Jarán. Después murió su padre, y Dios trajo a Abrahán a esta tierra, donde ahora ustedes viven. 5 Pero no le dio en ella ninguna herencia; ni siquiera un lugar en donde poner el pie. Pero sí le prometió que se la daría, para que después de su muerte fuera de sus descendientes (aunque en aquel tiempo Abrahán todavía no tenía hijos). 6 Además, Dios le dijo que sus descendientes vivirían como extranjeros en tierra extraña, y que serían esclavos, y que los maltratarían durante cuatrocientos años. 7 Y también le dijo Dios: “Pero yo castigaré al pueblo que los haga esclavos, y después saldrán de allá y me servirán en este lugar.” 8 En su alianza, Dios ordenó a Abrahán la práctica de la circuncisión. Por eso, a los ocho días de haber nacido su hijo Isaac, Abrahán lo circuncidó. Lo mismo hizo Isaac con su hijo Jacob, y este hizo lo mismo con sus hijos, que fueron los padres de las doce tribus de Israel.
9 »Estos hijos de Jacob, que fueron nuestros antepasados, tuvieron envidia de su hermano José, y lo vendieron para que se lo llevaran como esclavo a Egipto. Pero Dios, que estaba con José, 10 lo liberó de todos sus sufrimientos. Le dio sabiduría y lo hizo ganarse el favor del faraón, rey de Egipto, el cual nombró a José gobernador de Egipto y jefe del palacio real.
11 »Después hubo hambre y gran aflicción en todo Egipto y en Canaán, y nuestros antepasados no encontraban alimentos. 12 Pero cuando Jacob supo que en Egipto había trigo, mandó allá a sus hijos, nuestros antepasados. Este fue el primer viaje que hicieron. 13 Cuando fueron por segunda vez, José se dio a conocer a sus hermanos, y así el faraón llegó a saber de dónde provenía José. 14 Más tarde, José ordenó que su padre Jacob y toda su familia, que eran setenta y cinco personas, fueran llevados a Egipto. 15 De ese modo Jacob se fue a vivir a Egipto; y allí murió, y allí murieron también nuestros antepasados. 16 Los restos de Jacob fueron llevados a Siquén, y allí en Siquén fueron enterrados, en el sepulcro que Abrahán había comprado por cierta cantidad de dinero a los hijos de Jamor.
17 »Cuando ya se acercaba el tiempo en que había de cumplirse la promesa que Dios hizo a Abrahán, el pueblo de Israel había crecido en Egipto y se había vuelto muy numeroso. 18 En ese entonces comenzó a gobernar en Egipto un rey que no había conocido a José. 19 Este rey, astuto y cruel con nuestro pueblo, maltrató a nuestros antepasados; los obligó a abandonar a sus hijos recién nacidos para que murieran. 20 En aquel tiempo nació Moisés, que era un niño extraordinariamente hermoso, y sus padres lo criaron en su casa durante tres meses. 21 Cuando tuvieron que abandonarlo, la hija del faraón lo recogió y lo crio como si fuera su propio hijo. 22 De esa manera Moisés fue instruido en la sabiduría de los egipcios, y fue un hombre poderoso en palabras y hechos.
23 »A la edad de cuarenta años, Moisés decidió visitar a los israelitas, que eran su propio pueblo. 24 Y al ver Moisés que un egipcio maltrataba a uno de ellos, salió en su defensa y, para vengarlo, mató al egipcio. 25 Y es que Moisés pensaba que sus hermanos los israelitas se darían cuenta de que por medio de él Dios iba a liberarlos; pero ellos no lo entendieron así. 26 Al día siguiente, Moisés encontró a dos israelitas que se estaban peleando y, queriendo ponerlos en paz, les dijo: “Ustedes son hermanos; ¿por qué se maltratan el uno al otro?” 27 Entonces el que maltrataba a su compañero empujó a Moisés y le dijo: “¿Y quién te ha puesto a ti como jefe y juez entre nosotros? 28 ¿Acaso quieres matarme, como mataste ayer al egipcio?” 29 Al oír esto, Moisés huyó y se fue a la tierra de Madián. Allí vivió como extranjero, y tuvo dos hijos.
30 »Cuarenta años después, en el desierto, cerca del monte Sinaí, un ángel se le apareció en el fuego de una zarza que estaba ardiendo. 31 Moisés se asombró de ver aquella visión, y cuando se acercó para ver mejor, oyó la voz del Señor, que decía: 32 “Yo soy el Dios de tus antepasados. Soy el Dios de Abrahán, de Isaac y de Jacob.” Moisés comenzó a temblar de miedo, y no se atrevía a mirar. 33 Entonces el Señor le dijo: “Quítate las sandalias, porque el lugar que estás pisando es sagrado. 34 Claramente he visto cómo sufre mi pueblo que está en Egipto. Los he oído quejarse y he bajado para liberarlos. Por lo tanto, ven, que te voy a enviar a Egipto.”
35 »Aunque ellos habían rechazado a Moisés y le habían dicho: “¿Quién te nombró jefe y juez?”, por medio del ángel que se le apareció en la zarza Dios lo envió como jefe y libertador. 36 Y fue Moisés quien sacó de Egipto a nuestros antepasados, después de hacer milagros en aquella tierra, en el mar Rojo, y en el desierto durante cuarenta años. 37 Este mismo Moisés fue quien dijo a los israelitas: “Dios hará que salga de entre ustedes un profeta como yo.” 38 Y cuando Israel estaba reunido en el desierto, fue también Moisés quien sirvió de intermediario entre el ángel que le hablaba en el monte Sinaí y nuestros antepasados; y fue él quien recibió palabras de vida para compartirlas con nosotros.
39 »Pero nuestros antepasados no quisieron obedecerlo, sino que lo rechazaron y quisieron regresar a Egipto. 40 Le dijeron a Aarón: “Haznos dioses que nos guíen, porque no sabemos qué le ha pasado a este Moisés que nos sacó de Egipto.” 41 Entonces hicieron un ídolo que tenía forma de becerro, mataron animales para ofrecérselos, y celebraron una fiesta en honor del ídolo que ellos mismos habían hecho. 42 Por esto, Dios se apartó de ellos y los dejó adorar a las estrellas del cielo. Así está escrito en el libro de los profetas:
“Israelitas,
¿acaso en los cuarenta años del desierto
me ofrecieron ustedes sacrificios y ofrendas?
43 Por el contrario,
cargaron con el santuario del dios Moloc
y con la estrella del dios Refán,
imágenes de dioses que ustedes mismos
se hicieron para adorarlas.
Por eso dejaré que sean desterrados
más allá de Babilonia.”
44 »En el desierto, nuestros antepasados tenían la tienda de la alianza, que fue hecha tal como Dios se lo ordenó a Moisés cuando le dijo que la hiciera según el modelo que había visto. 45 Nuestros antepasados recibieron esta tienda en herencia, y quienes vinieron con Josué la trajeron consigo cuando conquistaron la tierra de los otros pueblos, que Dios expulsó delante de ellos. Allí estuvo hasta los días de David, 46 quien por gozar del favor de Dios le pidió ser quien edificara un santuario para los descendientes de Jacob; 47 pero fue Salomón quien construyó el templo de Dios. 48 Aunque el Dios altísimo no habita en templos hechos por manos humanas. Como dice el profeta:
49 “El cielo es mi trono,
y la tierra es el estrado de mis pies.
¿Qué clase de casa podrían construirme?, dice el Señor;
¿cuál será mi lugar de descanso,
50 si yo mismo hice todas estas cosas?”
51 »Pero ustedes —continuó Esteban— ¡son tercos!, ¡no quieren entender!, ¡son duros de corazón! Siempre están en contra del Espíritu Santo. ¡Igual que sus antepasados! 52 ¿A cuál de los profetas no maltrataron sus antepasados? Ellos mataron a quienes habían hablado de la venida de aquel que es justo; y ahora que este justo ha venido, ustedes lo traicionaron y lo mataron. 53 Ustedes, que recibieron la ley por medio de ángeles, ¡no la cumplen!»
Esteban muere apedreado
54 Cuando ellos oyeron estas cosas, se enfurecieron y rechinaron los dientes contra Esteban. 55 Pero él, lleno del Espíritu Santo, miró al cielo y vio la gloria de Dios, y a Jesús de pie a su derecha. 56 Entonces dijo:
—¡Miren! Veo los cielos abiertos, y al Hijo del hombre a la derecha de Dios.
57 Ellos se taparon los oídos y, mientras daban fuertes gritos, todos ellos se lanzaron contra Esteban. 58 Lo sacaron de la ciudad y lo apedrearon. Los que oficiaban como testigos en su contra dejaron sus ropas al cuidado de un joven llamado Saulo.
59 Mientras lo apedreaban, Esteban oró, y dijo: «¡Señor Jesús, recibe mi espíritu!» 60 Luego se puso de rodillas y gritó con fuerte voz: «¡Señor, no les tomes en cuenta este pecado!»
Dicho esto, murió.
Esteban apchátegmowéyak amya'a
1 Apkelmaxneyeykha axta apkemha apmonye' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Esteban, naqsók kexaha m'a ektáhakxa axta amya'a apxénamap. 2 Axta aptemék apchátegmoweykegko s'e: “Elyapma tén han apkelwányam nak, héleyxho hana sekxo': Apxekmowásamákpók axta Dios egagkok ekha apcheymákpoho m'a egyáp nanók axta negko'o Abraham, aphamakxa axta m'a Mesopotamia, amonye' aphayam axta m'a Harán. 3 Axta aptemék apkenagkama s'e: ‘Etyep sa' xa yókxexma apagkok nak, ekxa sa' nahan ma'a apteme apnámakkok, emhók sa' ma'a xapop sekmakókxa nak axekmósek.’ 4 Keñe axta Abraham apteyapma m'a Caldea, apheykmek axta m'a Harán. Tén axta apketsapma m'a apyáp, tén axta Dios apyentameykmo Abraham se'e xapop kélheykegkaxa nak kaxwók kéxegke. 5 Axta eyke egkeyáseykekxak Dios ketsék enxoho yaqwayam etnehek apagkok ma'a xapop nak; weykmók axta megkésso m'a apkenmeykegkaxa enxoho. Apkeltennassegkek axta eyke egkések yaqwayam enxoho emekxak aptawán'ák neptámen ma'a apketsapma enxoho (méko axta eyke makham apketchek ma'a Abraham) 6 Apkeltennassegkek axta anhan Dios etnahagkok máxa pók énxet'ák apkekhegwayam megkatnahakxa xapop apagkok ma'a aptawán'ák neptámen, tén han etnahagkok kélásenneykha naqsa, tén han kólnaqtawasagkohok ekweykmoho cuatrocientos apyeyam. 7 Axta nahan aptemék apkenagkama Dios se'e: ‘Allegássesagkohok sa' ko'o énxet'ák apteméssesso nak kélásenneykha naqsa m'a aptawán'ák neptámen, keñe sa' elántépok ma'a, hélpeykeshok sa' ko'o s'e yókxexma nak.’ 8 Apkeltémók axta nahan Dios elának chá'a Abraham ma'a sẽlqahasso kélyenyekhamól'a egyempehek magkenatchesso ekyetnama ekhémo mók apkelpaqhetchásamákpoho m'a Dios. Axta keñamak apyenyekhássessama nekha apyempehek Abraham ma'a apketche Isaac ekweykmo axta ocho ekhem aptéyam. Hawók axta anhan apteméssessamakxa apketche m'a Isaac, cham'a Jacob, hawók axta anhan apteméssessamakxa apketchek ma'a Jacob, apteme axta apyapmeyk ma'a doce pók aptémakxa nak énxet'ák Israel.
9 “Cháxa Jacob axta apketchek xa, aptamhéyak axta negko'o ẽlyapmeyk nano', apnathaya axta m'a apyáxeg José, apyamasma axta ekha ekyánmaga yaqwayam enxoho kólyentemekxak ma'a Egipto. Dios axta eyke apxegexma m'a José, 10 apmallahanchessegkek axta ekyókxoho aplegeykegkoho. Apméssegkek axta apya'áseyak, apméssegkek axta anhan yaqwayam yásekhohok ma'a faraón, cham'a wesse' apwányam Egipto, apteméssessama axta José apkeláneykha apchókxa m'a Egipto, tén han ma'a wesse' apwányam apxagkok apyawe nak.
11 “Tén axta ekteyapma meyk segaqhe tén han ekmaso nenlegeykegkoho m'a ekyókxoho kañe' Egipto tén han Canaán, méko axta entemék aptéyak ma'a ẽlyapmeyk nano' axta negko'o. 12 Xama axta aplegaya amya'a Jacob ekyetnama nento m'a Egipto, apkeláphássegkek axta elmahagkok apketchek ma'a, cham'a ẽlyapmeyk nano' axta negko'o. Cháxa ektémakxa axta eyeynókxa apkelxega xa énxet'ák nak. 13 Xama axta apkelmeyeykekxo makham, apkeltennásamákpek axta José m'a apkelpepma, cháxa apya'ásegweykenxa axta nahan faraón apkenyémékxa m'a José. 14 Wenaqtémok axta nahan natámen, keñe José apkeltémo kólyentemekxak apyáp ma'a Egipto, yetlo m'a apyókxoho apnámakkok, setenta y cinco axta apyókxoho m'a. 15 Cháxa ektémakxa axta Jacob apheykmo m'a Egipto; axta apketsapweykmok nahan ma'a. Axta nahan apkeletsapweykmok ma'a ẽlyapmeyk nano' axta. 16 Kélseykekxeyk axta Jacob apexchakkok ma'a Siquem, kélátawanyegweykekxeyk axta m'a takhaxpop apmomakxa axta Abraham, apagkok axta m'a Hamor apketchek apyánmagkassama selyaqye, cham'a Siquem nak.
17 “Xama axta eyágketweykmo ekhem yaqweykenxa katnehek ma'a appekkencháseykekxa axta appeywa Dios ma'a Abraham, apxámeykekxeyk axta énxet'ák Israel ma'a Egipto, apxámeykegkek apagko' axta; 18 chaqhémók axta nahan apcheynamokxa apmà aptamheykha xama wesse' apwányam ma'a Egipto, megkatnaha axta apyekpelchémókxa m'a José. 19 Apkelyexancháseykha axta énxet'ák egagkok xa wesse' apwányam nak, apnaqtawáseykegkók axta m'a ẽlyapmeyk nano'; apkeltémok axta chá'a ekxeygkok apketchek kaxwe appalleyam tén han yohok aqsa chá'a eletsapok. 20 Chaqhémók axta anhan apteyekmo Moisés xa. Sakcha'a aptaqmalma axta m'a, ekleklamo apwáxok ma'a Dios, apqántánxo pelten axta nahan ekwánegkesso m'a chána. 21 Xama axta kélpekkenma apxakkók ma'a sakcha'a, momchek axta m'a faraón apketche kelwána, wánegkessegkek axta nahan, máxa étche agko' axta temék. 22 Axta keñamak kélxekmóssama Moisés ma'a negya'ásegwayam eñama nak egipcios, énxet ekha ekmowána appeywa axta nahan ma'a, apwanchek axta anhan elának aqsok.
23 “Cuarenta apyeyam apagkok axta apweykmok Moisés ekxeyenma apwáxok etnehek meyk'a m'a israelitas, apteme axta apnámakkok apagko'. 24 Xama axta apweteykegkoho aptawáseykegkoho egipcio xama m'a israelitas, apya'áyekmek axta Moisés apmasma, aphéssessamók axta nahan mók, apchaqhama m'a egipcio. 25 Hakte xeyenmék axta apwáxok Moisés elya'ásegwók apkelyáxeg'a israelitas apmáheyo elwagkasek teyp Dios eñama m'a Moisés; axta eyke elya'ásegweykmok ma'a. 26 Mók ekhem axta entemék, apweteykegkók axta makham Moisés apkelnápomákpo apqánet israelita xamo'. Axta aptemék apkelanagkama apmáheyo eykhe enókasha s'e: ‘Kélyáxeg xamo' neykhe kéxegke; ¿yaqsa ektáha kéltawásegkoho nak kélmók?’ 27 Keñe axta m'a ektáha axta aptawáseykegkoho pók apyégama m'a Moisés. Axta aptemék apkenagkama s'e: ‘¿Yaqsa ekteméssesso exchep apkemha apmonye' tén han segyekpelchémo negyeseksa negko'o? 28 ¿Apmakók enxeykel'a heyaqhek ko'o xa, ektáha axta apchaqha egipcio m'a hem axta?’ 29 Xama axta aplegaya Moisés xa, apkenyegkek axta apmaheykegko m'a yókxexma Madián. Cha'a apheykenxa axta nahan aptéma aphayam megkatnahakxa apchókxa m'a, apwetágweykmek axta anhan apqánet apketchek ma'a.
30 “Cuarenta apyeyam axta temék ekyeykhe, apxekmowásamákpók axta xama Dios apchásenneykha Moisés, cham'a nekha nak egkexe Sinaí yókxexma meykexa nak énxet, máxa táxa eyáléwe axta entemék xama maktek. 31 Pelakkassegkek axta nahan Moisés apweteya ektémakxa aqsok kélxekmósso. Xama axta apchágketchesseykmoho apkeltémo kataqmelekxohok apkelányo, aplegayak axta Wesse' egegkok appeywa ektéma s'e: 32 ‘Ko'o sekteme Dios apagkok ma'a apyapmeyk nano' nak xép. Ko'o sekteme Dios apagkok ma'a Abraham, Isaac tén han ma'a Jacob.’ Yetlómók axta nahan apkelpexyennama apcháya m'a Moisés, axta emáheyók chá'a elano'. 33 Keñe axta Wesse' egegkok aptéma apkenagkama s'e: ‘Elhaxyawés apkelatchesso apmagkok, ekpagkanamaxche s'e apwa'akxa nak xép. 34 Tásek ko'o sekwete ektémakxa apkellegeykegkoho énxet'ák ahagkok apheykencha'a nak ma'a Egipto. Eklegayók nahan ko'o élpayheykha apatña'ák, ekweywenteyk eyke ko'o yaqwayam alwagkasek teyp. Wáphaksek sa' kaxwók xép ma'a Egipto.’
35 “Mopmenyeyk axta eykhe énxet'ák Israel ma'a Moisés, axta eykhe anhan aptemék apkenagkama s'e: ‘¿Yaqsa ekteméssesso exchep apkemha apmonye' tén han segyekpelchémo?’, apcháphassegkek axta eyke Dios yaqwayam etnehek apkemha apmonye' tén han apkelwagkasso teyp yetlo appasmo m'a Dios apchásenneykha apxekmowásamákpoho axta neyseksa maktek. 36 Moisés axta m'a apkelántekkessama axta Egipto m'a ẽlyapmeyk nano', natámen axta apkelane aqsok sempelakkasso nak agweta', tén han magkenatchesso nak agweta' ma'a yókxexma nak, tén han ma'a Wátsam Ekwányam Ekyexwase nak, tén han ma'a yókxexma meykexa nak énxet ekweykmoho cuarenta apyeyam. 37 Cháxa Moisés aptéma axta anhan apkelanagkama israelitas se'e: ‘Dios sa' etekkesek xama Dios appeywa aplegasso kélnepyeseksa kéxegke sekhawo nak ko'o.’ 38 Moisés axta anhan ma'a appaqhetchessama axta chá'a Dios apchásenneykha m'a egkexe Sinaí tén han apkeltennáseykekxa chá'a amya'a m'a ẽlyapmeyk nano', cham'a apheykegkaxa axta énxet'ák Israel ma'a yókxexma meykexa nak énxet; tén han apxawáya axta m'a amya'a segméssamo nak ekyennaqte egnények yaqwayam henlegaksek negko'o.
39 “Axta eyke emáheyók elyahakxohok ma'a ẽlyapmeyk nano', mopmenyeyk axta, apmáheyok axta aqsa eltaqhohok ma'a Egipto. 40 Axta aptemék apkelanagkama Aarón se'e: ‘Henlanés negko'o dios egagkok yaqwayam enxoho hennaqlawha, hakte magya'ásegkok negko'o ektáhakxa m'a Moisés ektáha axta sẽlántekkesso negko'o m'a Egipto.’ 41 Keñe axta apkeláneykegko xama kéleykmássesso ekho weyke étkok kennawo', apkennáhakkassegkek axta aqsok apnaqtósso yaqwayam egkések, apkelánessegkek axta apkelsawássessamo m'a aqsok kéleykmássesso ektáha axta apkeláneyak apagko'. 42 Axta keñamak apkexakhama Dios ma'a énxet'ák nak, apchahayók axta aqsa apkelpeykessamo m'a yaw'a aphéyak nak néten. Hakte temegkek eknaqtáxésamaxche Dios appeywa apkellegasso weykcha'áhak apagkok se'e:

“Israelitas,
¿élméssegkeya axta ko'o kéxegke
aqsok ektekyawa
tén han aqsok sélmésso naqsa
ekweykmoho cuarenta apyeyam ma'a
yókxexma meykexa énxet nak?
43 Mehelméssók.
Kélpatamchek axta aqsa kélsama
m'a dios Moloc axagkok,
kélsamchek axta anhan ma'a
yaw'a kéleykmássesso
agkok nak ma'a dios Refán,
kéleykmássesso aqsok kéláyókxa
ektáha axta kéxegke kélagko'
kéllánéyak yaqwayam kólpeykesho'.
Ekeso éñamakxa
peya nak alántekkesek kéxegke
alya'aksek ma'a teyp Babilonia.”

44 “Apyetnegkek axta nahan appakxanma ẽlyapmeyk nanók ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios ma'a yókxexma meykexa nak énxet, apkelánamap axta ekhawo m'a aptémakxa axta apkenagkama Dios ma'a Moisés, apkeltémo axta exnéshok apkelane m'a ektémakxa axta apkelánamap ma'a apweteya axta. 45 Apxaweykekxeyk axta ẽlyapmeyk nanók xa kélpakxanma nak, apsáyekmók axta anhan apkelxegeykmo m'a énxet'ák Josué axta apkelxegexma'a, cham'a apyementamoma axta xapop apagkok ma'a pók énxet'ák, apkelántekkessessama axta apmonye'e m'a Dios. Cha'a apyetneykxa axta nahan ma'a ekweykmoho aptéma wesse' apwányam ma'a David. 46 Leklamók axta nahan apwáxok Dios aptémakxa m'a David, tén axta apmáheyo elanaksek David tegma yaqwánxa exek ma'a Jacob Dios apagkok; 47 Salomón axta eyke apkelane m'a Dios tegma appagkanamap apagkok. 48 Mexek eyke chá'a Dios ma'a kañe' tegma énxet nak apkelane. Ekhawo aptémakxa axta apxeyenma Dios appeywa aplegasso:

49 “Néten ko'o ekteme sekhamakxa,
keñe náxóp sélteyammomakxa'.
¿Háxko apteme tegma
peya nak héllanaksek ko'o?,
axta aptemék Wesse' egegkok.
¿Háxko sa' ekteme
séllókassamakxa sekyampe?
50 Ko'o sekteme sélane xa ekyókxoho aqsok nak.”

51 “Keñe axta aptáha makham Esteban— makke kamassegweykmok kéxegke kélteme élyennaqte kélwáxok, megkólmenyeyk kéxegke kóleyxhok ma'a Dios, hawók kélwáxok ma'a ektémakxa nak apkelwáxok ma'a énxet'ák melya'áseyak nak Dios. Kélenmexeykha aqsa chá'a m'a Espíritu Santo. Kélhawók ma'a kélyapmeyk nanók axta. 52 ¿Yaqsa axta Dios appeywa aplegasso metwáseykegkoho m'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke? Apkelnapmeyk axta chá'a m'a apkelxeyenma axta chá'a apmáheyo ewak ma'a apteme nak appéwomo. Keñe apwaya m'a apteme nak appéwomo, kélpelakkassessama kéxegke kélsexnenagkama, kélaqhegkek axta nahan. 53 Kéxegke kélxaweykegko axta m'a segánamakxa apmésso axta Dios, apchásenneykekxo axta egkések ma'a apkelásenneykha, megkólyaheykekxa'.”
Esteban apketsapma
54 Xama axta apkellegaya xa amya'a nak, apkellómók apagko' axta, apkeltakxegkek axta apma'ák aptaqnagkama Esteban. 55 Apkenmexmók axta eyke néten yetlo apláneyo apwáxok Espíritu Santo, apweteyak axta Dios apcheymákpoho, tén han apkenmeykencha'a Jesús ma'a ekpayhókxa apkelya'assamakxa'. 56 Keñe axta aptéma appaqmeyesma s'e:
—¡Kóllano! Ekwet'ak ko'o ekmayhékxo néten, ekwet'ak nahan apkenmeyncha'a ekpayhókxa apkelya'assamakxa Dios ma'a ektáha nak Apketche énxet.
57 Apkelapmeyk axta eyke apeyk'ák apyókxoho xa énxet'ák nak, kelpayheykha axta apatña'ák apketámeykegko appathetweykmo m'a Esteban. 58 Kéltekkessegkek axta tegma apwányam, tén axta kélyetnaya meteymog; keñe axta m'a aptamhéyak axta apkelmopwancha'a amya'a apkelxeyenma m'a Esteban, apnegkencháseykekxeyk axta apkelnaqta xama wokma'ák apwesey axta Saulo kéltamho eltaqmelchessesek.
59 Axta aptemék Esteban aptéma nempeywa nélmaxnagko neyseksa kélyetne meteymog se'e: “Wesse' Jesús, ema sa' ko'o ehagák.” 60 Tén axta apkeltekxekxama aptapnák xapop. Axta aptemék apyennaqtéssamo appeywa s'e: “¡Wesse', ná eyaqmagkásekxa aqsa melya'assáxma nak se'e énxet'ák nak!”
Xama axta aptéma appeywa xa, yetlómók axta apketsapma.