Muerte y sepultura de Sara
1 Sara vivió ciento veintisiete años, 2 y murió en Quiriat Arbá, que es la ciudad de Hebrón, en la tierra de Canaán. Abrahán lloró por la muerte de Sara y le guardó luto. 3 Luego salió de donde estaba el cadáver de Sara y fue a decirles a los hititas de aquel lugar:
4 —Aunque entre ustedes soy un extranjero, véndanme un sepulcro para enterrar a mi esposa.
5 Los hititas le contestaron:
6 —¡Por favor, señor, escúchenos! Usted es entre nosotros un escogido de Dios. Entierre a su esposa en el mejor de nuestros sepulcros, pues ninguno de nosotros le negará su sepulcro para eso.
7 Abrahán se puso de pie, hizo una reverencia ante los hititas, 8 y les dijo:
—Si de veras quieren que yo entierre aquí a mi esposa, por favor pídanle de mi parte a Efrón, el hijo de Sojar, 9 que me venda la cueva de Macpela, que está donde terminan sus terrenos. Yo le pagaré el precio total de la cueva, y así seré dueño de un sepulcro en este lugar.
10 Como Efrón el hitita estaba allí entre ellos, le contestó a Abrahán de manera que pudieran escucharlo sus paisanos y también todos los que pasaban por la entrada de la ciudad:
11 —¡No, señor mío, por favor! Yo le regalo el terreno, y la cueva que está en el terreno. Mis paisanos son testigos de que yo se lo regalo. Entierre usted a su esposa.
12 Pero Abrahán volvió a hacer una reverencia a los habitantes del lugar 13 y le contestó a Efrón delante de todos:
—¡Por favor, escúcheme usted! Le ruego que primero me acepte el dinero por el terreno, y después enterraré allí a mi esposa.
14 Entonces Efrón le contestó:
15 —Escúcheme, señor mío: el terreno vale cuatrocientas monedas de plata. Por esa cantidad no vamos a discutir. Vaya usted y entierre a su esposa.
16 Abrahán aceptó pagar la cantidad que Efrón había mencionado en presencia de los hititas, y se la pagó en plata contante y sonante. 17 De esta manera el terreno de Efrón que estaba en Macpela, al oriente de Mamre, es decir, el terreno con la cueva y todos los árboles que había dentro del terreno, 18 pasaron a ser propiedad de Abrahán. De ello fueron testigos los hititas y todos los que pasaban por la entrada de la ciudad.
19 Después de esto Abrahán enterró a Sara en la cueva que estaba en el terreno de Macpela, al oriente de Mamre, lugar que también es conocido con el nombre de Hebrón, y que está en Canaán. 20 Así quedó en posesión del terreno y de la cueva que allí había, y que los hititas le vendieron para sepultura.
Sara étsapma tén han kélátawanye
1 Ciento veintisiete apyeyam agkok axta weykmok Sara, 2 keñe axta étsapma m'a Quiriat-arbá nak, cham'a tegma apwányam nak Hebrón, yókxexma Canaán. Apkelekxagweykha axta Abraham étsapma Sara. 3 Keñe axta aptepa m'a ekyetnakxa axta Sara ápak, apxega aptáha apkelpaqhetchessákxo hititas ma'a apheykegkaxa axta. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
4 —Hélmés ko'o ekha ekyánmaga xama takhaxpop yaqwayam wátawanyek etáwa'. Ko'o sekteme séñama mók nekha kélnepyeseksa kéxegke.
5 Aptáhak axta hititas apkelátegmowágko s'e:
6 —¡Abraham, hegeyxho sekxo'! Xép aptáha Dios apkelyéseykha negyeseksa negko'o. Yátawanyegwom sa' aptáwa' m'a ektaqmelakxa agko' nak takhaxpop egagkok negko'o, méko kamyók takhaxpop. 7 Apkempákxeyk axta néten Abraham, apweykásenteyk axta apqátek nápaqta'awók hititas. 8 Keñe axta aptáha apkeláneya s'e:
—Naqsók agkok kélámenyého kéxegke wátawanyek etáwa' s'e, hélmaxnésses sa' ko'o Efrón, apketche nak Sóhar, 9 hegkések ekha ekyánmaga m'a meteymog áxwa nak Macpelá, ekyetnama nak ma'a neyáwa xapop apagkok. Ayánmagkasek sa' eyke ko'o ekyókxoho ekwánxa enxoho ekyánmaga m'a meteymog áxwa nak, keñe sa' ko'o atnehek takhaxpop ahagkok ahagko' se'e yókxexma nak.
10 Apyennaqtésawók axta han apchátegmowéyak Efrón ma'a Abraham, yaqwayam ellegak ma'a apyókxoho appeywomo xamo' nak, tén han ma'a apkelyeykhágwe axta chá'a m'a átog nak tegma apwányam, hakte apheyk axta nepyeseksa m'a hititas. Aptáhak axta apcháneya s'e:
11 —¡Ma', Abraham, yeyxho sekxo'! Sekmésso naqsa sa' atnehek ma'a xapop nak, tén han ma'a meteymog áxwa ekyetna nak ma'a xapop nak, sekpeywomo xamók eyke ektáha apweteykegkoho sektáha ko'o sekmésso naqsa exchep ma'a. Yátawanye sa' aptáwa'.
12 Apweykásenteyk axta eyke makham apqátek Abraham, nápaqta'awók énxet'ák apheykha axta m'a yókxexma nak. 13 Aptáhak axta apchátegmowágko Efrón nápaqta'awók apyókxoho énxet'ák se'e:
—¡Efrom, heyeyxho sekxo'! Éltamhók ko'o exchep emok se'e selyaqye ekyánmaga xapop, keñe sa' wátawanyek ko'o etáwa'.
14 Apchátegmowágkek axta Efrón:
15 —Abraham, heyeyxho sekxo', cuatrocientos sawo' selyaqye hawók ekyánmaga m'a xapop nak, ketsék agko' negko'o anlanok xa ekwánxa nak ekyánmaga, xép tén han ko'o, yátawanyegwom heykxa' aptáwa' m'a.
16 Leyawók axta apwáxok Abraham eyánmagkasek ma'a ekwánxa axta ekyánmaga apkeltennasa m'a Efrón, nápaqta'awók ma'a hititas, apyánmagkassek axta han, ekhawo aptamheykegkaxa axta chá'a. 17 Tén axta m'a xapop apagkok nak Efrón, ekyetnama nak ma'a Macpelá, ekpayho nak ekteyapmakxa ekhem teyp Mamré, cham'a xapop nak, tén han ma'a meteymog áxwa nak, ekyókxoho yenta'a élaqnéyak axta m'a xapop nak, 18 Abraham axta aptáhak apagkok, hititas axta han apkelweteykegkoho, tén han ma'a apyókxoho apkelyeykhágwayam axta chá'a m'a átog nak tegma apwányam.
19 Yetlókok axta han apchátawanye Abraham Sara m'a meteymog áxwa nak, ekyetnama nak xapop Macpelá, ekteyapmakxa ekhem nak teyp Mamré, éltamhomaxchexa nak han ekwesey Hebrón, ekyetnama nak ma'a Canaán. 20 Apagkok axta aptáhak kaxwók Abraham ma'a xapop nak, tén han ma'a meteymog áxwa ekyetnama nak ma'a, apmésso axta ekha ekyánmaga hititas yaqwayam etnehek takhaxpop apagkok.