La gran sequía
1 Por causa de la sequía, el Señor se dirigió a Jeremías, y le dijo:

2 «Judá llora de tristeza,
sus ciudades están afligidas,
la gente está tendida en el suelo,
Jerusalén lanza gritos de dolor.
3 Los ricos mandan por agua a sus criados,
y estos van a las cisternas, pero no la encuentran,
y vuelven frustrados con sus cántaros vacíos;
y llenos de vergüenza se cubren la cabeza.
4 También los campesinos se cubren la cabeza
y pierden todo ánimo por la falta de lluvia,
pues la tierra está reseca.
5 Aun las ciervas, en el campo,
abandonan a sus crías recién nacidas,
porque no hay hierba que comer.
6 Los asnos salvajes,
parados en las lomas desiertas,
toman aire como los chacales;
y la vista se les nubla
pues no hay pasto que comer.»
El profeta invoca al Señor en nombre del pueblo
7 ¡Señor, aunque nuestros pecados nos acusan,
actúa por el honor de tu nombre!
Muchas veces te hemos sido infieles,
hemos pecado contra ti.
8 Esperanza de Israel,
salvador nuestro en tiempos difíciles,
¿por qué te portas con el país como un extraño,
como un viajero que se queda a pasar la noche?
9 ¿Por qué estás como alguien aturdido,
como un guerrero incapaz de ayudar?
Tú, Señor, estás en medio de nosotros;
todos saben que somos tu pueblo;
¡no nos abandones!

10 El Señor dice esto acerca del pueblo de Israel:
«A este pueblo le encanta andar siempre de un lado para otro. Por eso no lo miro con agrado. Ahora voy a considerar sus pecados y a pedirle cuenta de ellos.»
11 El Señor me dijo:
«No me ruegues por el bienestar de este pueblo. 12 Por mucho que ellos ayunen, no voy a escuchar sus ruegos; por muchos holocaustos y ofrendas de cereales que me traigan, no los miraré con agrado. Voy a destruirlos con guerra, hambre y peste.»
13 Pero yo le contesté:
«Señor, los profetas le están diciendo al pueblo que no va a haber guerra ni hambre, y que en este lugar tú le vas a conceder una paz duradera.»
14 Entonces el Señor me respondió:
«¡Mienten! Si eso dicen en mi nombre los profetas, yo no los he enviado, ni les he dado ninguna orden, y ni siquiera les he hablado. Son revelaciones falsas, visiones engañosas, inventos de su propia imaginación. Eso es lo que les anuncian esos profetas. 15 Yo les digo que todos esos profetas que pretenden hablar en mi nombre sin que yo los haya enviado, y que dicen que no va a haber guerra ni hambre en este país, van a morir por la guerra y el hambre. 16 Y también el pueblo al que ellos profetizan morirá por la guerra y el hambre, junto con sus mujeres, sus hijos y sus hijas. Sus cadáveres serán arrojados a las calles de Jerusalén, y no habrá quien los entierre. Así les haré pagar por su maldad. 17 Y tú, dile al pueblo lo siguiente:

“Que broten lágrimas de mis ojos
día y noche, sin cesar,
por la terrible desgracia de mi pueblo
y por la gravedad de su herida.
18 Si salgo al campo, veo los cadáveres
de los muertos en batalla;
si entro en la ciudad, veo gente
que se está muriendo de hambre.
Aun los profetas y los sacerdotes
se van a un país desconocido.”»
El profeta se dirige al Señor
19 Señor, ¿has rechazado a Judá por completo?
¿Te has cansado de la ciudad de Sión?
¿Por qué nos heriste sin remedio?
Esperábamos prosperidad,
pero nada bueno nos ha llegado.
Esperábamos salud,
pero solo hay aflicción.
20 Reconocemos, Señor, nuestra maldad
y la culpa de nuestros antepasados;
hemos pecado contra ti.
21 ¡Por el honor de tu nombre, no nos rechaces;
no trates con desprecio a la ciudad
donde está tu glorioso trono!
¡Recuerda el pacto que hiciste con nosotros,
y no faltes a él!
22 ¿Acaso hay entre los ídolos paganos
alguno que pueda hacer llover?
¿Acaso el cielo envía los aguaceros por sí mismo?
¡No, Señor y Dios nuestro!
Tú eres quien envía la lluvia,
tú eres quien hace todas estas cosas;
¡por eso esperamos en ti!
Meyke yegmen ekwenaqte
1 Appaqhetchessek axta Wesse' egegkok Jeremías eñama ekteme meyke yegmen. Aptáhak axta apcháneya s'e:

2 “Apkellekxagweyha m'a énxet'ák Judá,
apkellegágkok élyentaxno
apkelwáxok ma'a apheykha nak
tegma apkelyawe apagkok,
aphágkek náxop ma'a énxet'ák.
Kelpayheyha apatña'ák
apkellegágkoho ekmáske m'a
énxet'ák Jerusalén.
3 Apkelápháseyha etegyagkok
yegmen apkeláneykha m'a
kelwesse'e;
apkelmeyákxeyk chá'a m'a yámelchet,
makke elwetágweykxak chá'a yegmen,
apkelchexyekmek aqsa chá'a
meyke yegmen ma'a
yátegwáxwa apagkok;
melya'ásegkok aptamhágkaxa,
apkelaqlássek apqatkok
yetlo ekyawe agko' apkelmegqakto.
4 Melya'ásegkok aptamhágkaxa m'a
apkeltamheykha nak chá'a namyep,
apkelaqlásegkek apqatkok,
hakte megkammayék,
yamáyók agko' ma'a xapop.
5 Wokmók nahan chá'a xenaq
éxakha étkók kaxwe ekpalchesso
m'a yókxexma nak,
hakte méko pa'at
yaqwayam enxoho katawagkok.
6 Kelyagqak aqsa nahan
yámelyeheykok nawha'ák ma'a
néten xóp élekhahéyak
meykexa nak aqsok,
kelsókha aqsa awéhe'ék
ektémól'a semheg nawha'ák éllo;
kelhagqak nahan élyeheykha,
hakte méko pa'at
yaqwayam katawagkok.”
Dios appeywa aplegasso apkelmaxnagko Wesse' egegkok apkeltémo epasmok énxet'ák
7 Wesse',
ẽlsexnenagkamchek eykhe
negko'o m'a mólya'assáxma nak,
eyke elána sa' aqsa aqsok,
eñama apkelmeyeykha m'a apwesey!
Xámokmeyk negko'o
negyenseyam negyetleykha exchep,
nenláneykegkek mólya'assáxma
nenmexeykekxo.
8 Xép, apkelhaxanma nak
chá'a énxet'ák Israel,
sẽlwagkasso nak chá'a teyp
ekwa'a enxoho ekhem
ekmaso negheykha,
¿yaqsa ektéma aptéma
máxa apkeñama mók nekha s'e
negyeseksa nak negko'o,
aptémól'a m'a énxet apxegál'a,
aphayam la'a sekxók
yaqwayam etyenek axta'a?
9 ¿Yaqsa ektéma aptéma m'a
aptémól'a énxet mey'áseyak la'a aqsok,
aptémól'a m'a kempakhakma yáp
megkamopwána nak hempasmok?
Wesse', apheyk eyke
exchep negyeseksa,
apyókxoho énxet
apya'ásegkók nentáha negko'o
xép énxet'ák apagkok;
¡ná hegkexa aqsa negko'o!

10 Aptáhak Wesse' egegkok apkelxéna énxet'ák Israel se'e: “Cháxa énxet'ák nak, apmenyeyk elweynchamha aqsa chá'a. Cháxa keñamak megkaleklama nak ko'o ewáxok sélányo. Kaxénwakxohok sa' ko'o kaxwók ewáxok ma'a melya'assáxma nak, ayaqmagkásekxak sa' ma'a apkeltémakxa.”
11 Aptáhak axta ko'o seyáneya Wesse' egegkok se'e: “Ná hélmaxna aqsa ko'o yának ataqmelchessesek apheykha xa énxet'ák nak. 12 Metawagkehek sa' eykhe aptéyak, magweyxók sa' eyke ko'o m'a apkelmaxneyéyak; xámók sa' eykhe katnehek sélseykentegkesso m'a aqsok apkelwatno, tén han ma'a sélmésso naqsa nak chá'a aqsok ekyexna kélcheneykekxa, megkalchek sa' eyke ko'o ewáxok alano'. Amasséssók sa' wahak kempakhakma, meyk, tén han negmasse ekmaso.”
13 Tén axta ko'o sektáha seyátegmowágko s'e: “Wesse'; apkeltennassegke neykhe apkellegasso nak xép appeywa megkatyephek kempakhakma m'a énxet'ák, tén han meyk segaqhe, tén han apkeltennassama exchep apmáheyo etaksek meyke ektáhakxa apheykha ekwenaqte s'e yókxexma nak.”
14 Tén axta Wesse' egegkok aptáha seyátegmowágkokxo s'e: “Aptemék agkok chá'a apkelxeyenma sekpeywa apkellegasso nak chá'a sekpeywa xa ektáha nak, apkelmopwancha'a amya'a. Malapháseykha ko'o m'a, magkéssók nahan sekpeywa xama enxoho, malpaqhetchessók nahan. Háwe naqsók ma'a aqsok apkelwete, mékoho agko' ma'a apkelya'áseykegkoho nak ektémakxa aqsok ekpowásamaxche', élchetámeykha agko' apkelwáxok keñamak. Cháxa apkeltémakxa nak chá'a apkellegassama kéxegke xa énxet'ák nak. 15 Ektáhak ko'o sélxéna xa apkelxeyenma nak chá'a apkellegasso sekpeywa, ko'o sektáha nak Wesse', megkatnahakxoho nak chá'a ko'o sélápháseykha, apkelxeyenma nak chá'a megkatyephek kempakhakma, tén han meyk segaqhe s'e apchókxa nak: eletsapok sa' kempakhakma xa apkelxeyenma nak chá'a apkellegasso m'a sekpeywa, tén han meyk. 16 Tén han ma'a énxet'ák ektáha axta chá'a apkeltennáseykha m'a, eletsapok sa' nahan kempakhakma, tén han meyk élnapma, yetlo apnaqteyegka'a, tén han apketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák. Kólchexák sa' aphopák ma'a ámay nak Jerusalén, méko sa' kalátawanyek. Sa' atnehek ko'o ayaqmagkásekxak ma'a apkeltémakxa ekmaso nak. 17 Etne sa' nahan elának énxet'ák se'e:

“Kalpexyewenták sa'
ahaqta'ák égmen'ák
yókxoho ekhem tén han
yókxoho axta'a,
meyke néxa,
eñama ekmaso agko'
ektamhágkaxa m'a
énxet'ák ahagkok,
eñama élyawe agko'
ma'a apkelyense.
18 Ektekkek agkok yókxexma,
ótak kaxnagkok kélhapák
aptekyawa neyseksa kempakhakma;
ektaxneyk agkok tegma apwányam,
ótak apkeletsapma énxet'ák
eñama meyk élnapma.
Weykmok apkellegasso Dios appeywa,
tén han apkelmaxnéssesso Dios
énxet'ák apagkok
apkelmaheykegko m'a apchókxa
melya'ásegkaxa nak.’”
Dios appeywa aplegasso appaqhetchesso Wesse' egegkok
19 Wesse',
¿apkexakkek apagkóya
exchep ma'a énxet'ák Judá?
¿Leklágwokmeya exchep
apkeltémakxa m'a énxet'ák
apheykha nak tegma apwányam Sión?
¿Yaqsa ektáha
sẽlyensásegko nak
negko'o meyke néltaqmelwayam?
Nélhaxanmeyk axta
kataqmelek negheykha,
makke anxaweyk xama enxoho
aqsok ektaqmela.
Nélhaxanmeyk axta kawak
élyenneykha egyempehek,
nélmeneykha axta aqsa negweteyk.
20 Wesse',
nélya'asegwákxók negko'o
m'a néltémakxa ekmaso,
tén han apkeltémakxa
melya'assáxma axta m'a
ẽlyapmeyk nano';
nenláneykegkek negko'o
mólya'assáxma
nenmexeykekxo exchep.
21 ¡Náhẽlyetnakhés aqsa
eñama apkelmeyeykha m'a apwesey,
ná etwasagkoho aqsa m'a
tegma apwányam ekyetnamakxa nak
xép aptaháno eyeymáxkoho!
¡Kaxénwakxoho apwáxok ma'a
ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho
senlánésso axta exchep,
elána sa' ekyókxoho!
22 ¿Yetnéya neyseksa xama aqsok
kéleykmássesso m'a
ekmowána nak kamámeyaksek?
¿Awancheya káphaksohok agkok
ekmámeye m'a yaphope?
¡Ma', Dios Wesse' egegkok!
Xép chá'a apcháphasso m'a,
xép chá'a apkelane xa
ekyókxoho aqsok nak;
¡cháxa keñamak
nélhaxanma nak negko'o exchep!