Sansón en Gaza
1 Un día Sansón fue a la ciudad de Gaza. Allí vio a una prostituta, y entró en su casa para pasar la noche con ella. 2 Cuando los de Gaza supieron que Sansón estaba en la ciudad, la rodearon y se quedaron vigilando las puertas de la ciudad todo aquel día. Por la noche se fueron a descansar, pensando que lo matarían cuando amaneciera. 3 Pero Sansón estuvo acostado solamente hasta la medianoche. A esa hora se levantó y arrancó las puertas de la ciudad, junto con sus pilares y su tranca, y echándose todo ello al hombro se lo llevó a lo alto del monte que está frente a Hebrón.
Sansón y Dalila
4 Después, Sansón se enamoró de una mujer llamada Dalila, que vivía en el valle de Sorec. 5 Los jefes de los filisteos fueron a ver a Dalila, y le dijeron:
—Engaña a Sansón y averigua de dónde le vienen sus fuerzas extraordinarias, y cómo podríamos vencerlo; así podremos atarlo y tenerlo sujeto. A cambio de tus servicios, cada uno de nosotros te dará mil cien monedas de plata.
6 Entonces ella le dijo a Sansón:
—Por favor, dime cuál es el secreto de tu fuerza tan extraordinaria. ¿Hay algún modo de atarte sin que te puedas soltar?
7 Y Sansón le respondió:
—Si me atan con siete cuerdas de arco que todavía no estén secas, perderé mi fuerza y seré un hombre común y corriente.
8 Los jefes de los filisteos le llevaron a Dalila siete cuerdas de arco nuevas, y con ellas Dalila ató a Sansón. 9 Y como ya antes había escondido a unos hombres en su cuarto, gritó:
—¡Sansón, te atacan los filisteos!
Entonces Sansón rompió las cuerdas, como si fueran un cordón quemado, y los filisteos no pudieron averiguar de dónde le venía su fuerza. 10 Dalila le dijo:
—¡Me engañaste! ¡Me has estado mintiendo! Pero ahora sí, por favor, dime qué hay que hacer para sujetarte.
11 Y Sansón le respondió:
—Si me atan con sogas nuevas que nunca se hayan usado, perderé mi fuerza y seré un hombre común y corriente.
12 Entonces Dalila tomó unas sogas nuevas, lo ató con ellas, y gritó:
—¡Sansón, te atacan los filisteos!
También esta vez ella había escondido a unos hombres en su cuarto; pero Sansón rompió las sogas, como si fueran hilos delgados. 13 Dalila le dijo a Sansón:
—¡Todavía me sigues engañando! ¡Todavía me estás mintiendo! ¡Dime qué hay que hacer para atarte!
Y Sansón le contestó:
—Lo que tienes que hacer es entretejer siete trenzas de mi cabello con la tela del telar, y clavar bien la estaca en el suelo. Así yo perderé mi fuerza y seré un hombre común y corriente.
Entonces Dalila hizo dormir a Sansón, y tomando las siete trenzas de su cabello, las entretejió con la tela del telar, 14 después de lo cual clavó bien la estaca en el suelo y gritó:
—¡Sansón, te atacan los filisteos!
Pero Sansón se levantó y arrancó del suelo la estaca y el telar. 15 Entonces ella le dijo:
—¡Mentiroso! ¿Cómo te atreves a decir que me quieres? Ya van tres veces que te burlas de mí, y todavía no me has dicho de dónde te viene toda tu fuerza.
16 Como era tanta la insistencia de Dalila, que a todas horas le hacía la misma pregunta, Sansón estaba tan fastidiado que tenía ganas de morirse; 17 así que finalmente le contó a Dalila su secreto:
—Nadie me ha cortado jamás el cabello, porque desde antes de nacer estoy consagrado a Dios como nazareo. Si me llegaran a cortar el cabello, perdería mi fuerza y sería tan débil como un hombre común y corriente.
18 Cuando Dalila se dio cuenta de que esta vez sí le había descubierto su secreto, mandó a decir a los jefes filisteos:
—¡Ahora sí, vengan, que Sansón me ha descubierto su secreto!
Entonces ellos fueron a verla con el dinero en la mano.
19 Dalila hizo que Sansón se durmiera con la cabeza recostada en sus piernas, y llamó a un hombre para que le cortara las siete trenzas de su cabellera. Luego ella comenzó a maltratarlo, 20 y le gritó:
—¡Sansón, te atacan los filisteos!
Sansón se despertó, creyendo que se libraría como las otras veces, pero no sabía que el Señor ya lo había abandonado. 21 Entonces los filisteos lo agarraron y le sacaron los ojos, y se lo llevaron a Gaza, en donde lo sujetaron con cadenas de bronce y lo pusieron a trabajar en el molino de la cárcel. 22 Sin embargo, su cabello empezó a crecerle de nuevo.
Muerte de Sansón
23 Los jefes de los filisteos se reunieron para celebrar su triunfo y ofrecer sacrificios a su dios Dagón. Y cantaban:

«Nuestro dios ha puesto en nuestras manos
a Sansón, nuestro enemigo.»

24 Y cuando la gente lo vio, también cantó y alabó a su dios, diciendo:

«Nuestro dios ha puesto en nuestras manos
a Sansón, nuestro enemigo,
que destruía nuestros campos
y mataba a muchos de los nuestros.»

25 Tan contentos estaban que pidieron que les llevaran a Sansón, para divertirse con él. Lo sacaron, pues, de la cárcel, y se divirtieron a costa de él, y lo pusieron en pie entre dos columnas. 26 Entonces Sansón le dijo al muchacho que lo llevaba de la mano:
—Ponme donde yo pueda tocar las columnas que sostienen el templo. Quiero apoyarme en ellas.
27 Todos los jefes de los filisteos se hallaban en el templo, el cual estaba lleno de hombres y mujeres. Había, además, como tres mil personas en la parte de arriba, mirando cómo los otros se divertían a costa de Sansón. 28 Entonces Sansón clamó al Señor, y le dijo: «Te ruego, Señor, que te acuerdes de mí tan solo una vez más, y que me des fuerzas para cobrarles a los filisteos mis dos ojos de una vez por todas.» 29 Luego buscó con las manos las dos columnas centrales, sobre las que descansaba todo el templo y, apoyando sus dos manos contra ellas, 30 gritó: «¡Mueran conmigo los filisteos!»
Entonces empujó con toda su fuerza, y el templo se derrumbó sobre los jefes de los filisteos y sobre todos los que estaban allí. Fueron más los que mató Sansón al morir, que los que había matado en toda su vida.
31 Después vinieron los hermanos de Sansón y todos sus parientes, y recogieron su cuerpo y lo enterraron entre Sorá y Estaol, en la tumba de Manoa, su padre. Durante veinte años Sansón había sido caudillo de los israelitas.
Sansón apmahéyak tegma apwányam Gaza
1 Xama ekhem axta apmahágko Sansón ma'a tegma apwányam nak Gaza. Apwetágwokmek axta han xama kelán'a ekyaqmagkáseyak pók énxet ekma chá'a ekyánmaga ekpathetéyak, appathetágkek axta han ma'a. 2 Xama axta apkelleg'a apheykha nak Gaza apha Sansón ma'a tegma apwányam nak, apwakheykxeyk axta; apchaqnáha axta han apkelánencha'a átog tegma apwányam ekyókxoho xa ekhem nak. Keñe axta ekyáqtésa apkeltaqhákxo apkellókasseykxo apkelyampe, xénchek axta apkelwáxok yaqhek ma'a élsaka enxoho. 3 Apyetneyk axta Sansón apxátekhágwokmo axta'a eysekso'. Aphákxeyk axta néten xa axta'a nak, tén axta apkelhaxyawásegko atña'ák ma'a tegma apwányam, yetlo élámha agkok, tén han kélápeykekxexa nak chá'a, apkelpatmékxeyk axta han xa ekyókxoho nak, apkelsókek axta m'a netnók agko' nak egkexe, émha nak ma'a ekpayho nak Hebrón.
Sansón tén han Dalila
4 Tén axta Sansón apkeláneya makham xama kelán'a ekwesey axta Dalila, ekhama axta m'a ekyapwátegweykenxa nak xóp ma'a Sorec. 5 Apkelyo'ókmek axta apkelámha apmonye'e filisteos ma'a Dalila, aptáhak axta apcháneya s'e:
—Kawánho hana sa' ekpeywa kalának Sansón, kalmaxneyha sa' háxko éñamakxa m'a apyennaqte apagko' nak, tén han negewagkexa enxoho negko'o antéhek agmok; tén sa' negko'o egwanchek ólpextétek. Agmések sa' chá'a negko'o enxama exche' m'a mil cien selyaqye aktek élmope, ekyánmaga ektamheykha.
6 Tén axta ektáha eyáneya Sansón xa kelán'a nak:
—Héltennés hana, háxko éñamakxa xa apyennaqte apagko' nak. ¿Yetnéya nentémakxa ólpextétek yaqwayam enxoho melyeytekkese'?
7 Apchátegmowágkek axta Sansón:
—Élpextehetchek sa' agkok ko'o siete táma axnancha'ák megkalyamaye nak makham yágke axát'ák, kamaskok sa' sekyennaqte, atnekxak sa' ma'a aptémakxal'a énxet meyke apyennaqte.
8 Apkelsákxéssek axta apkelámha apmonye'e filisteos Dalila m'a siete táma axnancha'awo' yágke axát'ák la'a, kelpextehetchek axta Dalila Sansón xa táma nak. 9 Nanók axta eyke éltamho elyexánegwók énxet ma'a kañe' ekteyenmakxa nak, kelpáxamáha axta ekwónencha'a:
—¡Sansón, filisteos apketamakmok!
Keñe axta apkelyétekkesa táma m'a Sansón, máxa axta aptemessásak ma'a táma apák élmeyesmal'a. Axta elya'ásegkok éñamakxa apyennaqte m'a filisteos. 10 Axta entáhak eyáneya Dalila s'e:
—¡Élyexancháseyha! ¡Apmopwána amya'a! Héltennés sa' kaxwo', háxko anteméssesek ólpextétek xeyep.
11 Apchátegmowágkek axta Sansón:
—Élpextehetchek sa' agkok táma axnancha'awo' meyke nak makham kélmeykha, kamaskok sa' sekyennaqte, atnekxak sa' ma'a aptémakxal'a énxet meyke apyennaqte.
12 Keñe axta ekma Dalila m'a táma axnancha'awo', kelpextehetchek axta, kelpáxamaha axta ekwónencha'a:
—¡Sansón, filisteos apketamakmok!
Kelyexánegkessekmek axta makham énxet ma'a kañe' ekteyenmakxa nak; apkelyétekkessek axta makham Sansón ma'a táma, máxa axta aptemessásak ma'a yátépépe' apketcheyetsék la'a. 13 Entáhak axta makham Dalila eyáneya Sansón:
—¡Élyexancháseyha makham! ¡Héltennés háxko anteméssesek ólpextétek xeyep!
Apchátegmowágkek axta Sansón:
—Kelpextétegkek sa' agkok siete éwa', kalatchesagkok ma'a kélótma nak, keñe sa' keynnaqtéshok étchesso xapop ma'a yámet nak. Tén sa' kamaskok sekyennaqte, atnekxak ma'a aptémakxal'a énxet meyke apyennaqte.
Tén axta Dalila ektenchesa m'a Sansón, kelmeyk axta élpextehetchásegko siete apwa', kelatchásegkek axta m'a kélótma nak, 14 tén axta ekyennaqtésawo étchesso xapop ma'a yámet, kelpáxamáha axta ekwónencha'a:
—¡Sansón, filisteos apketamakmok!
Aphákxeyk axta néten Sansón, apleyawók axta m'a yámet kélatchesso axta xapop, tén han ma'a kélótma nak. 15 Tén axta ektáha eyáneya s'e:
—¡Apmopwána amya'a! Yaqsa ektéma apxeyenma nak chá'a semámenyého. Ántánxo táhak setwáseykegkoho, meheltennásak ko'o makham éñamakxa exchep ma'a apyennaqte nak.
16 Leklágweykmek axta Sansón, hakte yókxoho ekhem axta élenxányam Dalila ekteme chá'a élmaxneyeykha xa ektáha nak, apkeltémok axta yetsapok; 17 tén axta apkeltennasa aqsa Dalila m'a ektémakxa apyennaqte:
—Méko ko'o sélyaqténchesso éwa' xama enxoho, hakte ekpagkanchásamaxcheyk axta ko'o Dios yaqwayam atnehek nazareo, amonye' axta sektéyam. Élyaqténchessek agkok ko'o éwa', kamaskok sekyennaqte, meyke sekyennaqte atnehek, ektéma nak chá'a énxet.
18 Xama axta ekyekpelchágwokmo Dalila apkeltennasa kaxwók ektémakxa apyennaqte, keltamhók axta kóltennássekxak ma'a apkelámha apmonye'e nak filisteos:
—¡Kólchexyem kaxwo', éltennássek ko'o kaxwók Sansón éñamakxa apyennaqte!
Keñe axta apkelxega apkelya'aweykxo, yetlo apkelseykekxa selyaqye.
19 Tenchessek axta awáxok Dalila m'a Sansón, keñe axta ekwóneyncha'a xama énxet éltamho elyaqténchesek ma'a siete kélpextehetcháseyak nak apwa'. Yetlókok axta ektawáseykegkoho, 20 kelpáxamáha axta ekwónencha'a:
—¡Sansón, filisteos apketamakmok!
Apxatakha'ak axta Sansón, apkeneykek axta katnekxak makham ma'a ektémakxa axta chá'a, axta ey'ásegkok apyenyawa m'a Wesse' egegkok, 21 keñe axta apma m'a filisteos, apkelhaxyawássessek axta apaqta'ák, keñe kélyentamákxo m'a Gaza, kélpextehetwákxexa axta cadena sawo élyexwase, kélméssek axta han aptamheykha yaqwayam eyeykesek aqsok ektekxekxo m'a negmomaxchexa nak. 22 Kelwegqeykekxeyk axta eyke makham apwa'.
Sansón apketsapma
23 Apchaqnákxeyk axta apkelámha apmonye'e filisteos, yaqwayam elsawaksohok apma m'a, keñe han egkések aqsok apkelnapma m'a dios apagkok Dagón. Aptáhak axta apkelmeneykmasa s'e:

“Egméssek negko'o
dios egagkok yaqwayam
agmok ma'a Sansón,
katnaha egmók nak.”

24 Xama axta han apkelwet'a m'a énxet'ák nak, apkelmeneykmássek axta han, keñe han apkelpeykásawo m'a dios apagkok nak. Aptáhak axta s'e:

“Egméssek negko'o
dios egagkok yaqwayam
agmok ma'a Sansón,
katnaha egmók nak,
sentawassáseykencha'a
axta namyep egagkok,
apkelnapma axta
apxámokma apagko'
énxet'ák egagkok.”

25 Kelpayhekxók agko' axta apkelwáxok, keñe apkeltamho kólyentemekxak Sansón yaqwayam yesmaksek etwasagkoho'. Kéltekkessek axta m'a kañe' negmomaxchexa nak, apkellektegmáha axta chá'a aptawásegkoho, apkenegkessekmek axta neyseksa élámha tegma. 26 Keñe axta Sansón aptáha apcháneya m'a wokma'ák ektáha axta apyentameykha apmassáseyak apmek:
—Hetnegkessem hana ko'o seyewagkexa enxoho amágwók ma'a élámha nak tegma, élyennaqtésso nak ma'a tegma. Atchammagkok sa' ko'o m'a.
27 Apyókxoho apkelámha apmonye'e filisteos axta apháha m'a tegma apyawe nak, aplanawókxa axta énxet tén han kelán'ák. Tres mil énxet axta han apháha m'a néten apkelánencha'a aptáhakxa aptawásegkoho apkesmésa chá'a m'a Sansón. 28 Tén axta Sansón apwóneyncha'a Wesse' egegkok. Aptáhak axta apcháneya s'e: “Wesse' egegkok, éltamhók eykhe kaxénwakxohok sekxók makham apwáxok ko'o, hegkeyásekxa makham sekyennaqte, yaqwayam enxoho axnéssekxohok ko'o mók setnéssesakxa filisteos apkelhaxyawasa ahaqta'ák.” 29 Tén axta apkelchetagkasa apmék ma'a ánet élámha nak neyseksa, ekméyak axta m'a apyókxoho nak tegma apyawe, apkelmágwokmek axta m'a élámha nak, 30 aptáhak axta apyennaqtésa appeywa s'e: “¡Kóletsapho xamo' ko'o kéxegke filisteos!”
Tén axta apyennaqtésa apyempehek apkelyega m'a élámha nak tegma, apcháhapwa'akteyk axta tegma apyawe m'a apkelámha apmonye'e nak filisteos, tén han ma'a apyókxoho ektáha axta apheykha m'a kañe' tegma. Apyeykhássekmók axta apkelnapma Sansón apketsapa ekweykenxa axta chá'a apkelnapma m'a apyennaqtamakxa axta.
31 Keñe axta apkelya'awa m'a apkelyáxeg, tén han apyókxoho apnámakkok ma'a Sansón, apmákxeyk axta aphápak, apchátawanyegwákxeyk axta m'a teyp nak Sorá, halep nak Estaol, takhaxpop apagkok axta m'a Manoa, apyáp axta. Veinte apyeyam axta weykmok apteme apkemha apmonye' apagkok israelitas ma'a Sansón.