1 Moisés le habló al pueblo:
«Ustedes son los hijos del Señor su Dios. No se hagan heridas en el cuerpo, ni se rapen la cabeza cuando alguien muera. 2 Porque ustedes son un pueblo que le pertenece al Señor su Dios; él los ha elegido de entre todos los pueblos de la tierra, para que sean su pueblo.
Animales puros e impuros
(Lv 11.1-47)
3 »No coman la carne de animales prohibidos.
4 »Esta es la lista de los animales que ustedes pueden comer: toros, corderos, cabritos, 5 ciervos, gacelas, gamos, cabras monteses y toda clase de venados. 6 Pueden comer de todo animal rumiante que tenga las pezuñas partidas en dos; 7 pero no deben comer de los siguientes animales, aunque sean rumiantes o tengan pezuñas partidas:
»El camello, la liebre y el tejón, deben considerarlos animales impuros, porque son rumiantes pero no tienen pezuñas partidas. 8 El cerdo, porque tiene pezuñas partidas pero no es rumiante. Deben considerarlo impuro. No coman la carne de estos animales ni toquen sus cuerpos muertos.
9 »De los animales que viven en el agua podrán comer de los que tienen aletas y escamas, 10 pero no coman de los que no tienen aletas ni escamas; deben considerarlos animales impuros.
11 »Pueden comer de toda ave pura, 12 pero hay algunas de las cuales no deben comer: el águila, el quebrantahuesos, el águila marina, 13 el milano, y toda clase de halcones, 14 toda clase de cuervos, 15 el avestruz, la lechuza, la gaviota, toda clase de gavilanes, 16 el búho, el ibis, el cisne, 17 el pelícano, el buitre, el cormorán, 18 la cigüeña, la abubilla y el murciélago.
19 »Todo insecto con alas será considerado impuro. No deberán comerlo. 20 Pero las aves consideradas puras sí podrán comerlas.
21 »No coman ningún animal que muera por sí solo, pues ustedes son un pueblo consagrado al Señor su Dios; pero se lo podrán dar al extranjero que viva en las ciudades de ustedes; él sí puede comerlo. Y también pueden vendérselo al extranjero que esté de paso.
»No cocinen cabritos en la leche de su madre.
Instrucciones acerca del diezmo
22 »Cada año, sin falta, deberán ustedes apartar la décima parte de todo lo que sus campos produzcan. 23 De esa décima parte de trigo, de vino y de aceite, y de las primeras crías de sus vacas y ovejas, comerán ustedes delante del Señor su Dios, en el lugar que él escoja para ser adorado. Así aprenderán a respetar siempre al Señor. 24 Si el Señor los bendice con abundante cosecha, pero tienen que hacer un largo viaje por vivir lejos del lugar que él ha elegido para ser adorado, 25 entonces venderán ustedes esa décima parte y el dinero de la venta lo llevarán a ese lugar. 26 Con ese dinero comprarán allí lo que crean más conveniente: bueyes, ovejas, vino o bebida fermentada; en fin, lo que ustedes quieran, y lo comerán allí, delante del Señor su Dios, y harán fiesta junto con su familia.
27 »No se olviden nunca de los levitas que vivan en su población; recuerden que a ellos no les ha tocado tener su propia tierra como a ustedes.
28 »Cada tres años deberán separar la décima parte de su cosecha del año, y almacenarla en su ciudad, 29 para que cuando vengan los levitas, que no tienen tierra, o los extranjeros que viven entre ustedes, o los huérfanos y las viudas, puedan comer, todos ellos, hasta quedar satisfechos. Así el Señor su Dios los bendecirá en todo lo que hagan.»
1 “Kéxegke kélteme apketchek ma'a Dios Wesse' kélagkok. Nágkólpexyekhasha aqsa kélyókxa, nágkólmopaksoho aqsa kélyese ekpayhakxa kélnát apketsapa enxoho kélxama. 2 Hakte kéxegke kélteme énxet'ák apkelpagkanma m'a Dios Wesse' kélagkok; axta apkelyéseykha nepyeseksa apyókxoho énxet'ák nak keso náxop yaqwayam kóltéhek énxet'ák apagkok apagko'.
Aqsok nawha'ák nentamakxa nak tén han mantamakxa nak
(Lv 11.1-47)
3 “Nágkóltow chá'a xama enxoho m'a aqsok ekmanyása mantamakxa nak.
4 “Keso aqsok kélnaqtósso kélmowána nak chá'a kéxegke kóltók se'e: weyke kelennay'a, nepkések apketkók tén han yát'ay apketkók, 5 xenaq, yátapopyet, laneyp, popyet apkelleykha nak naxma, tén han ma'a pók aptémakxa nak chá'a m'a yátapopyet apkelyawe nak. 6 Kélwanchek kóltók ekyókxoho aqsok nawha'ák ektaqhésseykmoho nak chá'a ayespok ekto, énnayha nak chá'a neyseksa aphék, ánet nak chá'a aphék, 7 eyke megkeyméxchek kóltók se'e aqsok kélnaqtósso nak, éltaqhésseyam ayespok ektéyak eykhe nahan ma'a tén han énnayha neyseksa aphék:
“Yányátnáxeg, tómhag tén han ma'a sógkog; kéméxcheyk kólteméssesek chá'a aqsok nawha'ák élmanyása xa, kaltaqhéssamhok eykhe nahan chá'a ayespa'ák ektéyak xa, méko eyke m'a énnayhakxa nak chá'a neyseksa aphék.
8 “Tén han ma'a yátapomap, naqso' eykhe énnayha neyseksa apophék ma'a, háwe eyke m'a aptaqhésseykmoho nak chá'a apyespok apto. Kéméxcheyk chá'a kólteméssesek aqsok ekmanyása xa. Nágkóltow chá'a aphápetek xa aqsok nak, nágkólpaknegwomho nahan chá'a m'a aphápak nak.
9 “Keñe m'a aqsok élleykha nak neygmen kélwanchek kóltók ma'a ekha nak amék étkók tén han ma'a émpe'ék, 10 eyke nágkóltow ma'a meyke nak amék étkók tén han ma'a émpe'ék; kéméxcheyk kólteméssesek chá'a aqsok élmanyása xa.
11 “Kélwanchek chá'a kóltók ekyókxoho náta nentamakxa nak chá'a, 12 yetneyk eyke nahan chá'a mók xam'a m'a megkólmowána nak chá'a kóltók, ekhawo nak ma'a: méwá, máma apwenaqte, yátének, 13 akpog apmenek, tén han ma'a ekyókxoho mók ektémakxa nak chá'a m'a náta meyke ahekhek, 14 tén han ma'a mók ektémakxa nak chá'a kágqag, 15 xápen, tén han sawe, tótow, tén han ma'a mók ektémakxa nak chá'a cháwok 16 tén han sepekhék, yányáho, yátametekteg, 17 apho metekteg, tén han máma tén han ma'a yáménáteg, 18 seyána', saqpa'ay, tén han ma'a mépop.
19 “Ekyókxoho askok ekha nak chá'a axempenák, élmanyása sa' chá'a kólteméssesek. Megkóltewek sa'. 20 Sa' eyke m'a náta élxénamaxkoho nak chá'a nentamakxa', kélwanchek sa' kóltók.
21 “Nágkóltow chá'a xama enxoho m'a aqsok nawhak étsapma naqsa nak chá'a, hakte kéxegke kélteme énxet'ák apkelpagkanma m'a Dios Wesse' kélagkok; sa' eyke kélwanchek chá'a kólmések ma'a énxet apkeñama nak mók apkelókxa apha nak chá'a kañe' tegma apkelyawe kélagkok kéxegke; sa' eyke apwanchek etwok ma'a. Kélwanchek nahan kólmések ekha ekyánmaga m'a énxet apkeñama nak mók apkelókxa apwe enxoho yaqwatakxoho m'a kélheykegkaxa.
“Nágkólhanchásekxa chá'a yát'ay apketkok egken neme apyegmenek apagkok.
Segánamakxa ekxeyenma nak nempekkenma chá'a aqsok egagkok ekwayam nak chá'a diez ekyókxoho
22 “Kólyetnakhaksek sa' chá'a kéxegke ekyókxoho aqsok aktek ekyexna kélcheneykekxa kélnakxo ekwayam nak chá'a diez ekyókxoho, yókxoho apyeyam meyke kélyeykhasso. 23 Kóltawagkok sa' chá'a kéxegke nápaqtók Dios Wesse' kélagkok cham'a yókxexma apkelyéságkaxa sa' yaqwánxa katnehek ekyetnamakxa apwesey, cháxa ekwayam nak chá'a diez ma'a hótáhap apaktek kélagkok tén han ma'a vino tén han ma'a pexmok égmenek nak, tén han ekpalleyam amonye'e nak chá'a étkók ma'a weyke kélnaqtósso tén han ma'a nepkések, yaqwayam sa' kaltámeyagkok chá'a kéláyo m'a Wesse' egegkok. 24 Apméssek sa' agkok ektaqmalma kélheykha m'a Wesse' egegkok, tayépek sa' agkok chá'a kélheykegkaxa kéxegke yaqwayam kólsakxak aqsok kélagkok ekwayam nak chá'a diez ekyókxoho m'a apkelyéságkaxa sa' ekyetnamakxa apwesey m'a Wesse' egegkok, 25 kólchexeykxak sa' chá'a ekha ekyánmaga m'a aqsok kélagkok nak, keñe sa' ma'a selyaqye nak ekyánmaga aqsok kélchexakha, kólsakxak chá'a m'a apkelyéságkaxa sa' ma'a Wesse' egegkok. 26 Sa' nahan chá'a kólmaha kóltegyek ekxénakxa enxoho chá'a kélwáxok kóltegyágwók aqsok xa selyaqye nak: cham'a wey, nepkések, vino essenhan ma'a mók ektémakxa nak chá'a anmen kéltahakkasso; cham'a kélámenyéxa enxoho chá'a kéxegke, sa' kóltawagkok nahan nápaqtók Dios Wesse' kélagkok ma'a, kóllanagkok sa' kélessawássessamo yetlo m'a kélnámakkok.
27 “Eyke kólpásem sa' chá'a m'a levitas, apheykha nak chá'a kélheykegkaxa kéxegke, hakte melxaweykegkok xapop apagkok apagko' ma'a, ektéma nak kéxegke ekha xapop kélagkok.
28 “Apyókxoho apqántánxo apyeyam sa' chá'a kéxegke kólyetnakhaksek ekwayam nak chá'a diez aqsok kélcheneykekxa kélnakxo xama apyeyam, tén han kólxatmok chá'a m'a tegma apwányam kélagkok, 29 yaqwayam sa' etawagkok ekwokmoho apkelyaqkanakmo apkelwa'akto enxoho m'a levitas, melxaweykegko nak xapop apagkok apagko', essenhan ma'a énxet'ák apkeleñama nak mók apkelókxa apheykha nak chá'a kélnepyeseksa kéxegke, essenhan ma'a élyeheykha nak tén han ma'a xentampe'e nak. Keñe sa' Dios Wesse' kélagkok egkések chá'a ektaqmalma ekteyapma m'a ekyókxoho aqsok kéllanakxa enxoho chá'a.