José interpreta dos sueños
1 Después de esto, el copero, o sea el encargado de servirle vino al rey, y también el panadero, ofendieron a su amo, el rey de Egipto. 2 El faraón, o sea el rey, se enojó contra estos dos funcionarios, el jefe de los coperos y el jefe de los panaderos, 3 y los mandó a la cárcel, que estaba en la casa del capitán de la guardia. Allí mismo estaba preso José. 4 El capitán de la guardia encargó a José que atendiera a estos funcionarios, y ellos pasaron mucho tiempo en la cárcel.
5 Una noche los dos presos, el copero y el panadero, tuvieron cada uno un sueño, y cada sueño tenía su propio significado. 6 Por la mañana, cuando José fue a verlos, los encontró muy preocupados; 7 así que les preguntó:
—¿Por qué tienen hoy tan mala cara?
8 —Tuvimos un sueño, y no hay quien nos explique lo que quiere decir —contestaron ellos.
—¿Y acaso no es Dios quien da las interpretaciones? —preguntó José—. Vamos, cuéntenme lo que soñaron.
9 Entonces el jefe de los coperos le contó su sueño con estas palabras:
—En mi sueño veía yo una vid, 10 que tenía tres ramas. Y la vid retoñaba y echaba flores, y las flores se convertían en racimos de uvas maduras. 11 Yo tenía la copa del faraón en la mano, y tomaba las uvas y las exprimía en la copa. Luego, yo mismo ponía la copa en manos del faraón.
12 Y José le dijo:
—Su sueño quiere decir esto: las tres ramas son tres días, 13 y dentro de tres días el faraón revisará el caso de usted y lo pondrá de nuevo en su trabajo, y usted volverá a darle la copa al faraón, tal como antes lo hacía. 14 Cuando esto suceda, acuérdese usted de mí, y por favor háblele de mí al faraón para que me saque de este lugar. ¡Compadézcase de mí! 15 A mí me robaron de la tierra de los hebreos, y no merezco estar en la cárcel porque no he hecho nada malo.
16 Cuando el jefe de los panaderos vio que José había dado una interpretación favorable, le dijo:
—Por mi parte, yo soñé que tenía tres canastillos de pan blanco sobre mi cabeza. 17 El canastillo de arriba tenía un gran surtido de pasteles para el faraón, pero las aves venían a comer del canastillo que estaba sobre mi cabeza.
18 Entonces José le contestó:
—Su sueño quiere decir esto: los tres canastillos son tres días, 19 y dentro de tres días el faraón revisará el caso de usted y hará que lo cuelguen de un árbol, y las aves se comerán su carne.
20 Tres días después era el cumpleaños del faraón, y este hizo una gran fiesta para todos sus funcionarios. Delante de sus invitados, el faraón mandó sacar de la cárcel al jefe de los coperos y al jefe de los panaderos. 21 Al copero lo puso de nuevo en su trabajo, es decir, volvió a darle la copa al faraón, como antes; 22 pero al panadero lo mandó ahorcar, tal como José lo había interpretado. 23 Sin embargo, el copero no volvió a acordarse de José.
José apxeyenma ektémakxa ánet kélwanmagko
1 Keñe axta natámen xa, aplókassama wesse' apagkok ma'a apyátegkesso nak chá'a anmen yámet égmenek ma'a wesse' apwányam, tén han apkelánesso nak chá'a kelpasmaga, cham'a wesse' apwányam nak Egipto. 2 Apkeltaqnaweygkek axta wesse' apwányam faraón xa apqánet apkeláneykha nak, cham'a apkemha apmonye' nak apyátegkesso chá'a m'a apyá, tén han ma'a apkemha apmonye' nak chá'a apkelánesso kelpasmaga apagkok, 3 apkelaphássek axta kólxátawók kañe' negmomaxchexa apxagkok axta m'a apkemha apmonye' sẽlpextétamo apagkok, ekyetnamakxa axta m'a sẽlaqxegkessamakxa kañe' negmomaxchexa, kélhésseykenxa axta han ma'a José. 4 Apkeltamhók axta etnehek apkeláneykha apkemha apmonye' sẽlpextétamo José xa faraón apkeláneykha nak, wenaqtémók axta han apheykha kañe' negmomaxchexa.
5 Xama axta'a axta han apwet'ak apwanmagko xa apqánet apkelmomap nak, cham'a apyátegkesso nak chá'a apyá wesse' apwányam, tén han ma'a apkelánesso nak chá'a kelpasmaga, yetneyk axta han chá'a ektémakxa apwanmagko xama. 6 Axto'ók axta apteyánegwa'aktámho José, apkelwetágwa'akteyk axta élyaqhápeyncha'a apkelwáxok; 7 aptáhak axta apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Yaqsa ektáha élyenneyncha'a nak kélwáxok sakhem?
8 —Negwet'ak xeyk negko'o nélwanmagko, méko eyke énxet yaqwayam enxoho hẽltennaksek ektémakxa' —axta aptáhak apkelátegmowágko.
—Dios akke aqsa apwanchek hẽltennásekxohok ektémakxa nélwanmagko —axta aptáhak José—. Héltennés sa' yaqsa élwanmésa.
9 Keñe axta apkemha apmonye' apyátegkesso apyá wesse' apwányam apkeltennasa José m'a ektáhakxa apwanmagko, aptáhak axta s'e:
—Ekwet'ak xeyk ko'o sekwanmagko xama anmen yámet kélcheneykekxa', 10 ántánxo aktegák. Keltektekkek axta m'a anmen yámet, kelyapwa'ak axta han, ekyexna ekmakhetmo axta han tamhákxak ma'a exnamok nak. 11 Ekmáha axta ko'o m'a faraón nak egheykok apagkok, élyaqhapchek axta m'a anmen yámet ekyexna sekyetma m'a egheykok, ekméssek han ma'a faraón.
12 Aptáhak axta apcháneya José s'e:
—Keso temék xép apwanmagko s'e: Ántánxo axchakkok nak ekteme ántánxo ekhem. 13 Wokmek sa' agkok ántánxo ekhem, kaxénwók sa' xép apwáxok ma'a faraón, egkeyásekxak sa' makham ma'a aptamheykha, eyátegkásekxak sa' makham apyá m'a faraón, aptémakxa axta chá'a m'a nanók axta. 14 Temék sa' agkok xép xa ektáha nak, kaxén sa' apwáxok ko'o, hepaqhetchesses sa' ma'a faraón, yaqwayam sa' hetekkesek ko'o s'e kañe' nak. ¡Yepyósho sa' hélanok ko'o! 15 Kélyennaqtéssegkek axta ko'o kélyempehek sekmomaxko m'a hebreo apchókxa nak, megkapayhawok ko'o axek negmomaxchexa', hakte malaneyk ko'o aqsok ekmaso.
16 Xama axta apwet'a ekpayhawo apkeltennáseykha apwanmagko José pók ma'a apkemha apmonye' nak apkelane kelpasmaga. Aptáhak axta apcháneya s'e:
—Ewanméssek xeyk ko'o ántánxo hówenaq apxagkok étkok kélxata kelpasmaga apkelmópeyo séxna épátek. 17 Apkelpaxqamap apkelpayhe axta han kélxata m'a netno nak hówenaq apxagkok étkok, apmápsesa nak chá'a etwok ma'a faraón, kelyáqwa'akteyk axta eyke chá'a ektáswa'akto nátetkók ma'a kañe' nak hówenaq apxagkok étkok, ekyetno axta néten épátek.
18 Tén axta José aptáha apchátegmowágko s'e:
—Keso temék xép apwanmagko s'e: ántánxo hówenaq apxagkok étkók ekteme ántánxo ekhem, 19 wokmek sa' agkok ántánxo ekhem, kaxének sa' apwáxok xép ma'a faraón, yának sa' kólmakhésha néten yámet, keñe sa' máma etwok aphápetek.
20 Wokmek axta ántánxo ekhem, ekwokmo axta apteyeykemxa m'a faraón, apkelánessek axta ektámáxche ekyawe agko' apyókxoho apkeláneykha. Apkeltamhók axta kólántekkessekxak kañe' negmomaxchexa m'a apkemha apmonye' nak apkelyátegkesso chá'a apyá, tén han ma'a apkemha apmonye' apkelánesso kelpasmaga, nápaqta'awók ma'a ektáha axta apkeláneyeykha. 21 Apmeyásekxeyk axta makham aptamheykha m'a apyátegkesso axta chá'a apyá, apkelyátegkásekxeyk axta makham apyá faraón, ektémakxa axta chá'a m'a nanók axta; 22 keñe m'a apkelánesso axta chá'a kelpasmaga apkeltamho kólmakhésha néten, ekhawo m'a aptáhakxa axta apxeyenma m'a José. 23 Massegkek axta eyke ekxeyenma apwáxok José m'a apyátegkesso axta chá'a apyá wesse' apwányam.