Los Diez Mandamientos
(Dt 5.1-21)1 Dios habló, y dijo todas estas palabras:
2 «Yo soy el Señor tu Dios, que te sacó de Egipto, donde eras esclavo.
3 »No tengas otros dioses aparte de mí.
4 »No te hagas ningún ídolo ni figura de lo que hay arriba en el cielo, ni de lo que hay abajo en la tierra ni de lo que hay en el mar debajo de la tierra. 5 No te inclines delante de ellos ni les rindas culto, porque yo soy el Señor tu Dios, Dios celoso que castiga la maldad de los padres que me odian, en sus hijos, nietos y bisnietos; 6 pero que trata con amor por mil generaciones a los que me aman y cumplen mis mandamientos.
7 »No hagas mal uso del nombre del Señor tu Dios, pues él no dejará sin castigo al que use mal su nombre.
8 »Acuérdate del sábado, para consagrarlo al Señor. 9 Trabaja seis días y haz en ellos todo lo que tengas que hacer, 10 pero el séptimo día es de reposo consagrado al Señor tu Dios. No hagas ningún trabajo en ese día, ni tampoco tu hijo ni tu hija ni tu esclavo ni tu esclava ni tus animales, ni el extranjero que viva contigo. 11 Porque el Señor hizo en seis días el cielo, la tierra, el mar y todo lo que hay en ellos, y descansó el día séptimo. Por eso el Señor bendijo el sábado y lo declaró día sagrado.
12 »Honra a tu padre y a tu madre, para que vivas una larga vida en la tierra que el Señor tu Dios te da.
13 »No mates.
14 »No cometas adulterio.
15 »No robes.
16 »No digas mentiras en perjuicio de tu prójimo.
17 »No codicies la casa de tu prójimo: no codicies su mujer ni su esclavo ni su esclava ni su buey ni su asno, ni nada que le pertenezca.»
Los israelitas sienten temor de Dios
(Dt 5.22-33)18 Todos los israelitas fueron testigos de los truenos y relámpagos, así como del sonido de trompetas y del monte envuelto en humo; pero tenían miedo y se mantenían alejados. 19 Así que le dijeron a Moisés:
—Háblanos tú, y obedeceremos; pero que no nos hable Dios, no sea que muramos.
20 Y Moisés les contestó:
—No tengan miedo. Dios ha venido para ponerlos a prueba, y para que siempre sientan temor de él y no pequen.
21 Y mientras el pueblo se mantenía alejado, Moisés se acercó a la nube oscura en la que estaba Dios.
La ley para el altar
22 El Señor le dijo a Moisés:
«Di lo siguiente a los israelitas: “Ya ustedes han visto que he hablado desde el cielo con ustedes. 23 No hagan ídolos de oro o plata para adorarlos como a mí. 24 Háganme un altar de tierra, y ofrézcanme en él, como holocaustos y sacrificios de reconciliación, los animales de sus rebaños y ganados. Yo vendré y los bendeciré en cada lugar en el que yo quiera que se invoque mi nombre. 25 Si me hacen un altar de piedras, que no sea de piedras labradas, porque al labrar la piedra con herramientas se la hace indigna de un altar. 26 Y mi altar no debe tener escalones, para que al subir ustedes no muestren la parte desnuda de su cuerpo.”
Diez apkeltémókxa nak antéhek Dios
(Dt 5.1-21)1 Appaqmetchek axta Dios, tén axta apxéna ekyókxoho s'e amya'a nak. Aptáhak axta s'e:
2 “Ko'o sekteme Dios Wesse' apagkok, ektáha axta aptekkesso m'a Egipto, aptémakxa axta kélásenneykha naqsa.
3 “Ná etegye pók dios emonye' ko'o.
4 “Ná elána aqsok kéleykmássesso aqsok ekhéyak nak néten, essenhan ma'a ekhéyak nak keso xapop, essenhan ma'a aqsok ekhéyak nak wátsam ekwányam, cham'a kañe' xapop nak. 5 Nágyaháxe amonye'e xa, ná elpeykesho nahan, hakte ko'o sekteme Dios Wesse' apagkok, sekteme Dios apkelmeyeykha, sekyaqmagkáseykekxoho nak chá'a ko'o apkeltémakxa élmasagcha'a m'a apyapmeyk ektáha nak chá'a ko'o setaqnagko, tén han ma'a apketchek, tén han ma'a aptawán'ák ekweykekxoho m'a apketchek nak aptawán'ák. 6 Altaqmelcheshok eyke chá'a ko'o ekyetlómo sélásekhayo m'a énxet'ák ektáha nak chá'a seyásekhayo, tén han ma'a apkeláneyo nak chá'a m'a segánamakxa ahagkok ekweykekxoho m'a apketchek, tén han ma'a aptawán'ák megkatnégwayam néxa.
7 “Ná etwasha apmeykha apwesey Dios Wesse' apagkok, hakte meyenyekxék aqsa nahan meyke apkelyekpexchetma m'a ektáha enxoho aptawássáseykha apmeykha m'a apwesey.
8 “Kaxén sa' apwáxok ma'a ekhem sábado, yaqwayam epagkanchesek ma'a Wesse' egegkok. 9 Etneykha chá'a wánxa seis ekhem, elána chá'a m'a ekyókxoho aqsok ekyetnakxa enxoho chá'a yaqwayam elána', 10 wánxa eyke m'a ekhem siete ekteme néllókassamakxa nélyampe kélpagkanchessamakxa m'a Dios Wesse' apagkok. Ná elána' xama enxoho aptamheykha xa ekhem nak, ekweykekxoho m'a apketche apkenna nak, tén han ma'a kelwána nak, tén han ma'a apchásenneykha kelwána nak, tén han ma'a apkenna nak, tén han ma'a aqsok apnaqtósso nak, tén han ma'a énxet apkeñama nak mók apkelókxa apha nak ma'a apxagkok. 11 Hakte weykmek axta apkelane Wesse' egegkok seis ekhem ma'a néten, tén han keso náxop, tén han ma'a wátsam ekwányam nak, tén han ma'a ekyókxoho aqsok ekhéyak nak ma'a kañe', tén axta apkellókasa apyampe m'a ekhem siete. Cháxa keñamak apteméssessama nak ektaqmalma Wesse' egegkok ma'a ekhem sábado, apteméssessek axta nahan ekhem ekpagkanamaxche'.
12 “Etne apcháyo apyáp tén han ma'a egken, yaqwayam enxoho kawegqohok apweynchámeykha keso náxop apmésso axta m'a Dios Wesse' apagkok.
13 “Nágyaqha aqsa pók.
14 “Nágkólnaqtawasagkoho chá'a kélnaqteyegka'a kóllának megkatnahakxa kélnaqteyegka'a.
15 “Ná emenyex.
16 “Ná etne apmopwána amya'a exének ekmaso pók.
17 “Nágkatsep apnények elanok ma'a pók apxagkok: nágkatsep apnények elanok ma'a aptáwa' nak, tén han ma'a apkeláneykha nak, tén han ma'a kelwána apkeláneykha nak, tén han ma'a weyke aptósso nak, yámelyeheykok, tén han ma'a ekyókxoho aqsok ektáhakxa enxoho apagkok ma'a pók.”
Israelitas apkelaye m'a Dios
(Dt 5.22-33)18 Apyókxoho israelitas axta nahan apteme apkelweteykegkoho m'a takha' appáwà axta tén han ma'a apkelyenmayam axta, tén han ma'a ekpáwà axta kélaqkahasso, tén han ekhaxnencheykmo axta éten ma'a egkexe nak; apkelakak axta eyke, apchaqnágwa'ak axta aqsa m'a makhawo'. 19 Tén axta énxet'ák aptáha apcháneya Moisés se'e:
—Hẽlpaqhetches negko'o exchep, magya'ássemek sa' eyke m'a aptáhakxa enxoho sẽláneya; eyke móltamhok negko'o hẽlpaqhetchesek ma'a Dios, óletsapok katnehek.
20 Keñe axta Moisés apchátegmowágkokxo. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Nágkóle'. Apwa'ak Dios yaqwayam elyepkeynek tén han kóltéhek chá'a kélaye, yaqwayam enxoho megkóllanyek chá'a m'a megkólya'assáxma.
21 Apyepetchegwokmók axta Moisés apkenegwa'akxa axta m'a Dios ekpeysamakxa axta m'a yaphope neyseksa apchaqnagwe énxet'ák ma'a makhawo nak.
Segánamakxa agkok yaqwayam katnehek ekwatnamáxchexa aqsok
22 Aptáhak axta apcháneya Wesse' egegkok Moisés se'e:
“Sa' etnehek elának israelitas se'e: ‘Kélwet'ak eyke kéxegke sélpaqhetchesa ko'o kéxegke m'a ekpayho nak néten. 23 Nágkóllána aqsok kéláyókxa m'a sawo ekyátekto élmomnáwa nak, essenhan ma'a sawo ekmope élmomnáwa nak yaqwayam enxoho kólpeykeshok ektémól'a ko'o hélpeykesho'. 24 Héllanés ko'o xama ekwatnamáxchexa aqsok xapop. Sa' kólnegkenwók néten aqsok kélnaqtósso kélmáheyo nak hélmések ma'a, cham'a nepkések kélnaqtósso nak tén han ma'a weyke, yaqwayam enxoho kólteméssesek aqsok élwatnamáxche', tén han aqsok ektekyawa ekyaqmageykekxa nak chá'a kélásekhamaxchekxoho. Amyenták sa' ko'o m'a, altaqmelchesek sa' nahan chá'a xama yókxexma séltamhókxa enxoho chá'a ko'o kaxénaxchek ma'a sekwesey. 25 Éllánéssek agkok xama ekwatnamáxchexa aqsok ma'a meteymog, nágkólmaha chá'a m'a meteymog kélyaqtennéyak la'a, hakte kélyaqtennágkek agkok chá'a meteymog ma'a aqsok kélmeykegko nak chá'a kólyaqtennagkok, ekmaso kólteméssesek ma'a ekwatnamáxchexa nak aqsok. 26 Megkéméxchek nahan keytek negchántamakxa néten ma'a ekwatnamáxchexa nak chá'a aqsok ahagkok, yaqwayam enxoho megkólxekmóshek chá'a xama enxoho meykexa apáwa kélyókxa m'a kélchánta enxoho.