Los israelitas toman la ciudad de Hai
1 El Señor le dijo a Josué: «No tengas miedo ni te desanimes. Toma a todo tu ejército y ponte en marcha contra la ciudad de Hai, pues yo te daré la victoria sobre su rey y su gente. Su ciudad y sus territorios serán tuyos, 2 y tú harás con Hai y su rey lo mismo que hiciste con Jericó y su rey, aunque en este caso ustedes podrán quedarse con las cosas y los animales de los vencidos. Prepara un ataque sorpresa, por la parte de atrás de la ciudad.»
3 Josué se preparó con todo su ejército para marchar contra Hai. Escogió treinta mil soldados, a los cuales envió de noche 4 con esta orden: «Oigan bien: vayan por la parte de atrás de la ciudad, escóndanse cerca de ella y manténganse listos para atacar. 5 El resto de la gente se acercará conmigo a la ciudad, y cuando los de la ciudad salgan a atacarnos, nosotros huiremos de ellos, como la vez pasada. 6 Ellos nos perseguirán cuando huyamos de la ciudad, pues pensarán que otra vez nos han puesto en fuga. 7 Entonces ustedes saldrán de su escondite y tomarán la ciudad, pues el Señor su Dios se la va a entregar. 8 Una vez que la hayan tomado, quémenla, tal como el Señor lo ha dicho. Es una orden.»
9 Entonces Josué les dio la orden de partir, y ellos fueron y se escondieron entre Betel y Hai, al oeste de Hai, mientras que Josué pasó la noche en el campamento. 10 Al día siguiente, Josué se levantó muy temprano y pasó revista a su gente. Luego se puso al frente de ellos, junto con los consejeros de Israel, y se dispuso a atacar Hai. 11 Todos sus hombres se acercaron a la ciudad por la parte de adelante, y acamparon al norte de ella; el valle estaba entre ellos y la ciudad. 12 Josué escondió a unos cinco mil hombres entre Betel y Hai, al oeste de la ciudad, 13 de modo que el ejército quedó repartido en dos grupos: uno escondido al oeste de la ciudad, y el otro en el campamento, al norte. Josué se adelantó aquella noche hasta la mitad del valle.
14 Cuando el rey de Hai vio la situación, se dio prisa y salió con todo su ejército para luchar contra los israelitas en el valle del Jordán, sin saber que otros israelitas estaban escondidos detrás de la ciudad. 15 Josué y sus hombres fingieron ponerse en fuga, y huyeron de los de Hai por el camino del desierto. 16 Entonces todo el ejército de Hai recibió órdenes de perseguirlos, y al perseguir a Josué se alejaron de la ciudad. 17 No hubo un solo hombre de Hai ni de Betel que no saliera a perseguir a los israelitas; pero en sus ansias por perseguirlos dejaron indefensa la ciudad. 18 Entonces el Señor le dijo a Josué: «Da ya la señal de atacar la ciudad de Hai, porque yo te la voy a entregar.»
Josué dio la señal de ataque. 19 Entonces los que estaban escondidos salieron rápidamente de su escondite, se lanzaron contra la ciudad, la tomaron, y en seguida la prendieron fuego.
20 Cuando los hombres de Hai volvieron atrás la mirada, vieron que el humo de su ciudad subía hasta el cielo. No tenían escape por ningún lado, porque los israelitas que antes huían hacia el desierto, ahora se lanzaban al ataque. 21 En efecto, al ver Josué y todos los israelitas que los que se habían escondido habían tomado ya la ciudad, y que le habían prendido fuego, se volvieron y atacaron a los de Hai. 22 Luego, los que habían tomado la ciudad salieron de ella, de modo que los de Hai quedaron atrapados entre las dos fuerzas israelitas, las cuales atacaron a los de Hai hasta matarlos a todos. 23 Solo dejaron con vida al rey de Hai, al cual capturaron y llevaron ante Josué.
24 Después de matar a filo de espada a todos los de Hai que habían salido a perseguirlos, los israelitas regresaron a Hai y mataron a los que quedaban. 25 Aquel día murieron los doce mil habitantes de Hai, hombres y mujeres, 26 pues Josué mantuvo la orden de atacar la ciudad hasta que los destruyeron a todos por completo. 27 Los israelitas se quedaron con los animales y las cosas que había en la ciudad, como el Señor le había dicho a Josué, 28 y Josué quemó Hai y la dejó en ruinas para siempre, tal como se ve todavía. 29 Al rey de Hai lo colgó Josué de un árbol hasta el atardecer, y cuando el sol se puso, mandó que lo bajaran y echaran su cadáver a la entrada de la ciudad, y que amontonaran piedras encima de él. El montón de piedras está allí todavía.
Josué en el monte Ebal
30 Poco tiempo después, Josué construyó en el monte Ebal un altar para honrar al Señor. 31 Para la construcción, Josué siguió las instrucciones que Moisés había dejado en el libro de las instrucciones, y que a la letra dice: «Construye un altar de piedras al natural, que nadie las haya cortado.» Entonces los israelitas ofrecieron sacrificios de animales sobre el altar, y presentaron ofrendas de reconciliación. 32 Luego, en presencia de los israelitas, Josué grabó en las piedras del altar las instrucciones que Moisés les había dado. 33 Entonces todo el pueblo, tanto los descendientes de Israel como los extranjeros que vivían con ellos, acompañados de los consejeros, oficiales y jueces, se pusieron a los lados del arca de la alianza del Señor, frente a los sacerdotes levitas que la llevaban en hombros. Para la bendición del pueblo de Israel, la mitad de ellos estaba del lado del monte Guerizín, y la otra mitad del lado del monte Ebal, tal como lo había ordenado desde el principio Moisés, el siervo del Señor.
34 Después Josué leyó cada una de las palabras del libro de las instrucciones, tanto las bendiciones como las maldiciones. 35 No hubo una sola palabra de todo lo que Moisés había mandado, que no leyera Josué ante toda la comunidad de Israel, incluyendo a las mujeres y niños, y aun a los extranjeros que vivían entre ellos.
Énxet'ák Israel apma m'a tegma apwányam Ai
1 Aptáhak axta Wesse' egegkok apcháneya m'a Josué: “Nágye aqsa, ná eyelqáp han. Yánchásekxa sa' apyókxoho sẽlpextétamo apagkok, keñe sa' exog yaqwayam elnapakpok ma'a énxet'ák apheykha nak tegma apwányam Ai. Ko'o sa' agkések xeyep yaqwayam emok ma'a wesse' nak yókxexma Ai, keñe han ma'a apyókxoho énxet'ák apagkok nak. Tén sa' ma'a tegma apwányam apagkok, kenhan ma'a xapop apagkok nak, xeyep sa' etnekxak apagkok. 2 Sa' etnéssesek xeyep yókxexma Ai tén han ma'a wesse' apagkok nak, ekhawo apteméssesakxa axta m'a wesse' apwányam nak Jericó, wánxa agkok ma'a aqsok apagkok tén han ma'a apnaqtósso nak, kélwanchek sa' kéxegke kaxwók kólmok. Kóllánekxa sa' kéltáhakxa yaqwayam kólpelakkasek kélchetámeyak ma'a ekpayhókxa nak teyp tegma apwányam.”
3 Apkelánekxeyk axta aptáhakxa Josué yetlo apyókxoho sẽlpextétamo apagkok yaqwayam elxog ektamagkok ma'a énxet'ák nak Ai. Apkelyesáha axta treinta mil kempakhakma yapmeyk yaqwayam yempakha', keñe axta apkeláphasa elxog axta'a. 4 Aptáhak axta apkeláneya s'e: “Kóltaqmelchesho kélháxenmo: kólmohók sa' ma'a ekpayhókxa nak teyp tegma apwányam, kólyexánegwom sa' ma'a keto' nak, kólpenchesho sa' han kéltáhakxa yaqwayam kólchetamagkok. 5 Keñe sa' xa énxet'ák sélxegexma'a nak ko'o, agágketchessamhok sa' ma'a tegma apwányam nak. Apkelántekkek sa' agkok énxet ma'a tegma apwányam nak yaqwayam hegmenxenek, ónyahagkok sa' negko'o apmonye'e xa, ekhawo m'a ektáhakxa axta sekxo'. 6 Hegmenxenek sa' negko'o m'a énxet'ák nak nényahágko enxoho tegma apwányam nak, tén sa' yának katnahákxak makham ma'a ektáhakxa axta segmenxena. 7 Keñe sa' kéxegke kólántépok ma'a kélyexánegwánxa enxoho, kólmok sa' ma'a tegma apwányam nak, hakte egkések sa' ma'a Dios Wesse' kélagkok. 8 Kélmeyk sa' agkok ma'a, kólwatnekxa sa', apkeltamhókxa axta kóltéhek ma'a Wesse' egegkok. Cháxa séltamhókxa ko'o kóltéhek xa.”
9 Tén axta Josué apkeltamho elxog, keñe axta apkelxega m'a énxet'ák. Axta apkelyexánegwokmok ma'a neyseksa nak yókxexma Betel kenhan ma'a yókxexma nak Ai, ekpayho nak ektaxnegwánxa ekhem teyp nak Ai. Keñe Josué aptena axta'a m'a apkelpakxenwánxa axta. 10 Mók ekhem axta entáhak, axto'ók agko' axta apxatakha'a Josué apteyánegwákxoho apkelyetsátekxo m'a sẽlpextétamo apagkok, tén axta apkenegwokmo m'a apmonye'e, yetlo apkelámha apmonye'e nak énxet'ák Israel. Apkelánegkokxeyk axta aptamhágkaxa yaqwayam ektamagkok ma'a énxet'ák Ai. 11 Apyókxoho énxet'ák axta apkelágketchessekmok ma'a tegma apwányam ekpayhókxa nak apmonye', keñe axta apkekhegwokmo m'a ekpayho nak nexcheyha. Teyp ekyapwate axta pehewákxak tegma apwányam aphágkaxa m'a énxet'ák nak Israel. 12 Tén axta Josué apkeltamho elyexánegwók cinco mil sẽlpextétamo m'a halep nak Betel, ekpayho nak ektaxnegwánxa ekhem teyp nak tegma apwányam. 13 Axta keñamak apkexpánchásekpo m'a sẽlpextétamo, nápakha axta apkelyexánegwokmok ma'a ekpayho nak ektaxnegwánxa ekhem teyp nak tegma apwányam, keñe han nápakha apkekhegwokmo m'a teyp ekpayho nak nexcheyha. Apmonye' axta apxegak Josué xa axta'a nak, aphakmo m'a neyseksa nak ekyapwate.
14 Xama axta apwet'a ektáhakxa m'a wesse' apwányam nak yókxexma Ai, yahamok axta appekheka, keñe apxega yetlo m'a apyókxoho sẽlpextétamo apagkok yaqwayam elnapakpok ma'a énxet'ák Israel ekpayho nak ekyapwate m'a Jordán. Axta ey'ásegkok apkelyexánegwa'a nápakha israelitas ma'a teyp nak tegma apwányam. 15 Keñe axta Josué tén han ma'a énxet'ák apagkok nak, hó ónyahagkok axta aptamhágkok. Apkenyahágkek axta apmonye'e m'a énxet'ák nak Ai. Axta apkelpéwók ma'a ámay ekmahéyak nak meykexa énxet. 16 Apkeláneyákpek axta emenxenek ma'a apyókxoho sẽlpextétamo nak Ai, apyenyókek axta aqsa tegma apwányam apyaqmasa m'a Josué. 17 Méko axta xama énxet apkeymomap ma'a tegma apwányam nak Ai, tén han ma'a Betel, apyókxoho axta apkelántépak apmenxena m'a énxet'ák Israel; apyenyókek axta aqsa meyke ekmasma m'a tegma apwányam nak. 18 Tén axta Wesse' egegkok aptáha apcháneya m'a Josué: “Ey'ásekxa neptámen ekpayhókxa nak tegma apwányam Ai xa sawhéwa apagkok nak, keñe sa' kólchetamagkok ma'a tegma apwányam nak, ko'o sa' eyke agkések.”
Yahamok axta apya'ásekxo neptámen Josué m'a sawhéwa apagkok apkeltamho kólchetamagkok, 19 keñe apkelántepa ekpekhe agko' apketámegko tegma apwányam ma'a ektáha axta apkelyexánegwayam ma'a, tén axta apma. Apwatnékxók axta han.
20 Xama axta apkelenmexákxoho neptámen ma'a énxet'ák Ai, apkelwet'ak axta ekmahágko néten éten ma'a tegma apwányam apagkok nak, mopwanchek axta apmako elmahagkok mók nekha peya elxeganmok, hakte apkeltaqhegwokmek axta m'a énxet'ák Israel apkelmahéyak axta apkenyehéyak ma'a meykexa nak énxet, keñe apketámegkokxo m'a ektáha axta apmenxenma. 21 Apwet'ak axta Josué tén han ma'a apyókxoho énxet'ák nak Israel, apma tegma apwányam ma'a ektáha axta apkelyexánegwayam tén han apwatnékxo, keñe axta apkeltaqhegwokmo apketámegkokxo apkelnápekpo m'a énxet'ák nak Ai. 22 Keñe axta apkelántépeykxo makham ma'a ektáha axta apma m'a tegma apwányam nak, keñe apwakha'a apkelma m'a énxet'ák Ai, tén axta kélchetámegkokxoho makham ma'a énxet'ák Ai, ekwokmoho apsawhékpoho aptekyawa. 23 Wánxa axta aqsa mematña m'a wesse' apwányam apagkok nak énxet'ák Ai, apmákpek axta kélyentamákxo m'a aphakxa axta Josué.
24 Apkeltaqháwok axta makham israelitas apkelmeyákxo m'a Ai, apkelnáhapweykxo m'a apkeleymomap axta tegma apwányam, natámen axta apsawhomo apkelnapma m'a ektáha axta apmenxenma. 25 Cháxa ekhem nak aptekyawakxa axta doce mil énxet'ák apheykha nak ma'a yókxexma Ai, apkelennay'a tén han ma'a kelán'ák. 26 Axta elwátéssekmok apya'asso néten sawhéwa apagkok ma'a Josué, apkeltamho kólchetamagkok ma'a tegma apwányam nak, ekwokmoho apsawhékpo m'a apyókxoho meyke apkeymomap xama. 27 Keñe axta énxet'ák Israel apkelmágko m'a apnaqtósso, tén han ma'a aqsok ekhéyak axta m'a tegma apwányam, apkeltamhókxa axta etnehek Wesse' egegkok ma'a Josué, 28 tén axta Josué apwatneykxo m'a tegma apwányam nak Ai, wánxa aqsa éleymomáxko m'a tegma apowhók, cham'a negwetayo nak makham. 29 Apkexneyk axta néten yámet Josué m'a wesse' apwányam nak yókxexma Ai ekwokmoho ektaxnakmo, keñe axta ektaxna ekhem apkeltamho kóllekwakxak makham, tén axta kélyensákxo aphápak ma'a nentaxnamakxa nak tegma apwányam, keñe axta kélahakkásekxo meteymog ma'a ekweykmoho néten. Cham'a meteymog kélahakkáseykekxa axta m'a, makhemek makham ma'a.
Josué apkelyetsetma segánamakxa m'a egkexe nak Ebal
30 Apkelanak axta Josué xama aqsok ekwatnamáxchexa m'a Wesse' egegkok nak apagkok, Dios apagkok nak Israel, axta payhok ma'a egkexe Ebal, 31 apkeltémókxa axta etnahágkok israelitas ma'a Moisés, apteme axta Wesse' egegkok apchásenneykha, ekhawo han ma'a ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche weykcha'áhak Moisés segánamakxa apagkok: “Xama aqsok ekwatnamáxchexa meteymog élyókxoho meyke kélpaxqáteykekxa'.” Keñe axta énxet'ák Israel apnegkenágko aqsok apkelwatno m'a néten ekwatnamáxchexa nak aqsok, keñe han apkelsánto m'a aqsok nawha'ák apkelnapma segwetassamo nak sẽlásekheykekxoho. 32 Tén axta Josué aptáxésa m'a meteymog ekwatnamáxchexa nak aqsok, nápaqta'awók ma'a énxet'ák Israel, appekkena m'a segánamakxa Moisés axta appekkencháseykekxa. 33 Apyókxoho énxet'ák ektáha nak apkelókxa apancha'awók ma'a Israel, keñe han ma'a apkeleñama nak mók nekha, tén han ma'a apyókxoho apkelámha apmonye'e nak, sẽlpextétamo apkelwesse'e keñe han ma'a segyekpelchémo nak, apchaqnágwokmek axta m'a nekhaw'ék nak yántéseksek ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho apagkok nak Wesse' egegkok, apchaqnágkaxa axta m'a levitas ektáha axta appatmeykha, aptamhéyak nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, yaqwayam enxoho kólmaxnéssesek epasmok Dios ma'a énxet'ák Israel. Nápakha énxet'ák axta apchaqnáha m'a ekpayhókxa nak egkexe Guerizim, keñe han nápakha énxet'ák ma'a ekpayhókxa nak egkexe Ebal, aptáhakxa axta apkeláneya Moisés ma'a sekxók axta, apteme axta Wesse' egegkok apchásenneykha.
34 Keñe axta Josué apkelyetsetchesa énxet'ák ekyókxoho ektáhakxa ekpeywa m'a weykcha'áhak segánamakxa, cham'a ekmowána nak hempasmok, tén han ekmowána nak henlegássesagkoho'. 35 Ekyókxoho axta apkelyetsetchásak énxet'ák ektáhakxa ekpeywa Josué m'a weykcha'áhak nak, Moisés axta appekkencháseykekxa, nápaqta'awók ma'a énxet'ák Israel, ekyókxoho m'a kelán'ák, sakcha'áletkók, keñe han ma'a apkeleñama nak mók nekha, apheykencha'a nak nepyeseksa m'a énxet'ák Israel.