Juan el Bautista en el desierto
(Mt 3.1-12Lc 3.1-9Lc 15-17Jn 1.19-28)1 Así comienza la buena noticia de Jesús el Mesías, el Hijo de Dios. 2 Sucedió tal como está escrito en el libro del profeta Isaías:
«Yo envío a mi mensajero delante de ti,
para que te prepare el camino.
3 Una voz grita en el desierto:
“¡Preparen el camino del Señor!
¡Ábranle un camino recto!”»
4 Juan el Bautista se presentó en el desierto; a todos les decía que debían volverse a Dios y ser bautizados, para que Dios les perdonara sus pecados. 5 Toda la gente de la región de Judea y de la ciudad de Jerusalén salía a oírlo, confesaba sus pecados, y Juan los bautizaba en el río Jordán.
6 La ropa de Juan estaba hecha de pelo de camello, y se la sujetaba al cuerpo con un cinturón de cuero; y comía langostas y miel del monte. 7 En su proclamación decía: «Después de mí viene uno más poderoso que yo. ¡Ni siquiera merezco agacharme para desatarle la correa de sus sandalias! 8 Yo los he bautizado a ustedes con agua, pero él los bautizará con el Espíritu Santo.»
Jesús es bautizado
(Mt 3.13-17Lc 3.21-22) 9 Por aquellos días, Jesús salió de Nazaret, de la región de Galilea, y Juan lo bautizó en el Jordán. 10 En el momento de salir del agua, Jesús vio que el cielo se abría y que el Espíritu descendía sobre él como una paloma. 11 Se oyó entonces una voz del cielo, que decía: «Tú eres mi Hijo amado; en ti me complazco.»
Jesús en el desierto
(Mt 4.1-11Lc 4.1-13)12 Después de esto, el Espíritu llevó a Jesús al desierto. 13 Allí fue sometido a prueba por Satanás durante cuarenta días, mientras vivía entre las fieras. Y los ángeles lo servían.
Jesús comienza su actividad en Galilea
(Mt 4.12-17Lc 4.14-15)14 Después de que metieron a Juan en la cárcel, Jesús fue a Galilea, a anunciar la buena noticia de parte de Dios. 15 Y decía: «Ya se cumplió el plazo señalado, y el reino de Dios se ha acercado. Vuélvanse a Dios y crean en la buena noticia.»
Jesús llama a cuatro pescadores
(Mt 4.18-22Lc 5.1-11)16 Al pasar Jesús por la orilla del lago de Galilea, vio a Simón y a su hermano Andrés, que eran pescadores y estaban echando la red al agua. 17 Jesús les dijo:
—Síganme, y yo haré que ustedes lleguen a ser pescadores de gente.
18 Al momento, ellos dejaron sus redes y lo siguieron.
19 Un poco más adelante, Jesús vio a Santiago y a su hermano Juan, hijos de Zebedeo, que estaban en una barca remendando sus redes. 20 En seguida Jesús los llamó, y ellos dejaron a su padre Zebedeo en la barca con sus ayudantes, y siguieron a Jesús.
Un hombre que tenía un espíritu impuro
(Lc 4.31-37)21 Llegaron a Cafarnaún, y en cuanto llegó el sábado Jesús fue a la sinagoga, y entró y comenzó a enseñar. 22 La gente se admiraba de cómo les enseñaba, porque lo hacía como alguien con plena autoridad y no como los maestros de la ley. 23 De pronto, un hombre que tenía un espíritu impuro empezó a gritar en la sinagoga:
24 —Jesús de Nazaret, ¿por qué te metes con nosotros? ¿Acaso has venido a destruirnos? Yo te conozco, y sé que eres el Santo de Dios.
25 Jesús lo reprendió, y le dijo:
—¡Cállate, y deja a este hombre!
26 El espíritu impuro sacudió al hombre con violencia y, lanzando un grito aterrador, salió de aquel hombre. 27 Todos se asustaron, y se preguntaban unos a otros:
—¿Qué es esto? ¡Una nueva enseñanza y con plena autoridad! ¡Incluso da órdenes a los espíritus impuros, y estos lo obedecen!
28 Y muy pronto la fama de Jesús se extendió por toda la región de Galilea.
Jesús sana a la suegra de Simón
(Mt 8.14-15Lc 4.38-39)29 En cuanto salieron de la sinagoga, Jesús fue con Santiago y Juan a casa de Simón y Andrés. 30 La suegra de Simón estaba en cama, con fiebre, y en seguida se lo dijeron a Jesús. 31 Él se acercó, la tomó de la mano y la levantó, y al momento se le quitó la fiebre, y ella comenzó a servirles.
Jesús sana a muchos enfermos
(Mt 8.16-17Lc 4.40-41)32 Al anochecer, cuando ya se había puesto el sol, llevaron a Jesús a todos los enfermos y a los poseídos por demonios. 33 El pueblo entero se reunió a la puerta, 34 y Jesús sanó de toda clase de enfermedades a mucha gente, y también expulsó a muchos demonios; pero no dejaba que los demonios hablaran, porque ellos lo conocían.
Jesús proclama el mensaje en las sinagogas
(Lc 4.42-44)35 De madrugada, cuando todavía estaba oscuro, Jesús se levantó y se fue a un lugar solitario para orar. 36 Simón y sus compañeros fueron en busca de Jesús, 37 y cuando lo encontraron le dijeron:
—Todos te están buscando.
38 Pero él les contestó:
—Vayamos a otro lugar, a las aldeas cercanas, pues también allí debo proclamar el mensaje, porque para esto he venido.
39 Así que Jesús andaba por toda Galilea, y en las sinagogas de cada lugar proclamaba el mensaje y expulsaba demonios.
Jesús sana a un hombre que tenía lepra
(Mt 8.1-4Lc 5.12-16)40 Un hombre que tenía lepra se acercó a Jesús, y arrodillándose le dijo:
—Si quieres, puedes limpiarme de mi enfermedad.
41 Jesús tuvo compasión de él; extendió su mano y lo tocó, y dijo:
—Quiero. ¡Queda limpio!
42 Al momento la lepra desapareció, y el hombre quedó limpio. 43 Jesús le pidió que se fuera, pero antes le dijo:
44 —Mira, no digas nada a nadie; solamente ve y preséntate ante el sacerdote. Lleva para tu purificación la ofrenda que ordenó Moisés, para que quede constancia ante los sacerdotes.
45 Pero el hombre se fue y comenzó a contar a todos lo que había pasado. Por eso Jesús ya no podía entrar abiertamente en ningún pueblo, sino que se quedaba en las afueras, en los lugares despoblados; pero aun así, muchos acudían a él de todas partes.
Juan Bautista apkeltenneykha yókxexma meykexa énxet
(Mt 3.1-12Lc 3.1-9Lc 15-17Jn 1.19-28)1 Eyeynamókxa amya'a ektaqmela apxénamap Jesucristo apteme nak Dios Apketche.
2 Temék eknaqtáxésamaxche' weykcha'áhak apagkok Dios appeywa aplegasso Isaías se'e:
“Eyáphássek ko'o seykha amya'a ahagkok
apmonye' exchep, yaqwayam enxoho
elanaksek ámay.
3 Xama énxet apteme apkelpáxameykha
yókxexma meykexa énxet se'e:
‘Kóllanés ámay apagkok
Wesse' egegkok,
kólpékessesho sa' kéllánésso xama ámay.’”
4 Cháxa ektémakxa axta apweykmo Juan ma'a yókxexma meykexa nak énxet; apkeltennassama apyókxoho énxet eyéméxko elyaqmagkasek apkelwáxok, tén han kólyaqpássesagkok yegmen, yaqwayam enxoho meyaqmagkásekxeyk Dios ma'a apkeltémakxa melya'assáxma. 5 Apyókxoho énxet apheykha yókxexma Judea axta apkelmaheykegkok apháxenweykmoho apkeltenneykha m'a Juan, tén han ma'a énxet'ák apkeleñama nak tegma apwányam Jerusalén. Apkelxeyenmeyk axta chá'a apkeltémakxa melya'assáxma, keñe axta Juan apyaqpassáseykegko yegmen ma'a wátsam Jordán.
6 Yányátnáxeg apwa' axta kéllane aptaxno m'a Juan, aqsok émpehek axta aptete nepxet, sawa' axta aptók, tén han yányawhéna' apkeñama nak naxma'. 7 Axta etnohok chá'a apkeltenneykha s'e: “Ewak sa' netámen ko'o énxet maxnawo nak ko'o. Apmopwána eghak ma'a. Megkapayhawok nahan ko'óxa waháxek apmonye' yaqwayam alhexyawássesek axát'ák apkeltéto apmagkok. 8 Yegmen ko'o ekmáha sekyaqpassásegko kéxegke; Espíritu Santo sa' eyke eyaqpássesagkok kéxegke m'a.”
Jesús kélyaqpássesso yegmen
(Mt 3.13-17Lc 3.21-22)9 Apxegamchek axta Jesús apkeñama tegma Nazaret natámen xa, cham'a yókxexma Galilea, keñe axta Juan apyaqpássessama yegmen ma'a wátsam Jordán. 10 Xama axta apteyapma neygmen Jesús, keñe apweteya ekmayheykekxo néten, apweteyak axta han Espíritu Santo apweyweykento apyetseksek, máxa wáx'ay axta aptemék. 11 Legamaxcheyk axta kélpeywa eñama néten ektéma s'e: “Xép apteme hatte seyásekhayo, ektáha axta sélyéseykha.”
Jesús ekyepkónma
(Mt 4.1-11Lc 4.1-13)12 Yetlómok axta han apyentama Espíritu Jesús ma'a yókxexma meykexa énxet. 13 Cuarenta ekhem axta aphayam Jesús ma'a, neyseksa aqsok nawha'ák éllo, yepkeynmeyk axta nahan chá'a m'a Satanás; appasmomchek axta eyke han chá'a Dios apkelásenneykha.
Jesús apchénamo aptamheykha Galilea
(Mt 4.12-17Lc 4.14-15)14 Apmaheykegkek axta Jesús Galilea yaqwayam eltennaha amya'a ektaqmela apkeltémo axta Dios eltennaha, cham'a kélhésseykmo axta Juan sẽlpextétamakxa. 15 Axta aptemék apkeltenneykha s'e: “Wokmek kaxwók ekhem ekxénamaxchexa nak katnehek, chágketwa'ak kaxwók ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios. Kólyaqmagkas kélwáxok, kólma yetlo megkólya'ásseyam se'e amya'a ektaqmela nak.”
Jesús apkelwóneykha cuatro tegye kelasma
(Mt 4.18-22Lc 5.1-11)16 Apweynchámeykha axta Jesús neyáwa wátsam Ekpayhegwayam Galilea, cham'a apwetágweykmo axta Simón, yetlo apyáxeg Andrés. Kelasma axta chá'a aptegyéyak xa énxet'ák nak, apyenyeykenteyk axta yám'én apagkok neygmen. 17 Axta aptemék apkelanagkama Jesús se'e:
—Hélyetlógma, atnéssesek sa' ko'o kéxegke kéltegye énxet.
18 Yetlómók axta nahan appekkeneykekxa yám'én apagkok apkelyetlama.
19 Apxegeykekxeyk axta makham Jesús, apwetágweykmek axta Santiago yetlo apyáxeg Juan, Zebedeo axta apketchek, apheykha axta kañe' yántakpayhe apkeláneykekxo yám'én apagkok. 20 Yetlómók axta han apkelwóneykha. Apyamasmeyk axta aqsa apyáp Zebedeo aphakxa m'a kañe' yántakpayhe yetlo apkeláneykha, keñe apkelyetlama Jesús.
Xama énxet ekha apwáxok espíritu ekmaso
(Lc 4.31-37)21 Apkelweykmek axta Cafarnaúm, aptaxnegweykmek axta Jesús tegma apchaqneykekxexa judíos ekhem sábado, apkeynamók axta apkelxekmósso énxet'ák. 22 Pelakkassegkek axta apkelweteya énxet'ák ektémakxa apkelxekmósso Jesús, hakte apkeltenneykha axta yetlo apmopwána, axta kaxnawok apkeltenneykha m'a énxet'ák apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa. 23 Aphegkek axta nahan xama énxet ekha axta apwáxok espíritu ekmaso m'a apchaqneykekxexa axta chá'a judíos, cham'a tegma apwányam nak. Axta aptemék apyennaqtéssamo appeywa s'e:
24 —Jesús apkeñama nak Nazaret, ¿yaqsa ektáha sempáxaqwa'a nak negko'o? ¿Apwa'aya exchep yaqwayam hegmasséssók? Ekyekpelchawók ko'o exchep, ekya'ásegkók han apteme Appagkanamap apkeñama Dios.
25 Appaqhetchessegkek axta Jesús xa espíritu ekmaso nak. Axta aptemék apkenagkama s'e:
—¡Kawanma', katyep xa énxet apwáxok nak!
26 Yettelegwáseykha axta náxop espíritu ekmaso m'a énxet nak, kelpáxameykha axta ekyennaqte ekteyapma m'a énxet apwáxok. 27 Apkelyegwaktegkek axta nahan apyókxoho énxet'ák, axta aptemék chá'a apkelmaxneyeykencha'a pók se'e:
—¿Yaqsak kexa xa? ¡Kaxwe nélxekmowásamáxche xa ektémakxa nak apkelxekmósso, yetlo ekyawe kélyaheykekxoho! ¡Wokmók han apmésso appeywa m'a espíritu ekmaso, kelyahákxók han!
28 Yahamók axta nahan ekpayheykekxo apwesey Jesús ekyókxoho yókxexma Galilea.
Jesús aptaqmelchesseyam Simón apepyámog
(Mt 8.14-15Lc 4.38-39)29 Xama axta apkelánteyapma apchaqneykekxexa axta judíos, apmeyeykekxeyk axta Jesús yetlo Santiago tén han Juan ma'a Simón apxagkok, aphakxa axta han ma'a Andrés. 30 Yetnegkek axta néten ektaháno ekháxamáxche m'a Simón apepyámog, ekmexanma émpehek axta temék. Kéltennassegkek axta Jesús, 31 keñe axta apya'áyekmo, apmomchek axta ámek apheyáseykekxo néten; yetlómók axta han ekmasse ekmexanma émpehek, tén axta élánéssama aqsok.
Jesús apkeltaqmelchesseyam apkelháxamap apxámokma
(Mt 8.16-17Lc 4.40-41)32 Xama axta ekyáqtéssama, taxnegkek axta ekhem, kélnaqlókassegkek axta ekyókxoho élháxamáxche m'a Jesús, ekweykekxoho m'a kelyekhama' eknaqtawáseykha, 33 apyókxoho énxet'ák axta apchaqnágweykmok ma'a nekha átog nak. 34 Apkeltaqmelchesseykmek axta Jesús ekyókxoho mók ektémakxa apkelháxamap énxet'ák, xámok axta han apkelántekkesso kelyekhama'; axta eyke yahayók kalpaqmétek Jesús ma'a kelyekhama', hakte yekpelchémók axta.
Jesús apkeltenneykha apchaqneykekxexa judíos
(Lc 4.42-44)35 Axto'ók agko' axta apxátekhaya Jesús, axta kalsáyo', apkempeykekxeyk axta néten, apteyepmeyk axta nepyeseksa tegma apwányam apxegama, yaqwayam etnégwók nempeywa nélmaxnagko meykexa énxet. 36 Apxegamchek axta Simón yetlo apkelxegexma'a apketamsama m'a Jesús, 37 xama axta apweteykekxo, axta aptemék apkenagkama s'e:
—Apyókxoho énxet'ák apketámak xép.
38 Apchátegmoweykegkek axta Jesús:
—Nók, ólmahagkok mók nekha' eyágketexa nak, cha'a kéméxcheyk han ko'o altennaha amya'a ektaqmela m'a, hakte axta keñamak sekxegeykmo ko'o m'a.
39 Apsawheykekxók axta apweynchámeykha Jesús ma'a nátegma Galilea, apkeltenneykha axta chá'a Jesús apchaqneykekxexa judíos ekyókxoho apmahágkaxa enxoho, apkelántekkessegkek axta han chá'a kelyekhama' énxet apwáxok.
Jesús aptaqmelchesseyam énxet negmasse ektepelchamáxche egyempehek ekteme
(Mt 8.1-4Lc 5.12-16)40 Apmaheykegkek axta aphakxa Jesús xama énxet negmasse ektepelchamáxche egyempehek ekteme, apkeltekxekweykmek axta aptapnák aptéma apkenagkama s'e:
—Apmakók agkok xép, apwanchek heyáxñassásekxak émpehek ektémakxa nak sekháxamáxche.
41 Apyósek axta apkelányo Jesús xa énxet nak; appaknegweykmók axta, keñe aptéma apkenagkama s'e:
—Émenye'. ¡Yáxñekxoho!
42 Yetlómók axta ekmasse ektémakxa ektepelchamáxche apyempehek, cháxñeykekxók axta nahan. 43 Apcháphassegkek axta nahan ekmanyehe m'a Jesús, axta aptemék appaqhetcháseykekxoho s'e:
44 —Elano, ná eltennasha aqsa xama énxet enxoho; ey'ókxa sa' aqsa m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, esakxoho sa' han aqsok apmésso naqsa Dios eñama apcháxñeykekxoho exchep, ekhawo m'a apkeltémókxa axta kóltéhek Moisés, yaqwayam kataxchek aptaqmelwokmo nápaqta'awók ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok.
45 Apxegamchek axta m'a énxet nak, yetlómok axta han apkeltennáseykha apyókxoho énxet'ák ma'a ektémakxa axta. Axta keñamak megkamopwagko chá'a aptaxnegweykmo Jesús nepyeseksa tegma, apheykmek axta aqsa chá'a yókxexma, cham'a meykexa nak chá'a énxet; apkelmaheykegkek axta eyke chá'a apteyánegweykmoho aphakxa m'a apyókxoho énxet'ák apkeleñama nak mók nekha'.