Rajab y los espías
1 Desde Sitín, Josué mandó en secreto a dos espías, y les dijo: «Vayan a explorar la región y la ciudad de Jericó.»
Ellos fueron, y llegaron a la casa de una prostituta de Jericó que se llamaba Rajab, en donde se quedaron a pasar la noche. 2 Pero alguien dio aviso al rey de Jericó, diciéndole:
—Unos israelitas han venido esta noche a explorar la región.
3 Entonces el rey mandó a decir a Rajab:
—Saca a los hombres que vinieron a verte y que están en tu casa, porque son espías.
4 Pero ella los escondió y dijo:
—Es verdad que unos hombres me visitaron, pero yo no supe de dónde eran. 5 Se fueron al caer la noche, porque a esa hora se cierra la puerta de la ciudad, y no sé a dónde fueron. Pero si ustedes salen en seguida a perseguirlos, podrán alcanzarlos.
6 En realidad, ella los había hecho subir a la azotea, y estaban allí escondidos, entre unos manojos de lino puestos a secar.
7 Los hombres del rey los persiguieron hasta que llegaron al cruce del río Jordán. Tan pronto como los soldados salieron, fue cerrada la puerta de la ciudad. 8 Entonces, antes de que los espías se durmieran, Rajab subió a la azotea y les dijo:
9 —Yo sé que el Señor les ha dado esta tierra a ustedes, porque él ha hecho que nosotros les tengamos mucho miedo; pero los gobernantes son los que más se mueren de miedo por causa de ustedes. 10 Sabemos que cuando ustedes salieron de Egipto, Dios secó el agua del mar Rojo para que ustedes lo pasaran. También sabemos que ustedes aniquilaron por completo a Sijón y a Og, los dos reyes de los amorreos que estaban al otro lado del río Jordán. 11 Es tanto el miedo que nos ha dado al saberlo, que nadie se atreve a enfrentarse con ustedes. Porque el Señor, su Dios, es Dios lo mismo arriba en el cielo que abajo en la tierra. 12 Por eso yo les pido que me juren aquí mismo, por el Señor, que van a tratar bien a mi familia, así como yo los he tratado bien a ustedes. Denme una prueba de su sinceridad, 13 y perdonen la vida a mi padre, a mi madre, a mis hermanos y hermanas, y a todo lo que es de ellos. ¡Sálvennos de la muerte!
14 Los espías respondieron:
—Con nuestra propia vida prometemos asegurar la vida de ustedes, con tal que no nos delates. Cuando el Señor nos haya dado esta tierra, nosotros te trataremos bien y mantendremos nuestra promesa contigo.
15 Como Rajab vivía en una casa construida sobre la muralla misma de la ciudad, con una soga los hizo bajar por la ventana. 16 Y les dijo:
—Váyanse a la montaña, para que no los encuentren los que andan buscándolos. Escóndanse allí durante tres días, hasta que ellos vuelvan a la ciudad. Después ustedes podrán seguir su camino.
17 Y ellos le contestaron:
—Nosotros cumpliremos el juramento que nos has pedido hacerte. 18 Pero cuando entremos en el país, tú deberás colgar esta soga roja de la ventana por la que nos has hecho bajar. Reúne entonces en tu casa a tu padre, tu madre, tus hermanos y el resto de tu familia. 19 Si alguno de ellos sale de tu casa, será responsable de su propia muerte; la culpa no será nuestra. Pero si alguien toca a quien esté en tu casa contigo, nosotros seremos los responsables. 20 Y si tú dices algo de este asunto, nosotros ya no estaremos obligados a cumplir el juramento que te hemos hecho.
21 —Estamos de acuerdo —contestó ella.
Entonces los despidió, y ellos se fueron. Después ella ató la soga roja a su ventana.
22 Los dos espías se fueron a las montañas y se escondieron allí durante tres días, mientras los soldados los buscaban por todas partes sin encontrarlos, hasta que por fin volvieron a Jericó. 23 Entonces los espías bajaron de las montañas, cruzaron el río y regresaron a donde estaba Josué, a quien contaron todo lo que les había pasado. 24 Le dijeron: «El Señor ha puesto toda la región en nuestras manos. Por causa de nosotros, todos los gobernantes de la región están muertos de miedo.»
Josué apkeláphasso énxet etyánegwomhok ma'a Jericó
1 Yókxexma Sitim axta apkeleñamak apqánet énxet, Josué axta apyexamakpoho apkeláphasso. Aptáhak axta apkeláneya s'e: “Kólxeg kólteyánegwomho sa' ma'a yókxexma keñe han ma'a tegma apwányam nak Jericó.”
Apkelxegkek axta m'a, keñe apkelwokmo m'a tegma axagkok kelán'a ekyaqmagkáseyak pók énxet ektegye selyaqye, cham'a tegma apwányam nak Jericó, ekwesey axta Rahab. Axta apnaqteyenwokmok axta'a m'a. 2 Wánxa agkok, xama énxet axta eyke apkeltennásseykxak ma'a wesse' apwányam nak Jericó. Axta aptáhak apcháneya s'e:
—Nápakha énxet'ák Israel apkelwa'ak yaqwayam elanok ektémakxa negókxa s'e axta'a nak.
3 Keñe m'a wesse' apkeltamho kóltéhek kólának Rahab se'e:
—Kalántekkes sa' énxet'ák apkelwa'a nak axagkok, hakte cháxa aptáha kélapháseykha senteyánegwayo xa.
4 Kelpóssek axta eyke m'a, keñe ektáha éláneya s'e:
—Naqsók xeykhe apkelwa'a énxet'ák setnaha meyk'a, makke ay'ásegkok háxko ex'a apkeleñamakxa'. 5 Apkelxegkek xeyk amonye' ekyáqtessóxma exchek, hakte kólápekxohok chá'a átog ma'a tegma apwányam nak, makke ay'ásegkok háxko ex'a apkelmahágkaxa, kélemhágkek sa' agkok kéxegke s'e kaxwo' nak, kóltahañekxak sa'.
6 Néten tegma axta eyke kelchenátchásak ma'a kelán'a, axta apháha apkelyexanma m'a neyseksa ekheykegkaxa nak hótappo axchakkok, kélnaqtéteykekxa mók naxta'a yaqwayam kólyamasagkok.
7 Apkelemhágkek axta wesse' apkelásenneykha apkelmahágko m'a ekpayhókxa nak wátsam Jordán, ekweykmoho m'a éttakhexa nak. Xama axta apkelántepa sẽlpextétamo keñe kélápekxo átog ma'a tegma apwányam nak Jericó. 8 Tén axta Rahab énátweykxo néten tegma amonye' apnaqteyenma m'a énxet'ák nak, entáhak axta éláneya s'e:
9 —Ekya'ásegkók ko'o apmésa Wesse' kélagkok kéxegke s'e xapop nak, hakte egméssek negko'o ekyawe agko' éltamheykha egwáxok. Awanhók agko' éltamheykha apkelwáxok apyókxoho énxet'ák apheykha nak se'e, kéxegke eñamakxa'. 10 Negya'ásegkók negko'o m'a ektémakxa axta kélánteyapma kéxegke m'a Egipto. Dios axta apyamásak yegmen ma'a Wátsam ekwányam Ekyexwase yaqwayam kólyeykhak kéxegke, negya'ásegkók han negko'o kélsawhawo axta kéxegke kélnapa m'a apkelwesse'e nak, Sihón tén han ma'a Og, cham'a apqánet apkelwesse'e apagkok axta m'a amorreos, apheykencha'a axta m'a neyp nak wátsam Jordán. 11 Awanhók agko' axta éltamheykha egwáxok nenleg'a negko'o m'a amya'a nak. Cháxa keñamak méko nak ekmako kalenmexek kéxegke, cham'a Wesse' ektáha nak Dios kélagkok kéxegke, cháxa aptáha apagkok apagko' ma'a néten, tén han ekweyktámho s'e náxop nak. 12 Cháxa keñamak séltamho nak ko'o kéxegke hélteméssesek naqsók agko' kélpeywa nápaqtók Wesse' kélagkok, yaqwayam kóltaqmelchesek ma'a étchek, ekhawo nak ko'o sekteméssesakxa kéxegke séltaqmelchesa. Héllanés sa' ko'o xama aqsok magkenatchesso nak yaqwayam may'ássemek ektáha ekmámnaqsoho peya kóltéhek. 13 Nágkólaqha aqsa táta tén han méme, keñe han ma'a élyáxeg, tén han ma'a élyáxa', ekweykekxoho m'a ekyókxoho ektáhakxa nak énámakkok. ¡Hẽlwagkas sa' teyp! ¡Nágkólho aqsa antekyók!
14 Apkelátegmowágkek axta xa énxet'ák nak:
—Dios sa' hẽlnápok negko'o móltaqmelchesa enxoho xa námakkok nak xeye', wánxa néltamho negko'o megkaxének se'e amya'a nak. Egméssek sa' agkok negko'o Wesse' egegkok se'e xapop nak, negko'o sa' han antaqmelchesek, magyenyawha sa' han xeye'.
15 Xama táma axta makhésáha átog étkok élántekkesa Rahab xa énxet'ák nak, hakte chaqhémok axta axagkok ma'a nápakha nak kélhaxtegkesso tegma apwányam. 16 Keñe axta ektáha éláneya s'e:
—Kólpéwho sa' ma'a meteymog élwenaqte nak, yaqwayam enxoho melwetekxeyk ma'a ektáha nak apkelchetamso. Kólyexánegwom sa' ma'a ekweykmoho ántánxo ekhem, ekwokmoho apkelwa'akto sa' makham tegma apwányam ma'a ektáha nak apkelchetamso. Keñe sa' kólxegekxak makham.
17 Aptáhak axta apkelátegmowágko:
—Naqsók agko' sa' negko'o antéhek xa éltamhókxa nak antéhek; 18 nélántaxneyk sa' agkok negko'o s'e yókxexma nak, xeye' agko' sa' han kamakhésha s'e táma ekyexwase nak, keso átog étkok éltamhókxa nak ólántépok. Kaltennés sa' ma'a yáp, tén han egken yaqwayam enxoho kaqnekxak se'e axagkok nak xeye', keñe han ma'a kelyáxeg, ekyókxoho apketchek nak xeye' yáp. 19 Aptekkek sa' agkok xama mók se'e xeye' axagkok nak, apsexnánémap apagko' sa' etnehek, emátog sa'; háwe sa' katnehek nensexnenagko negko'o. Wánxa agkok, kélteméssesekmók sa' agkok exma xama énxet apha nak xeye' axagkok, negko'o sa' hẽlpehemmok nélsexnenagko. 20 Keltennáseyha sa' agkok xama énxet xeye' s'e amya'a nak, negko'o egagkók sa' han manteméssesek naqsók ma'a éltamhókxa nak antéhek, mólyahakxék sa' ma'a éltamhókxa nak anteméssesek.
21 —Hoy, katnehek sa' ma'a kéltáhakxa nak —axta entáhak eyátegmowágko Rahab.
Tén axta éláphasa eltaqhohok xa énxet'ák nak. Keñe axta Rahab ekteta táma ekyexwase m'a átog étkok nak.
22 Neyseksa meteymog élwenaqte axta apkelmahágkok apkelyexánegwokmo ekweykmoho ántánxo ekhem xa apqánet énxet nak, keñe m'a sẽlpextétamo apkelweynchámeyncha'a m'a ekyókxoho yókxexma apkelchetama eykhe, axta eyke elwetákxa'. Keñe apkelwákxo makham sẽlpextétamo m'a tegma apwányam nak Jericó. 23 Apkelántekkek axta neyseksa meteymog élwenaqte xa apqánet énxet nak, apkelyeykhákxeyk axta m'a wátsam Jordán, keñe apkelwákxo m'a aphakxa axta Josué. Apkeltennáseyha axta ekyókxoho ektáhakxa aqsok apkelwete. 24 Entáhak axta amya'a apcháneyákpo Josué s'e: “Wesse' egegkok egmeyásak negko'o s'e ekyókxoho xapop nak. Awanhók agko' éltamheykha apkelwáxok ma'a apyókxoho énxet'ák apheykha nak Jericó, negko'o eñamakxa'.”