Carta de Jeremías a los desterrados
1-2 Después de que el rey Jeconías salió al destierro, junto con la reina madre, los criados del palacio, los jefes de Judá y de Jerusalén, y los artesanos y cerrajeros, el profeta Jeremías envió desde Jerusalén una carta a los ancianos, sacerdotes y profetas, y a la gente que Nabucodonosor había llevado desterrados de Jerusalén a Babilonia. 3 Esta carta fue enviada por medio de Elasa hijo de Safán, y de Gemarías hijo de Hilcías, a quienes Sedequías, rey de Judá, había enviado a Babilonia para presentarse ante el rey Nabucodonosor. La carta decía:
4 «Así dice el Señor todopoderoso, el Dios de Israel, a todos los que hizo salir desterrados de Jerusalén a Babilonia: 5 “Construyan casas y establézcanse; planten árboles frutales y coman de su fruto. 6 Cásense allá, tengan hijos e hijas, y que ellos también se casen y tengan hijos. Aumenten en número, y no disminuyan. 7 Trabajen en favor de la ciudad a donde los desterré, y pídanme a mí por ella, porque del bienestar de ella depende el bienestar de ustedes. 8 Yo, el Señor todopoderoso, el Dios de Israel, les advierto esto: No se dejen engañar por los profetas y los adivinos que viven entre ustedes; no hagan caso de los sueños que ellos tienen. 9 Lo que ellos les anuncian en mi nombre es mentira. Yo no los he enviado. Yo, el Señor, lo afirmo.”
10 »El Señor dice: “Cuando se le cumplan a Babilonia los setenta años, actuaré en favor de ustedes y les cumpliré mi promesa favorable de hacerlos regresar a este lugar. 11 Yo sé qué planes tengo para ustedes. Son planes para su bien, no para su mal, a fin de darles un futuro lleno de esperanza. Yo, el Señor, lo afirmo. 12 Entonces ustedes me invocarán, y vendrán a mí en oración, y yo los escucharé. 13 Me buscarán, y me encontrarán, porque me buscarán de todo corazón. 14 Les aseguro que yo dejaré que ustedes me encuentren, y haré que cambie su situación: los sacaré de todas las naciones y de todos los lugares por donde los dispersé, y los reuniré y haré que vuelvan a este lugar, de donde los desterré. Yo, el Señor, lo afirmo.”
15 »Ustedes dicen: “El Señor nos ha dado profetas en Babilonia.” 16 Pero esto es lo que el Señor dice acerca del rey que ocupa el trono de David, y acerca de los habitantes de esta ciudad, esos parientes de ustedes que no fueron llevados con ustedes al destierro: 17 “Yo, el Señor todopoderoso, digo: Voy a enviarles guerra, hambre y peste. Voy a hacer que queden como esos higos que, de tan podridos, no se pueden comer. 18 Los voy a perseguir con guerra, hambre y peste. Haré que, cuando todas las naciones de la tierra los vean, se sientan horrorizados. Los convertiré en ejemplo de maldición y de vergüenza, en algo que cause horror y espanto en todas las naciones por donde yo los haya dispersado, 19 ya que no hicieron caso de las advertencias que les hice por medio de mis siervos los profetas, a quienes una y otra vez envié, y a quienes ustedes no escucharon. Yo, el Señor, lo afirmo. 20 Así que, todos ustedes, los que permití que fueran desterrados, obedezcan mi palabra.”
21 »El Señor todopoderoso, el Dios de Israel, dice acerca de Ajab hijo de Colaías, y de Sedequías hijo de Maseías, esos dos que les dicen a ustedes cosas falsas en el nombre del Señor: “Voy a hacer que caigan en poder del rey Nabucodonosor de Babilonia, y él los matará delante de ustedes. 22 Así, cuando los desterrados de Judá que están en Babilonia quieran maldecir a alguien, dirán: Que el Señor haga contigo como hizo con Sedequías y Ajab, a quienes el rey de Babilonia quemó en una hoguera. 23 Eso les va a suceder por haber hecho cosas infames en Israel, pues cometieron adulterio con la mujer de su prójimo y dijeron en mi nombre palabras falsas que yo no les ordené decir. Yo lo sé, y me consta. Yo, el Señor, lo afirmo.”»
Mensaje a Semaías
24 El Señor ordenó a Jeremías que le dijera a Semaías de Nejelán: 25 «El Señor todopoderoso, el Dios de Israel, dice: “Tú enviaste en tu propio nombre una carta a todo el pueblo que está en Jerusalén, y al sacerdote Sofonías hijo de Maseías, y a todos los demás sacerdotes. En la carta decías a Sofonías: 26 ‘El Señor te ha puesto como sacerdote en lugar de Joyadá, para que seas el inspector mayor del templo. Si se presenta un loco y empieza a hablar como profeta, tú debes ponerlo en el calabozo y atarlo con cadenas. 27 ¿Por qué, pues, no has reprendido a Jeremías de Anatot, que se ha puesto a hablar ante ustedes como profeta? 28 Hasta nos mandó una carta a Babilonia, en la que decía: El destierro va a durar mucho tiempo; construyan casas e instálense, y siembren árboles frutales y coman de su fruto.’”»
29 El sacerdote Sofonías leyó la carta a Jeremías. 30 Entonces el Señor se dirigió al profeta, y le dijo: 31 «Manda a decir a todos los que están en el destierro que yo, el Señor, les digo: Puesto que Semaías de Nejelán les ha hablado en mi nombre sin que yo lo haya enviado, y les ha hecho confiar en cosas que no son ciertas, 32 yo, el Señor, digo que voy a castigar a Semaías y a su descendencia. No tendrá descendientes entre mi pueblo, ni gozará de la felicidad que yo voy a conceder a mi pueblo, porque con sus palabras lo llevó a ponerse en mi contra. Yo, el Señor, lo afirmo.»
Jeremías apcháphássesso weykcha'áhak kélnaqleykekxa axta megkatnahakxa apkelókxa
1-2 Apcháphássessek axta weykcha'áhak Dios appeywa aplegasso Jeremías eñama Jerusalén ma'a apkelámha apmonye'e apkeleymomap axta kélnaqleykekxa megkatnahakxa apkelókxa, tén han ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han ma'a apkellegasso nak Dios appeywa, tén han énxet'ák apnaqleykekxa axta Nabucodonosor ma'a Babilonia apkeleñama m'a Jerusalén, cham'a natámen axta kélyentameykekxa megkatnahakxa apchókxa wesse' apwányam Jeconías, yetlo egken wesse' ekwányam, tén han ma'a apkeláneykha apkeltamheykha axta chá'a m'a apxagkok, tén han ma'a apkelámha apmonye'e nak Judá, tén han Jerusalén, tén han ma'a apkelánéyak nak aqsok, tén han ma'a apkelyenyekhéyak nak chá'a sawo. 3 Elasá axta nahan apso xa weykcha'áhak nak, Safán axta apketche, tén han Guemarías, Hilquías axta apketche, apkeláphassama axta Sedequías wesse' apwányam axta Judá m'a Babilonia yaqwayam enxoho elmahagkok ma'a aphakxa nak wesse' apwányam Nabucodonosor. Axta temék weykcha'áhak kéltáxésso s'e:
4 “Keso aptáhakxa nak apkelxéna Wesse' ekha nak apyennaqte, Dios apagkok nak Israel apyókxoho m'a énxet'ák apkelántekkesso axta Jerusalén, apkeláphassama m'a Babilonia: 5 ‘Kóllanák sa' kélxanák, kólhakha sa' xa; kólchenekxa sa' yámet ekha nak ekyexna, kóltawák sa' han ekyexna. 6 Kóltegyák sa' nahan kélnaqteyegka'a, kólweta sa' kélketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák, etegyagkok sa' nahan apnaqteyegka'a m'a, elwetak sa' han apketchek. Kólxámágwomho kélagko' sa' xa, nágkóltemekxa kélqántawo'. 7 Kóltemeykha sa' yaqwayam kólpasmok ma'a tegma apwányam séxakhagweykenxa nak ko'o kéxegke, kólmaxnésses nahan chá'a kólának apasmok ko'o, hakte taqmelágkek sa' agkok apheykha énxet'ák ma'a, kataqmelagkok sa' kéxegkáxa kélheykha m'a. 8 Ektáhak ko'o séláneya kéxegke seyésa, ko'o sektáha nak Wesse' ekha apyennaqte, Dios apagkok nak Israel: Nágkólho elyexanchesha m'a apkelxeyenma nak chá'a aptamhéyak apkellegasso sekpeywa, tén han ma'a apkelxeyenma nak chá'a apkelya'áseykegkoho aqsok ekpowásamáxche', apheykha nak kélnepyeseksa kéxegke; nágkóleyxho m'a ektémakxa nak chá'a apkelxeyenma apkelwete apkelwanmagko. 9 Wanchek amya'a m'a aptémakxa nak chá'a apkellegassama m'a sekpeywa. Malápháseykha ko'o m'a. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.’
10 “Aptáhak Wesse' egegkok se'e: ‘Wokmek sa' agkok setenta apyeyam ma'a Babilonia, kaxénekxak sa' ko'o makham ewáxok kéxegke, alának sa' ma'a aqsok sekxeyenma axta alána', wának sa' kólchexyók makham se'e yókxexma nak. 11 Ekya'ásegkók ko'o sekmáheyókxa atnéssesek kéxegke, yaqwayam kataqmelekxak kélheykha, háwe m'a ekmaso nak kélheykha, yaqwayam sa' kayágwomhok agko' kélhaxneykha m'a egmonye' sa'. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 12 Keñe sa' kéxegke hélwónmakha chá'a, hélyo'ótagkasek sa' chá'a kélmaxnagko, weyxhok sa' nahan chá'a ko'o. 13 Hélchetmok sa' chá'a, hélwetekxak sa' nahan chá'a, hakte hélchetmok sa' ekweykmoho kañók agko' kélwáxok. 14 Naqso', wohok sa' chá'a ko'o hélwetekxak kéxegke, ayaqmagkassesek mók ektémakxa kélheykha: alántekkessekxak sa' chá'a m'a ekyókxoho apheykegkaxa nak chá'a pók aptémakxa énxet'ák, tén han ma'a ekyókxoho yókxexma sélya'assamakxa axta chá'a séxpánchessama, wánchásekxak sa', wának sa' kólchexyók makham se'e yókxexma, sélántekkessamakxa axta. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.’
15 “Kéltemék chá'a kélpeywa kéxegke s'e: ‘Ẽlméssek negko'o Wesse' egegkok, Dios appeywa apkellegasso s'e Babilonia.’ 16 (Aptáhak apxéna Wesse' egegkok ma'a wesse' apwányam apyaqmagkasso nak apteme wesse' apwányam ma'a David, tén han ma'a apheykha nak xa tegma apwányam nak, kélnámakkok nak kéxegke, megkólántekkesso axta xamók kéxegke kélnaqleykekxo m'a megkatnahakxa kélókxa: 17 ‘Ektáhak ko'o sekpeywa s'e, sektáha nak Wesse' ekha sekyennaqte: Wahak sa' ko'o kempakhakma, meyk, tén han negmasse. Wának sa' elhágwakxohok se'e higo ekyexna élmaso éltahapma nak, élmaso agko' nak, megkólmowána nak kóltók. 18 Alyetlókasha sa' kempakhakma, meyk tén han negmasse. Wának sa' ko'o elpexyennók apkelaye apkelwet'a enxoho m'a apyókxoho énxet'ák, atnessásekxak sa' ko'o éñamakxa néltémo hentemegwomhok exma ekmaso, tén han negmegqakto, xama aqsok ekpexchessamo nak egyempehek agweta' tén han segyegwakkassamo nepyeseksa m'a apyókxoho énxet'ák, sélya'assamakxa nak chá'a ko'o séxpánchessama. 19 Hakte melyeheykekxohok ma'a sélpaqhetchesso axta ko'o, seyásenneykekxo axta m'a séláneykha apkellegasso nak sekpeywa, cham'a séláphassáseykekxo axta chá'a, megkólháxenmo axta chá'a kéxegke. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 20 Kólyahakxoho chá'a sekpeywa, kélyókxoho sélántekkesso axta s'e Jerusalén nak, sélya'assama m'a Babilonia.’)
21 “Aptáhak apxéna Wesse' ekha nak apyennaqte, Dios apagkok nak Israel ma'a Ahab, Colaías axta apketche, tén han ma'a Sedequías, Maaseías axta apketche, apkeltennassama nak chá'a kéxegke aqsok megkamámnaqsoho, apxeyenma m'a Wesse' egegkok appeywa: ‘Wának sa' ko'o elmok ma'a Nabucodonosor, wesse' apwányam nak Babilonia, elnápok sa' kélnápaqta'awók kéxegke. 22 Peyk sa' agkok chá'a yának katnégwomhok exma ekmaso xama énxet kélántekkesso axta Judá apheykencha'a nak kaxwók ma'a Babilonia, sa' etnehek chá'a s'e: Sa' etnéssesek xép Wesse' egegkok ma'a apteméssessamakxa axta m'a Sedequías, tén han Ahab, apkelwatnama axta wesse' apwányam Babilonia apkexakhama nátex. 23 Sa' katnehek xa ektáha nak, eñama apkeláneyak aqsok ekmaso agko' ma'a kañe' Israel: Apnaqtawáseykegkók apnaqteyegka'a apkelánéseykegko chá'a m'a apnámakkok apnaqteyegka'a, apkelmopwancha'a amya'a nahan chá'a aptamheykegkok apkelxeyenma m'a sektémakxa sekpeywa, maltémo nak chá'a ko'o elxének. Ekya'ásegkók ko'o xa, ekweteyak nahan. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.’”
Amya'a kélaphássesso Semaías
24 Axta apkeltamhók etnehek yának Jeremías Wesse' egegkok Semaías se'e, apkeñama nak Nehelam: 25 “Aptáhak Wesse' ekha apyennaqte, Dios apagkok nak Israel se'e: ‘Apcháphássessek xép weykcha'áhak aptáxésso apagko' ma'a apyókxoho énxet'ák apheykha nak Jerusalén, tén han apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Sofonías, Maaseías axta apketche, tén han ma'a apyókxoho apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok apkelxegexma'a nak. Axta aptáhak xép aptáxéssesso Sofonías se'e: 26 Wesse' egegkok xép apteméssesso apkelmaxnéssesso énxet'ák apagkok, apyaqmagkasso m'a Joiadá, yaqwayam etnehek apkelányo chá'a aqsok m'a tegma appagkanamap nak. Apwa'ak sa' agkok chá'a xama énxet ekyeyháxma, appaqmetchek sa' agkok chá'a etnehek ma'a aptémól'a xama Dios appeywa aplegasso, elatchessesek sa' chá'a exchep apmagkok ma'a yámet élyagqaxe, etétek sa' nahan cadenas. 27 ¿Yaqsa axta ektéma menókáseykencha'a exchep Jeremías, apkeñama nak Anatot, appaqmeyesma nak chá'a kélnápaqta'awók kéxegke, aptémól'a m'a Dios appeywa aplegasso? 28 Weykmók axta nahan negko'o segáphássesso weykcha'áhak ma'a Babilonia nak, aptéma sẽlanagkama s'e: Ahóxek sa' katnehek kélhayam kéxegke megkatnahakxa kélókxa; kóllanák sa' kélxanák ma'a, kólhakha sa' han ma'a, kólchenekxa nahan ma'a yámet ekha nak ekyexna, kóltawák sa' ma'a ekyexna nak.’”
29 Apkelyetsetchessek axta weykcha'áhak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Sofonías ma'a Jeremías. 30 Keñe axta Wesse' egegkok appaqhetchesa m'a Jeremías, aptáhak axta apcháneya s'e: 31 “Eltennés sa' apyókxoho énxet'ák kélnaqleykekxa axta megkatnahakxa apkelókxa, sektáha ko'o sélxéna, sektáha nak Wesse': Apxeyenmeyk chá'a aplegassama kéxegke sekpeywa m'a Semaías apkeñama nak Nehelam, megkatnahakxoho eykhe ko'o seyáphasso, apkeltémók nahan chá'a kéxegke megkólya'ássók ma'a aqsok megkamámnaqsoho nak. 32 Ekxénchek ko'o añássesagkohok ma'a Semaías, ko'o sektáha nak Wesse' ekweykekxoho m'a aptawán'ák neptámen. Metepagkek sa' aptawán'ák neptámen nepyeseksa énxet'ák ahagkok, métyehek sa' aqsok ektaqmela peya nak ko'o atnéssesek ma'a énxet'ák ahagkok, hakte appeywa chá'a keñamak apkeltémo ko'o hénmexekxak ma'a énxet'ák. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.”