1 Entonces, ¿qué ventajas tiene el ser judío o el estar circuncidado? 2 Muchas, y por muchas razones. En primer lugar, Dios confió su mensaje a los judíos. 3 ¿Qué pasa entonces? ¿Acaso Dios dejará de ser fiel por el hecho de que algunos de ellos hayan sido infieles? 4 ¡Claro que no! Al contrario, Dios actúa siempre conforme a la verdad, pero los seres humanos actúan conforme a la mentira; por eso las Escrituras dicen:
«Serás tenido por justo en lo que dices,
y saldrás vencedor cuando te juzguen.»
5 Pero si nuestras prácticas injustas sirven para poner de relieve que Dios es justo, ¿qué diremos? ¿Que Dios es injusto cuando nos castiga? (Hablo según criterios humanos.) 6 ¡Claro que no! Porque si Dios fuera injusto, ¿cómo podría juzgar al mundo?
7 Pero si mi mentira sirve para que la verdad de Dios resulte todavía más gloriosa, ¿por qué se me juzga a mí como pecador? 8 En tal caso, ¿por qué no hacer el mal para que venga el bien? Esto es precisamente lo que algunos, para desacreditarme, dicen que yo enseño. ¡Tales personas merecen la justa condena de Dios!
Todos han pecado
9 Y entonces, ¿qué? ¿Tenemos nosotros, los judíos, alguna ventaja sobre los demás? ¡Claro que no! Porque ya hemos demostrado que todos, tanto los judíos como los que no lo son, están bajo el poder del pecado, 10 pues las Escrituras dicen:
«¡No hay ni uno solo que sea justo!
11 No hay quien entienda;
no hay quien busque a Dios.
12 Todos se desviaron del camino;
todos por igual se han corrompido.
¡No hay quien haga el bien!
¡No hay ni siquiera uno!
13 Su garganta es un sepulcro abierto,
su lengua es mentirosa,
sus labios destilan veneno de víbora
14 y su boca está llena de maldición y amargura.
15 Sus pies se apresuran para derramar sangre;
16 en sus caminos hay destrucción y miseria,
17 y no conocen el camino de la paz.
18 Para ellos no existe el temor de Dios.»
19 Sabemos que todo lo que dice la ley, lo dice a quienes están sometidos a ella, para que todos callen y el mundo entero caiga en la cuenta de que nadie escapa del juicio de Dios. 20 Porque nadie podrá decir que ha cumplido la ley y que por eso Dios debe reconocerlo como justo, ya que la ley solamente sirve para poner en evidencia el pecado.
La salvación se obtiene por medio de la fe
21 Pero ahora, independientemente de la ley, Dios ha mostrado su justicia; esto lo confirman la misma ley y los profetas. 22 Y su justicia, la cual se manifiesta a través de la fidelidad de Jesucristo, alcanza a todos los que creen. Pues no hay diferencia alguna, 23 todos han pecado y están lejos de la presencia gloriosa de Dios. 24 Pero Dios, en su gracia, gratuitamente declara justos a todos, gracias a la liberación que realizó Cristo Jesús. 25 Dios hizo que Cristo, al derramar su sangre, fuera el instrumento del perdón. El perdón que se alcanza por la fe. Así quería Dios mostrar su justicia al pasar por alto los pecados cometidos anteriormente, 26 porque él es paciente. Dios quería manifestar en el tiempo presente su justicia; pues así como él es justo, tiene a bien declarar justos a quienes creen en Jesús.
27 ¿Dónde, pues, queda ante Dios nuestro orgullo? ¡Queda eliminado! ¿Por qué razón? No por haber cumplido la ley, sino por haber creído. 28 Así llegamos a la conclusión de que Dios declara justo al ser humano por la fe, independientemente del cumplimiento de la ley.
29 ¿Acaso Dios es solamente Dios del pueblo judío? ¿No lo es también de otros pueblos? ¡Claro está que lo es también de otros pueblos!, 30 pues no hay más que un Dios, el Dios que considera justos a quienes tienen fe, sin tomar en cuenta si están o no están circuncidados. 31 Entonces, ¿con la fe le quitamos valor a la ley? ¡Claro que no! Más bien afirmamos su valor.
1 ¿Yaqsa aqsok kagkések kéxegke eñama kélteme judío essenhan ekha enxoho kélyenyekhássesso nekha kélyempehek? 2 Xámók aqsok, xamók agko' chá'a katnehek éñamakxa ekpasmo. Amonye', apméssegkek axta appeywa Dios ma'a judíos. 3 Apkelyenseykmek axta Dios nápakha xa énxet'ák nak ¿Háxko sa' etnehek Dios? ¿Ekxáya sa'? 4 Ma', mekxáyhe'. Naqsók eyke chá'a katnehek aptémakxa appeywa m'a Dios, apkelmopwancha'a amya'a eykhe m'a apyókxoho énxet'ák; hakte temék eknaqtáxésamaxche weykcha'áhak se'e:
“Exénakpok sa' xép apteme
ekpéwomo aptémakxa
eñama m'a ektémakxa nak
chá'a appeywa,
emallánek sa' nahan xép ma'a
élánéxko enxoho amya'a.”
5 Awanchek agkok henxekmósek negko'o nentémakxa ekmaso, apteme ekpéwomo aptémakxa m'a Dios, ¿háxko sa' antéhek nempeywa? ¿Anxéneya sa' Dios megkapéwomo aptémakxa m'a senlegassásegkoho enxoho? (Ektemék ko'o sekpeywa m'a ektémakxal'a chá'a apkelpeywa énxet). 6 Ma', manxéne'. Kaxtemék axta megkapéwomo aptémakxa Dios, ¿háxko axta etnehek yepwának elyekpelkohok énxet'ák apheykha nak keso náxop?
7 Yánchásegkók agkok ko'o ektémakxa nak sekmowána amya'a m'a ekmámnaqsoho eñama nak Dios, kayánchesagkok nahan ma'a apcheymákpoho nak, ¿yaqsa eyke ektéma sélteméssessama ko'o sélyekpelchémo m'a kélteméssessamakxal'a mey'assáxma? 8 ¿Yaqsa eyke ektéma manláneykegko nak aqsok ekmaso yaqwayam enxoho kawak ma'a aqsok ektaqmela? Cháxa sexeyenma nak chá'a ko'o nápakha énxet sélxekmóssama xa, yaqwayam enxoho hexénmakha aqsa chá'a ekmaso; payhawók eyke kóllegássesagkohok xa aptéma nak énxet'ák.
Negyókxoho ekha mólya'assáxma
9 ¿Yaqsa eyke ekyetnama negko'o nenteme nak judíos senteméssessama maghémo m'a metnaha nak judíos? ¡Méko! Hakte nenxekmóssegkek negko'o ekteme naqsók sẽlmoma negyókxoho m'a mólya'assáxma, cham'a judíos nak, tén han ma'a metnaha nak judíos. 10 Hakte temék eknaqtáxésamaxche s'e:
“¡Méko xama enxoho apteme
ekpéwomo aptémakxa!
11 Méko xama enxoho
ekha apya'áseyak;
méko xama enxoho
apketamso Dios.
12 Apyókxoho apkelyetleykekxak
ma'a eyesagkexa nak;
apyókxoho
apnaqtawásamákpok.
¡Méko xama enxoho
apkelane aqsok ektaqmela!
¡Méko xama enxoho!
13 Máxa takhaxpop
megkólápeykekxa átog ma'a
apatña'ák nak,
ekmowána amya'a nahan ma'a
apkelxeyenma nak,
máxa nahan yéwa
ekmáskel'a hentakxek ma'a
apkelpeywa nak.
14 Láneyók nahan apatña'ák ma'a
aptakneyeykegkoho nak pók,
tén han megyésso ellók.
15 Yahamók nahan chá'a
emáwhok yaqhek pók
16 enaqtawasha chá'a aqsok
ma'a apkelmahágkaxa
enxoho chá'a,
meyke aqsok chá'a
etnéssásekxa',
17 melya'ásegkok nahan ma'a
ekyetnamakxa nak meyke
ektáhakxa egwáxok.
18 Megkaxének nahan apkelwáxok
eyéméxko yeyk ma'a Dios.”
19 Negya'ásegkók negko'o ekyókxoho ektémakxa nak ekxeyenma segánamakxa, apmopwána aqsa chá'a elmaha m'a apkelánémap nak chá'a elmaha, yaqwayam enxoho melxénmakha chá'a meyke apkeltémakxa apyókxoho énxet, keñe sa' apyókxoho énxet elyekpelchágwók apteme apkelsexnánémap nápaqtók Dios, 20 hakte méko sa' kawának kaxének élane m'a segánamakxa nak tén han kának exének Dios ekteme ekpéwomo ektémakxa, hakte wánxa eyke aqsa ekteme segya'assásegwayam negko'o nenteme mólya'assáxma m'a segánamakxa nak.
Nélwagkásamáxche teyp eñama magya'ásseyam
21 Keñe kaxwo', senxekmóssama negko'o Dios senxeyenma nenteme ekpéwomo nentémakxa meyke m'a segánamakxa, ekxeyenma agko' nahan ma'a segánamakxa nak tén han Dios appeywa apkellegasso. 22 Melya'ásseyam Jesucristo chá'a keñamak apteméssessama Dios ekpéwomo apkeltémakxa m'a ektáha nak chá'a melya'ásseyam. Hakte méko apyeykhamap pók; 23 apyókxoho apkeláneykegkok mólya'assáxma, teyépek nahan apheykegkaxa m'a Dios ekha nak apcheymákpoho. 24 Apteméssessegkek eyke aqsa Dios ekpéwomo apkeltémakxa meyke ekyánmaga eñama ektaqmeleykha apwáxok apkelányo, apkelmallahanchessama axta m'a élmoma axta, eñama m'a Cristo Jesús. 25 Apteméssessegkek axta Dios Cristo yaqwayam etnehek apmassésso mólya'assáxma, cham'a apyegkenma axta éma apagkok. Magya'ásseyam akke aqsa chá'a hegwetaksohok xa megkólyaqmagkáseykekxa nak nentémakxa. Cháxa aptémakxa axta Dios apmáheyo henxekmósek ektémakxa senteméssesso ekpéwomo nentémakxa, meyaqmagkáseykekxa nentémakxa mólya'assáxma nenlane axta m'a nanók axta, 26 hakte apkelenmáxamákpók aqsa m'a nentémakxa. Apmáheyók henxekmósek negko'o ektémakxa senteméssessama ekpéwomo nentémakxa s'e kaxwo' nak, hakte cham'a aptémakxa nak apteme ekpéwomo aptémakxa, teméssessegkek chá'a ekpéwomo apkeltémakxa m'a apteme nak chá'a melya'ásseyam Jesús.
27 ¿Háxko ekyetnámxa kaxwók ektémakxa nak eyeymáxkoho apwáxok énxet nápaqtók Dios? Kélmassésseykmek kaxwo'. ¿Yaqsa ektéma? Háwe eñama apkeláneyak ma'a éltémókxa nak antéhek segánamakxa, akke m'a aptamhéyak nak melya'ásseyam. 28 Cháxa keñamak negya'ásegweykmo nak negko'o apxeyenma Dios apteme apkelpéwomo m'a énxet'ák eñama melya'ásseyam, háwe eñama apkeláneyak ma'a éltémókxa nak antéhek segánamakxa.
29 ¿Wánxa enxeykel'a judíos Dios apagkok ma'a Dios? ¿Háweya nahan Dios apagkok ma'a apyókxoho pók aptémakxa nak énxet'ák? Neykhe anhan Dios apagkok ma'a apyókxoho pók aptémakxa énxet'ák nak, 30 hakte Dios aqsa apteme wánxa xama; cham'a Dios apteméssessamól'a ekpéwomo apkeltémakxa m'a ekha nak melya'ásseyam, meyke apkelányo m'a ekha nak kélyenyekhássesso nekha apyempehek essenhan ma'a meyke nak. 31 ¿Magya'ásseyamya keñamak nentemessáseykekxo chá'a negko'o mékoho m'a segánamakxa nak? Ma', nenxeyenmeyk eyke chá'a negko'o ekteme naqsók agko' ma'a éltémókxa nak antéhek segánamakxa.