La parábola de las diez muchachas
1 »En el reino de los cielos sucederá lo que sucedió en una boda: diez jovencitas tomaron sus lámparas y salieron a recibir al novio. 2 Cinco de ellas eran imprudentes y las otras cinco eran prudentes. 3 Las imprudentes llevaron sus lámparas, pero no llevaron aceite; 4 en cambio, las que eran prudentes no solo llevaron sus lámparas sino también aceite. 5 Como el novio tardaba en llegar, les dio sueño a todas, y se durmieron. 6 Cerca de la medianoche, se oyó gritar: “¡Ya viene el novio! ¡Salgan a recibirlo!” 7 Todas las muchachas se levantaron y comenzaron a preparar sus lámparas. 8 Entonces las cinco imprudentes dijeron a las cinco prudentes: “Dennos un poco de su aceite, porque nuestras lámparas se están apagando.” 9 Pero las jovencitas prudentes contestaron: “No, porque así no alcanzará ni para nosotras ni para ustedes. Más vale que vayan a donde lo venden, y compren para ustedes.” 10 Mientras aquellas cinco jovencitas fueron a comprar aceite, llegó el novio, y las que estaban preparadas entraron con él a la fiesta de bodas, y se cerró la puerta. 11 Más tarde llegaron las otras jovencitas, diciendo: “¡Señor, señor, ábrenos!” 12 Pero él les contestó: “Tengo que decirles francamente que no las conozco.”
13 »Así que ustedes —añadió Jesús—, estén siempre preparados, porque no saben nada del día ni de la hora.
La parábola del dinero
(Lc 19.11-27)
14 »El reino de los cielos es como alguien que, estando a punto de irse a otro país, llama a sus siervos y les encarga administrar sus bienes. 15 A uno de ellos le entrega cinco mil monedas, a otro dos mil, y a otro mil: a cada uno según su capacidad. Después de eso, se va de viaje. 16 El que recibió las cinco mil monedas hace negocio con el dinero y gana otras cinco mil monedas. 17 Del mismo modo, el que recibió dos mil gana otras dos mil. 18 Pero el que recibió mil va y cava un hoyo en la tierra, y allí esconde el dinero de su amo.
19 »Mucho tiempo después, al volver el amo de aquellos siervos, se dispone a arreglar cuentas con ellos. 20 Primero se acerca el que recibió cinco mil monedas, y se las devuelve a su amo, junto con otras cinco mil, y le dice: “Amo, usted me dio cinco mil, y aquí tiene otras cinco mil que he ganado.” 21 El amo le dice: “Muy bien, eres un siervo bueno y fiel; ya que has sido fiel en lo poco, te pondré a cargo de mucho más. Entra y alégrate conmigo.” 22 Después llega el siervo que recibió las dos mil monedas, y dice: “Amo, usted me dio dos mil, y aquí tiene otras dos mil que he ganado.” 23 El amo le dice: “Muy bien, eres un siervo bueno y fiel; ya que has sido fiel en lo poco, voy a ponerte a cargo de mucho más. Entra y alégrate conmigo.”
24 »Pero cuando se presenta el siervo que recibió las mil monedas, le dice a su amo: “Amo, yo sé que usted es un hombre duro, que cosecha donde no sembró y recoge donde no esparció. 25 Así que tuve miedo, y fui y escondí su dinero en la tierra. Pero aquí tiene usted lo que es suyo.” 26 El amo le contestará: “Pues tú eres un siervo inútil y perezoso. Si sabes que yo cosecho donde no he sembrado, y que recojo donde no he esparcido, 27 deberías haber llevado mi dinero a los banqueros. Así yo, al volver, recibiría mi dinero más los intereses.” 28 Y dirá entonces a los que estén allí: “Quítenle las mil monedas, y dénselas al que tiene diez mil. 29 Porque al que tiene, se le dará más, y tendrá de sobra; pero al que no tiene, hasta lo poco que tenga se le quitará. 30 Y a este sirvo inútil, échenlo a la oscuridad de la calle. Allí llorará y le rechinarán los dientes.”
El juicio al final de los tiempos
31 »Cuando el Hijo del hombre venga rodeado de esplendor y con todos sus ángeles, se sentará en su trono glorioso. 32 La gente de todos los pueblos se reunirá delante de él, y él separará a unos de otros, como cuando un pastor aparta las cabras de las ovejas. 33 A las ovejas las pondrá a su derecha, y a las cabras las pondrá a su izquierda. 34 A quienes estén a su derecha, el rey les dirá: “Vengan, benditos de mi Padre; reciban el reino preparado para ustedes desde que Dios creó el mundo. 35 Pues tuve hambre, y ustedes me dieron de comer; tuve sed, y me dieron de beber; fui extranjero, y me dieron alojamiento. 36 Estuve sin ropa, y me vistieron; estuve enfermo, y vinieron a verme; estuve en la cárcel, y fueron a visitarme.” 37 Entonces los justos preguntarán: “Señor, ¿cuándo te vimos con hambre y te dimos de comer? O ¿cuándo te vimos con sed y te dimos de beber? 38 O ¿cuándo te vimos como extranjero y te dimos alojamiento, o sin ropa, y te vestimos? 39 O ¿cuándo te vimos enfermo o en la cárcel y fuimos a visitarte?” 40 El rey les contestará: “Les aseguro que todo lo que hicieron por uno de estos hermanos míos más humildes, por mí lo hicieron.”
41 »Luego dirá a quienes estén a su izquierda: “¡Apártense de mí, malditos! ¡Váyanse al fuego eterno, preparado para el diablo y sus ángeles! 42 Pues tuve hambre, y no me dieron de comer; tuve sed, y no me dieron de beber; 43 fui extranjero, y no me dieron alojamiento; estuve sin ropa, y no me vistieron; estuve enfermo, y en la cárcel, y no fueron a visitarme.” 44 Entonces ellos le preguntarán: “Señor, ¿cuándo te vimos con hambre o con sed, o como extranjero, o falto de ropa, o enfermo, o en la cárcel, y no te ayudamos?” 45 Él les contestará: “Les aseguro que todo lo que no hicieron por uno de estos más humildes, tampoco por mí lo hicieron.” 46 Entonces, esos irán al castigo eterno, y los justos irán a la vida eterna.»
Jesús apyetcháseykekxoho diez kelán'a étkók
1 “Kaxhok sa' nahan aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios ma'a ektémakxa axta diez kelán'a étkók élya'áyam sẽlyamhopma. Kelmeykekxeyk axta cháléwasso agkok ma'a diez kelán'a étkók, keñe élxegama élanyexeykegko m'a yaqwayam axta kalyamhápok. 2 Cinco kelán'a étkók axta m'a megkalya'áseyak axta aqsok, cinco axta nahan ma'a élya'áseykegkoho axta aqsok. 3 Kelsamchek axta cháléwasso agkok ma'a megkalya'áseyak axta aqsok, keñe megkalsama m'a égmen'ák yaqwayam enxoho kalyetmagkokxak makham ma'a élyamásexko enxoho égmen'ák. 4 Keñe axta m'a élya'áseykegkoho axta aqsok, kelsómók axta sokpésyam élláneykegkoho cháléwasso égmenek, tén han ma'a cháléwasso agkok. 5 Kelyenmeykha axta nahan ma'a ekyókxoho nak, tén axta eknaqteyenma, hakte yehémek axta apweykmo m'a yaqwayam axta kalyamhápok. 6 Ketók ektémakxa axta'a eyseksók axta nahan eklegamaxko kélpeywa ekyennaqte ektéma s'e: ‘¡Apxegakmek kaxwók yaqwayam kalyamhápok! ¡Kóllanyexák!’ 7 Naqxétekheykegkek axta nahan ekyókxoho m'a kelán'a étkók nak, yetlómok axta nahan éláneykegkokxa cháléwasso agkok. 8 Keñe axta m'a cinco kelán'a étkók megkalya'áseyak axta aqsok ektéma élanagkama m'a mók cinco kelán'a étkók élya'áseykegkoho axta aqsok: ‘Hegmés hana negko'óxa ketsék cháléwasso égmenek kélagkok, kelsapanak negko'o cháléwasso egagkok.’ 9 Tén axta ektéma élátegmoweykegko m'a kelán'a étkók élya'áseykegkoho axta aqsok: ‘Ma', mehegwakxók katnehek negko'o, megkawakxók nahan katnehek kéxegkáxa. Akke tásek kólmeyekxak ma'a kélchexakhamakxa nak, kóltegyohok kélagko' yaqwayam kólmaha.’ 10 Keñe axta neyseksa élxega ektegyágweykekxa cháléwasso égmenek xa cinco kelán'a étkók nak apweykto m'a yaqwayam axta kalyamhápok, tén axta m'a élya'áseykegkoho axta aqsok élántaxnamo xamo' kañe' m'a yaqweykenxa axta kalyamhápok, tén axta kélápeykekxo m'a átog. 11 Tén axta élweykekxo makham ma'a mók kelán'a étkók élxega axta. Axta entemék élpeywa s'e: ‘¡Wesse', wesse', hegmeykesses negko'o átog!’ 12 Tén axta aptéma apchátegmoweykegko s'e: ‘Naqsók ko'o séltennasa kéxegke malyekpelcha.’
13 “Nágkólnaqténho aqsa kéxegke —axta aptemék ma'a Jesús—, hakte megkólya'ásegkok kéxegke ekwánxa ekhem tén han hora.
Jesús apyetcháseykekxoho selyaqye
(Lc 19.11-27)
14 “Sa' katnehek nahan aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios ma'a ektémakxa axta énxet ketók apmaheykegkaxa mók apkelókxa, apkelwóneykencha'a axta apkeláneykha, appekkencháseykxo axta appeywa apkeltémo etaqmelchessesek ma'a selyaqye apagkok. 15 Cinco mil sawo selyaqye axta apmessók xama xa énxet'ák nak, keñe axta pók dos mil tén axta han pók mil, apméssegkek axta chá'a xama xama m'a ekweykenxa axta chá'a apmopwána emha m'a selyaqye. Tén axta apxegama. 16 Keñe m'a kélásenneykha apxawe axta cinco mil sawo selyaqye, aptemessáseykha axta m'a selyaqye, apweteyak axta nahan mók cinco mil sawo selyaqye apyáncháseykekxa'. 17 Hawók axta anhan aptémakxa m'a apxawe axta dos mil sawo selyaqye. Apweteyak axta nahan mók dos mil sawo selyaqye apyáncháseykekxa'. 18 Keñe m'a apxawe axta mil sawo selyaqye apxegama, apchátawanyegkek axta kañe' xapop apmeta appóssama m'a wesse' apagkok axta selyaqye apagkok.
19 “Wenaqtegkek axta nahan apweykto makham wesse' apagkok xa énxet'ák nak, tén axta apkelánéseykekxo weykcha'áhak ektémakxa apkelmeykha selyaqye appekkencháseykekxa axta xa apkeláneykha nak. 20 Apmonye' axta nahan apweykekxak ma'a apxawe axta cinco mil sawo selyaqye, tén axta apméssama anhan wesse' apagkok ma'a mók cinco mil sawo selyaqye axta. Axta aptemék apkenagkama s'e: ‘Wesse', cinco mil sawo selyaqye axta exchep egkéssók, keso mók cinco mil sawo selyaqye s'e sekyáncháseykekxa axta ko'o.’ 21 Tén axta aptéma apkenagkama wesse' apagkok se'e: ‘Táse', xép apteme kélásenneykha ektaqmela aptémakxa tén han meyenseyam aptamheykha; ayánchesseshok sa' kaxwók xép sekpekkencháseykekxa selyaqye yaqwayam hetaqmelchessesek, hakte aptaqmelchessegkek ma'a selyaqye étkok sekmésso axta. Etex, kalpayhekxak sa' egwáxok xamo' xép.’ 22 Tén axta apweykekxo nahan ma'a énxet apxawe axta dos mil sawo selyaqye, axta aptemék apkenagkama s'e: ‘Wesse', dos mil sawo selyaqye axta exchep egkéssók, keso mók dos mil sawo selyaqye s'e sekyáncháseykekxa axta ko'o.’ 23 Axta aptemék apkenagkama wesse' apagkok se'e: ‘Táse', xép apteme kélásenneykha ektaqmela aptémakxa tén han meyenseyam aptamheykha; ayánchesseshok sa' kaxwók xép sekpekkencháseykekxa selyaqye yaqwayam hetaqmelchessesek, hakte aptaqmelchessegkek ma'a selyaqye étkok sekmésso axta. Etex, kalpayhekxak sa' egwáxok xamo' xép.’
24 “Keñe axta apweykekxo nahan ma'a apxawe axta mil sawo selyaqye, axta aptemék apkenagkama wesse' apagkok se'e: ‘Wesse', ekya'ásegkók ko'o exchep apteme énxet segyáteyeykegkoho, apneyxweykmohol'a chá'a aqsok ekyexna m'a megkatnahakxa nak apkeneykekxa', apcháncheseykekxohol'a chá'a m'a megkatnaha nak apkexpánchesseyam. 25 Cháxa keñamak seyáya nak ko'o exchep, tén axta sekxegama sekpósseykmo selyaqye apagkok seyátawanyama kañe' xapop. Keso selyaqye apagkok se'e.’ 26 Axta aptemék apchátegmoweykegko wesse' apagkok se'e: ‘Xép apteme kélásenneykha ekmaso aptémakxa, apháxamákpoho etneykha, kaxtemék axta exchep apya'áseykegkoho seknakxamo chá'a ko'o aqsok ekyexna m'a megkatnahakxa nak chá'a séneykekxa, tén han seyáncháseykekxoho chá'a m'a aqsok megkatnaha nak séxpanchesso, 27 esakxak axta selyaqye ahagkok ma'a kélnegkenweykekxexal'a chá'a selyaqye, keñe axta sekwa'akto enxoho ko'o, axkekxak selyaqye ahagkok, yetlo sekxaweykekxoho néten ekyaqmageykekxa kélmeykha m'a selyaqye ahagkok.’ 28 Tén axta wesse' aptéma apkelanagkama m'a apheykha axta m'a: ‘Kólyementemekxa xa mil sawo selyaqye nak, kólmeyásekxa m'a ekyetna nak diez mil sawo selyaqye. 29 Hakte cham'a ekyetna nak aqsok, kólmeyásekxohok sa' makham mók, kayeykhágwomhok sa' nahan; keñe sa' ma'a meyke nak aqsok, kóltápexchásseshok sa' kólyementemekxak ma'a ekyetnakxa nak ántawo'. 30 Kóltekkes sa' yókxexma xa kélásenneykha mékoho nak, cham'a ekyáqtésakxa nak exma. Sa' elekxagwaha m'a, eltakxek sa' nahan apma'ák eñama aplegeykegkoho ekmáske.’
Yaqwánxa sa' elyekpelchekpohok apyókxoho énxet
31 “Apkexyekmek sa' agkok makham ma'a aptáha nak Apketche énxet yetlo apcheymákpoho, tén han apyókxoho m'a apkelásenneykha, exek sa' ma'a néten aptaháno eyeymáxkoho nak. 32 Yaqnekxak sa' nahan apyókxoho pók aptémakxa énxet'ák ma'a nápaqto', eyenyókasek sa' chá'a pók énxet yexpánchesek, aptémól'a keláneykha nepkések yexpánchesek nepkések nepyeseksa m'a yát'ay. 33 Apkelya'assamakxa sa' elyáqkasek ma'a nepkések, keñe sa' nepsagqalwa m'a yát'ay. 34 Keñe sa' Wesse' apwányam etnehek elának apheykha nak apkelya'assamakxa s'e: ‘Kólxegma kéxegke, ektaqmalma nak apkelxeyenma m'a Táta; Kólma m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios, kélláneseykekxa axta kéxegke eyeynamo m'a sekxók axta apkeláneya Dios keso náxop. 35 Hakte meyk axta ko'o eyaqheyk, keñe kéxegke sélméssama sekto; hem axta eyaqheyk, keñe kéxegke séleykegko yegmen; ekweynchámeykha axta ko'o sektéma máxa séñama mók nekha, élméssegkek axta kéxegke yaqweykenxa atyenek. 36 Meyke apáwa axta ko'o etnék, keñe kéxegke sélméssama sélnaqta; ekháxamáxcheyk axta ko'o, keñe kéxegke séltéma meyk'a; élhésseykmek axta ko'o sẽlpextétamakxa, keñe kéxegke sélya'áya sélteyánegwayo.’ 37 Keñe sa' etnehek elmaxneyha énxet'ák ekpéwomo nak apkeltémakxa s'e: ‘Wesse', ¿yaqsa axta ekhem negweteya negko'o eyaqhama exchep meyk, tén han negméssama m'a apto? ¿Yaqsa axta ekhem negwetaya negko'o exchep eyaqhama ekhem, tén han negméssama yegmen yaqwayam ének? 38 ¿Yaqsa axta ekhem negwetaya negko'o exchep aptéma máxa apkeñama mók nekha, tén han negméssama yaqweykenxa etyenek? ¿Yaqsa axta ekhem negwetaya negko'o exchep aptéma meyke apáwa, keñe nélméssama negko'o yaqwayam elántaxnekxa'? 39 ¿Yaqsa axta ekhem negweteya negko'o exchep apháxamákpo tén han kélhésseykmo sẽlpextétamakxa keñe negya'áyekmo nenteyánegweykmoho?’ 40 Sa' etnehek yátegmowagkok Wesse' apwányam se'e: ‘Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke ekyókxoho kélteméssesso nak cha'a xama xama élyáxeg'a ahancha'awo' nak ko'o xa ektáha nak, cham'a apmopyóseka nak, ko'o ahagko' éltemessásak xa ektáha nak.’
41 “Keñe sa' Wesse' apwányam etnehek elának ma'a apheykha nak nepsagqalwa: ‘Kóláwho xa, kéxegke ekpayhémo nak yaqwayam kóllegássesagkoho'; kólmohok ma'a megkaspóneykxa nak táxa kélleyxchesso axta m'a kelyekhama' tén han ma'a élásenneykha nak. 42 Hakte meyk axta ko'o eyaqheyk, keñe kéxegke mehéleykegko sekto; hem axta eyaqheyk, keñe kéxegke mehéleykegko yegmen, 43 ekweynchámeykha axta ko'o sektéma máxa séñama mók nekha, keñe kéxegke mehelméssama yaqweykenxa atyenek; meyke apáwa axta etnék, keñe kéxegke mehelméssama sélnaqta; ekháxamáxcheyk axta ko'o, élhésseykmek axta anhan sẽlpextétamakxa, keñe axta kéxegke mehelya'áya hélteyánegwoho'.’ 44 Keñe sa' etnehek elmaxneyha s'e: ‘Wesse', ¿Yaqsa axta ekhem negweteya negko'o exchep eyaqhama meyk tén han eyaqhama ekhem, essenhan negwetaya aptéma máxa apkeñama mók nekha, tén han negwetaya aptéma meyke apáwa, essenhan apháxamákpo, tén han kélhésseykmo sẽlpextétamakxa, keñe mampasmoma?’ 45 Sa' etnehek yátegmowagkok Wesse' apwányam se'e: ‘Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke ekyókxoho megkólteméssesso enxoho chá'a xama énxet'ák meyke nak apkeleymákpoho xa ektáha nak, meheltemessásak nahan ko'óxa.’ 46 Cháxa yaqwayam sa' elmahagkok megkatnégweykenxa nak néxa sẽllegassáseykegkoho xa, keñe sa' ma'a ekpéwomo nak apkeltémakxa elmahagkok ma'a megkatnégweykenxa nak néxa ekyennaqte egnények.”