Nacimiento de Sansón
1 Pero los israelitas volvieron a hacer lo malo a los ojos del Señor, y durante cuarenta años el Señor los entregó al poder de los filisteos.
2 En Sorá había un hombre de la tribu de Dan que se llamaba Manoa. Su mujer era estéril y nunca había tenido hijos. 3 Un día, el ángel del Señor se le apareció a ella y le dijo: «Tú nunca has podido tener hijos, pero ahora vas a quedar embarazada y tendrás un niño. 4 Sin embargo, tienes que cuidarte de no tomar vino ni ninguna otra bebida fermentada, ni comer nada impuro. 5 Tu hijo vivirá consagrado a Dios como nazareo desde antes de nacer. No se le deberá cortar el cabello. Y será él quien liberará a los israelitas del poder de los filisteos.»
6 La mujer fue a contárselo a su marido, y le dijo: «Un hombre de Dios vino a donde yo estaba, y me impresionó mucho, pues parecía el ángel mismo del Señor. Ni yo le pregunté quién era, ni tampoco él me lo dijo. 7 Lo que sí me dijo fue que voy a tener un hijo, y que desde ahora no debo tomar vino ni ninguna otra bebida fuerte, ni comer nada impuro, porque el niño va a estar consagrado a Dios como nazareo desde antes de nacer y hasta su muerte.»
8 Entonces Manoa dijo al Señor en oración: «Yo te ruego, Señor, que envíes otra vez a ese hombre a nosotros, para que nos diga lo que debemos hacer con el niño que va a nacer.»
9 Dios respondió a la petición de Manoa, y su ángel se le apareció otra vez a la mujer, cuando ella estaba en el campo. Como Manoa no estaba allí, 10 ella fue corriendo a decirle:
—¡Oye, el hombre que vi el otro día se me ha vuelto a aparecer!
11 Manoa se levantó y fue con ella a donde estaba el hombre, al cual le dijo:
—¿Es usted el que habló con mi mujer el otro día?
Y aquel hombre contestó:
—Sí, yo soy.
12 Entonces Manoa dijo:
—Cuando se cumpla lo que usted nos ha dicho, ¿cómo debemos criar al niño? ¿Qué tendremos que hacer con él?
13 El ángel del Señor respondió:
—Que tu mujer haga todo lo que le he dicho: 14 que no tome vino ni ningún otro producto de la uva, ni ninguna otra bebida fuerte, ni coma nada impuro. Simplemente, que haga lo que le he ordenado.
15-16 Manoa, sin saber que aquel hombre era el ángel del Señor, le dijo:
—Por favor, quédese usted con nosotros a comer un cabrito que vamos a prepararle.
Pero el ángel le contestó:
—Aun si me quedara, no podría yo compartir contigo tu comida. Pero puedes ofrecer el cabrito al Señor con un sacrificio que consuma toda la ofrenda.
17 Entonces Manoa le dijo al ángel:
—Díganos al menos cómo se llama usted, para que le estemos agradecidos cuando se cumpla lo que nos ha dicho.
18 Pero el ángel respondió:
—¿Para qué quieres saber mi nombre? Es un secreto maravilloso.
19 Manoa tomó el cabrito y los cereales, los puso sobre una roca y los ofreció al Señor como ofrenda quemada por completo. Entonces el Señor hizo algo asombroso ante los ojos de Manoa y de su mujer: 20 cuando el fuego subió del altar, Manoa y su mujer vieron al ángel del Señor subir al cielo en medio de las llamas. Entonces se inclinaron hasta tocar el suelo con la frente. 21 Y Manoa se dio cuenta de que aquel hombre era el ángel del Señor porque no se les volvió a aparecer ni a él ni a su mujer; 22 así que le dijo a su mujer:
—Con toda seguridad vamos a morir, porque hemos visto a Dios.
23 Pero ella le contestó:
—Si el Señor hubiera querido matarnos, no habría aceptado nuestro sacrificio ni nuestra ofrenda, ni nos habría dejado ver estas cosas. Tampoco nos habría anunciado todo esto.
24 A su tiempo, la mujer tuvo un hijo, y le puso por nombre Sansón. El niño crecía, y el Señor lo bendecía. 25 Y un día en que Sansón estaba en el campamento de Dan, entre Sorá y Estaol, el espíritu del Señor comenzó a manifestarse en él.
Sansón aptéyam
1 Apkelánegkokxeyk axta makham aqsok ekmaso nápaqtók Wesse' egegkok ma'a israelitas, keñe axta Wesse' egegkok apkeltémo elmok ma'a filisteos ekweykmoho cuarenta apyeyam.
2 Aphegkek axta xama énxet apwesey axta Manoa m'a Sorá, Dan axta énxet'ák apagkok. Axta kateyk xama enxoho étche m'a aptáwa', hakte megkate étche axta. 3 Apxekmowásekpók axta eyke Wesse' egegkok apchásenneykha m'a, aptáhak axta apcháneya s'e: “Megkateyk xeye étche xama enxoho, lósók sa' eyke katnehek kaxwo'. Kótak sa' xama étche apkenna'. 4 Nágkayen aqsa m'a vino, tén han ma'a mók anmen ekyennaqte nak, nágkatow han xama enxoho m'a aqsok ekmanyása, 5 kótak sa' xama étche apkenna', megkalyaqténchesek sa' han apwa' xama enxoho, hakte epagkanchesakpok sa' Dios xa sakcha'a nak, yaqwayam etnehek nazareo amonye' aptéyam, yaqwayam sa' etnehek apkelwagkasso teyp israelitas, neyseksa apkelma m'a filisteos.”
6 Keltennássekxeyk axta atáwa' m'a kelán'a. Axta entáhak eyáneya s'e: “Xama Dios énxet apagkok xeyk ey'awak sekhakxa, etlakkásawók ahagko' han, hakte máxa eykhe m'a Wesse' egegkok apchásenneykha. Malmaxneyáha han yaqsak kexa énxet, meheltennásak han ko'o m'a. 7 Wánxa aqsa aptáha seyáneya ko'o apxéna ótak xama hatte apkenna'. Keñe han apxéna keso kaxwo' nak meltamho eynek vino, tén han ma'a mók anmen ekyennaqte nak, keñe han meltamho atwok ma'a aqsok élmanyása, hakte apxénchek xeyk sakcha'a etnehek appagkanchásamap ma'a Dios yaqwayam etnehek nazareo, amonye' aptéyam, tén han ekwokmoho apketsapa.”
8 Tén axta Manoa aptáha apcháneya Wesse' egegkok apkelmaxneya s'e: “Wesse' ahagkok, éltamhók eykhe ko'o yáphásekxak makham neghágkaxa xa énxet nak, yaqwayam enxoho hẽltennaksek eyeyméxchexa negko'o anteméssesek ma'a sakcha'a peya nak etyamok.”
9 Apleg'ak axta Dios aptáhakxa apkelmaxnagko m'a Manoa, apxekmowásekpekxók axta makham apchásenneykha m'a kelán'a, neyseksa ekha yókxexma. Méko axta eyke Manoa m'a, 10 keñe étchágkokxo éltennássekxo:
—¡Exekmowásekpekxók ko'o makham énxet sekwet'a axta m'a mók ekhem axta!
11 Apchampákxeyk axta néten Manoa apyetlákxo aptáwa' m'a apkenmágkaxa axta m'a énxet. Aptáhak axta apcháneya s'e:
—¿Xépya appaqhetchesa axta etáwa' m'a mók ekhem axta?
Keñe axta aptáha apchátegmowágko m'a énxet nak:
—Éhay, ko'o.
12 Tén axta aptáha Manoa s'e:
—Temék sa' agkok ma'a aptáhakxa nak xép segáneya, ¿háxko sa' anteméssesek negko'o negwánegkesso m'a sakcha'a? ¿Háxko sa' anteméssesek ma'a?
13 Apchátegmowágkek axta Wesse' egegkok apchásenneykha:
—Kalának sa' aptáwa' ekyókxoho m'a sektáhakxa exchek seyáneya: 14 megkeynhek sa' vino, tén han ma'a mók aqsok élánamáxche nak anmen yámet ekyexna, keñe han ma'a mók anmen ekyennaqte nak, megkatwehek sa' han ma'a aqsok ekmanyása nak. Kalának sa' aqsa m'a séltamhókxa exchek katnehek.
15-16 Aptáhak axta apcháneya Manoa m'a énxet nak, neyseksa mey'áseyak apteme Wesse' egegkok apchásenneykha:
—Exa sa' sekxók neghágkaxa negko'o, antawagkok sa' yát'ay apketkok peya nak ko'o wahánek.
Aptáhak axta Wesse' egegkok apchásenneykha apchátegmowágko s'e:
—Mowanchek ko'o apasmok xép apto, megkeyxek sekheykekxa'. Apwanchek eyke exchep ewatnések Wesse' egegkok ma'a yát'ay apketkok nak.
17 Tén axta Manoa aptáha apcháneya Wesse' egegkok apchásenneykha s'e:
—Hẽltennés hana negko'o exchep apwesey, yaqwayam sa' agmések ekxeyenma egwáxok ektáha enxoho m'a aptáhakxa nak segáneya.
18 Apchátegmowágkek axta Wesse' egegkok apchásenneykha:
—¿Yaqsa ektáha apkeltamho nak ey'asagkohok sekwesey? Ekwányam agko' ko'o m'a sekwesey, megkólya'asagkehe'.
19 Apmeyk axta Manoa xama yát'ay apketkok apchaqha, keñe han ma'a aqsok ekyexna kélcheneykekxa apmésso naqsa, apnegkenchek axta néten meteymog, apwatnéssek axta m'a Wesse' egegkok. Tén axta Wesse' egegkok apkelana aqsok sempelakkasso agweta', nápaqtók ma'a Manoa tén han aptáwa': 20 xama axta ekmeyákxo néten táxa eyáléwe m'a ekwatnamáxchexa nak aqsok, apwet'ak axta Manoa tén han aptáwa' apmeyákxo néten ma'a Wesse' egegkok apchásenneykha neyseksa táxa eyáléwe. Yetlókok axta han élháxahéyak ekwokmoho éltekxekwa'akto naqta'a xapop. 21 Apya'ásegwokmek axta Manoa apteme Wesse' egegkok apchásenneykha xa énxet nak, massémók axta han apxekmowásamákpoho chá'a, tén han ma'a aptáwa'; 22 tén axta aptáha apcháneya aptáwa' s'e:
—Agmaskok sa', hakte negwet'ak ma'a Dios.
23 Axta táhak eyátegmowágkokxo aptáwa' s'e:
—Apkeltamhók agkok hẽlnápok negko'o m'a Wesse' egegkok, memhehek xeyk takha' m'a aqsok negwatnésso, tén han ma'a aqsok negmésso naqsa nak, mehenxekmósek xeyk han xa aqsok nak. Mehẽltennaksek xeyk han ekyókxoho xa aptáhakxa nak segáneya.
24 Wet'ak axta han xama étche apkenna' m'a kelán'a nak, Sansón axta han temessásak apwesey. Apwánegyek axta m'a sakcha'a nak, appasmomchek axta han Wesse' egegkok. 25 Xama ekhem axta neyseksa apha Sansón ma'a apkelpakxeneykegkaxa nak Dan énxet'ák apagkok, teyp nak Sorá halep nak Estaol, cheynawók axta ektaxna apwáxok Wesse' egegkok apmopwána.