El gran mandamiento
1 »Estos son los mandamientos, reglas y ordenanzas que el Señor su Dios me encargó enseñarles, para que los pongan en práctica en el país del cual van a tomar posesión. 2 Obedezcan al Señor su Dios, y cumplan durante toda su vida los mandamientos y reglas que yo les mando a ustedes, a sus hijos y a sus nietos; y así vivirán muchos años. 3 Pónganlos en práctica, israelitas. Así les irá bien y llegarán a ser un pueblo numeroso en esta tierra donde la leche y la miel corren como el agua, tal como el Señor y Dios de sus antepasados se lo ha prometido.
4 »Oye, Israel: El Señor nuestro Dios es el único Señor.
5 »Ama al Señor tu Dios con toda tu mente, con todo tu ser y con todas tus capacidades.
6 »Grábate en la mente todas las cosas que hoy te he dicho, 7 y enséñaselas continuamente a tus hijos; háblales de ellas, tanto en tu casa como en el camino, y cuando te acuestes y cuando te levantes. 8 Lleva estos mandamientos atados en tu mano y en tu frente como señales, 9 y escríbelos también en las puertas de tu casa y en los portones de tu ciudad.
Moisés recomienda obediencia
10 »El Señor y Dios de ustedes les va a dar el país que tiempo atrás prometió a sus antepasados Abrahán, Isaac y Jacob. Es un país con grandes y hermosas ciudades que ustedes no construyeron; 11 con casas llenas de todo lo mejor, que ustedes no llenaron; con pozos que ustedes no cavaron, y viñedos y olivos que ustedes no plantaron, pero de los cuales comerán hasta quedar satisfechos. 12 Cuando eso suceda, procuren no olvidarse del Señor, que los sacó de Egipto, donde eran esclavos.
13 »Adoren al Señor su Dios y sírvanle solo a él, y cuando tengan que hacer un juramento, háganlo solo en el nombre del Señor. 14 No vayan tras los dioses que adoran los pueblos vecinos, 15 porque el Señor su Dios, que está con ustedes, es un Dios celoso y puede enojarse contra ustedes y destruirlos por completo.
16 »No pongan a prueba al Señor su Dios, como lo hicieron en Masá. 17 Cumplan fielmente los mandamientos del Señor su Dios, y las reglas y ordenanzas que les ha dado. 18 Hagan lo que es correcto y agradable a los ojos del Señor, para que les vaya bien y tomen posesión de la buena tierra que el Señor juró dar a sus antepasados. 19 Y, tal como él lo prometió, expulsará a todos los enemigos que se enfrenten con ustedes.
20 »Cuando en el futuro sus hijos les pregunten: “¿Qué significan estos mandatos, reglas y ordenanzas que nos ha dado el Señor nuestro Dios?”, 21 ustedes les responderán: “Nosotros éramos esclavos del faraón, en Egipto, y el Señor nos sacó de allí con gran poder. 22 Nosotros vimos los grandes y terribles prodigios y las señales que el Señor realizó en Egipto contra el faraón y toda la casa real; 23 pero a nosotros nos sacó de allí, y nos llevó al país que había prometido a nuestros antepasados, y nos lo dio. 24 Después el Señor nuestro Dios nos mandó poner en práctica todas estas ordenanzas y tenerle reverencia, para que nos vaya bien y para que él nos conserve la vida como hasta ahora. 25 Y obtendremos justicia cuando cumplamos cuidadosamente estos mandamientos ante el Señor nuestro Dios, tal como nos lo ha ordenado.”»
Ekyawakxa apkeltémókxa antéhek Dios
1 “Keso apkeltémókxa nak antéhek, tén han segánamakxa tén han nélánémaxchexa nak antéhek apkeltamho nak ko'o alxekmósek kéxegke m'a Dios Wesse' kélagkok, yaqwayam sa' kóllánegwók ma'a apkelókxa kélmáheyókxa nak kólmok. 2 Sa' kañék kéláyo chá'a kéxegke Dios Wesse' kélagkok xa, tén han kóllának chá'a segánamakxa, tén han apkeltémókxa nak chá'a antéhek neyseksók kélheykha makham, sekmésso axta ko'o kéxegke tén han ma'a kélketchek nak tén han ma'a kéltawán'ák nak; keñe sa' ahóxek agko' katnehek kélheykha. 3 Israelitas, kóllána sa'. Keñe sa' tásek chá'a katnehek ekteyapma aqsok kéllanakxa enxoho chá'a, kólxámagwomhok kélagko' sa' nahan ma'a xapop, ényahamakxa nak weyke nagkeygmenek tén han ma'a yányawhéna' apyegmenek ektémól'a kanyehek ma'a yegmen, ekhawo m'a apkeltennassama axta kéxegke egkések ma'a kélyapmeyk nano' nak Dios Wesse' apagkok.
4 “Kóleyxho énxet'ák Israel: Dios Wesse' egegkok apteme wánxa xama Wesse' egegkok.
5 “Kólásekhoho Dios Wesse' kélagkok, ekweykmoho kañók agko' kélwáxok, tén han ekweykmoho m'a élchetámeykegkaxa nak kélwáxok, tén han ekweykmoho m'a kélyennaqte nak.
6 “Kólpekken kélwáxok ekyókxoho m'a aqsok séltennasa exchek sakhem, 7 nágkólwatéssem kélxekmowáséyak ma'a kélketchek; kóltennasha chá'a xa amya'a nak, cham'a kélhakxa enxoho chá'a kélxagkok tén han ma'a ámay kélmahágkaxa enxoho chá'a, tén han ma'a kélyetna enxoho chá'a, tén han ma'a kélxatakha'a enxoho chá'a. 8 Kólnaqtehet sa' kélmék se'e apkeltémókxa nak antéhek, kólyepetches sa' nahan ekpayhakxa kélnát yaqwayam enxoho katnehek ekxénchesseykekxoho chá'a kélwáxok, 9 kólnaqtáxésák sa' nahan ma'a yámet élámha nak tén han ma'a apatña'ák nak ma'a kélxanák.
Moisés apkeltémo elyahakxohok israelitas
10 “Elántaxnések sa' kéxegke Dios Wesse' kélagkok ma'a apkelókxa apteméssessamakxa axta ekmámnaqsoho agko' apmáheyo egkések ma'a kélyapmeyk nano nak, cham'a Abraham, Isaac tén han ma'a Jacob, xapop apheykegkaxa nak tegma apkelyawe apkeltaqmalma, megkatnaha nak kéxegke kéllánéyak; 11 yetlo m'a tegma élláneykegkoho nak aqsok éltaqmalma m'a kañe', megkatnaha nak kéxegke kélxatméyak; tén han yetlo m'a yámelchet megkatnaha nak han kéxegke kélmetméyak, tén han ma'a anmen yámet kélcheneykekxa', tén han olivos yámet megkatnaha nak kéxegke kélcheneykekxa', kóltawagkok sa' eyke ekwokmoho kélyaqkanakmo. 12 Temék sa' agkok xa, nágkólwánaqma aqsa m'a Wesse' egegkok, ektáha axta apkelántekkesso m'a Egipto, kéltémakxa axta kélásenneykha naqsa. 13 Kólpeykesho chá'a Dios Wesse' kélagkok, kólteme chá'a wánxa kéláyo m'a, peyk sa' agkok chá'a kólteméssesek ekmámnaqsoho agko' kélpeywa, kóltemésses chá'a wánxa ekmámnaqsoho m'a Wesse' egegkok apwesey nak. 14 Nágkólyetlakxa m'a aqsok kéláyókxa apkelpeykessamo nak chá'a énxet'ák apheykha nak kélnepyáwa, 15 hakte cham'a Dios Wesse' kélagkok, apha nak kélnepyeseksa kéxegke, apteme Dios apkelmeyeykha, apwanchek nahan eltaqnaweygkok kéxegke tén han emasséssamhok apagko' keso náxop.
16 “Nágkólyepkén aqsa Dios Wesse' kélagkok, kéltéméssessama axta m'a kélheykmo axta yókxexma Masá. 17 Nágkólyensem kéllánéyak ma'a apkeltémókxa nak chá'a kóltéhek ma'a Dios Wesse' kélagkok, tén han ma'a nélánémaxchexa nak chá'a antéhek tén han segánamakxa, apkeltémo axta kóllána'. 18 Kóllána' chá'a m'a aqsok ekpéwomo nak tén han ma'a ekleklamo nak chá'a apwáxok elanok ma'a Wesse' egegkok, yaqwayam sa' kataqmelek chá'a ekteyapma ekyókxoho aqsok kéllanakxa enxoho chá'a, tén han kólmok ma'a xapop ektaqmalma apteméssessama axta ekmámnaqsoho agko' yaqwayam egkések Wesse' egegkok ma'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke, 19 yaqwayam sa' yának yenyahagkok kélmonye'e kéxegke Wesse' egegkok apyókxoho m'a kélenmexma nak, ekhawo m'a apkeltennassama axta chá'a etnéssesek.
20 “Apkelmaxneyáha sa' agkok han xama ekhem kélketchek etnehek se'e: ‘¿Yaqsa aqsok ma'a apkeltémókxa nak chá'a antéhek, tén han segánamakxa tén han nélánémaxchexa nak chá'a antéhek apkeltémo nak chá'a anlának ma'a Dios Wesse' egegkok?’ 21 Sa' kóltéhek kéxegke kólátegmowagkokxak se'e: ‘Negko'o axta nenteme faraón apkelásenneykha naqsa m'a negheykegkaxa axta Egipto, tén axta Wesse' egegkok sẽlántekkessama m'a ekyetlómo ekyawe agko' apmopwána. 22 Negweteyak axta negko'o ekwányam agko' aqsok magkenatchesso nak agwetak apkelane Wesse' egegkok ma'a Egipto, tén han ma'a aqsok sempelakkasso nak agwetak ekmaso agko' apkenmexma m'a faraón tén han ma'a apyókxoho apnámakkok; 23 tén axta sẽlántekkessama negko'o m'a, ẽlya'assegkek axta m'a xapop apkeltennassamakxa axta egkések ma'a ẽlyapmeyk nano', egméssegkek axta nahan ma'a. 24 Tén axta Dios Wesse' egegkok apkeltémo anlanagkok ekyókxoho s'e apkeltémókxa nak chá'a antéhek, tén han agáwhok chá'a, yaqwayam enxoho kataqmelek chá'a ekteyapma ekyókxoho m'a aqsok nenlanakxa enxoho chá'a tén han hegmések chá'a nélyennaqte, ekhawo nak se'e kaxwo nak. 25 Ekpéwomo nentémakxa antéhek nápaqtók Dios Wesse' egegkok nenlana enxoho yetlo nentaqmelchessamo s'e apkeltémókxa nak chá'a antéhek, ekhawo apkeltémókxa nak chá'a antéhek.’