Ciudades de refugio
(Nm 35.9-28Jos 20.1-9)1 De nuevo, Moisés tomó la palabra:
«Cuando el Señor su Dios haya destruido a las naciones y les dé a ustedes posesión de las tierras que ahora son de ellas, ustedes serán los nuevos dueños de las ciudades y casas de esas naciones. 2 Entonces apartarán tres ciudades del país que el Señor su Dios les da en propiedad, 3 y arreglarán el camino que lleva a ellas. Además, dividirán en tres partes el territorio que el Señor su Dios les da en posesión, para que todo aquel que mate a alguien pueda refugiarse en cualquiera de ellas. 4 El que mató podrá refugiarse allí y salvar su vida, si demuestra que lo hizo sin intención y sin que hubiera enemistad entre ellos. 5 Por ejemplo, si alguien va con su compañero al bosque a cortar leña y, al dar el hachazo se le escapa del mango el hacha y alcanza a su compañero y lo mata, podrá huir a una de esas ciudades, y de esta manera salvará su vida. 6 De lo contrario, si el camino es largo, un pariente cercano del muerto, que quiera vengarlo, podría perseguir con rabia al que lo mató, y alcanzarlo y matarlo, cuando en realidad no merecía la muerte, puesto que nunca antes fueron enemigos. 7 Por eso les mando que aparten tres ciudades, 8 y cuando el Señor su Dios agrande el territorio de ustedes y les dé toda la tierra, tal como lo prometió a sus antepasados, 9 entonces añadirán otras tres ciudades de refugio a las tres que ya tenían. Recuerden, amen al Señor su Dios y sigan siempre sus caminos. Así podrán lograr todo eso, siempre y cuando pongan en práctica estos mandamientos que hoy les doy. 10 De esta manera podrán proteger vidas inocentes en todo el territorio que el Señor su Dios les da en propiedad, y evitarán que caiga sobre ustedes la responsabilidad de alguna muerte.
11 »Pero si un hombre es enemigo de otro y le sigue los pasos, y llegada la ocasión se lanza sobre él y lo mata, y huye después a una de las ciudades de refugio, 12 entonces los consejeros de la ciudad darán la orden de que se lo arreste y se lo entregue en manos del pariente más cercano del muerto, para que sea condenado a muerte. 13 No le tengan compasión a ese asesino. No permitan en Israel la muerte de gente inocente. Si se conducen así, todas las cosas les saldrán bien.
14 »En el país que el Señor su Dios les va a dar, respetarán los linderos de la propiedad de su vecino, tal como fueron fijados en tiempos pasados.
Instrucciones acerca de los testigos falsos
15 »La acusación de un único testigo no será suficiente para demostrar que una persona ha cometido un crimen, delito o falta. La acusación tendrá valor solo cuando la presenten dos o tres testigos.
16 »Si algún malvado se presenta como testigo falso contra alguien, y lo acusa de haber cometido un delito, 17 entonces las dos personas en pleito se presentarán ante el Señor y ante los sacerdotes y jueces que en aquellos días estén en funciones. 18 Los jueces examinarán el caso con toda atención, y si resulta falsa la declaración presentada por el testigo contra la otra persona, 19 se le hará sufrir la misma sentencia que él quería para el otro. Así acabarán con la maldad que haya en medio de ustedes. 20 Y cuando los demás lo sepan, tendrán miedo y ya no se atreverán a cometer una acción tan malvada. 21 No tengan compasión: cobren vida por vida, ojo por ojo, diente por diente, mano por mano, pie por pie.»
Tegma apkelyawe apkelyexánegweykekxexa chá'a énxet'ák
(Nm 35.9-28Jos 20.1-9)1 “Apmassésekmek sa' agkok Dios Wesse' kélagkok ma'a énxet'ák, apmésa sa' kéxegke yaqwayam kólmok ma'a xapop apagkok nak, ektáha nak makham apagkok ma'a, kélhakmo sa' ma'a tegma apkelyawe apagkok nak tén han ma'a apxanák nak, 2 kólpagkanek sa' apqántánxo tegma apkelyawe apkelókxa apmésakxa sa' ma'a Dios Wesse' kélagkok yaqwayam kóltéhek kélagkok kélagko', 3 kóllánekxak sa' nahan ámay ekmahéyak nak ma'a. Kólyeptagkok sa' nahan ántánxo yókxexma xapop apmésso nak ma'a Dios Wesse' kélagkok, yaqwayam sa' yepwának chá'a éxánegwakxak apyókxoho ektáha nak chá'a apchaqhe pók xama xa yókxexma nak. 4 Sa' emyekxak chá'a éxánegwakxak ewagkasakpok teyp ekyetno nak chá'a apyógkexma m'a, megkatnaha enxoho chá'a apmáheyo apagko' yaqhek ma'a pók tén han metaqnagkama axta chá'a m'a nanók axta. 5 Negyetcháseykekxoho, xama énxet apyetlól'a pók emhagkok naxma etegyek yántápak, tén ma'a apyenyénto enxoho póte eyaqtennek ma'a yántápak, kanextog ma'a póte akqátek, katyegwók ma'a pók keñe yaqhek, apwanchek sa' éxánegwakxak xama xa tegma apkelyawe nak, keñe sa' ewagkasakpok teyp. 6 Tayépek agkok ma'a ámay, peyk agkok exnésseshok mók xama m'a apnámakkok apagko' nak ma'a apketsapma, eyaqmaksek sa' yetlo aplómo apagko' ma'a ektáha nak apchaqhássesso pók, ethañekxak sa' nahan, keñe sa' yaqhek, neyseksa eykhe megkapayhémo nahan yaqwayam yetsapok ma'a, hakte méko axta chá'a apkenmexeykha pók ma'a nanók axta. 7 Cháxa keñamak séltamho nak kólpagkanek apqántánxo tegma apkelyawe, 8 apyánchessáseykxeyk sa' agkok Dios Wesse' kélagkok ma'a xapop kélagkok nak kéxegke tén han apmésa sa' ekyókxoho m'a xapop, ekhawo m'a apkeltennassama axta chá'a m'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke, 9 kólpagkanekxak sa' makham pók apqántánxo tegma apkelyawe apkelyexánegweykekxexa chá'a énxet'ák, kólyepetchásekxak ma'a apqántánxo nanók kélyéseykha nak, (kéllana enxoho chá'a s'e segánamakxa sekmésa exchek sakhem, kélásekha'awo enxoho chá'a m'a Dios Wesse' kélagkok tén han kélyetlawa enxoho chá'a m'a ámay apagkok). 10 Keñe sa' metekyewek chá'a énxet meyke nak apkeltémakxa s'e kañe' nak apchókxa, apméssamakxa axta Dios Wesse' kélagkok yaqwayam kóltéhek kélagkok kélagko', megkalpehemmek sa' nahan chá'a kéxegke ektáha kéllane xama nétsapma.
11 “Eyke m'a xama énxet apkelmexeykha nak chá'a pók apyetleykha nak chá'a m'a apmahágkaxa enxoho chá'a, ekwokmo katnehek aptahana keñe yaqhek, keñe natámen éxánegwakxak xama xa tegma apkelyawe apkelyexánegweykekxexa nak chá'a énxet'ák, 12 keñe sa' ma'a apkelámha apmonye'e nak tegma apwányam apagkok yának emakpok, yának sa' kólmések ma'a ektáha nak apnámakkok apagko' ma'a apketsapma, yaqwayam enxoho yának kólaqhek. 13 Nágkapyósho kóllano', keñe sa' kólmagkok chá'a kéxegke apmatñà énxet meyke nak aptémakxa m'a kañe' Israel. Keñe sa' tásek chá'a katnehek ekteyapma ekyókxoho aqsok kéllanakxa enxoho chá'a.
14 “Nágkólyeykhássamho aqsa néxa xapop kélagkok xapop apagkok nak énxet'ák apheykha ketók kélheykegkaxa m'a apchókxa yaqwánxa sa' egkések ma'a Dios Wesse' kélagkok, cham'a ekxénamaxchexa axta chá'a néxa m'a nanók axta.
Segánamakxa ekxeyenma nak énxet'ák apweteykegkoho ektemegweykmohóxma apkelmopwancha'a amya'a
15 “Apxakkók sa' agkok chá'a apxeyenma apmáheyo esexnenak pók énxet, megkamaxcheyk sa' chá'a appeywa exének apkelane aqsok ekmaso agko' xama énxet, essenhan ma'a aqsok megyaqhémo. Wánxa sa' aqsa chá'a kamaxchek apkelxeyenma apmáheyo esexnenak pók ma'a apheyncha'a enxoho apqánet essenhan apqántánxo apkelxeyenma.
16 “Yetneyk sa' agkok xama énxet ekmaso nak aptémakxa apxeyenma pók apmopwána amya'a, appehésseyam nak apwete apkelane xama aqsok ekmaso agko', 17 apqánet sa' kólnaqlakxak ma'a aphakxa nak Wesse' egegkok tén han nápaqta'awók ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han ma'a énxet'ák segyekpelchémo apkeltamheykha nak chá'a xa ekhem nak. 18 Elanok sa' ektáhakxa m'a énxet'ák segyekpelchémo nak meyke aptawáseyo, wanchek sa' agkok amya'a aptáhakxa apxeyenma pók ma'a ektáha nak apxeyenma apwete, 19 kólhéshok sa' nahan kólteméssesek kéllegassáseykegkoho m'a apkeltamhókxa enxoho kólteméssesek ma'a pók nak. Keñe sa' kólmasséssók aqsok ekmaso ekteyapma kélnepyeseksa kéxegke. 20 Apkelleg'ak sa' agkok nahan ma'a nápakha nak, yeygkok sa', kamaskok sa' emáwhok chá'a elanagkok xa ektéma nak aqsok ekmaso. 21 Nágkapyósho chá'a kóllano': kólhésho chá'a mók ma'a apteméssesakxa enxoho, cham'a aplekkesa enxoho chá'a kélaqtek, apkentássesa enxoho chá'a kélma'ák, apyaqténchesa enxoho chá'a kélaktog, apyaqténchesa enxoho chá'a kélmenek.