Pedro y Juan ante el Consejo
1 Pedro y Juan estaban hablando todavía con la gente cuando llegaron los sacerdotes, acompañados del jefe de la guardia del templo y de los saduceos. 2 Estaban enojados porque, en su enseñanza, Pedro y Juan decían a la gente que, en el caso de Jesús, la resurrección de los muertos había quedado demostrada. 3 Así que los arrestaron y, como ya era tarde, los metieron en la cárcel hasta el día siguiente. 4 Pero muchos de los que habían escuchado la palabra, creyeron; y el número de creyentes, contando solamente a los varones, llegó a unos cinco mil.
5 Al día siguiente, los jefes de los judíos, los ancianos y los maestros de la ley se reunieron en Jerusalén. 6 Allí estaban también el sumo sacerdote Anás, Caifás, Juan, Alejandro y todos los que pertenecían a la familia de los sumos sacerdotes. 7 Ordenaron llevar ante ellos a Pedro y a Juan, los pusieron en medio de ellos, y les preguntaron:
—¿Con qué autoridad, o en nombre de quién hacen esto?
8 Pedro, lleno del Espíritu Santo, les contestó:
—Jefes del pueblo y ancianos, 9 ustedes nos interrogan acerca del bien que hemos hecho a un enfermo, y de cómo ha sido sanado. 10 Pues bien, declaramos ante ustedes y ante todo el pueblo de Israel que este hombre que está aquí, delante de todos, ha sido sanado en el nombre de Jesucristo de Nazaret, el mismo a quien ustedes crucificaron y a quien Dios resucitó. 11 Este Jesús es la piedra que ustedes los constructores despreciaron, pero que se ha convertido en la piedra principal. 12 ¡En ningún otro hay salvación!, porque Dios no ha dado a la humanidad a nadie más por cuyo nombre podamos alcanzar la salvación.
13 Cuando las autoridades vieron la seguridad con que Pedro y Juan hablaban, a pesar de ser hombres sin estudios e incultos, se quedaron sorprendidos, y reconocieron que eran discípulos de Jesús. 14 Además, no podían contradecirlos en nada, pues el que había sido sanado estaba allí con ellos. 15 Entonces les ordenaron salir de la reunión y se quedaron deliberando entre ellos. 16 Decían:
—¿Qué haremos con estos hombres? Todos los habitantes de Jerusalén saben de esta señal milagrosa que han hecho, y no podemos negarlo. 17 Pero a fin de que este asunto no siga corriendo de boca en boca, vamos a amenazarlos para que de aquí en adelante no hablen a nadie en el nombre de Jesús.
18 Entonces los llamaron y les ordenaron que no hablaran ni enseñaran nada acerca del nombre de Jesús. 19 Pero Pedro y Juan les contestaron:
—Juzguen ustedes mismos delante de Dios: ¿Es justo obedecerlos a ustedes en lugar de obedecer a Dios? 20 Nosotros no podemos dejar de hablar acerca de lo que hemos visto y oído.
21 Y las autoridades los amenazaron, pero los dejaron libres, pues no encontraron cómo castigarlos porque toda la gente alababa a Dios por lo que había pasado, 22 y el hombre que había sido sanado de esta manera milagrosa tenía más de cuarenta años.
Los creyentes piden confianza y valor
23 Ya puestos en libertad, Pedro y Juan fueron a reunirse con sus compañeros y les contaron todo lo que los jefes de los sacerdotes y los ancianos les habían dicho. 24 Después de haberlos oído, todos juntos oraron a Dios y dijeron: «Señor, tú que hiciste el cielo y la tierra, el mar y todo lo que hay en ellos, 25 hablaste por medio del Espíritu Santo y por boca de nuestro antepasado David, tu siervo, y dijiste:
“¿Por qué se alborotan los pueblos?
¿Por qué hacen planes sin sentido?
26 Los reyes y gobernantes de la tierra
se rebelan, y juntos conspiran
contra el Señor y contra su escogido, el Mesías.”
27 »Es un hecho que, en esta ciudad, Herodes y Poncio Pilato se aliaron con los extranjeros y con los israelitas, para combatir a tu santo siervo Jesús, a quien escogiste como Mesías. 28 De esta manera, ellos han hecho todo lo que tú, en tus planes, ya habías dispuesto que sucediera. 29 Ahora, Señor, fíjate en sus amenazas y concede a tus siervos que anuncien tu palabra sin temor. 30 Muestra tu poder para que sanen a los enfermos, y hagan señales y milagros en el nombre de tu santo siervo Jesús.»
31 Cuando acabaron de orar, el lugar donde estaban reunidos se sacudió con un temblor, y todos fueron llenos del Espíritu Santo y anunciaban abiertamente la palabra de Dios.
Los creyentes comparten sus bienes
32 Todos los creyentes, que eran muchos, concordaban en lo que pensaban y sentían, y nadie reclamaba para sí lo que poseía, sino que todo lo tenían en común. 33 Los apóstoles seguían dando un poderoso testimonio de la resurrección del Señor Jesús, y Dios los bendecía mucho a todos. 34 No había entre ellos ningún necesitado porque, quienes tenían terrenos o casas los vendían, y el dinero 35 lo ponían a disposición de los apóstoles, para que se repartiera entre todos, según las necesidades de cada uno. 36 Tal fue el caso de un levita llamado José, natural de la isla de Chipre, a quien los apóstoles pusieron por sobrenombre Bernabé (que significa: «Hijo de consolación»). 37 Este hombre tenía un terreno, y lo vendió y puso el dinero a disposición de los apóstoles.
Pedro tén han Juan kélnaqlo nápaqta'awók énxet'ák ekyawe kéláyo
1 Axta esawhomák makham apkeltennáseykha énxet'ák Pedro tén han Juan, apkelweykmo axta m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, yetlo m'a apkelámha apmonye'e nak aptaqmelchesso tegma appagkanamap, tén han ma'a Saduceos. 2 Apkellamchek axta xa énxet'ák nak, hakte apkelxekmóssegkek axta énxet'ák Pedro tén han Juan apkeltennassama ekwetamaxko naqsók ekyetnama apnaqxétekhágwayam ma'a apkeletsapma axta eñama m'a ektémakxa axta apxátekhágwayam ma'a Jesús. 3 Apkelmomakpek axta m'a Pedro tén han Juan. Kélxatamchek axta kañe sẽlpextétamakxa' ekweykmoho mók ekhem, hakte taxneykmek axta. 4 Apxámok axta eyke nahan melya'ásseyam ma'a ektáha axta apháxenmo apkeltenneykha; xegkessegkek axta emmok cinco mil apxámokma m'a ektáha axta melya'ásseyam, wánxa kélyetsete m'a apkelennay'a.
5 Mók ekhem axta entemék apchaqneykekxo Jerusalén ma'a apkelámha apmonye'e nak judíos, tén han ma'a apkelámha apmonye'e nak nepyeseksa énxet'ák apagkok, tén han ma'a apkelxekmósso nak ektémakxa segánamakxa. 6 Aphegkek axta nahan apkemha apmonye' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Anás ma'a, tén han Caifás, Juan, Alejandro, tén han ma'a apyókxoho ektáha axta apteme apnámakkok ma'a apkelámha apmonye'e nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok. 7 Apkeltémók axta kólnaqlókasek Pedro tén han Juan apheykegkaxa xa énxet'ák nak, xama axta apchaqnágweykmo m'a aphágkaxa, axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Yaqsa eñama ekmowána kéllana kéxegke xa aqsok nak, yaqsa nahan éltémo kóllána'?
8 Axta aptemék Pedro apchátegmowágko yetlo apláneyo apwáxok Espíritu Santo s'e:
—Kélámha kélmonye'e nak nepyeseksa kélnámakkok, tén han kélámha kélmonye'e nak kélaqneykekxexa': 9 ẽlmaxneyáha kéxegke m'a ektaqmela exchek kélteméssesakxa m'a apháxamap, yaqwayam enxoho kólya'ásegwomhok háxko ektáhakxa kéltaqmelchessekmo. 10 Nenxénchek negko'o kélnápaqta'awók kéxegke tén han nápaqta'awók ma'a apyókxoho énxet'ák Israel, keso énxet apkenmeyncha'a nak se'e, nápaqta'awók apyókxoho énxet, aptaqmelwokmek eñama m'a Jesucristo apkeñama nak Nazaret apwesey, cham'a Jesucristo kélyepetchessama axta kéxegke aqsok ektegyésso, apxátekhásseykmo axta m'a Dios. 11 Cháxa Jesús apteme nak meteymog kélyamasma axta kéxegke kélteme nak kéllane tegma, meteymog kélmámenyého kólmaha eyke kaxwók aptamhákxa'. 12 Méko pók énxet ekyetna m'a nélwagkásamáxche teyp, hakte axta hegméssók negko'o Dios pók énxet enxoho yaqwayam hẽlwagkasek teyp ekyókxoho keso náxop.
13 Xama axta apkelweteya énxet'ák ekyawe kéláyo ektáhakxa megyésseykekxa apkeltenneykha m'a Pedro tén han Juan, tén han apkelya'ásegweykmo aptamhéyak énxet meyke apkelmopwancha'a tén han meyke kélxekmósso, kelpelakkassegkek axta apkelweteya, apkelya'ásegweykmek axta apteme Jesús apkeltáméséyak. 14 Aphegkek axta anhan nepyeseksa m'a énxet kéltaqmelchesseyam axta, axta keñamak megkalmopwagko apmáheyo exének ektáha megkamámnaqsoho m'a ektáhakxa axta. 15 Tén axta kéltémo elántépok neyseksa apchaqneykekxa énxet ekha kéláyo m'a Pedro tén han Juan, keñe axta apkelpaqhetchásamákpoho xa énxet'ák nak. 16 Axta aptemék chá'a apkelpaqmeyesma s'e:
—¿Háxko sa' anteméssesek xa énxet'ák nak? Apyókxoho énxet'ák apheykha Jerusalén axta nahan apkelya'ásegkohok apkeláneykegko xa aqsok sempelakkasso nak agweta', mogwanchek anxének ektáha ekmowána amya'a. 17 Agmések sa' nempeywa ekyennaqte yaqwayam ólyegwakkasek xa apqánet nak, yaqwayam sa' mellenxanmagkók apkeltennáseykha Jesús apwesey m'a énxet'ák, agmagkok sa' yaqwayam kapayhekxak ekxénamaxche xa amya'a nak.
18 Kéláneyeykha axta xa apqánet nak, kéltémók axta meltennaha chá'a tén han melxekmósek chá'a m'a amya'a ekxeyenma nak Jesús apwesey. 19 Axta eyke aptemék Pedro tén han Juan apkelátegmoweykegko s'e:
—Kólyekpelkoho sa' kélagko' kéxegke, payhawók kexaha ólyahakxohok kéxegke nápaqtók Dios keñe mólyahakxeyk ma'a Dios. 20 Mogwanchek negko'o ólwátessók nenxeyenma m'a aqsok negwetaya nak, tén han ma'a nenlegaya nak.
21 Apméssegkek axta apkelpeywa ekyennaqte énxet'ák ekyawe kéláyo apmáheyo eykhe elyegwakkasek ma'a Pedro tén han Juan, kélchexeykekxeyk axta eyke. Axta elya'áseykegkok yaqweykenxa etnahagkok ellegássesagkoho', hakte apyókxoho énxet axta apkelpeykessamók Dios, eñama m'a ektémakxa axta. 22 Cuarenta teyp apyeyam apagkok axta m'a énxet ekpelakkassama axta ekwetamaxko kéltaqmelchesseykmo.
Énxet'ák melya'ásseyam apkeltémo egkések Dios magya'ásseyam tén meyke negaye
23 Apkelmeyeykekxeyk axta apheykegkaxa apkelxegexma'a Pedro tén han Juan natámen kélchexeykekxa', apkeltennáseykha axta ekyókxoho aptémakxa axta apkelanagkama m'a apkelámha apmonye'e nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han ma'a apkelámha apmonye'e nak. 24 Apyókxoho axta aptamheykegkok nempeywa nélmaxnagko natámen apkellege xa amya'a nak. Axta aptemék apkelmaxneyéyak se'e: “Wesse', apteme axta apkelane néten tén han keso náxop, tén han ma'a wátsam ekwányam, tén han ma'a ekyókxoho aqsok ekhéyak nak ma'a kañe', 25 apxeyenmeyk axta exchep apchásenneykekxo axta exének ma'a Espíritu Santo, tén han apkeltenneykencha'a axta m'a apkeláneykha David, egyáp nanók axta negko'o aptéma axta s'e:
‘¿Yaqsa ektáha apyennegkesa nak
exma énxet'ák?
¿Yaqsa ektáha apkelánegkokxo nak
yaqwánxa etnahagkok ekteme nak mékoho?
26 Apkelánegkokxeyk aptamhágkaxa
kelwesse'e apkelwányam nak
keso náxop, tén han ma'a
apkeltaqmelchesso nak apkelókxa',
apyepetchákxeyk pók
apkenmexa m'a
Wesse' egegkok
tén han ma'a ektáha axta apkelyéseykha,
cham'a apteme nak Mesías.’
27 “Naqsók apyepetcheykekxo pók Herodes tén han Poncio Pilato s'e tegma apwányam nak yetlo m'a metnaha nak judíos, tén han ma'a israelitas, apkenmexma m'a Jesús apkeláneykha appagkanamap nak xép, apkelyéseykha axta yaqwayam etnehek Mesías. 28 Cháxa ektémakxa axta apkeláneykegko ekyókxoho m'a ektémakxa axta exchep apkeláneykekxa yaqweykenxa katnehek. 29 Wesse', elano aptamhágkaxa nak apmako hẽlyegwakkasek negko'o, hegmés negko'o meyke negaye yaqwayam anlegaksek xép appeywa nentáha nak apkeláneykha. 30 Exekmós apmopwána eltaqmelchessók ma'a apkelháxamap nak, tén han elának ma'a aqsok magkenatchesso nak agweta', tén han ma'a aqsok sempelakkasso nak agweta' eñama apwesey m'a Jesús, apteme nak apkeláneykha appagkanamap.”
31 Xama axta appencháseykegko aptamhéyak nempeywa nélmaxnagko, yawheykha axta xapop ma'a apchaqneykekxexa axta; apkelláneykegkók axta nahan apkelwáxok Espíritu Santo apyókxoho énxet'ák, apkellegassegkek axta Dios appeywa meyke apkeleygweykekxa'.
Apyókxoho axta apagkok ma'a ekyókxoho aqsok
32 Hawók axta nahan mók élchetamso apkelwáxok ma'a apyókxoho énxet'ák apteme axta melya'ásseyam, tén han apxámokma axta. Axta exeyenmak chá'a ektáha apxakkók apagkok ma'a ekyókxoho aqsok apagkok nak, apyókxoho axta chá'a exének ektáha apagkok. 33 Apkelenxáneykmók axta apkelwasqápeykekxoho kélápháseykha apkeltenneykha m'a Jesús apxátekhágwayam axta, awanhek axta nahan appasmo Dios xa apyókxoho nak. 34 Méko axta xama nepyeseksa m'a énxet ekha nak eyéméxchexa aqsok, hakte cham'a énxet ekhakxa axta chá'a xapop apagkok essenhan apxanák ekxeykxak axta chá'a ekha ekyánmaga, keñe m'a selyaqye nak, 35 kólmések axta chá'a m'a énxet'ák kélápháseykha nak, yaqwayam enxoho emlaskok chá'a nepyeseksa m'a apyókxoho nak, cham'a ekyetnakxa enxoho chá'a eyeyméxchexa aqsok ma'a xama xama. 36 Ekhawo aptémakxa axta m'a levita apwesey axta José, apteme axta apkeñamakxa apagko' ma'a egkexe étkok ekwesey nak Chipre neyseksa wátsam ekwányam, aptemessáseykekxo axta nahan apwesey Bernabé m'a énxet'ák kélápháseykha (nenteme nak nempeywa: “Kélketche sempeykessáseykekxa egwáxok”). 37 Yetneyk axta xapop apagkok xa énxet nak, apyamasmeyk axta eyke ekha ekyánmaga, keñe selyaqye apméssama m'a énxet'ák kélapháseykha, yaqwayam enxoho etaqmelcheshok apmeykha.