La fe de Abrahán
1 Pero entonces, ¿qué podríamos decir de Abrahán, nuestro antepasado? ¿Obtuvo algo? 2 En realidad, si Abrahán hubiera sido declarado justo por sus propios hechos, tendría razón para sentirse orgulloso, aunque no delante de Dios. 3 Pues las Escrituras dicen: «Abrahán creyó en Dios, y por eso Dios le tuvo esto en cuenta y lo declaró justo.» 4 Ahora bien, para quien trabaja, su salario no es ningún regalo, sino algo merecido. 5 En cambio, a quien cree en aquel que justifica al pecador, su fe le es tomada en cuenta y es declarado justo, aunque no haya hecho nada para merecerlo. 6 David mismo habló de la dicha de aquel a quien Dios declara justo, independientemente de sus hechos. 7 Dijo David:
«¡Dichosos aquellos a quienes Dios
perdona sus maldades
y pasa por alto sus pecados!
8 ¡Dichoso aquel a quien el Señor
no toma en cuenta su pecado!»
9 ¿Será que esta dicha corresponde solamente a quienes están circuncidados? ¿No corresponderá también a quienes no lo están? Hemos dicho que Dios tomó en cuenta la fe de Abrahán para reconocerlo como justo. 10 Pero ¿cuándo se la tomó en cuenta? ¿Después de que Abrahán fue circuncidado, o antes? ¡Fue antes, no después! 11 Abrahán fue circuncidado después, como señal o sello de que Dios ya lo había declarado justo por causa de su fe. De este modo, Abrahán ha venido a ser también el padre de todos aquellos que tienen fe, aunque no hayan sido circuncidados; así que, por su fe, Dios los declara justos igualmente a ellos. 12 Y Abrahán es también el padre de quienes, además de estar circuncidados, siguen el ejemplo de aquella fe que nuestro antepasado ya tenía cuando aún no estaba circuncidado.
La promesa para sus descendientes
13 Dios prometió a Abrahán y a sus descendientes que recibirían el mundo como herencia; pero esta promesa no estaba condicionada al cumplimiento de la ley, sino que dependía de la justicia que se basa en la fe. 14 Pues, si quienes han de recibir la herencia son quienes se basan en la ley, entonces la fe sería algo inútil y la promesa de Dios perdería su valor. 15 Porque la ley conlleva castigo; pero donde no hay ley, tampoco hay faltas contra la ley.
16 Por eso, para que la promesa hecha a Abrahán conservara su valor para todos sus descendientes, fue un don gratuito basado en la fe. De modo que la promesa no es solamente para quienes se basan en la ley, sino también para quienes se basan en la fe, como Abrahán, el cual es padre de todos nosotros, 17 como dicen las Escrituras: «Te he hecho padre de muchas naciones.» Este es el Dios en quien Abrahán creyó, el Dios que da vida a los muertos y crea vida de la nada.
18 Cuando ya no había esperanza, Abrahán creyó contra toda esperanza, y así vino a ser «padre de muchas naciones», pues Dios le había dicho: «Así será el número de tus descendientes.» 19 La fe de Abrahán no flaqueó, a pesar de que estaba más cerca de la muerte, pues tenía casi cien años, y de que Sara, a su edad, no podría tener hijos. 20 Pero no dudó ni desconfió de la promesa de Dios; al contrario, su fe se fortaleció, y alabó a Dios; 21 estaba plenamente convencido de que Dios tiene poder para cumplir lo que promete. 22 Por eso, Dios le tomó esto en cuenta y lo declaró justo.
23 Y cuando las Escrituras dicen «se lo tomó en cuenta», no lo dicen solamente con respecto a Abrahán, 24 sino también con respecto a nosotros. Pues Dios nos toma en cuenta la fe, si creemos en él, que resucitó a Jesús, nuestro Señor, 25 el cual fue entregado a la muerte por nuestros pecados, y resucitó para que Dios nos declare justos.
Aptémakxa axta Abraham
1 ¿Háxko antéhek anxének ma'a apwetaya axta Abraham, egyáp nano' axta? 2 Kaxtemék axta apxénamap ekpéwomo aptémakxa Abraham eñama m'a ektémakxa axta aqsok apkelane, keytek axta yaqwánxa etnehek keyxkohok appeywa exénakpekxohok apagko', háwe eyke nápaqtók Dios. 3 Hakte temék eknaqtáxésamaxche s'e: “Axta ey'ásseykmok Dios ma'a Abraham, axta keñamak apyekpelchémo aptémakxa, apxeyenmeyk axta nahan apteme ekpéwomo aptémakxa.” 4 Aptamháha agkok xama énxet, háwe apxawe naqsa m'a kélyánmagkasso nak aptamheykha, wánxa m'a ekpayhawo nak exka'. 5 Keñe m'a mey'ásseyam nak chá'a Dios, cham'a Dios apxeyenmól'a chá'a apteme ekpéwomo aptémakxa m'a mey'assáxma nak, emok chá'a takha' ektémakxa mey'ásseyam yaqwayam etnéssesek apteme ekpéwomo aptémakxa neyseksa eykhe melane xama enxoho m'a aqsok ekpayhawo nak kataqmalmakha apwáxok elanok ma'a Dios. 6 David apagko' axta nahan apxeyenma apteme apkeleñémo énxet apxeyenma nak Dios apteme appéwomo, meyke apkelányo m'a ektémakxa nak aqsok apkelane. 7 Axta aptemék David se'e:
“¡Apkeleñémo agko' énxet'ák
meyaqmagkáseykekxa nak Dios
apkeltémakxa ekmaso,
tén han melányo nak
ma'a melya'assáxma!
8 ¡Apkeleñémo agko' énxet
melyetsetcháseykekxa nak Dios
aptémakxa mey'assáxma!”
9 ¿Wánxaya aqsa apagkok ekha nak kélyenyekhássesso nekha apyempehek xa apkeleñémo nak, kawakxohok enxoho sa' eykel'a nahan ma'a meyke nak kélyenyekhássesso nekha apyempehek? Nenxeyenmeyk axta negko'o apmoma takha' Dios eñama mey'ásseyam ma'a Abraham yaqwayam enxoho exének apteme ekpéwomo aptémakxa. 10 ¿Yaqsa axta ekhem apmomakpo takha' m'a? ¿Natámen kélyenyekhássesso nekha apyempehek Abrahamya axta, essenhan amonye'? Háwe axta natámen, amonye' axta. 11 Yehémek axta kélyenyekhássessama nekha apyempehek m'a Abraham, kélyenyekhássessegkek axta eyke nekha apyempehek magkenatchesso apxeyenma Dios apteme appéwomo eñama mey'ásseyam. Axta keñamak Abraham aptéma apyáp apyókxoho m'a ekha nak chá'a melya'ásseyam, axta eykhe kólyenyekhassáseykegkok chá'a nekha apyempe'ék; cháxa aptémakxa axta Dios apkelxeyenma aptamhéyak ekpéwomo apkeltémakxa xa énxet'ák nak. 12 Abraham nahan apyáp ma'a énxet'ák ekha nak kélyenyekhássáseyak nekha apyempe'ék, apkelyetleykekxo nak ma'a ektémakxa axta mey'ásseyam ma'a egyáp nano', ekyetnama axta m'a megkólyenyekhássessamakxa axta makham nekha apyempehek.
Dios appekkencháseykekxa appeywa Abraham aptawán'ák neptámen
13 Hakte apkeltennassegkek axta Dios ma'a Abraham tén han aptawán'ák neptámen egkeyásekxak keso náxop; háwe eyke eñama apkelane m'a éltémókxa nak antéhek segánamakxa, akke m'a ekpéwomo nentémakxa ektekkesso nak magya'ásseyam. 14 Hakte temék agkok ekmáheyo nak elxewekxak aqsok ma'a apkelyaheykekxoho nak éltémókxa antéhek segánamakxa, keñe sa' katnehek eyaqhémo m'a magya'ásseyam nak, mékoho sa' nahan katnekxak ma'a sempekkencháseykekxa axta appeywa Dios. 15 Hakte sẽllegassáseykegkoho chá'a katekkesek ma'a segánamakxa; hakte cham'a meykexa nak segánamakxa, méko nahan katnehek eksexnánémaxche élmexma m'a segánamakxa.
16 Cháxa keñamak ektéma nak éñamakxa magya'ásseyam ma'a appekkeneykekxa axta appeywa Dios, yaqwayam enxoho katnehek apkelxawéyak naqsa meyke ekyánmaga apyókxoho m'a Abraham aptawán'ák neptámen. Háwe eyke ekwánxa agkok appekkencháseykekxa appeywa Dios ma'a apkelyaheykekxoho nak ektémakxa segánamakxa, akke nahan ma'a énxet'ák apteme nak melya'ásseyam, ekhawo nak ektémakxa mey'ásseyam ma'a Abraham. Axta keñamak aptéma egyáp negyókxoho m'a, 17 ekhawo ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche s'e: “Ekteméssessek xeyep apyáp ma'a apyókxoho énxet'ák nak.” Cháxa Dios aptéma axta mey'ásseyam Abraham xa, cham'a Dios apnaqxétekhásseykmohol'a chá'a m'a apkeletsapma, apkeláneyól'a m'a aqsok megkalánteyapma nak makham.
18 Aptemegkek axta mey'ásseyam ma'a Abraham, axta eyke eyenseykmok apteme mey'ásseyam neyseksa ekmassegwayam élhaxnamáxche aqsok, axta keñamak aptéma “apyáp apyókxoho énxet'ák”, ekhawo aptémakxa axta apkenagkama Dios, aptéma axta s'e: “Sa' exhok apxámokma exchep aptawán'ák neptámen xa apwánxa nak.” 19 Axta kayelqamáxchek apteme mey'ásseyam ma'a Abraham, xegkessegkek axta eykhe kammok cien apyeyam apagkok, apyekpelchegkek axta anhan ketók ekmáheyókxa yetsapok tén han ma'a Sara, élwányamók axta anhan tamheykegkok yaqwayam enxoho kalwetak étchek. 20 Axta eyenseykmok apteme mey'ásseyam ma'a appekkencháseykekxa axta appeywa m'a Dios, yágweykmók axta aqsa ekyennaqte mey'ásseyam. Apcheymákpoho axta apteméssessók Dios, 21 mey'ásseykmo Dios ekyetna apmopwána elának ma'a apkeltennassama axta elána'. 22 Axta keñamak Dios apyekpelchémo keñe apxeyenma apteme ekpéwomo aptémakxa.
23 Háwe axta nahan apwánxa apagko' Abraham ektáxésamaxko weykcha'áhak, cham'a apyekpelchémo axta aptémakxa Dios; 24 negko'o axta nahan nélxénamaxchek ma'a eknaqtáxésamaxche nak, hakte apkelányók nahan negko'óxa ektémakxa magya'ásseyam ma'a Dios, magya'ásseykmo enxoho m'a apxátekhásseykmo axta Jesús, Wesse' egegkok, 25 kélyamasma axta yaqwayam emátog eñama mólya'assáxma, tén han kélxátekhásseykmo axta yaqwayam enxoho ólxénaxchek nenteme meyke nélsexnánémaxche'.