Exhortaciones a seguir el buen camino
1 Hijos, atiendan a los consejos de su padre;
pongan atención, para que adquieran buen juicio.
2 Yo les he dado una buena instrucción,
así que no descuiden mis enseñanzas.
3 Pues yo también he sido hijo:
mi madre me amaba con ternura
4 y mi padre me instruía de esta manera:
«Grábate en la mente mis palabras;
haz lo que te ordeno, y vivirás.
5 Adquiere sabiduría y buen juicio;
no eches mis palabras al olvido.
6 Ama a la sabiduría, no la abandones
y ella te dará su protección.
7 Antes que cualquier otra cosa,
adquiere sabiduría e inteligencia.
8 Ámalas, y te enaltecerán;
abrázalas, y te honrarán;
9 ¡te obsequiarán con la más bella guirnalda
y te coronarán con ella!»
10 Atiende a mis palabras, hijo mío,
hazlas tuyas y serán muchos los años de tu vida.
11 Yo te llevaré por el camino de la sabiduría:
te haré andar por el buen camino,
12 en el que no habrá estorbos a tu paso,
en el que no tropezarás aunque corras.
13 Aférrate a la instrucción y no la descuides;
ponla en práctica, porque es vida para ti.
14 No vayas tras los pasos de los malvados,
no sigas su mala conducta.
15 Evita pasar por su camino;
apártate de ellos y sigue adelante,
16 pues no están en paz si no hacen lo malo;
pierden el sueño, si no hacen caer a alguno.
17 ¡Su comida y su bebida
son la maldad y la violencia!
18 El camino de los justos es como la luz de un nuevo día:
va en aumento hasta brillar en todo su esplendor.
19 Pero el camino de los malvados es oscuro;
¡ni siquiera saben contra qué tropiezan!
20 Atiende a mis palabras, hijo mío;
préstales atención.
21 Jamás las pierdas de vista,
¡grábatelas en la mente!
22 Ellas dan vida y salud
a todo el que las halla.
23 Más que nada en el mundo, cuida tu mente,
porque ella es fuente de vida.
24 Evita decir cosas falsas;
apártate de la mentira.
25 Mira siempre adelante,
mira siempre de frente.
26 Fíjate bien en dónde pones los pies,
y siempre pisarás terreno firme.
27 No te desvíes de tu camino;
evita andar en malos pasos.
Sẽlyáteyeykegkoho yaqwayam kataqmelhok nenxega
1 Kélketchek, kólyahakxoho
chá'a appeywa kélyáp;
kóltaqmelchesho chá'a
kélháxenmo yaqwayam kólmok
kélyekpelchémo aqsok.
2 Ekméssek ko'o m'a
ektaqmalma séltámeséyak kéxegke,
nágkólyenyaw aqsa m'a
nélxekmowásamáxche ahagkok.
3 Hakte kélketche
axta ko'óxa:
awanhek axta
seyásekhayo m'a méme
4 axta etnehek chá'a
hélxekmósagkok táta s'e:
“Epekken apwáxok
se'e sekpeywa nak;
elána m'a séltamhókxa
enxoho chá'a elána',
keñe sa' kawegqohok apha.
5 Ema negya'áseykegkoho aqsok
tén han negyekpelchémo;
nágkalwánaqmágwom ma'a
sektémakxa nak chá'a sekpeywa.
6 Yásekhoho m'a
ektémakxa nak
negya'áseykegkoho aqsok,
ná eyensem aqsa,
sa' kamyók chá'a exchep xa.
7 Elmeyókasho chá'a
amonye' emok ma'a
negya'áseykegkoho aqsok,
tén han negyekpelchémo.
8 Yásekhoho sa',
keñe sa' katnéssesek
néten kéláyo;
epathet sa',
tén sa' katnéssesek
ekha kélyeheykekxoho;
9 ¡kagkések sa'
kélnatanma ektaqmela,
katchessesek sa'
apqátek apketchesso
apqátek élyenma!”
10 Hatte, yeyxho
chá'a sekpeywa,
ema chá'a takha',
keñe sa' exámekxak
apyeyam apha.
11 Ko'o sa' eyntamok ma'a
ámay ekyetnamakxa nak
negya'ásegwayam aqsok:
wának sa' nahan étlók
ma'a ámay ekpéwomo nak,
12 meykexa nak
chá'a kalya'aksexma
neyseksa apxega,
metlápegwomek sa' chá'a
neyseksa apkenye.
13 Emyow sa' ma'a
sélxekmowáseyak axta,
ná eyenyekxa aqsa;
elána' sa' chá'a,
hakte cháxa yaqwayam
chá'a kagkések
ekyennaqte apnények xa.
14 Ná elyetlawha
apkelmahágkaxa m'a
énxet'ák élmasagcha'a
nak apkeltémakxa',
ná etne han ma'a
aptamheykegkaxa
ekmaso nak.
15 Ná étlow ámay
apagkok nak ma'a;
ná epéwho chá'a,
exeg aqsa,
16 hakte menaqtének
chá'a axta'a melánegko
enxoho aqsok ekmaso m'a;
megkalnáphek tén ma'a
metnéssessekmoho
enxoho chá'a exma
ekmaso xama énxet.
17 ¡Cham'a aptéyak ma'a
ekmaso nak nentémakxa',
keñe apyenéyak ma'a
apkelyennaqtésamakpoho
nak chá'a elanagkok
aqsok ekmaso!
18 Máxa kaxwe
ekteyapma ekhem
élsassóxmal'a ámay
apagkok ma'a énxet'ák
élpéwomo nak apkeltémakxa':
kataqmelchesagkohok
aqsa kalsaksek exma,
ekwokmoho m'a
ekyennaqwokmo
élsassóxma.
19 Kayáqtéshok
eyke exma ámay
apagkok ma'a énxet'ák
élmasagcha'a nak
apkeltémakxa';
¡melya'asagkehek chá'a
m'a ektáha enxoho
élpelápagkasso!
20 Hatte, etaqmelchesho
chá'a apháxenmo sekpeywa;
yeyxho chá'a sektáhakxa
enxoho chá'a seyáneya.
21 Ná elwatés chá'a elanha;
¡epekken apwáxok!
22 Hakte cháxa ekmésso
chá'a élyennaqte apnénya'ák
tén han élyennaqte
apyempe'ék apyókxoho
m'a ektáha nak
chá'a apkelweteykekxa'.
23 Elanagkoho chá'a
élchetámeykha apwáxok,
hakte cháxa éñamakxa
ekyennaqte nak
egnények xa.
24 Ná exén chá'a aqsok
megkamámnaqsoho nak;
étnakhés ma'a ektémakxa
nak negmowána amya'a.
25 Yenmexho aqsa
chá'a apmonye',
nágyaháxehekxa chá'a.
26 Etaqmelchesho
chá'a apkelányo m'a
apmahágkaxa enxoho chá'a,
tén sa' tásek chá'a
katnehek apxega.
27 Ná étnakhágwom
chá'a ámay apagkok;
nágyoho kasógwok apxega.