Moisés envía exploradores a Canaán
(Dt 1.19-25)
1 El Señor se dirigió a Moisés y le dijo:
2 «Envía a unos hombres a que exploren la tierra de Canaán, que voy a dar a los israelitas. Envía de cada tribu a uno que sea hombre de autoridad.»
3 Tal como el Señor se lo ordenó, Moisés envió a esos hombres desde el desierto de Parán. Todos ellos eran hombres de autoridad entre los israelitas, 4 y fueron los siguientes: Samúa hijo de Zacur, de la tribu de Rubén; 5 Safat hijo de Jorí, de la tribu de Simeón; 6 Caleb hijo de Yefune, de la tribu de Judá; 7 Igal hijo de José, de la tribu de Isacar; 8 Oseas hijo de Nun, de la tribu de Efraín; 9 Palti hijo de Rafú, de la tribu de Benjamín; 10 Gadiel hijo de Sodi, de la tribu de Zabulón; 11 Gadi hijo de Susi, de la tribu de José (es decir, de la tribu de Manasés); 12 Amiel hijo de Gemali, de la tribu de Dan; 13 Setur hijo de Micael, de la tribu de Aser; 14 Najebí hijo de Vapsi, de la tribu de Neftalí; 15 Geuel hijo de Maqui, de la tribu de Gad.
16 Estos son los nombres de los hombres que Moisés envió a explorar el país. A Oseas hijo de Nun le cambió el nombre y le puso Josué.
17 Moisés los envió a explorar la tierra de Canaán, y les dijo:
—Vayan por el Néguev y suban a la región montañosa. 18 Fíjense cómo es el país, y si la gente que vive en él es fuerte o débil, y si son pocos o muchos. 19 Vean si sus ciudades están hechas de tiendas de campaña o son fortificadas, y si la tierra en que viven es buena o mala, 20 fértil o estéril, y si tiene árboles o no. No tengan miedo; traigan algunos frutos de la región.
Esto sucedió en la época en que se recogen las primeras uvas. 21 Aquellos hombres fueron y exploraron el país desde el desierto de Zin, en el sur, hasta Rejob, en el norte, junto a la entrada de Jamat. 22 Entraron por el Néguev y llegaron hasta Hebrón. Allí vivían Ajimán, Sesay y Talmay, descendientes de Anac. Hebrón fue construida siete años antes que Soán en Egipto. 23 Llegaron hasta el arroyo de Escol, cortaron allí una rama que tenía un racimo de uvas, y entre dos se lo llevaron colgado de un palo. También recogieron granadas e higos. 24 A ese arroyo le pusieron por nombre Escol, por el racimo que cortaron allí los israelitas.
25 Después de explorar la tierra durante cuarenta días, regresaron 26 a Cadés, en el desierto de Parán. Allí estaban Moisés, Aarón y todos los israelitas. Y les contaron lo que habían averiguado y les mostraron los frutos del país. 27 Le dijeron a Moisés:
—Fuimos a la tierra a la que nos enviaste. Realmente es una tierra donde la leche y la miel corren como el agua, y estos son los frutos que produce. 28 Pero la gente que vive allí es fuerte, y las ciudades son muy grandes y fortificadas. Además de eso, vimos allá descendientes del gigante Anac. 29 En la región del Néguev viven los amalecitas, en la región montañosa viven los hititas, los jebuseos y los amorreos; y junto al mar y junto al río Jordán viven los cananeos.
30 Entonces Caleb hizo callar al pueblo que estaba ante Moisés, y dijo:
—¡Pues vamos a conquistar esa tierra! ¡Nosotros podemos conquistarla!
31 Pero los que habían ido con él respondieron:
—¡No, no podemos atacar a esa gente! Ellos son más fuertes que nosotros.
32 Y se pusieron a decir a los israelitas que el país que habían ido a explorar era muy malo. Decían:
—La tierra que fuimos a explorar mata a la gente que vive en ella, y todos los hombres que vimos allá eran enormes. 33 Vimos también a los gigantes, a los descendientes de Anac. Al lado de ellos nos sentíamos como langostas, y así nos miraban ellos también.
Moisés apkeláphasso apkelányo yókxexma Canaán
(Dt 1.19-25)
1 Appaqhetchessek axta Wesse' egegkok Moisés. Aptáhak axta apcháneya s'e:
2 “Eláphés sa' nápakha énxet'ák elanok ma'a xapop nak Canaán, yaqwánxa sa' ko'o agkések ma'a israelitas. Yáphés sa' chá'a xama énxet ektáhakxa nak chá'a apkemha apmonye' nepyeseksa m'a énxet'ák apagkok.”
3 Apkeláphássek axta Moisés apkeleñama m'a yókxexma meykexa énxet nak Parán, ekhawo m'a apkeltamhókxa axta etnehek ma'a Wesse' egegkok. Apkeláneykpók axta apyókxoho m'a énxet apkelámha apmonye'e nak chá'a nepyeseksa m'a israelitas. 4 Keso apkelwesey axta s'e: Samúa, Zacur axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Rubén énxet'ák apagkok; 5 Safat, Horí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Simeón énxet'ák apagkok, 6 Caleb, Jefuné axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Judá énxet'ák apagkok; 7 Igal, José axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Isacar énxet'ák apagkok; 8 Oseas, Nun axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Efraín énxet'ák apagkok; 9 Paltí, Rafú axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Benjamín énxet'ák apagkok; 10 Gadiel, Sodí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Zabulón énxet'ák apagkok; 11 Gadí, Susí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a José énxet'ák apagkok (cham'a Manasés nak énxet'ák apagkok); 12 Amiel, Guemalí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Dan énxet'ák apagkok; 13 Setur, Micael axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Aser énxet'ák apagkok; 14 Nahbí, Vapsí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Neftalí énxet'ák apagkok; 15 Gueuel, Maquí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Gad énxet'ák apagkok;
16 Cháxa apkelwesey axta énxet'ák apkeláphasso axta Moisés elanok ma'a apchókxa. Apyaqmagkassessek axta nahan apwesey m'a Oseas, Nun apketche, Josué axta aptemessáseykxak apwesey.
17 Xama axta apkeláphasa Moisés elanok ma'a xapop nak Canaán. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Kólmohók sa' ma'a ekpayho nak Négueb, keñe sa' kólpéwhok ma'a yókxexma ekxámokmakxa nak meteymog élekhahéyak. 18 Kóllano sa' ektémakxa m'a apchókxa nak, tén han ma'a énxet'ák apheykha nak ma'a kañe' nak, apmelyéhe'ék kexa essenhan apkelyelqákpo, apqántawók kexa nahan, essenhan apxámo'. 19 Kóllano sa' ektémakxa m'a apchókxa apheykegkaxa nak, tásek kexa essenhan asagko', kóllano sa' ma'a tegma apkelyawe apagkok nak meyke kélhaxtegkáseyak nepyáwa kexa essenhan meteymog ekyennaqte kélhaxtegkáseyak ma'a nepyáwa nak, 20 tásek kexa m'a xapop essenhan asagko', yetneyk kexa m'a yenta'a élyawe essenhan méko. Nágkóle' aqsa; kólsanta sa' mók xama yámet ekyexna éleñama m'a yókxexma nak.
Chaqhémók axta nahan ektéma eknakxamáxchexal'a émha amonye' ekyexna anmen yámet xa. 21 Apkelxegkek axta m'a énxet'ák, apkelanawók axta apchókxa eyeynamo m'a yókxexma meykexa nak énxet Sin, ekpayho nak nepyeyam, ekweykekxoho m'a Rehob, ekpayho nak nexcheyha, ekpayho nak nentaxnamakxa m'a Hamat. 22 Apkelántaxneyk axta m'a ekpayho nak Négueb tén axta apkelwokmo m'a Hebrón. Cha'a apheykegkaxa axta nahan Ahimán, Sesai, tén han Talmai ma'a, Anac axta aptawán'ák neptámen. Siete apyeyam axta nahan weykmok apkelánamap ma'a tegma apwányam Hebrón, amonye' apkelánamap axta Soan ma'a Egipto. 23 Apkelwokmók axta m'a alwáta' étkok nak Escol, apyaqténwokmek axta nahan xama aktog anmen yámet yetlo ekyexna m'a, apqánet axta nahan apsákxak apmakheyáseyncha'a néten yámet appatmeykxo. Apnakxeygkek axta nahan ma'a yántakyexna, tén han ma'a higos ekyexna. 24 Escol axta nahan apteméssásak ekwesey xa alwáta étkok nak, eñama apyaqténwayam axta xama aktog anmen yámet yetlo ekyexna israelitas ma'a.
25 Cuarenta ekhem axta weykmok apkelányo m'a xapop nak, tén axta apkeltaqhémo makham 26 ma'a Cadés, yókxexma meykexa nak énxet ma'a Parán. Cha'a aphakxa axta nahan Moisés ma'a tén han Aarón, tén han ma'a apyókxoho israelitas. Apkeltennáseyha axta nahan ektáhakxa apkelwete aqsok ma'a, apxekmóssek axta han ma'a yámet ekyexna éleñama m'a apchókxa nak. 27 Aptáhak axta apcháneya Moisés se'e:
—Nélwokmek axta negko'o m'a xapop sẽláphasakxa axta exchep, naqsók ekteme xapop ényahamakxa weyke nagkeygmenek, tén han yányawhéna' apyegmenek ektémól'a kanyehek ma'a yegmen. Keso ekyexna ektáha nak élántekkesso m'a. 28 Apmelyéhe'ék eyke énxet apheykha nak ma'a kañe' nak, élyawa agko' nahan ma'a apkelókxa nak, cham'a tegma apkelyawe apagkok nak, kalyéhe'ék nahan meteymog kélhaxtegkesso m'a nepyáwa'. Negwetágwokmek axta han Anac aptawán'ák neptámen ma'a, xama énxet apwenaqte axta. 29 Keñe m'a yókxexma Négueb apheykencha'a m'a amalecitas. Keñe m'a yókxexma ekxámokmakxa nak meteymog élekhahéyak apheykencha'a m'a hititas, jebuseos tén han ma'a amorreos, keñe m'a nekha nak wátsam ekwányam, ekpayho nak ma'a wátsam Jordán apheykencha'a m'a cananeos.
30 Tén axta Caleb apkelwanmeyásekxo m'a énxet'ák apchaqneyncha'a axta apmonye' m'a Moisés. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—¡Ólmahagkok heykxa m'a xapop nak! ¡Agmok sa'! ¡Egwanchek sa'!
31 Keñe m'a énxet'ák ektáha axta apkelyetlo apkelányo yókxexma, aptáha apkelátegmowágko s'e:
—¡Mogwanchek negko'o agketamagkok ma'a énxet'ák nak! Apmelyehe'e', maghawok negko'o.
32 Apkeltennáseyha axta han israelitas ektáha ekmaso m'a apchókxa apkelmahágkaxa axta apkelano. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Kalnáphok énxet apheykha nak kañe' m'a xapop nélmahágkaxa axta negko'o nenlano, apyapmók nahan apyókxoho énxet negwetágwokmo axta negko'o m'a. 33 Negwet'ak axta han énxet apkelwenaqte, Anac aptawán'ák neptámen. Xénche nak la'a egwáxok anxohok séta anchaqnágwók ma'a ekpayhókxa apchaqnágkaxa, cha'a katnehek nahan henlanok negko'o m'a.