Jesús sana a un enfermo de hidropesía
1 Cierto día Jesús fue a comer a la casa de uno de los jefes de los fariseos; era sábado y los que estaban allí no le quitaban la vista de encima. 2 Delante de Jesús estaba un hombre enfermo de hidropesía. 3 Jesús les preguntó a los maestros de la ley y a los fariseos:
—¿Está permitido sanar en sábado, o no?
4 Pero ellos se quedaron callados. Entonces él tomó al enfermo, lo sanó y lo despidió. 5 Y a los fariseos les dijo:
—¿Quién de ustedes, si su hijo o su buey se cae a un pozo, no lo saca en seguida, aunque sea sábado?
6 Y no pudieron contestarle nada.
Los invitados a un banquete
7 Al ver Jesús cómo los invitados escogían los asientos de honor en la mesa, les dio este consejo:
8 —Cuando alguien te invite a un banquete de bodas, no te sientes en el lugar principal, pues puede llegar otro invitado más importante que tú; 9 y el que los invitó a los dos puede venir a decirte: “Dale tu lugar a este otro.” Entonces tendrás que ir avergonzado a ocupar el último asiento. 10 Por eso, cuando te inviten, siéntate en el último lugar, para que cuando venga el que te invitó, te diga: “Amigo, pásate a un lugar de más honor.” Así serás honrado delante de los que están sentados contigo a la mesa. 11 Porque quien a sí mismo se engrandece será humillado; y quien se humilla será engrandecido.
12 Dijo también al que lo había invitado:
—Cuando des una comida o una cena, no invites a tus amigos, ni a tus hermanos, ni a tus parientes, ni a tus vecinos ricos; porque ellos, a su vez, te invitarán, y así quedarás recompensado. 13 Al contrario, cuando des un banquete, invita a la gente pobre, a los paralíticos, cojos y ciegos 14 y serás feliz. Ellos no te pueden corresponder, pero tú tendrás tu recompensa el día en que los justos resuciten.
La parábola del gran banquete
(Mt 22.1-10)15 Al oír esto, uno de los que estaban sentados a la mesa le dijo a Jesús:
—¡Dichoso el que participe del banquete del reino de Dios!
16 Jesús le dijo:
—Un hombre preparó un gran banquete, y mandó invitar a muchas personas. 17 A la hora del banquete mandó a su siervo a decir a los invitados: “Vengan, porque ya el banquete está listo.” 18 Pero todos comenzaron a disculparse. El primero dijo: “Acabo de comprar un terreno, y tengo que ir a verlo. Te ruego que me disculpes.” 19 Otro dijo: “He comprado cinco yuntas de bueyes, y voy a probarlas. Te ruego que me disculpes.” 20 Y otro dijo: “Acabo de casarme, y no puedo ir.” 21 El siervo regresó y se lo contó todo a su amo. Entonces el amo se enojó y le dijo al siervo: “Ve pronto por las calles y los callejones de la ciudad, y trae acá a la gente pobre, a los paralíticos, ciegos y cojos.” 22 Más tarde, el siervo dijo: “Señor, ya hice lo que usted me mandó, y todavía hay lugar.” 23 Entonces el amo le dijo al siervo: “Ve por los caminos y los senderos, y haz que vengan muchos, para que se llene mi casa. 24 Porque les aseguro que ninguno de aquellos primeros invitados probará de mi banquete.”
Lo que cuesta seguir a Jesús
(Mt 10.37-38)25 Como mucha gente seguía a Jesús, él se volvió y dijo: 26 «Si alguien viene a mí y no me quiere más que a su padre, a su madre, a su esposa, a sus hijos, a sus hermanos y a sus hermanas, y aun más que a sí mismo, no puede ser mi discípulo. 27 Tampoco puede ser mi discípulo quien no toma su propia cruz y me sigue. 28 Si alguno de ustedes quiere construir una torre, ¿acaso no se sienta primero a calcular los gastos para ver si tiene con qué terminarla? 29 De lo contrario, si pone los cimientos y después no puede terminarla, quienes lo vean comenzarán a burlarse de él, 30 y dirán: “Este empezó a construir, pero no fue capaz de terminar.” 31 O si algún rey tiene que ir a la guerra contra otro rey, ¿acaso no se sienta primero a calcular si con diez mil soldados puede hacer frente a quien va a atacarlo con veinte mil? 32 Y si no puede hacerle frente, mandará una delegación al otro rey cuando aún esté lejos, para negociar las condiciones de paz. 33 Así pues, cualquiera de ustedes que no renuncie a todos sus bienes no puede ser mi discípulo.
Cuando la sal pierde su sabor
(Mt 5.13Mc 9.50)34 »La sal es buena; pero si pierde su sabor, ¿cómo volverá a ser útil? 35 No sirve ni para la tierra ni para el montón de abono. Simplemente, se la tira. ¡Quien quiera oír y entender esto, que lo entienda!»
Jesús aptaqmelchesseyam xama énxet élchampéyak apaktegák tén han apyay'ák
1 Aptásweykmek axta apto Jesús xama apkemha apmonye' fariseo apxagkok ekhem sábado, keñe axta nahan nápakha fariseos apkelyexamakpoho apkeláneykencha'a. 2 Aphegkek axta anhan xama énxet élchampéyak axta apaktegák tén han apyay'ák ma'a ekpayhókxa axta aphakxa Jesús. 3 Axta aptemék Jesús apkelmaxneyeykencha'a apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa, tén han fariseos s'e:
—¿Megkamyawaxcheya antaqmelchessók xama apháxamap ekhem sábado, kamyawaxkohok enxeykel'a?
4 Apkelwanmeyeykegkek axta eyke aqsa xa énxet'ák nak. Tén axta appaknegweykmoho Jesús ma'a énxet apháxamap, aptaqmelchesseykmek axta, tén axta apcháphassama. 5 Keñe axta Jesús aptéma apkelanagkama fariseos se'e:
—¿Yaqsa kélxama kéxegke megkólleyek heykxe ekmanyehe agko' kélketche apteyekmo enxoho yámelchet essenhan wey kéltósso neyseksa ekhem sábado?
6 Mopwancha'ak axta nahan apmáheyo elátegmowagkok xama enxoho.
Énxet'ák kéláneyeykha axta epásegwók élyamhopma
7 Xama axta apweteya Jesús apkelyéseykencha'a taháno éltaqmalma nekha mésa m'a énxet'ák kéláneyeykha axta, axta aptemék apméssama appeywa s'e:
8 —Apkeláneyáha agkok chá'a kéxegke xama énxet kólpásegwók ektámaxche nento sẽlyamhopma, nágkólhem chá'a m'a éltaqmelakxa nak taháno, hakte ewak katnehek pók énxet kéláneyeykha megkólhawo nak kéxegke; 9 keñe ey'áwak kéxegke m'a énxet ektáha nak apkeláneyeykha, etnehek yának se'e: ‘Egkés aptaháno s'e pók nak.’ Keñe kólhakxak kéxegke yetlo kélmegqakto m'a axayók agko' nak taháno. 10 Kéláneyáxcheyk agkok chá'a kéxegke, kólhem sa' chá'a m'a taháno ekyetno nak axayók agko', yaqwayam sa' etnehek yának kéxegke apwa'akto enxoho m'a ektáha nak apkeláneyeykha: ‘Émók, exnem taháno ektaqmelakxa nak.’ Keñe sa' kóláhapmakha kéxegke nápaqta'awók ma'a énxet'ák apheykha nak xamók kéxegke m'a nekha mésa. 11 Hakte cham'a aptemessásamap apagko' nak ekyawe kéláyo, mékoho sa' kóltemessásekxa'; keñe sa' ma'a aptemessásamap nak mékoho, ekyawe kéláyo sa' kóltemessásekxa'.
12 Axta aptemék nahan apkenagkama Jesús ma'a énxet ektáha axta apcháneyeykha:
—Apkelanak sa' agkok chá'a exchep ektámáxche, essenhan ma'a ektámáxchel'a chá'a taxnám, ná eláneyha chá'a m'a apkelxegexma'a nak, tén han ma'a apkelyáxeg, tén han ma'a apteme apnámakkok nak, tén han ma'a kelwesse'e apheykha nak ketók apxagkok; hakte yáneyha sa' nahan xépxa xa énxet'ák nak, keñe sa' kaxek ekyaqmageykekxa apteméssessamakxa exchep xa énxet'ák nak. 13 Apkelanak agkok chá'a exchep ektámáxche ekyawe, éláneyha chá'a m'a énxet'ák meyke aqsok nak, tén han ma'a apkelyelqamap nak, tén han ma'a élmasagcha'a apyay'ák, tén han ma'a meyke apaqta'ák nak; 14 keñe sa' etnehek apkeleñémo. Hakte mopwancha'ak eyaqmagkásekxak apteméssessamakxa exchep xa énxet'ák nak, keytek sa' eyke exchep ekyaqmageykekxa aptémakxa m'a ekhem apnaqxétekhágwokmo sa' ma'a énxet'ák ekpéwomo nak apkeltémakxa.
Jesús apyetcháseykekxoho ekyawe ektámáxche nento taxnámla'a
(Mt 22.1-10)15 Xama axta apkellegaya xa, axta aptemék apkenagkama Jesús xama m'a énxet'ák apheykha axta nekha mésa:
—¡Apkeleñémo agko' énxet appásegwayam nak élánamáxche ektámáxche m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios!
16 Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—Apkeláneyak axta ektámáxchel'a taxnám ekyawe xama énxet, apkeláneyeykha axta nahan apxámokma énxet. 17 Xama axta ekmáheyo katawaxchek nento, apcháphassegkek axta xama apkeláneykha apkeltémo etnehek elának ma'a ektáha axta kéláneyeykha: ‘Kólxegma kaxwo', penchásexcheyk kélnegkenéyak nento.’ 18 Apyókxoho axta eyke apkelxénak megkapwagko elya'ammok. Axta aptemék appeywa apmonye' xama s'e: ‘Kaxwók xeyk ko'o ekmak yókxexma ahagkok, atyánegwomhok sa' sekxo'. Éltamhók heyásekhekxoho.’ 19 Keñe axta pók aptéma s'e: ‘Élmeyk xeyk ko'o diez wey, eypkeynchesek sa' sekxók alteméssesha. Éltamhók heyásekhekxoho.’ 20 Keñe axta nahan pók aptéma s'e: ‘Kaxwók xeyk ko'o élyamhápak, mowanchek axog.’ 21 Tén axta aptaqhémo m'a wesse' apkeláneykha nak, apkeltennásseykekxeyk axta wesse' apagkok ekyókxoho m'a ektémakxa axta apkelpaqmeyesma m'a énxet'ák. Tén axta aplama m'a wesse', axta aptemék apkenagkama apkeláneykha s'e: ‘Emhók sa' ekmanyehe agko' ma'a ámay nak, tén han ma'a ámay nak nepyeseksa tegma apwányam, enaqlanta sa' énxet'ák meyke aqsok se'e, tén han ma'a apkelyelqamap nak, tén han ma'a meyke apaqta'ák nak, tén han ma'a élmasagcha'a nak apyay'ák.’ 22 Nanók axta nahan entemék aptéma appeywa wesse' apkeláneykha s'e: ‘Wesse', ektemék xeyk ko'o m'a apkeltamhókxa exchek atnehek, awanhek eyke makham exma s'e.’ 23 Keñe axta wesse' aptéma apkenagkama apkeláneykha s'e: ‘Emhók sa' kaxwók ma'a ámay tén han ma'a neyáwa nak kélhaxtegkesso tegma, elyáteyagkoho sa' nahan yának elántexek énxet'ák yaqwayam sa' elánhok ma'a exagkok. 24 Hakte éltennássek ko'o kéxegke peya metawagkehek xama enxoho ektámáxche sélane m'a apmonye'e exchek séláneyeykha.’
Ektémakxa nak negyetlo Cristo
(Mt 10.37-38)25 Apxámok axta énxet apyetlo m'a Jesús, appeynchamakpók axta neptámen, keñe aptéma apkelanagkama s'e: 26 “Ey'aweykteyk agkok ko'o kélxama kéxegke, keñe eyesexto enxoho seyásekhayo ko'o, wánxa aqsa yásekhohok apagko' ma'a apyáp, tén han egken, aptáwa', apketchek, apkelyáxeg apkelennay'a tén han kelwán'ák nak, ekyágwánxa agkok ma'a apchásekhákpekxoho enxoho apagko', mopwanchek etnehek séltáméseyak. 27 Kélxama megkólpata nak aqsok ektegyésso kélagkok, tén han mehétlo enxoho, megkólwanchek kóltéhek séltáméseyak. 28 Apmakók agkok elának kélxama kéxegke tegma apwenaqte netno', ¿mexeya chá'a sekxók kalchetmok apwáxok elanok ekwánxa kammok ekyánmaga, yaqwayam enxoho ey'asagkohok ekyetna selyaqye yaqwayam epenaksek apkelane? 29 Hakte appekkenchek agkok ma'a apowhak ekyennaqtéssamakxa nak, keñe mopwanchek epenaksek apkelane, keñe yesmaksek ma'a apyókxoho ektáha nak chá'a apkelwete. 30 Etnehek chá'a elpaqmétek se'e: ‘Apkelanak axta tegma xa énxet nak, keñe mopwanchek apmáheyo epenaksek apkelane.’ 31 Peyk agkok nahan ey'ammok kempakhakma xama wesse' apwányam yaqwayam yenmexek ma'a pók wesse' apwányam nak, ¿mexeya chá'a sekxók kalchetmok apwáxok, apwanchek kexaha yenmexchesek diez mil sẽlpextétamo m'a veinte mil sẽlpextétamo apmáheyo nak ektámegma'. 32 Xénchek agkok apwáxok megkapwagko yenmexchesek ma'a, cham'a apha enxoho makham makhawók ma'a pók wesse' apwányam nak, eláphaksek sa' apkelápháseykha yaqwayam eltennássók elwátesagkok yaqwayam elnapakpok. 33 Kélyókxoho megkólnegkeneykekxa enxoho kéxegke aqsok kélagkok ekyetnakxa enxoho, megkólwanchek kóltéhek séltáméseyak.
Yásek ekmasse nak ekmáske
(Mt 5.13Mc 9.50)34 “Tásek negmeykha m'a yásek; keñe m'a ekmassa enxoho ekmáske, ¿háxko katnehek kólmaha makham? 35 Yawanchek kaxwók kataqmelchesek ma'a xapop, yawanchek nahan kólexpaqhak néten ma'a aqsok ekteyáseykha. Kólchexák aqsa. Kéxegke ekha nak kélheyk'ák, kóleyxho.”