Jesús da la vista a un hombre que nació ciego
1 Al salir, Jesús vio a su paso a un hombre que había nacido ciego. 2 Sus discípulos le preguntaron:
—Maestro, y este hombre, ¿por qué nació ciego? ¿Por el pecado de sus padres, o por su propio pecado?
3 Jesús les contestó:
—Ni por su propio pecado, ni por el de sus padres. Más bien, fue para que en él se manifieste lo que Dios puede hacer. 4 Mientras es de día, tenemos que hacer el trabajo del que me envió; pero viene la noche, cuando nadie puede hacer nada. 5 Mientras estoy en este mundo, soy la luz del mundo.
6 Dicho esto, Jesús escupió en el suelo, con la saliva hizo un poco de lodo, y se lo untó al ciego sobre los ojos. 7 Luego le dijo:
—Ve y lávate en el estanque de Siloé (que significa: «Enviado»).
El ciego fue y se lavó, y cuando regresó, ¡ya podía ver! 8 Los vecinos y los que antes lo habían visto pedir limosna se preguntaban:
—¿No es este el que se sentaba a pedir limosna?
9 Unos decían:
—Sí, es él.
Otros decían:
—No, no es él, pero se le parece.
Y él mismo decía:
—Sí, yo soy.
10 Entonces le preguntaron:
—¿Y cómo es que ahora puedes ver?
11 Él les contestó:
—Ese hombre que se llama Jesús hizo lodo, me lo untó en los ojos, y me dijo: “Ve al estanque de Siloé, y lávate.” Yo fui, me lavé, ¡y ya pude ver!
12 Entonces le preguntaron:
—¿Y dónde está ese hombre?
Y él les dijo:
—No lo sé.
Los fariseos interrogan al ciego que fue sanado
13-14 El día en que Jesús hizo el lodo y devolvió la vista al ciego era sábado. Por eso el ciego fue llevado ante los fariseos, 15 y ellos le preguntaron cómo era que ya podía ver. Y él les contestó:
—Me puso lodo en los ojos, me lavé, y ahora veo.
16 Algunos fariseos dijeron:
—El que hizo esto no puede ser de Dios, porque no respeta el sábado.
Pero otros decían:
—¿Cómo puede hacer estas señales milagrosas, si es pecador?
Y hubo división entre ellos, 17 así que volvieron a preguntarle al que había sido ciego:
—Puesto que te ha dado la vista, ¿qué piensas de él?
Aquel hombre contestó:
—Yo creo que es un profeta.
18 Pero los judíos no creyeron que había sido ciego y que ahora podía ver, así que llamaron a sus padres 19 y les preguntaron:
—¿Este es hijo de ustedes? ¿Pueden afirmar que nació ciego? Si es así, digan, ¿cómo es que ahora puede ver?
20 Sus padres contestaron:
—Sabemos que este es nuestro hijo, y que nació ciego; 21 pero no sabemos cómo es que ahora puede ver, ni tampoco sabemos quién le dio la vista. Pregúntenle a él, que ya es mayor de edad, y él mismo puede darles razón.
22 Sus padres dijeron esto por miedo, pues los judíos se habían puesto de acuerdo para expulsar de la sinagoga a cualquiera que reconociera a Jesús como el Mesías. 23 Por eso dijeron: «Pregúntenle a él, que ya es mayor de edad.»
24 Los judíos volvieron a llamar al que había sido ciego, y le dijeron:
—Dinos la verdad delante de Dios. Nosotros sabemos que ese hombre es pecador.
25 Él les contestó:
—Si es pecador, no lo sé. Lo que sí sé, es que yo era ciego y ahora veo.
26 Volvieron a preguntarle:
— ¿Qué te hizo? ¿Cómo fue que te dio la vista?
27 Les contestó:
—Ya se lo he dicho, pero no me hacen caso. ¿Por qué quieren que se lo repita? ¿Acaso también ustedes quieren ser sus discípulos?
28 Entonces lo insultaron, y le dijeron:
—¡Discípulo de ese hombre lo serás tú! ¡Nosotros somos discípulos de Moisés! 29 Y sabemos que Dios le habló a Moisés, pero de ese hombre ni siquiera sabemos de dónde salió.
30 El que había sido ciego les contestó:
—¡Aquí hay algo raro! Ustedes no saben de dónde salió, y en cambio a mí me ha dado la vista. 31 Bien sabemos que Dios no escucha a los pecadores, y que solamente escucha a quienes lo adoran y hacen su voluntad. 32 Nunca se ha oído decir de nadie que diera la vista a alguien que nació ciego. 33 Si este hombre no viniera de Dios, no podría hacer nada.
34 Le dijeron entonces:
—Y tú, que naciste lleno de pecado, ¿quieres darnos lecciones a nosotros?
Y lo expulsaron de la sinagoga.
Ciegos espirituales
35 Jesús se enteró de que habían expulsado al ciego, y cuando se encontró con él, le preguntó:
—¿Crees tú en el Hijo del hombre?
36 Él le dijo:
—Señor, dime quién es, para que yo crea en él.
37 Jesús le contestó:
—Ya lo has visto: soy yo, con quien estás hablando.
38 Entonces el hombre se puso de rodillas delante de Jesús, y le dijo:
—Creo, Señor.
39 Entonces dijo Jesús:
—Yo he venido a este mundo para hacer juicio, para que los ciegos vean y para que los que ven se vuelvan ciegos.
40 Algunos fariseos que estaban con él, al oír esto, le preguntaron:
—¿Acaso nosotros también somos ciegos?
41 Jesús les contestó:
—Si ustedes fueran ciegos, no tendrían culpa de sus pecados. Pero como dicen que ven, sí son culpables.
Jesús apwetáseykekxaxma énxet meyke apaqta'ák apkeñama axta ekteme apyetnamakxa egken awáxok
1 Xama axta apxegama Jesús, apwetágweykmek axta xama énxet meyke apaqta'ák nanók ektémakxa axta apyetnamakxa egken awáxok. 2 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a apkeltáméséyak se'e:
—Sẽlxekmósso, ¿Yaqsa ektéma aptéyeykmo nak meyke apaqta'ák xa énxet nak? ¿Chána megkalya'assáxma enxeykel'a keñamak, essenhan mey'assáxma apagkok apagko'?
3 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Háwe eñama mey'assáxma apagkok apagko', tén han megkalya'assáxma chána ektéma xa ektáha nak; Dios apmopwána eyke yaqwayam kataxchek ektéma xa ektáha nak. 4 Kéméxcheyk anlának nentamheykha apkeltémo axta anlának ma'a aptáha axta ko'o seyáphasso, keso ekhakxa nak makham ekhem; hakte xegakmek ekyaqtéssóxma, yaqwánxa sa' megkapwagkehek etneykha xama énxet enxoho. 5 Ko'o sekteme sélsássesso chá'a exma apyókxoho énxet apheykha nak keso náxop neyseksa sekha makham ko'o keso náxop.
6 Xama axta aptéma appeywa xa ektáha nak, apkelpatsegkek axta apyamánog náxop ma'a Jesús, aptemessáseykekxeyk axta ketsék yelpa' m'a apyamánog, tén axta apkeltexnassáseykegko apaqta'ák ma'a énxet meyke apaqta'ák nak. 7 Axta aptemék apkenagkama s'e:
—Exeg, elekwom sa' nápat yegmen ma'a yámelchet nak Siloé (nenteme nak nempeywa: “Kéláphasso'”).
Apxegamchek axta m'a énxet meyke apaqta'ák, aplekweykmek axta nápat yegmen ma'a, xama axta aptaqhémo makham, apweteykekxeyk axta exma. 8 Keñe axta m'a énxet'ák apheykha axta ketók aphakxa tén han ma'a apkelwete axta chá'a exek elmaxneyha aqsok énxet'ák aptéma chá'a apkelmaxneyeykencha'a pók se'e:
—¿Háweya aphama axta chá'a elmaxneyha aqsok énxet'ák xa?
9 Axta aptemék chá'a nápakha énxet se'e:
—Cháxa:
Keñe axta nahan nápakha aptéma chá'a s'e:
—Ma', háwe, aphawók eykhe xa.
Tén axta aptéma apxénamakpekxoho apagko' se'e:
—Ko'o neykhe.
10 Keñe axta kéltéma kélmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Yaqsa ektáha apkepwagko nak kaxwók xép apwet'áxma?
11 Axta aptemék apchátegmoweykegko s'e:
—Apkelanak xeyk yelpa' m'a énxet apwesey nak Jesús, éltexnassásegkek xeyk ahaqta'ák, keñe aptáha seyáneya s'e: ‘Emhók sa' ma'a yámelchet nak Siloé, elekwom sa' nápat yegmen ma'a.’ Ekxegkek xeyk ko'o, xama exchek sekleya nahát yegmen ma'a, keñe sekwetákxoxma.
12 Tén axta kéltéma kélmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Háxko aphakxa m'a énxet nak?
Keñe axta aptéma apkelanagkama s'e:
—May'ásegkok.
Fariseos apkelmaxneyeykha énxet kaxwe apweteykekxaxma
13-14 Sábado axta nahan chaqhémok ma'a ekhem aptemessáseykekxo axta yelpa' apyamánog ma'a Jesús, tén han apwetáseykekxo axta exma m'a énxet meyke apaqta'ák. Axta keñamak kélyentameykekxo nápaqta'awók fariseos ma'a énxet aptaqmelwayam kaxwe axta apweteykekxaxma, 15 apkelmaxneyeykha axta háxko ektémakxa apweteykekxoxma. Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Yelpa' exchek éltexnassásegkok ahaqta'ák, keñe sekleya nahát yegmen, keñe sekwetákxo kaxwók exma.
16 Axta aptemék nápakha fariseos apkelpaqmeyesma s'e:
—Énxet apkelane nak xa háwe apkeñama m'a Dios, hakte megyekawok ma'a ekhem sábado.
Keñe axta nápakha aptéma apkelpaqmeyesma s'e:
—¿Háxko katnehek elának aptáha enxoho mey'assáxma xa aqsok sempelakkasso nak agweta'?
Axta keñamak ekteyapma apkexpánchásamap nepyeseksa xa énxet'ák nak. 17 Axta aptemék makham apkelmaxneyeykekxoho m'a énxet ekteme axta eykhe meyke apaqta'ák se'e:
—¿Háxko sa' etnehek xép exének ma'a apwetáseykekxa nak exma?
Keñe axta aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Ekxénchek ko'o apteme Dios appeywa aplegasso m'a.
18 Apya'ásseykmek axta eyke judíos aptéma meyke apaqta'ák xa énxet nak, keñe han apweteykekxo kaxwók exma, tén axta apkeláneyeykencha'a m'a chána, 19 axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a chána s'e:
—¿Kéxegkeya kélketche s'e? ¿Kélxeyenméya kéxegke aptémakxa apagko' meyke apaqta'ák apyetnamakxa axta m'a egken awáxok? ¿Háxko eyke ektáhakxa apkepwagko nak kaxwók apwet'áxma?
20 Keñe axta chána ektéma élátegmoweykegko s'e:
—Negya'ásegkók negko'o apteme egketche s'e, tén han nanók aptémakxa meyke apaqta'ák apyetnamakxa axta egken awáxok; 21 makke agya'ásegkok negko'o háxko kexa ektáhakxa apwetákxo nak kaxwók exma, magya'ásegkok nahan yaqsa kexa énxet apwetáseykekxaxma. Kólmaxneyha m'a; apwányam kaxwók aptáhak, sa' eltennaksohok apagko' kéxegke ektémakxa apweteykekxoxma m'a.
22 Axta temék élanagkama chána xa ektáha nak, hakte keláyak axta m'a énxet'ák nak, hakte aphéssamók axta mók apkelpaqmeyesma judíos apmáheyo elántekkesek chá'a kañe' apchaqneykekxexa m'a ektáhakxa enxoho chá'a apkelxeyenma Jesús apteme Mesías. 23 Axta keñamak ektéma élanagkama chána s'e: “Kólmaxneyha m'a, apwányam kaxwók aptáhak.”
24 Apcháneyeykha axta makham judíos ma'a énxet ekteme axta meyke apaqta'ák nano'. Axta aptemék apkenagkama s'e:
—Hẽltennés hana negko'o ekmámnaqsoho agko' nápaqtók Dios. Negya'ásegkók negko'o m'a énxet nak apteme mey'assáxma.
25 Axta aptemék apchátegmoweykegko s'e:
—May'ásegkok ko'o mey'assáxma kexaha, háwe essenhan. Wánxa aqsa ko'o sekya'áseykegkoho sekteme axta meyke ahaqta'ák, keñe kaxwók sekweteykekxoxma.
26 Keñe axta aptéma apkelmaxneyeykekxoho makham se'e:
—¿Háxko axta apteméssesakxa'? ¿Yaqsa axta apkelana yaqwayam enxoho éteyásekxaxma exchep?
27 Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Éltennássek xeyk kéxegke, akke hélhaxnawo'. ¿Yaqsa ektáha kéltamho nak altennásekxohok makham? ¿Kélmakók enxeykel'a nahan kéxegkáxa kólyetlakxak ma'a?
28 Tén axta kélwanyeykencha'a xa énxet nak. Axta entemék amya'a apchánémakpo s'e:
—Xép sa' etnehek apyetleykha xa énxet nak, negko'o eyke nenteme Moisés apkeltáméséyak. 29 Negya'ásegkók negko'o appaqhetchessama axta Dios ma'a Moisés; kaxnók ma'a, magya'ásegkok háxko kexa apteyapmakxa.
30 Axta aptemék apchátegmoweykegko énxet se'e:
—¡Neykel'a kólya'áseykegkok kéxegke apteyapmakxa m'a, keñe nak ko'o séteyásekekxoxma! 31 Negya'ásegkók negko'o megyaháxenmo chá'a Dios ma'a énxet'ák melya'assáxma nak; wánxa aqsa chá'a yeyxhok ma'a ektáha nak apkelpeykessamo, tén han apkelánéyak nak chá'a m'a apmopmenyého nak. 32 Megkañamáxchek makham xama enxoho exénakpok xama énxet éteyásekxaxma énxet apteme enxoho meyke apaqta'ák nano' apyetnamakxa egken awáxok. 33 Háwe axta agkok apkeñama Dios xa énxet nak, mopwanchek axta elának xama aqsok.
34 Tén axta aptéma apkenagkama s'e:
—Xép, aptéyam axta ekyawe agko' mey'assáxma, ¿apmakóya hẽlxekmósek negko'o?
Yetlómók axta nahan kéltekkesso kañe' apchaqneykekxexa judíos.
Énxet ekteme nak máxa meyke apaqta'ák
35 Aplegayak axta amya'a Jesús kéltekkessama kañe' m'a énxet ektéma axta meyke apaqta'ák nano'; xama axta apweteykekxo m'a, axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Ya ey'ássekmok xép ma'a apteme nak Apketche énxet?
36 Axta aptemék apchátegmoweykegko s'e:
—Wesse', héltennés hana yaqsa m'a, yaqwayam enxoho ko'o atnehek may'ásseyam.
37 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegko s'e:
—Apwet'a neykhe: Ko'o m'a, keso appaqhetchesa nak xép.
38 Tén axta énxet apkeltekxekxama aptapnák xapop nápaqtók Jesús. Axta aptemék apkenagkama s'e:
—Wesse', may'ásseykmok xép.
39 Tén axta aptéma apkenagkama Jesús se'e:
—Ekwayak axta ko'o keso náxop yaqwayam enxoho atnehek sélyekpelchémo énxet'ák, yaqwayam enxoho elwetekxaxma m'a énxet'ák apteme nak meyke apaqta'ák, yaqwayam enxoho nahan etnekxak meyke apaqta'ák ma'a énxet'ák ekha nak apaqta'ák.
40 Xama axta apkellegaya nápakha fariseos apheykha axta xamo' Jesús ma'a, axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Meyke egaqta'ák enxeykel'a anhan negko'óxa?
41 Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo Jesús se'e:
—Kaxtemeyk axta kéxegke kéltamhéyak meyke kélaqta'ák, megkalsexnenayhek axta m'a megkólya'assáxma. Kélxeyenmeyk eyke kéxegke ekha kélaqta'ák, cháxa keñamak kéltéma nak kélsexnánémaxche'.