Jeremías predica en el templo
1 El Señor se dirigió a Jeremías, y le dijo: 2 «Ponte a la entrada del templo del Señor y da a conocer allí este mensaje:
“Habitantes todos de Judá,
que entran por estas puertas a adorar al Señor,
escuchen este mensaje del Señor todopoderoso, el Dios de Israel:
3 ‘Mejoren su vida y sus obras,
y yo los dejaré seguir viviendo en esta tierra.
4 No confíen en quienes los engañan y dicen:
¡Aquí está el templo del Señor!
¡Aquí está el templo del Señor!
5 Si ustedes mejoran su vida y sus obras
y son justos los unos con los otros;
6 si no explotan a los extranjeros,
a los huérfanos y a las viudas,
ni matan a gente inocente en este lugar,
ni dan culto a otros dioses,
que es con lo que ustedes mismos se perjudican,
7 yo los dejaré seguir viviendo aquí,
en la tierra que di para siempre a sus antepasados.
8 Pero ustedes confían en palabras engañosas que de nada les sirven.
9 Roban, matan, cometen adulterio, juran en falso,
ofrecen incienso a Baal, dan culto a dioses
con los que ustedes nada tienen que ver,
10 y después vienen y se presentan ante mí
en este templo, donde se invoca mi nombre.
Ustedes creen que aquí están seguros;
creen que pueden seguir haciendo esas cosas que yo no soporto.
11 ¿Creen que este templo es una cueva de ladrones?
Yo he visto todo eso. Yo, el Señor, lo afirmo.
12 Vayan a mi santuario en Silo,
el primer lugar que escogí para residir,
y vean lo que hice con él por la maldad de mi pueblo Israel.
13 Y aunque una y otra vez les he advertido acerca de su conducta,
ustedes no han querido obedecerme,
y ni siquiera me han respondido.
Yo, el Señor, lo afirmo.
14 Por eso, lo mismo que hice con el santuario de Silo,
voy a hacer con este templo donde se invoca mi nombre,
el cual les di a ustedes y a sus antepasados
y en el que ustedes confían.
15 Los arrojaré a ustedes de mi presencia
como antes arrojé a sus hermanos, los descendientes de Efraín.’”
Infidelidad de Israel
16 »Y tú, Jeremías, no ores por este pueblo, no me ruegues ni me supliques por ellos. No insistas, porque no te escucharé. 17 ¿No ves lo que ellos hacen en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén? 18 Los hijos recogen la leña, los padres encienden el fuego y las mujeres preparan la masa para hacer tortas y ofrecerlas a la diosa que llaman Reina del Cielo. Además, me ofenden al ofrecer vino a dioses extraños. 19 Pero más que ofenderme a mí, se ofenden a sí mismos, para su propia vergüenza. Yo, el Señor, lo afirmo. 20 Por eso yo, el Señor, les aseguro que voy a descargar toda mi ira contra este lugar y contra esta gente, y aun contra los animales, los árboles del campo y las cosechas. Será como un incendio que no se apagará.»
21 El Señor todopoderoso, el Dios de Israel, dice a su pueblo: «Ofrezcan todos los holocaustos y sacrificios que quieran, y coman toda esa carne. 22 Pero les recuerdo que, cuando yo saqué a sus antepasados de Egipto, nada les dije ni ordené acerca de holocaustos y sacrificios. 23 Lo que sí les ordené fue que me obedecieran; pues así yo sería su Dios y ellos serían mi pueblo. También les dije que, si se portaban como yo les había ordenado, les iría bien. 24 Pero no me obedecieron ni me hicieron caso, sino que tercamente se dejaron llevar por las malas inclinaciones de su corazón. En vez de volverse a mí, me dieron la espalda. 25 Desde que sus antepasados salieron de Egipto y hasta ahora, yo les he enviado a ustedes, uno tras otro, a todos mis siervos los profetas. 26 Pero ustedes no me han obedecido ni me han hecho caso, sino que se han portado aun más tercamente que sus antepasados.
27 »Tú, Jeremías, diles todas estas cosas, aunque no te hagan caso; grítales, aunque no te respondan. 28 Diles: “Esta es la nación que no obedece al Señor su Dios ni quiere ser corregida. La sinceridad ha desaparecido por completo de sus labios.”»
Culto pagano en Jerusalén
29 ¡Jerusalén, córtate la cabellera y tírala!
¡Entona un canto triste en las lomas desiertas!
Porque el Señor está enojado con tu gente,
y la ha abandonado y rechazado.

30 El Señor afirma: «La gente de Judá ha hecho algo que me disgusta: pusieron sus despreciables ídolos en el templo donde se invoca mi nombre, y lo profanaron. 31 En el valle de Ben Jinón construyeron el altar de Tófet para quemar a sus hijos y a sus hijas, cosa que yo no les ordené, y que ni siquiera me pasó por la mente. 32 Por eso yo, el Señor, afirmo que vendrá el día en que a ese lugar ya no lo llamarán Tófet ni valle de Ben Jinón, sino valle De la Matanza. Y en Tófet enterrarán a los muertos, por no haber más lugar. 33 Los cadáveres de esta gente servirán de comida a las aves de rapiña y a las fieras, y no habrá quien las espante. 34 Haré que de las ciudades de Judá y de las calles de Jerusalén desaparezcan los cantos de fiesta y alegría, y los cantos de bodas; y todo el país quedará convertido en un desierto.»
Jeremías apkeltenneykha tegma appagkanamap
1 Appaqhetchessek axta Wesse' egegkok ma'a Jeremías. Aptáhak axta apcháneya s'e: 2 “Etnegwakxa sa' ma'a átog nak tegma appagkanamap ahagkok, ko'o sektáha nak Wesse', exén sa' se'e amya'a nak. Sa' etnehek se'e: Kélyókxoho kélheykha nak Judá, kélántaxnegweyktámho nak chá'a kólpeykeshok Wesse' egegkok se'e átog nak, kóleyxho sa' se'e appeywa, 3 apcháphássesso nak Wesse' egegkok ekha apyennaqte, cham'a Israel Dios apagkok nak: Kóltaqmelchásekxa hana kéltémakxa, tén han aqsok kéllánéyak, keñe sa' ko'o wohok kóllenxanmagkohok kélheykha s'e xapop nak. 4 Nágkóleyxho m'a apkelyexancháseykencha'a nak chá'a, aptéma nak chá'a apkelanagkama s'e: ¡Keso apyetna Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok se'e, keso apyetna Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok se'e!
5 “Kéltaqmelchásekxeyk sa' agkok kéltémakxa tén han aqsok kéllánéyak, tén han ekpéwo enxoho chá'a kélteméssesakxa kélnámakkok; 6 megkólnaqtawásegkoho enxoho m'a apkeleñama nak mók nekha, tén han ma'a élyéheykha nak, tén han ma'a xentampe'e nak, tén han megkólnapa enxoho chá'a énxet'ák meyke nak apkeltémakxa s'e yókxexma nak, tén han megkólpeykásawo enxoho m'a mók aqsok kéláyókxa, yaqwayam enxoho kólsexnánéxkohok kélagko' kéxegke, 7 wohok sa' ko'o kóllenxanmagkohok kélheykha s'e xapop nak, sekmésso axta ko'o kélyapmeyk nano' megkatnégwayam néxa.
8 “Megkólya'ásseykmok chá'a kéxegke m'a amya'a ekmowána amya'a nak, megkamowána nak kapasmok. 9 Kélmenyexeykegkek chá'a, kélnapmeyk chá'a kélnámakkok, kélnaqtawáseykegkók chá'a kélnaqteyegka'a kéllánegweykmo chá'a mók kelán'a, kélméssegkek chá'a kélpeywa Wesse' egegkok kélmowána amya'a, kélméssegkek chá'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam ma'a Baal, kélpeykessamók chá'a aqsok kéláyókxa megkólya'ásegko nak kéxegke, 10 keñe chá'a kólmeyenták se'e tegma appagkanamap sélpeykessamókxa nak chá'a ko'o, kólchaqnágwaták nahaqto'. Kólának chá'a méko katnehek kélheykha s'e; kólának chá'a kélwanchek kóllenxanmagkohok kéllánéyak xa aqsok sektaqnagkamo nak ko'o. 11 ¿Kélanagkamcheya kéxegke katneyk apkelyexánegweyktamxa apkelmenyexma s'e tegma appagkanamap sélpeykessamókxa nak chá'a ko'o? Ekweteyak ko'o ekyókxoho xa. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 12 Kólmeyekxa m'a kélpakxanma appagkanamap ahagkok apyetna nak Siló, ektáha axta ko'o sélyéseykha amonye' yaqwayam chá'a axek, kóllano sa' sekteméssessamakxa axta ko'o m'a, eñama apkeltémakxa ekmaso m'a énxet'ák ahagkok Israel. 13 Hágkaxwe axta eykhe ko'o altennásekxohok kéltémakxa, axta eyke kólmáheyók kéxegke hélyahakxoho, axta nahan hélátegmoweykegkokxa'. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 14 Sa' atnéssesek han ko'o sekteméssessamakxa axta kélpakxanma appagkanamap apyetnama nak Siló s'e tegma appagkanamap sélpeykessamókxa nak chá'a ko'o, sekmésso axta ko'o kéxegke, tén han ma'a kélyapmeyk nano', tén han kélásenneykekxo nak chá'a kéxegke. 15 Alántekkesek sa' ko'o kéxegke s'e sekhakxa nak, sekteméssessama axta ko'o sélántekkessama m'a kélyáxeg'a axta, cham'a Efraín axta aptawán'ák neptámen.’
Énxet'ák Israel apkelya'ásseyam
16 “Jeremías, ná elmaxnésses aqsa s'e énxet'ák nak, náhelmaxna aqsa ko'o yának apasmok, náhewónmakha aqsa héltennaksek. Náhelenxánem aqsa, hakte magweyxók sa' ko'o exchep. 17 ¿Ya eteyk xép aqsok apkeláneyak ma'a tegma apkelyawe nak Judá, tén han ma'a ámay nak Jerusalén? 18 Yánchásekxak chá'a yántapák ma'a kélketchek, keñe apyapmeyk yáléwaksek chá'a táxa, tén kelán'ák kalyélaqtések chá'a hótáhap yaqwayam kalanagkok kelpasmaga pók aptémakxa, élmésso chá'a m'a aqsok kéláyókxa kelwána kéltéma nak ‘Wesse' Ekwányam eñama Néten’. Elókassegkek nahan chá'a ko'o apkelméssama vino m'a aqsok kéláyókxa éleñama nak mók nekha. 19 Háwe eyke ko'o setnéssesseykmohoxma ekmaso xa énxet'ák nak, apnaqtawásamakpekxoho apagko', yaqwayam enxoho elmegqasakpekxohok apagko'. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 20 Cháxa keñamak peya nak ko'o ayenyenták seklo neyseksa s'e yókxexma nak, ko'o sektáha nak Wesse' tén han nepyeseksa xa énxet'ák nak, ekweykekxoho m'a aqsok kélnaqtósso, tén han yenta'a élámha nak yókxexma, tén han aqsok kélcheneykekxa. Sa' katnehek ma'a ektémól'a táxa eyáléwe, megkólmowánal'a kólsapanchesek.”
21 Aptáhak apkeláneya énxet'ák apagkok Wesse' ekha nak apyennaqte, Dios apagkok nak Israel: “Kólmés sa' ekyókxoho aqsok yaqwayam kólwatnek, tén han kélnaqtósso ektekyawa kélmakókxa enxoho, kóltawák sa' nahan xa ápetek nak. 22 Axta eyke ko'o altennassók aqsok élwatnamáxche tén han ektémakxa aqsok ektekyawa kélyapmeyk nano' sélantekkessama axta m'a Egipto. 23 Wánxa axta aqsa chá'a ko'o séltémo hélyahakxoho'; keñe hetnehek ko'o Dios apagkok, keñe ko'o atnehek énxet'ák ahagkok ma'a. Éltémók axta nahan chá'a etnahagkok ma'a séltamhókxa enxoho chá'a etnahagkok, yaqwayam enxoho kataqmelek apheykha. 24 Axta eyke hélyeheykekxoho', axta nahan heháxenmók, apkelyennaqtéssegkek axta aqsa apkelwáxok apkelyetleykekxo m'a ektémakxa axta chá'a élchetámeykha apkelwáxok ekmaso. Axta hey'ékekták ko'o, eyheykekxeyk axta aqsa apkap'ák. 25 Aptéteykegkók ko'o pók séláphássesso kéxegke apyókxoho séláneykha apkellegasso nak sekpeywa, eyeynamo m'a sekxók axta apkelánteyapma kélyapmeyk nanók ma'a Egipto ekwokmoho makham se'e kaxwo' nak. 26 Makke kéxegke hélyeheykekxoho', mehélháxenmók nahan, kélyánchesseykmók aqsa élyennaqte kélwáxok, kélyeykhásseykmók ma'a kélyapmeyk nano' axta.
27 “Jeremías, eltennés sa' se'e ekyókxoho aqsok nak, megyeyxók sa' eykhe, énnaqtés sa' appeywa, megyátegmowagkek sa' eykhe. 28 Etne sa' elának se'e: Keso énxet'ák melyaheykekxa nak Dios Wesse' apagkok se'e, megkalmopmenyého nak kóllánekxések apkeltémakxa. Massegweykmók agko' apkelxeyenma m'a amya'a ekmámnaqsoho.’”
Jerusalén kélpeykessamo aqsok kéleykmássesso
29 ¡Énxet'ák Jerusalén,
kólyaqtén kélwa',
keñe sa' kólchexa'!
¡Kólmeneykmés sa' negmeneykmasso
senlapwayam ma'a
néten nak xóp eyáxñeyo
meykexa nak xama aqsok!
Hakte apkeltaqnaweygkek
Wesse' egegkok ma'a
énxet'ák kélagkok nak,
apkexakke',
apkelyetnakhássek nahan.

30 Aptáhak Wesse' egegkok se'e: “Apkeláneykegkek aqsok megkaleklamakxa nak ko'o ewáxok ma'a énxet'ák Judá: apnegkenweykmek aqsok kéleykmássesso apagkok élmasagcha'a nak ma'a kañe' tegma appagkanamap sélpeykessamókxa nak chá'a ko'o, keñe aptawáseykencha'a. 31 Apkelánegweykmek ekwatnamáxchexa aqsok Tófet ma'a ekyapwátegweykenxa nak xapop Ben-hinom, yaqwayam elwatnek ma'a apketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák; aqsok maltémo axta chá'a ko'o elanagkok, tén han megkaxeyenma axta ko'o ewáxok katnehek. 32 Cháxa keñamak sekxéna nak ko'o, sektáha nak Wesse' peya kammok ekhem yaqwánxa megkóltemhek kaxwók ekwesey Tófet, tén han ekyapwátegweykenxa xapop Ben-hinom xa yókxexma nak. Ekyapwátegweykenxa Xapop Nentekyómakxa sa' katnekxak ekwesey. Keñe sa' Tófet kólátawanyek ma'a énxet'ák apkeletsapma nak, eñama meyke kaxwók yókxexma. 33 Máma sa' etnehek aptéyak aphopák xa énxet'ák nak, tén han ma'a aqsok nawha'ák éllo, méko sa' kamenxenchesek. 34 Amasséssók sa' ko'o kélmeneykmasso nak kélessawássessamo tén han ekpayheykekxa egwáxok ma'a tegma apkelyawe nak Judá, tén han ma'a ámay nak Jerusalén, tén han ma'a negmeneykmasso nak chá'a sẽlyamhopma; meyke xama aqsok sa' katnekxak ekyókxoho xa apchókxa nak.”