Violación del pacto
1 El Señor se dirigió a mí, y me dijo: 2 «Que los israelitas pongan atención a las condiciones de este pacto. Tú, Jeremías, habla a la gente de Judá y a los habitantes de Jerusalén, 3 y diles que yo, el Señor, el Dios de Israel, declaro maldito al que no obedezca lo establecido en este pacto. 4 Es el pacto que hice con sus antepasados cuando los saqué de Egipto, país que era para ellos como un horno de fundir hierro. Y les dije: Obedézcanme, hagan todo lo que yo les ordene y ustedes serán mi pueblo y yo seré su Dios. 5 Si ustedes me hacen caso, yo cumpliré el juramento que hice a sus antepasados, de darles una tierra, la tierra que ahora tienen, donde la leche y la miel corren como el agua.»
Y yo respondí: «Sí, Señor.»
6 Entonces el Señor me dijo: «Proclama este mensaje en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén. Dile a la gente: “Escuchen cuáles son los términos y condiciones de este pacto, y cúmplanlos. 7 Cuando yo saqué de Egipto a los antepasados de ustedes, les advertí solemnemente que me hicieran caso, y desde entonces hasta ahora lo he seguido advirtiendo. 8 Pero no me hicieron caso ni me obedecieron, sino que tercamente se dejaron llevar por las malas inclinaciones de su corazón. No quisieron cumplir los términos que yo les había ordenado, y entonces hice que les vinieran los castigos anunciados en el pacto.”»
9 El Señor siguió diciéndome: «La gente de Judá y los habitantes de Jerusalén conspiran contra mí. 10 Siguen cometiendo los mismos pecados que antes cometieron sus antepasados, los cuales se negaron a obedecerme y se fueron tras otros dioses, a los cuales adoraron. Tanto Israel como Judá han violado el pacto que yo hice con sus antepasados. 11 Por lo tanto, voy a enviarles una calamidad de la que no podrán escapar. Por más que griten pidiéndome auxilio, no los escucharé. Yo, el Señor, lo afirmo. 12 Cuando llegue la calamidad, la gente de Judá y los habitantes de Jerusalén irán a pedir ayuda a los dioses a los que ofrecen incienso, pero ellos no podrán salvarlos. 13 Judá tiene dioses para cada ciudad, y los habitantes de Jerusalén han levantado en cada calle de la ciudad altares para ofrecer incienso a Baal. 14 Así que tú, Jeremías, no ores en favor de este pueblo; no me ofrezcas oraciones ni súplicas por ellos, porque no voy a escucharlos cuando en medio de la calamidad me pidan ayuda.

15 »¿Qué busca mi amada en mi casa,
después de haber hecho tantas cosas malas?
¿Acaso la grasa y la carne de los sacrificios
en el templo alejarán de ti la desgracia,
y así podrás escapar, Israel?»
16 El Señor te había llamado «olivo frondoso,
cargado de hermosos frutos.»
Pero en medio de fuertes truenos
le prendió fuego a tus hojas,
y ahora arden tus ramas.

17 El Señor todopoderoso, que te plantó, ha ordenado la calamidad contra ti, por causa de las maldades que Israel y Judá han cometido, pues lo han ofendido al ofrecer incienso a Baal.
Los enemigos de Jeremías pretenden darle muerte
18 El Señor me hizo saber que mis enemigos estaban tramando algo malo. Él me abrió los ojos, para que me diera cuenta. 19 Yo estaba tranquilo, como un cordero que llevan al matadero, sin saber que estaban haciendo planes contra mí. Decían: «Cortemos el árbol ahora que está en todo su vigor; arranquémoslo de este mundo de los vivientes, para que nadie vuelva a acordarse de él.»

20 Pero tú, Señor todopoderoso,
eres un juez justo;
tú conoces hasta lo más íntimo del hombre.
Hazme ver cómo castigas a esa gente,
pues he puesto mi causa en tus manos.

21 Y a esos hombres de Anatot, que buscan mi muerte y que me ordenan no hablar en nombre del Señor, pues de lo contrario me matarán, 22 el Señor todopoderoso les dice: «Voy a ajustar cuentas con ustedes: los jóvenes morirán en la guerra, y sus hijos y sus hijas morirán de hambre. 23 No quedará ni uno solo de ellos, porque viene el día en que yo ajustaré cuentas con ustedes, hombres de Anatot, y sobre ustedes traeré la calamidad.»
Ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho megkalánamáxche'
1 Epaqhetchessek axta ko'o Wesse' egegkok, ko'o Jeremías. Aptáhak axta seyáneya s'e: 2 “Tásek sa' etaqmelcheshok apkelháxenmo israelitas se'e ektémakxa nak ekpeywa ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho. Elpaqhetches sa' énxet'ák Judá tén han apheykha nak Jerusalén. 3 Eltennés sa' sekxéna, ko'o sektáha nak Wesse', Israel Dios apagkok katnégwomhok chá'a exma ekmaso m'a, melyaheykekxa nak chá'a ektémakxa ekpeywa s'e ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho nak. 4 Hakte cháxa ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho sélánéssama axta ko'o m'a apyapmeyk nano', sélántekkessama axta m'a Egipto, apchókxa ekhémókxa axta táxa axagkok kélpeykeseykekxexal'a sawo. Axta ektemék ko'o sélanagkama s'e: Hélyahakxoho sa', kóllána sa' chá'a ekyókxoho m'a séltamhókxa enxoho chá'a kóllána', keñe sa' ko'o atnehek kéxegke énxet'ák ahagkok, keñe sa' kéxegke héltéhek ko'o Dios kélagkok. 5 Élyahákxók sa' agkok ko'o kéxegke, alának sa' ko'o m'a sekteméssessama axta naqsók alanaksek ma'a kélyapmeyk nano' axta kéxegke, séltennassama axta agkések xapop ma'a ényahamakxa nak weyke nagkeygmenek, tén han yányawhéna' apyegmenek ektémól'a kanyehek yegmen, keso xapop ekyetna nak kaxwók kéxegke.”
Axta ektáhak ko'o seyátegmowágko s'e: “Wesse', katnehek sa' xa.”
6 Tén axta aptáha seyáneya Wesse' egegkok se'e: “Eñes sa' nepyeseksa tegma apkelyawe Judá s'e amya'a nak tén han ma'a ámay nak Jerusalén. Etne sa' elának énxet'ák se'e: Kóleyxho sa' ektémakxa nak ekpeywa s'e ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho nak, kólyahakxoho sa'. 7 Xama axta ko'o sélántekkessama kélyapmeyk nano' axta kéxegke m'a Egipto, ektaqmelchessamók axta sélpaqhetchesso séltémo hélyahakxohok ko'o, makhemek eyke makham sélpaqhetchesso s'e negwánxa nak eyeynamo m'a sekxók axta sélántekkessama. 8 Makke heháxenmo', mehelyaheykekxohok nahan, apkelyennaqtéssegkek aqsa apkelwáxok apkelyetleykekxo m'a ektémakxa nak chá'a élchetámeykha apkelwáxok ekmaso. Memáheyók elanagkok ma'a séltémo axta chá'a ko'o elanagkok, keñe séltamho káhapwak kéllegassáseykegkoho ekhawo ekxeyenma nak ma'a ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho.”
9 Aptáhak axta nahan seyáneya Wesse' egegkok se'e: “Aphéssamók mók apkelpaqmeyesma sénmexma ko'o m'a énxet'ák Judá, tén han ma'a apheykha nak Jerusalén. 10 Apkeláneykegkokxeyk melya'assáxma ekhawo apkeláneykegko axta m'a apyapmeyk nano', cham'a mehelyeheykekxohok axta ko'o, apkelyetleykekxo axta m'a mók aqsok kéláyókxa tén han apkelpeykessamo. Meláneykegkok ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho m'a énxet'ák Israel, tén han ma'a Judá sélánésso axta ko'o m'a apyapmeyk nano'. 11 Wáphaksek sa' ko'o aqsok ekmaso agko' nepyeseksa, megkamopwána nak elegketakpok. Elpáxamha sa' eykhe eltamhok apasmok, magweyxók sa' eyke ko'o. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 12 Keñe sa' énxet'ák Judá, tén han apheykha nak Jerusalén elyo'ókxak eltamhok kapasmok ma'a aqsok apkeláyókxa apkelméssama nak chá'a m'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok, yawanchek eyke kalwagkasek teyp, ekwa'a sa' aqsok ekmaso m'a. 13 Xámok agko' aqsok apkeláyókxa m'a énxet'ák Judá, hawók ma'a tegma apkelyawe apagkok nak, keñe m'a énxet'ák apheykha nak Jerusalén, apxámassamók apagko' apkelánéyak ma'a apkelwatnamakxa aqsok yaqwayam elmések chá'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a Baal, hawók ma'a ektémakxa nak ekxámokma ámay ma'a tegma apwányam. 14 Jeremías, ná elmaxnésses aqsa xa énxet'ák nak; ná hey'ásegma aqsa ko'o apkelmaxnagko, náhewónmakha aqsa héltennaksek, hakte magweyxók sa' ko'o apkeltamho enxoho apasmok neyseksa aqsok ekmaso m'a.

15 “Énxet'ák Israel, sekteme nak sélásekhayo
¿Yaqsa kélchetamsa'akto s'e
tegma appagkanamap ahagkok nak,
natámen kéllánéyak aqsok ekmaso?
¿Kélaneykeya kéxegke
kamasséssesek eyáhapwe
ekmaso kélheykha m'a
kélnaqtósso kélnapma nak
pexmok agkok,
tén han ma'a ápetek nak?
¿Kólegketaxcheya sa'?”
16 Apkeltemegkek axta
kéxegke Wesse' egegkok,
“olivo ekxámokma áwa',
éltaqmalma ekyexna ekxámokma.”
Neyseksa éxtegyawà
ekyennaqte eyke
apwatnak ma'a áwa',
keláléweyk ma'a aktegák.

17 Apkeltamhók kéxegke káhapwak aqsok ekmaso m'a Wesse' ekha nak apyennaqte ektáha axta apkelheyáseykha s'e xapop nak, eñama aqsok ekmaso apkeláneyak ma'a énxet'ák Israel, tén han ma'a Judá, hakte aplókassegkek apkelméssama chá'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a Baal.
Jeremías apmáheyo emátog
18 Eñássek axta ko'o Wesse' egegkok apkelánegkokxo aptamhágkaxa sélenmexma apmako hetnéssessamhok exma ekmaso. Exekmóssek axta ko'o m'a, yaqwayam enxoho ay'asagkoho'. 19 Axta katnaháha ko'o ewáxok, máxa axta ektáhak ma'a nepkések kélyentameykekxal'a aptekyómakxa, meyke sekya'áseyak yaqwánxa hetnéssesek. Axta aptáhak chá'a apkelpaqmeta s'e: “Agyaqtennek kaxwók yámet yetlo ekyexna, ampátekkesek sa' se'e apheykegkaxa nak énxet'ák apkelyenna nak makham, yaqwayam sa' méko kaxwók kaxénwakxohok awáxok.”

20 Wesse' ekha nak apyennaqte,
xép akke apteme
segyekpelchémo appéwomo;
apya'ásegkók xép
ekweykmoho kañók agko'
elchetámeykha apwáxok énxet.
Yána ko'o alanha
yaqwánxa etnéssesek
apkellegassáseykegkoho
xa énxet'ák nak,
hakte ekméssek ko'o exchep
ma'a setnamakxa nak.

21 Keñe m'a énxet'ák Anatot, apmáheyo nak chá'a heyaqhek, apkeltémo nak chá'a maxének ma'a Wesse' egegkok apwesey, maltamho enxoho heyaqhek, 22 aptáhak apkeláneya Wesse' ekha nak apyennaqte s'e: “Ayaqmagkásekxak sa' ko'o mók kéltémakxa kéxegke: neyseksa kempakhakma sa' eletsapok ma'a wokma'ák, keñe sa' kélketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák kaletsapok meyk élnapma. 23 Megkeymaxcheyk sa' xama enxoho, hakte kawak sa' ekhem yaqwayam ayaqmagkásekxak ko'o kéltémakxa kéxegke, énxet'ák Anatot, wahak sa' ko'o kéxegke aqsok ekmaso.”