La invasión de Senaquerib
(2~R 18.13-372~Cr 32.1-19)1 En el año catorce del reinado de Ezequías, Senaquerib, rey de Asiria, atacó todas las ciudades fortificadas de Judá y las conquistó. 2 Desde Laquis envío a Jerusalén a un importante oficial para hablar con el rey Ezequías. Ese oficial iba al mando de un poderoso ejército, que acampó junto al canal del estanque superior, en el camino que va al campo del Lavador de Paños. 3 A su encuentro salieron Eliaquín hijo de Hilcías, que era administrador del palacio; el cronista Sebna, y Yoaj hijo de Asaf, que era secretario del rey. 4 El oficial asirio les dijo:
—Comuniquen a Ezequías este mensaje del gran rey, el rey de Asiria: “¿Por qué te sientes tan seguro? 5 ¿Acaso piensas que son suficientes las palabras bonitas, y que para hacer la guerra valen tanto como la táctica y la fuerza? ¿En quién confías para rebelarte contra mí? 6 Veo que confías en el apoyo de Egipto. ¡Pero Egipto es una caña astillada! Si alguien se apoya en ella, se le clava y le atraviesa la mano. Y eso es el faraón, rey de Egipto, para todos los que confían en él. 7 Tal vez me digas: Nosotros confiamos en el Señor nuestro Dios. Pero ¿acaso no fue Ezequías quien quitó los lugares de culto y sus muchos altares, y ordenó que la gente de Judá y Jerusalén rindiera culto solamente en un altar? 8 Haz un trato con mi señor, el rey de Asiria, y yo les daré a ustedes dos mil caballos, si acaso ustedes consiguen jinetes para ellos. 9 Tú no eres capaz de poner en fuga ni al más insignificante de los oficiales asirios, ¿y realmente esperas conseguir jinetes y caballos en Egipto? 10 Además, ¿tú crees que yo he venido a atacar y destruir este país, sin contar con el apoyo del Señor? ¡Si fue él quien me ordenó atacarlo y destruirlo!”
11 Eliaquín, Sebna y Yoaj respondieron al oficial asirio:
—Por favor, hable usted en arameo, pues nosotros lo entendemos. No hable en hebreo, pues toda la gente que está en la muralla lo está escuchando.
12 Pero el oficial asirio les respondió:
—No me mandó el rey de Asiria a decir esto a tu amo, ni a ustedes, sino precisamente a la gente que está en la muralla, pues tanto ellos como ustedes tendrán que comerse su propio estiércol y beberse sus propios orines.
13 Dicho esto, el oficial se puso en pie y gritó muy fuerte en hebreo:
—Oigan lo que les dice el gran rey, el rey de Asiria: 14 “No se dejen engañar por Ezequías, porque él no puede salvarlos.” 15 Si Ezequías quiere convencerlos de que confíen en el Señor, y les dice: “Ciertamente el Señor nos salvará y no permitirá que esta ciudad caiga en poder del rey de Asiria”, 16 no le hagan caso. El rey de Asiria me manda a decirles que hagan las paces con él, y que se rindan, y así cada uno de ustedes podrá comer los frutos de su viñedo y de su higuera, y beber el agua de su propia cisterna. 17 Después los llevará a un país parecido al de ustedes, un país de trigales y viñedos, para que hagan pan y vino. 18 No se dejen engañar por Ezequías si les dice que el Señor los va a salvar. ¿Acaso los dioses de los otros pueblos pudieron salvar a su país del poder del rey de Asiria? 19 ¿Dónde están los dioses de Jamat y de Arfad? ¿Dónde están los dioses de Sefarvayin? ¿Acaso pudieron salvar a Samaria del poder de Asiria? 20 ¿Cuál de todos los dioses de esos países pudo salvar a su nación del poder del rey de Asiria? ¿Cómo creen entonces que su Dios podrá salvar a Jerusalén?
21 Ellos se quedaron callados y no le respondieron ni una palabra, porque el rey había ordenado que no respondieran nada. 22 Pero muy afligidos Eliaquín, administrador del palacio, Sebna el cronista, y Yoaj, secretario del rey, se rasgaron la ropa y se fueron a ver a Ezequías para contarle lo que había dicho el oficial asirio.
Senaquerib apketáméyak Judá
(2 Re 18.13-372 Cr 32.1-19)1 Apketámeykegkek axta Senaquerib wesse' apwányam axta m'a Asiria apyókxoho tegma apkelyawe apkelyennaqte axta m'a Judá, cham'a ekweykmo axta catorce apyeyam apteme wesse' apwányam ma'a Ezequías. Apkelmomchek axta nahan. 2 Laquis axta apkeñamak apcháphassama xama sẽlpextétamo apkemha apmonye' apagko', yetlo apxámokma m'a sẽlpextétamo, apkeltémo ey'ammok wesse' apwányam Ezequías ma'a Jerusalén, apchaqnágweykmek axta m'a nekha yegmen atamnek ekmahéyak axta m'a kélyátamakxa yegmen ekyetno nak néten, ámay ekmahéyak axta m'a yókxexma éltamhomaxchexa axta Kélyexwáséssamakxa Apáwa. 3 Apkelanyexeykmek axta nahan Eliaquim ma'a, Hilquías axta apketche, apteme axta apkemha apmonye' m'a kañe' tegma apyawe; yetlo m'a Sebná aptáxésso axta chá'a m'a weykcha'áhak; tén han ma'a Joah, Asaf axta apketche, apteme axta aptáxéséyak chá'a appeywa m'a wesse' apwányam. 4 Aptáhak axta apkemha apmonye' sẽlpextétamo Asiria s'e:
—Kóltennés sa' Ezequías se'e wesse' apwányam appeywa nak, wesse' apwányam nak Asiria: ‘¿Yaqsa apcháyo exchep megkatnaheykencha'a chá'a apwáxok? 5 ¿Xeyenmeyk enxeykel'a exchep apwáxok nempeywa ektaqmela ekhawo m'a ektémakxa nak ektaqmalma nenláneykekxa nentáhakxa tén han negyennaqte yaqwayam agmallánek ma'a kempakhakma? ¿Yaqsa apchásenneykekxo exchep apmáheyo nak hélmexek ko'o? 6 Ekweteyak ko'o exchep apchásenneykekxo m'a Egipto. Máxa eyke yámámok énté m'a Egipto, aptasqapáha agkok xama énxet, kalyetxa', kamallahanwomhok nahan apmek. Cháxa apteméssessamakxa apyókxoho ektáha nak chá'a apyepetchegwayam ma'a faraón, wesse' apwányam nak ma'a Egipto. 7 Aptemék sa' agkok heyának se'e: Akke negko'o negáyók ma'a Dios Wesse' egegkok, ¿háweya Ezequías apmassésseykmo nak ma'a kélpeykessamókxa nak chá'a Dios tén han ma'a kélwatnéssamakxa nak chá'a aqsok? ¿háweya apkeltémo elpeykeshok wánxa xama ekwatnamáxchexa aqsok ma'a énxet'ák Judá tén han ma'a Jerusalén? 8 Elpaqhetchesakpoho wesse' ahagkok, wesse' apwányam nak Asiria: almések sa' ko'o exchep dos mil yátnáxeg, apwet'a enxoho m'a yaqwayam elchántek. 9 Mopwanchek xép emenxenek sẽlpextétamo asirios mékcha'awo apagko' nak, ¿apkelhaxneyk enxeykel'a exchep elxawak yátnáxeg tén han yaqwayam nak elchántek apkeleñama m'a Egipto? 10 ¿Apkeneykeya nahan axñekmok ko'o meyke Wesse' egegkok yaqwayam aktámegma', tén han amasséssók se'e apchókxa nak? ¡Neykhe apkeltémo ko'o aktámegmak kéxegke m'a tén han amasséssók!’
11 Aptáhak axta Eliaquim, Sebná tén han Joah apchátegmowagkokxo sẽlpextétamo asirios se'e:
—Hẽlpaqhetches arameo appeywa, anleghok negko'o m'a. Náhẽlpaqhetches hebreo appeywa, hakte aphaxnawók apyókxoho énxet'ák apheykha nak ma'a néten meteymog kélhaxta nepyáwa tegma.
12 Tén axta sẽlpextétamo asirios aptáha s'e:
—Háwe wesse' apagkok, háwe nahan wánxa kéxegkáxa, apkeltémo altennaksek ko'o wesse' apwányam Asiria s'e aqsok nak. Apyókxoho énxet'ák apheykha nak ma'a néten meteymog kélhaxta nepyáwa tegma, hakte kélhawók kéxegke m'a, kóltewekxak sa' kélteyáseykha kélagko', kólyenagkokxak sa' nahan ma'a yegmen kélagkok.
13 Tén axta apkempákxo néten ma'a sẽlpextétamo apwesse', apyennaqtéssek axta appeywa appaqmeta hebreo appeywa, aptáhak axta s'e:
—Kóleyxho aptáhakxa exchek appeywa apcháphássesso m'a wesse' apwányam, wesse' apwányam nak Asiria: 14 ‘Nágkólho elyexanchesha m'a Ezequías; mopwanchek elwagkasek teyp ma'a.’ 15 Apkeltamhók sa' agkok kóltéhek kéláyo Wesse' egegkok ma'a Ezequías, aptáha enxoho elának se'e: ‘Naqsók sa' hẽlwagkasek teyp ma'a Wesse' egegkok; megkéshek sa' yaqwayam emok wesse' apwányam Asiria s'e tegma apwányam nak’, 16 nágkólyahakxa aqsa. Eyáphássek xeyk ko'o wesse' apwányam Asiria altennássak kéxegke yaqwayam enxoho kólyepetchekxa', tén han kólmésaxche aqsa, keñe sa' kélxama kélwanchek chá'a kóltawagkok ma'a anmen yámet ekyexna eñama nak neyseksa anmen yámet kélcheneykekxa tén han ma'a higo yámet, kólyenagkok sa' nahan yegmen ma'a yámelchet kélagkok kélagko' nak. 17 Keñe sa' enaqlakxak ma'a xama apchókxa ekhémo nak ma'a kélókxa nak kéxegke, xama apchókxa apkemhakxa nak ma'a hótáhap tén han ma'a anmen yámet, yaqwayam sa' kóllanagkok ma'a kelpasmaga tén han vino. 18 Apkeltennássek sa' agkok Ezequías peya elwagkasek teyp ma'a Wesse' egegkok, nágkólho aqsa elyexanchesha. ¿Yetnéya chá'a xama aqsok kéláyókxa mók apchókxa ekmowána kawagkasek teyp eyókxa neyseksa apma m'a wesse' apwányam Asiria? 19 ¿Háxko élmaheykegkaxa m'a aqsok kéláyókxa axta Hamat tén han ma'a Arpad? ¿Háxko élmaheykegkaxa m'a aqsok kéláyókxa axta Sefarvaim? ¿Awancha'aya kalwagkasek teyp énxet'ák Samaria neyseksa apkelma m'a wesse' apwányam Asiria? 20 ¿Yaqsa axta aqsok kéláyókxa ekmowána kawagkasek teyp eyókxa neyseksa apkelma m'a wesse' apwányam Asiria? ¿Yaqsa eyke ektéma ekxeyenma nak kélwáxok Wesse' egegkok apwanchek ewagkasek teyp ma'a Jerusalén?
21 Apkelwanmeyágkek axta eyke aqsa m'a, axta yátegmowágkok xama enxoho, hakte apkeltamhók axta megyátegmowagkek xama enxoho m'a wesse' apwányam. 22 Tén axta m'a Eliaquim, apkemha apmonye' axta m'a tegma apyawe; tén han ma'a Sebná aptáxésso axta chá'a weykcha'áhak tén han ma'a Joah appasmeykha axta cha'a aptamheykha m'a wesse' apwányam apkelyepta apkelnaqta apkellegágkoho ekyentaxno apkelwáxok, yetlókok axta nahan apkelmeyeykekxa aphakxa m'a Ezequías apkeltennassékxo aptáhakxa apcháneya m'a sẽlpextétamo apwesse' asirio.