Fortaleza en el sufrimiento
1 Por eso nosotros, que estamos rodeados de quienes ya han demostrado su fe, dejemos de lado todo lo que nos estorba y el pecado que nos tiene entre sus redes, y corramos con mucho ánimo la carrera que se nos propone correr. 2 Fijemos nuestra mirada en Jesús, pues de él procede nuestra fe y él es quien la perfecciona. Jesús soportó la cruz, sin hacer caso de lo vergonzoso de esa muerte, porque sabía que después del sufrimiento tendría gozo y alegría; y se sentó a la derecha del trono de Dios.
3 Por lo tanto, pónganse a pensar en el ejemplo de Jesús, que enfrentó tanta oposición por parte de los pecadores; así que no se cansen ni se desanimen. 4 Ustedes aún no han tenido que enfrentarse a la muerte en su lucha contra el pecado, 5 y han olvidado ya lo que, como a hijos suyos, Dios les aconseja. Pues dice en las Escrituras:
«No desprecies, hijo mío,
la corrección del Señor,
ni te desanimes cuando te reprenda.
6 Porque el Señor corrige a quien él ama,
y castiga a quien recibe como hijo.»
7 Lo que ustedes ahora sufren es para su corrección: Dios los trata como a hijos. ¿Acaso hay algún hijo a quien su padre no corrija? 8 Pero si Dios no los corrige a ustedes, como corrige a todos sus hijos, entonces ustedes no son hijos legítimos. 9 Además, cuando éramos niños, nuestros padres aquí en la tierra nos corregían, y los respetábamos. ¿Por qué no hemos de someternos, con mayor razón, a nuestro Padre celestial, para obtener la vida? 10 Nuestros padres aquí en la tierra nos corregían durante esta corta vida, según lo que les parecía más conveniente; pero Dios nos corrige para nuestro verdadero provecho, para hacernos santos como él. 11 Ciertamente, ningún castigo es agradable en el momento de recibirlo, sino que duele; pero si uno aprende la lección, el resultado es una vida de paz y rectitud.
12 Así pues, renueven las fuerzas de sus manos cansadas y de sus rodillas debilitadas, 13 y busquen el camino recto, para que el pie que cojea sane y no se tuerza más.
Exhortación a la vigilancia
14 Procuren estar en paz con todos y llevar una vida santa; pues sin la santidad, nadie podrá ver al Señor. 15 Procuren que a nadie le falte la gracia de Dios, a fin de que ninguno sea como una planta de raíz amarga que hace daño y envenena a la gente. 16 Que ninguno de ustedes se entregue a la prostitución ni desprecie lo sagrado; pues esto hizo Esaú, que por tan solo un plato de comida vendió sus derechos de hijo mayor. 17 Y ustedes saben que después, cuando quiso recibir la bendición de su padre, fue rechazado; y aunque lloró mucho, ya no hubo remedio para lo sucedido.
18 Ustedes no se han acercado, como los israelitas, a algo que podían tocar y que ardía en llamas, rodeado de oscuridad, tinieblas y tempestad; 19 ni oyeron el sonido de la trompeta ni la voz de Dios. Los que oyeron esa voz rogaron que no les siguiera hablando, 20 porque no podían soportar el mandato que decía: «Al que ponga el pie en el monte, hay que matarlo a pedradas o con lanza, aunque sea un animal.» 21 Tan espantoso era lo que se veía, que el mismo Moisés dijo: «Estoy temblando de miedo.»
22 Al contrario, ustedes se han acercado al monte Sión y a la ciudad del Dios viviente, a la Jerusalén celestial y a muchos miles de ángeles reunidos para alabar a Dios, 23 y a la comunidad de los primeros hijos de Dios inscritos en el cielo. Se han acercado a Dios, que es el Juez de todos, a los espíritus de los hombres buenos que Dios ha hecho perfectos, 24 a Jesús, mediador de una nueva alianza, y a la sangre con que hemos sido purificados, la cual nos habla mejor que la sangre de Abel.
25 Por eso tengan cuidado de no rechazar al que nos habla. Pues los que rechazaron a Dios cuando él les llamó la atención aquí en la tierra no escaparon. Y mucho menos podremos escapar nosotros, si le damos la espalda al que nos llama la atención desde el cielo. 26 En aquel tiempo, la voz de Dios hizo temblar la tierra, pero ahora dice: «Una vez más haré temblar no solo la tierra, sino también el cielo.» 27 Al decir «una vez más», se entiende que se quitarán las cosas creadas, lo que puede ser removido, para que permanezca lo que no se puede remover. 28 El reino que Dios nos da no puede ser removido. Demos gracias por esto, y adoremos a Dios con la devoción y reverencia que le agradan. 29 Porque nuestro Dios es como un fuego que todo lo consume.
Anlanok hana wánxa m'a Jesús
1 Cháxa keñamak eyeyméxko nak negko'o agyetnakhasek ekyókxoho aqsok sẽlya'assama nak exma tén han mólya'assáxma sẽlpextehetma nak, tén han ónyahagkok yetlo nélwasqápeykekxoho m'a nélteyásamáxche ekyetna nak egmonye', hakte apxámok énxet negyáwa negko'o apxekmóssamo nak apteme melya'ásseyam. 2 Ónmexhok ma'a aphakxa nak Jesús, hakte cha'a éñamakxa magya'ásseyam ma'a, tén han apteméssesso m'a ekpayhawo nak katnehek. Apkelenmáxamákpók axta Jesús néten aqsok ektegyésso, meyke apkenmexmo m'a ektémakxa axta apketsapma, segmegqassamo nak hẽlteméssesek, hakte apya'ásegkók axta peya étak ekpayheykekxa apwáxok natámen aplegeykegkoho; tén axta apheykekxo m'a ekpayhókxa nak nélya'assamakxa nekha Dios aptaháno.
3 Ékeso éñamakxa eyéméxko nak kalchetagkasha kélwáxok ma'a aptémakxa axta Jesús, apkelenmáxamákpoho axta aptaqnaweykha m'a énxet'ák melya'assáxma nak; cháxa keñamak eyéméxko nak megkólyampágwomek kéxegke tén han megkalleklágwome'. 4 Megkólenmexak eykhe makham kéxegke ektémakxa nak mólya'assáxma ekwokmoho kéltekyawa, 5 kelwagqámeykegkek nahan kéxegke m'a aptémakxa axta apmésso appeywa Dios, kéxegke kélteme nak máxa apketchek. Temék eknaqtáxésamaxche weykcha'áhak se'e:
“Hatte, ná etaqnaw aqsa m'a
ektémakxa nak
sempékessáseyak
Wesse' egegkok,
nágkaleklágwom nahan ma'a
apkeltennáseykxoho enxoho
chá'a eyesagko aptáhakxa
exchep.
6 Hakte epékessásekxoho chá'a
aptáhakxa Wesse' egegkok ma'a
ektáha nak chá'a apchásekhayo,
elyekpexchethok eyke chá'a m'a
apma nak chá'a takha'
apteme máxa apketche.”
7 Kéllegeykegkók chá'a kéxegke yaqwayam enxoho kóllánekxések chá'a kélxega; máxa apketchek aptemék kéxegke m'a Dios. ¿Yetneyk enxeykel'a énxet mepékessáseyak nak apketche? 8 Agkok epékessásegkok kéxegke Dios, aptémól'a epékessesagkok ma'a apyókxoho apketchek, megkóltéhek kéxegke Dios apketchek apancha'awo'. 9 Hempékessesagkohok axta chá'a negko'o ẽlyapmeyk apheykha nak keso náxop, ólyahakxohok axta nahan chá'a. Ekyágwánxa agkok ektaqmela ólyahakxohok ma'a Egyáp apha nak néten, yaqwayam enxoho agwetak ekyennaqte egnények. 10 Hempékéssesagkok axta chá'a negko'o yaqwatakxoho ẽlyapmeyk keso náxop, cham'a ekxéna enxoho apwáxok ekpayhawo henteméssesek; hempékessesagkok eyke chá'a negko'o Dios, yaqwayam enxoho katnehek ekmámnaqsoho sempasmo, tén han henteméssesek nélpagkanamaxche ekhawo ektémakxa nak apteme appagkanamap. 11 Naqsók mehempeykessásekxék egwáxok sẽllegassásegkoho enxoho, cham'a nenxaka enxoho, askehek aqsa katnehek; apya'ásegwokmek agkok enxama ektémakxa kélxekmósso, meyke ektáhakxa apwáxok etnehek, tén han ekpéwomo aptémakxa.
Sẽlésso antaqnók Dios appeywa
12 Kólmeyásekxa makham élyennaqte kélmék élyampágwayam nak tén han kéltapnák élyelqamáxche nak, 13 kólchetam ma'a ámay ekpéwomo nak, yaqwayam sa' kataqmelekxak ma'a kélmenek ektaqhe nak, tén han kamaskok ekleyamaxche'.
14 Kóllenxánem chá'a kóltéhek meyke ektáhakxa kélwáxok kélyókxoho, tén han kóltéhek kélpagkanchásamáxche Dios; hakte méko kawának kótak Wesse' egegkok ma'a megkólpagkanchásexko enxoho Dios. 15 Kóllenxánem chá'a megkólyensemek ma'a ektémakxa nak segmésso naqsa ektaqmeleykha apwáxok senlányo m'a Dios, yaqwayam enxoho megkóltéhek kélxama m'a ektémakxal'a yámet egkepmenák ekmáske, eknaqtawáseykencha'awól'a énxet, tén han ekwayól'a. 16 Nágkólmésaxche aqsa kélxama enxoho kéxegke m'a ekmeyámáxchexa nak antéhek negmeykha mansexta, nágkóltaknaw nahan ma'a aqsok ekpagkanamaxche nak; hakte cháxa aptémakxa axta Esaú xa, apyenyeykekxo axta apteme kélketche átnaha apketkok wánxa ekyaqmageykekxa xama sokpayhe nento. 17 Kélya'ásegkok kéxegke ektémakxa axta natámen, aptaqhessamo axta apyáp apkeltémo eykhe elmaxnéssesek aqsok éltaqmela; apchaqhamakpek axta eykhe apwóno, mopwanchek axta eyke elánekxak ma'a ektémakxa axta.
18 Axta eyke kólyepetchegweykmohok kéxegke m'a aqsok negmowána nak ampaknegwomho' tén han eyáléweykegkaxa axta, ektéma axta m'a Israelitas, cham'a ekyaqtéssamakxa agko' axta exma, tén han éxchaheykenxa axta ekyennaqte; 19 axta kóllegeyk nahan ekpáwà m'a kélaqkahasso, tén han appeywa m'a Dios. Axta nahan eltémók kalenxanmohok chá'a élpaqhetchesso kélpeywa m'a ektáha axta apkellege xa kélpeywa nak, 20 hakte mopmenyeyk axta elmok takha' m'a apkelánémakpexa axta chá'a etnahagkok ektéma nak se'e: “Énxet ektáhakxa enxoho aptamhomakpoho s'e egkexe nak, kólyetna sa' meteymog kólaqhekxa', essenhan kólyetxák sawhéwa, kawakxohok sa' nahan ma'a aqsok nawhak.” 21 Kelyegwakkassamok agko' axta énxet'ák ma'a ektémakxa axta apkelwete, aptéma axta appeywa Moisés se'e: “Élpexyennegkek ko'o seyeye.”
22 Keñe kéxegke kélyepetchegweykmoho m'a énmakxa nak egkexe Sión, tén han ma'a Dios memassegwayam nak tegma apwányam apagkok, cham'a Jerusalén apyetnama nak néten, apchaqneykekxexa nak apxámokma apagko' Dios apkelásenneykha yaqwayam elpeykesho'. 23 Kélyepetchegweykmók nahan ma'a apchaqneykekxexa nak Dios apketchek átnaha apketkók, eknaqtáxésamaxko nak apkelwesey m'a néten. Kélágketchesseykmek nahan aphakxa m'a Dios, apteme nak apkelyekpelchémo apyókxoho énxet, tén han ma'a apheykegkaxa nak énxet éltaqmela nak apkeltémakxa, apkeletsapma axta, apteméssessama axta apkelpéwomo m'a Dios ekpayhawo nak etnéssesek, 24 kélyepetchegweykmók nahan ma'a aphakxa nak Jesús, apteme nak apkelane m'a axnagkok ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios, tén han ma'a éma sẽlexpaqheykencha'a nak sẽlteméssessama eyáxñeyo nentémakxa, cham'a sẽltennassama nak hegmések aqsok éltaqmela agko', megkaxnawo nak ma'a ektémakxa axta Abel éma apagkok.
25 Kóllanagkoho sa' kéltáhakxa, nágkólteme megkólháxenmo m'a ektáha nak appaqmeyesma. Hakte axta elegketamakpok ma'a énxet'ák aptaqnagko axta Dios appeywa, cham'a apkeltennassama axta ekmasagko aptamheykegkaxa neyseksa apheykha keso náxop. Negko'o sa' eyke ekyágwánxa agkok mogwanchek ólegketaxche', maghaxnawo enxoho sempaqhetchesso m'a apha nak néten. 26 Yawheyáseykha axta xapop appeywa Dios xa ekhem nak, keñe kaxwók aptéma appeywa s'e: “Ayawhésha sa' makham, háwe sa' eyke ekwánxa agkok ma'a xapop, néten sa' nahan.” 27 Xama axta ektéma “xama sa' makham” cháxa ekteme magkenatchesso peya kólyaqmagkasek mók ma'a aqsok élánamáxche axta, cham'a kélmowána nak kóltaqhésha, yaqwayam enxoho kaxnagkok aqsa m'a megkólmowána nak kóltaqhésha. 28 Megkólwanchek kóltaqhésha m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios segméssama nak negko'o. Cháxa keñamak eyeyméxko nak agmések ekxeyenma egwáxok Dios, tén han ólpeykeshok yetlo nempagkanchásamáxche, tén han negáyo, ekleklamókxa nak apwáxok antéhek. 29 Hakte Dios egagkok apteme táxa ekmassesseykmoho agko' la'a aqsok.