Judá y Tamar
1 Por aquellos días Judá se apartó de sus hermanos y se fue a vivir a la casa de un hombre llamado Jirá, que era del pueblo de Adulán. 2 Allí conoció a la hija de un cananeo llamado Súa, y se casó con ella. Cuando se unieron, 3 ella quedó embarazada y tuvo un hijo, al cual llamó Er. 4 Volvió a quedar embarazada y tuvo otro hijo, al cual llamó Onán. 5 Todavía volvió a tener otro hijo, al cual llamó Sela, que nació cuando Judá estaba en Quezib.
6 Judá casó a Er, su hijo mayor, con una mujer llamada Tamar. 7 Pero al Señor no le agradaba la mala conducta de Er, y le quitó la vida. 8 Entonces Judá le dijo a Onán:
—Únete a la viuda de tu hermano y cumple así con tu deber de cuñado, para que tu hermano pueda tener descendientes por medio de ti.
9 Pero Onán sabía que los hijos que nacieran no serían considerados suyos. Por eso, cada vez que se unía con la viuda de su hermano, procuraba que ella no quedara embarazada, para que su hermano no tuviera descendientes por medio de él. 10 El Señor se disgustó mucho por lo que Onán hacía, y también a él le quitó la vida. 11 Entonces Judá le dijo a su nuera Tamar:
—Quédate viuda en la casa de tu padre, hasta que mi hijo Sela sea mayor de edad.
En realidad, Judá pensaba que también Sela podría morir como sus hermanos. Así que Tamar se fue a vivir a la casa de su padre.
12 Pasó el tiempo y murió la esposa de Judá, la hija de Súa. Cuando Judá dejó de guardar luto, fue al pueblo de Timnat, donde estaban los que trasquilaban sus ovejas. Lo acompañó su amigo, Jirá el adulamita. 13 Cuando Tamar supo que su suegro había ido a Timnat a trasquilar sus ovejas, 14 se quitó el vestido de viuda, se cubrió con un velo para que nadie la reconociera, y se sentó a la entrada del pueblo de Enayin, que está en el camino a Timnat. Hizo esto porque se dio cuenta de que Sela ya era mayor de edad, y sin embargo no la habían casado con él.
15 Cuando Judá la vio, pensó que era una prostituta, pues ella se había cubierto la cara. 16 Entonces se apartó del camino para acercarse a ella y, sin saber que era su nuera, le dijo:
—¿Me dejas acostarme contigo?
—¿Qué me vas a dar por acostarte conmigo? —le preguntó ella.
17 —Voy a mandarte uno de los cabritos de mi rebaño —contestó Judá.
—Está bien —dijo ella—, pero déjame algo tuyo como prenda hasta que me lo mandes.
18 —¿Qué quieres que te deje? —preguntó Judá.
—Dame tu sello con el cordón, y el bastón que tienes en la mano —respondió ella.
Judá se los dio y se acostó con ella, y la dejó embarazada. 19 Después Tamar fue y se quitó el velo que tenía puesto, y volvió a ponerse su vestido de viuda.
20 Más tarde, Judá mandó el cabrito por medio de su amigo adulamita, para que la mujer le devolviera las prendas, pero su amigo ya no la encontró. 21 Les preguntó a los hombres de ese lugar:
—¿Dónde está esa prostituta de Enayin, la que estaba junto al camino?
—Aquí no ha estado ninguna prostituta —le contestaron.
22 El amigo regresó adonde estaba Judá, y le dijo:
—No encontré a la mujer. Además, los hombres del lugar me dijeron que allí no había estado ninguna prostituta.
23 Judá contestó:
—Pues que se quede con las cosas, para que nadie se burle de nosotros; pero que conste que yo mandé el cabrito y tú no la encontraste.
24 Como tres meses después, fueron a decirle a Judá:
—Tamar, su nuera, se ha acostado con otros hombres, y ahora resulta que ha quedado embarazada.
—¡Sáquenla y quémenla! —gritó Judá.
25 Pero cuando la estaban sacando, ella le mandó decir a su suegro: «El dueño de estas cosas es quien me dejó embarazada. Fíjese usted, a ver de quién son este sello con el cordón, y este bastón.» 26 Cuando Judá reconoció las cosas, dijo: «Ella ha hecho bien, y yo mal, porque no la casé con mi hijo Sela.» Y nunca más volvió a acostarse con ella.
27 El día que Tamar dio a luz, tuvo mellizos. 28 Al momento de nacer, uno de ellos sacó la mano; entonces la partera le ató un hilo rojo en la mano, y dijo: «Este salió primero.» 29 Pero en ese momento el niño metió la mano, y fue su hermano el que nació primero. Por eso la partera lo llamó Fares, pues dijo: «¡Cómo te abriste paso!» 30 Luego nació el otro niño, el que tenía el hilo rojo en la mano, y lo llamó Zeraj.
Judá tén han Tamar
1 Apkexakhamchek axta apkelpepma tén han apkelyáxeg Judá xa ekhem nak, apmaheykegkek axta apheykmo apxagkok ma'a xama énxet apwesey axta Hirá, énxet apkeñama axta tegma apwányam Adulam. 2 Axta apwetágweykmok han xama kelán'a m'a, apketche axta m'a Súa, apteme axta énxet Canaán, apmomchek axta han. Yepetcheyak axta mók, 3 keñe ektéma lóso', wet'ak axta han xama étche apkenna', Er axta han temessásak apwesey. 4 Lósók axta makham tamhákxa', wetákxeyk axta makham pók étche apkenna', Onán axta temessásak apwesey. 5 Wetákxeyk axta makham pók étche apkenna', Selá axta temessásak apwesey, cháxa apteyeykmo axta, apmaheykegko axta Judá m'a Quezib.
6 Apkelyamhakkassegkek axta han apketche Judá, cham'a Er, apketche átnaha apketkok, apméssama xama kelán'a ekwesey axta Tamar. 7 Axta eyke kaleklók apwáxok Wesse' egegkok aptémakxa ekmaso m'a Er, keñe axta apchaqheykekxo. 8 Tén axta Judá aptáha apcháneya Onán se'e:
—Epatheták kaxwók xép xa apepma aptáwa' axta, elána m'a apchánémakpexa nak etnehek kélyepye, yaqwayam sa' exek aptawán'ák neptámen ma'a apepma axta, eñama exchep.
9 Apya'ásegkok axta eyke Onán metnehek apketchek ma'a appallakmo enxoho apketchek. Axta keñamak yókxoho apyepetche m'a apepma aptáwa' axta apyegkenma chá'a yókxexma yaqwayam metnéssesek lóso', yaqwayam enxoho mexek aptawán'ák neptámen ma'a apepma axta. 10 Axta kaleklók apwáxok Wesse' egegkok apweteya m'a aptémakxa axta Onán, keñe axta apchaqheykekxo han ma'a. 11 Tén axta Judá aptáha apcháneya aptánegken Tamar se'e:
—Nágkategyekxa aqsa atáwa' m'a apxagkok nak yáp, ekwokmoho apwánémo m'a hatte Selá.
Apchéssegkek axta han yetsapok Judá m'a Selá, ektéma axta m'a apkelpepma axta. Heykekxeyk axta yáp apxagkok ma'a Tamar.
12 Wenaqtémók axta, keñe étsapa han aptáwa' m'a Judá, Súa axta apketche. Xama axta ekmassa élapwayam Judá, apmeyákxeyk axta m'a tegma apwányam Timnat, apheykegkaxa axta m'a apkelyésessáseyak axta chá'a apnaqtósso nepkések, apyetlókek axta han ma'a Hirá, apteme axta adulamita. 13 Xama axta ekleg'a Tamar apmeyákxo yepyáta' m'a Timnat, apkelyésessákxo apnaqtósso nepkések, 14 lekkek axta m'a ektaxno ektaxneykekxa nak kelán'a tampe', chaqlássek axta nát apáwa apkexyawe, yaqwayam enxoho megkeykpelchexche', heyk axta m'a nentaxnamakxa nak tegma apwányam Enaim, ámay ekmahéyak nak Timnat. Temék axta xa ektáha nak, hakte wet'ak axta apwánémo m'a Selá, axta eyke kaxka'ak yaqwayam katnehek atáwa'.
15 Xama axta apwet'a Judá, kelán'a ekyaqmagkáseyak pók énxet ektegye selyaqye axta apkenék, hakte eyaqlasso axta m'a nát. 16 Tén axta apyetnakhágwokmo apyepetchegwokmoho, meyke apya'áseyak ektáha aptánegken. Aptáhak axta apcháneya s'e:
—¿Ewancheya apathetagkok?
—¿Yaqsa sa' hegkések ekyánmaga sepathetéyak? —axta táhak kelán'a.
17 —Wáphássesek sa' xama yát'ay apketkók sektósso —axta aptáhak apcháneya Judá.
Keñe axta ektáha eyátegmowágko s'e:
—Hoy táse' —axta táhak kelán'a—, epekkenekxa sa' sekxók xama aqsok apagkok, ekwokmoho seyaphássesa.
18 —¿Yaqsa amenyeyk apekkenchásekxa'? —axta aptáhak Judá.
—Hegkés sa' xa apkelqahasso yetlo axát'ák nak, tén han aptasqapeykha apmeyncha'a nak —axta táhak eyátegmowágko.
Apkelméssek axta Judá xa aqsok nak, tén axta appathetágko. Lósók axta aptemessásak. 19 Keñe axta ektaqháwo makham ma'a Tamar, lekkek axta m'a eyáhakkasso nát, taxneykxeyk axta makham ma'a ektaxno ektaxneykekxoho nak kelán'a tampe'.
20 Apcháphássessek axta han Judá m'a yát'ay apketkok, apchásenneyha axta m'a pók apteme nak adulamita, yaqwayam enxoho kalmeyásekxak makham kelán'a m'a aqsok apnegkencháseykekxa axta, axta eyke éteyágweykxak ma'a pók nak. 21 Keñe axta apkelmaxneyáncha'a énxet'ák apheykha axta m'a yókxexma nak:
—¿Háxko ekhakxa m'a kelán'a ekyaqmagkáseyak nak pók énxet ektegye selyaqye Enaim, ekhama axta s'e nekha ámay nak?
—Méko kelán'a ekyaqmagkáseyak pók énxet ektegye selyaqye s'e —axta aptáhak apkelátegmowágko.
22 Keñe axta aptaqháwo makham ma'a aphakxa nak Judá. Aptáhak axta apcháneya s'e:
—Mót'ak kelán'a, apxénchek han énxet'ák méko kelán'a ekyaqmagkáseyak pók énxet ektegye selyaqye m'a yókxexma nak.
23 Aptáhak axta Judá apchátegmowágko:
—Kalmok sa' agkok ma'a, yaqwayam sa' mólesmésaxcheyk negko'o; eyáphássessek eykhe ko'o yát'ay apketkok yaqwayam ayánmagkasek, makke ét'ak xép.
24 Apqántánxo pelten axta han temék kéltennásseykto m'a Judá, axta kéltáhak kéláneya s'e:
—Kelpatheteykegkek pók énxet'ák ma'a Tamar, aptánegken nak xép, lósók entáhak.
—¡Kóltekkes, kólwatnekxa sa'! —axta aptáhak Judá.
25 Xama axta kéltekkesa, keltamhók axta kóltennássekxak yepyáta' s'e ekpeywa nak: “Keso setnéssesso ko'o elóso', apagkok nak se'e aqsok nak. Elano yaqsa agkok se'e kélqahasso nak yetlo axát'ák nak, tén han se'e kéltasqapeykha nak.” 26 Xama axta apyekpelchawo Judá xa aqsok nak, aptáhak axta s'e: “Tásek ektémakxa xa kelán'a nak, kaxnók ko'o, hakte magkéssók ko'o m'a hatte Selá.” Keñe axta mepatheteykegkokxo chá'a.
27 Apqánet appalleyam axta han wet'ak étchek Tamar ektáha naqláwa. 28 Aptekkessek axta apmek xama peya epallamok. Tehetchessek axta han apmek yátépépe apyexwase m'a kelán'a ektegkessesso nak chá'a mók étche, axta entáhak se'e: “Keso apteyapma apmonye' s'e.” 29 Aptaxneyáseykxeyk axta eyke makham apmek ma'a sakcha'a, apepma axta m'a aptéyam apmonye'. Axta keñamak ekteméssessama apwesey Fares ma'a kelán'a ektegkessesso axta chá'a mók étche, hakte axta táhak se'e: “¡Apwanche nak la'a apteyapma!” 30 Keñe axta apteyekmo han ma'a pók sakcha'a, kéltehetchesso axta apmek yátépépe apyexwase, teméssessek axta apwesey Zérah.