Los enemigos obligan a interrumpir las obras
1 Cuando los enemigos de Judá y de Benjamín supieron que los que habían vuelto del destierro estaban reconstruyendo el templo del Señor, Dios de Israel, 2 fueron a ver a Zorobabel, a Josué y a los jefes de familia, y les dijeron:
—Permitan ustedes que los ayudemos en la construcción, porque nosotros, como ustedes, también hemos recurrido a su Dios y le hemos ofrecido sacrificios desde el tiempo de Esarjadón, rey de Asiria, que nos trajo hasta aquí.
3 Pero Zorobabel, Josué y los otros jefes de familia israelitas les respondieron:
—No podemos reconstruir junto con ustedes el templo de nuestro Dios. Tenemos que reconstruirlo nosotros solos para el Señor, Dios de Israel, pues así nos lo ordenó Ciro, rey de Persia.
4 Entonces la gente de la región se dedicó a desanimar a la gente de Judá y a no dejarlos construir. 5 Además, sobornaron a ciertos funcionarios del gobierno, y estos se opusieron a sus propósitos durante todo el tiempo que Ciro fue rey de Persia, y hasta el reinado de Darío, rey de Persia. 6 En los comienzos del reinado de Asuero, presentaron una acusación contra los habitantes de Judá y de Jerusalén. 7 Y en la época de Artajerjes, rey de Persia, Bislán, Mitrídates, Tabel y sus demás compañeros escribieron a Artajerjes. La carta estaba escrita en arameo, con su traducción correspondiente. 8 Rejún, que era el comandante, y Simey, el secretario, escribieron al rey Artajerjes una carta en contra de los habitantes de Jerusalén. 9-11 Esta es la carta que le enviaron el comandante Rejún, el secretario Simey, y sus compañeros los jueces, generales y funcionarios de Persia, Erec, Babilonia y Susa, o sea Elam, y el resto de las naciones que el grande e ilustre Asnapar llevó desterradas e instaló en las ciudades de Samaria y en el resto de la provincia al oeste del río Éufrates:
«Al rey Artajerjes, de parte de sus siervos de la provincia al oeste del río Éufrates:
12 »Hacemos del conocimiento de Su Majestad que los judíos que de parte de Su Majestad vinieron a nosotros han llegado a Jerusalén y están reconstruyendo esta ciudad rebelde y perversa. Ya han comenzado a levantar las murallas y a reparar los cimientos. 13 Y hacemos también del conocimiento de Su Majestad que, si esta ciudad es reconstruida y levantada su muralla, esa gente no va a querer pagar tributo ni impuestos ni derechos, por lo que el tesoro real sufrirá pérdidas. 14 Y como nosotros estamos al servicio de Su Majestad, no podemos permitir que se ofenda a Su Majestad de tal manera. Por eso enviamos a Su Majestad esta información, 15 para que se investigue en los archivos de los antepasados de Su Majestad. Por lo que allí se diga, Su Majestad podrá comprobar que esta ciudad es rebelde y peligrosa para los reyes y para las otras provincias, y que ya en otros tiempos se organizaron rebeliones en ella, y que por eso fue destruida. 16 Por lo tanto, hacemos saber a Su Majestad que, si esta ciudad es reconstruida, y terminada de reparar su muralla, Su Majestad perderá el dominio sobre la provincia al oeste del río Éufrates.»
17 El rey Artajerjes, por su parte, les envió la siguiente respuesta:
«Al comandante Rejún, al secretario Simey, y a sus compañeros que viven en Samaria y en el resto de la provincia al oeste del río Éufrates: Saludos.
»En relación 18 con la carta que ustedes me han enviado, y cuya traducción ha sido leída en mi presencia, 19 ordené que se hiciera una investigación. Se ha encontrado, en efecto, que esa ciudad se ha rebelado anteriormente contra los reyes, que se han organizado en ella revueltas y rebeliones, 20 y que hubo en Jerusalén reyes poderosos que dominaron en la provincia al oeste del río Éufrates, a los cuales se pagaba tributo, impuestos y derechos. 21 Por lo tanto, ordenen a esos hombres que detengan las obras y que, hasta nueva orden mía, no se reconstruya la ciudad. 22 No descuiden este asunto, para que no aumente el mal en perjuicio del reino.»
23 Cuando la carta del rey Artajerjes fue leída en presencia de Rejún, del secretario Simey, y de sus compañeros, todos ellos fueron inmediatamente a Jerusalén, y por la fuerza obligaron a los judíos a detener las obras. 24 De esta manera, la reconstrucción del templo de Dios en Jerusalén quedó suspendida hasta el segundo año del reinado de Darío de Persia.
Énxet'ák Israel apkelenmexma apmágwayam apkelánamap tegma appagkanamap
1 Xama axta apkelleg'a amya'a m'a apkelenmexma nak Judá énxet'ák apagkok, tén han Benjamín, apxátekhásekxo makham Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, Dios nak Israel ma'a apkelweykta axta makham kélnaqleykekxa axta megkatnahakxa apkelókxa, 2 apkelya'aweykxeyk axta m'a Zorobabel, tén han Josué, tén han apkelámha apmonye'e axta chá'a apnámakkok, aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Hégho negko'óxa kéxegke ampasmok kélxátekháseykekxa tegma appagkanamap, hakte neghawók negko'o kéxegke, nélpeykessamók negko'óxa m'a Dios kélagkok nak, agméshok chá'a negko'óxa aqsok nélnapma, eyeynamo m'a aphamakxa axta Esarhadón, wesse' apwányam axta Asiria, sennaqleykekmo axta s'e yaqwayam aghakha.
3 Keñe axta Zorobabel, tén han Josué, tén han ma'a apkelámha amonye'e nak apnámakkok israelitas, aptáha apkelátegmowágko s'e:
—Mogwanchek negko'o anxátekhásekxak xamók kéxegke m'a Dios egagkok nak tegma appagkanamap apagkok. Enxakcha'awók aqsa negko'o egwanchek anxátekhassásekxak ma'a Wesse' egegkok nak tegma appagkanamap apagkok, Dios nak Israel, hakte axta apkeltémók antéhek negko'o m'a Ciro, wesse' apwányam nak Persia.
4 Keñe axta m'a énxet'ák apheykha nak ma'a yókxexma nak, aptegyáncha'a aptamhágkaxa yaqwayam elháxexchássók ma'a énxet'ák Judá, tén han megyohók elanagkok ma'a tegma. 5 Apkelméságkek axta han selyaqye nápakha apkelámha apmonye'e apagkok nak wesse' apwányam, cháxa ekyetneykmo axta aqsok yaqwayam elanagkok aptémakxa axta wesse' apwányam Ciro m'a Persia, ekwokmoho m'a aptémakxa axta wesse' apwányam Darío m'a Persia. 6 Kélsókassek axta weykcha'áhak apkelxénamap énxet'ák Judá tén han Jerusalén sekxók apcheynawo axta apteme wesse' apwányam ma'a Asuero. 7 Aptáxéssessek axta han weykcha'áhak Bislam, Mitrídates, Tabeel, tén han apkelxegexma'a, aptémakxa axta wesse' apwányam Persia m'a Artajerjes. Arameo appeywa axta han kéltáxésso m'a, yetlo kélpékáseykekxa ektémakxa ekpeywa. 8 Aptáxéssessek axta han weykcha'áhak wesse' apwányam Artajerjes ma'a Rehúm, apteme axta sẽlpextétamo apwesse', tén han ma'a Simsai, apteme axta aptáxéssesso chá'a weykcha'áhak, apkelxéna m'a apheykha nak Jerusalén. 9-11 Keso ektáha axta apkeláphasso weykcha'áhak se'e: Rehúm apteme axta sẽlpextétamo apwesse', tén han Simsai aptáxéssesso axta chá'a weykcha'áhak, tén han ma'a apkelxegexma'a énxet'ák segyekpelchémo, tén han ma'a sẽlpextétamo apkelwesse'e, tén han ma'a apkeláneykha nak wesse' apwányam Persia, Érec, Babilonia, tén han ma'a Susa, cham'a Elam, tén han ma'a pók aptémakxa énxet'ák apnaqleykekxa axta megkatnahakxa apkelókxa m'a wesse' apwányam Asnapar, apkeltamhomakpo axta wesse' apwányam apcheymákpoho tén han ekyawe kéláyo, apkelhésseykekxo axta m'a tegma apkelyawe nak Samaria, tén han ma'a pók tegma apkelyawe, halep nak wátsam Éufrates, ekpayho nak ektaxnegwánxa ekhem, keso ektémakxa axta ekpeywa weykcha'áhak se'e:
“Wesse' apwányam Artajerjes, nentáxéssessek negko'o exchep weykcha'áhak, nentáha nak xép apkeláneykha, negheykha nak teyp wátsam Éufrates, ekpayho nak ektaxnegwánxa ekhem yókxexma apagkok:
12 “Néltamhók negko'o exchep agya'ássesagkohok wesse', cham'a énxet'ák judios sempáxaqweykto nak negko'o apkelweykto nak makham Jerusalén. Apxátekhásekxeyk makham tegma apwányam apkenmexeykha nak chá'a exchep, ekmaso nak aptémakxa. Apxátekhásekxeyk makham ma'a meteymog kélhaxtegkesso nak nepyáwa' tegma, apkelánekxeyk nahan ma'a apowhók nak. 13 Néltamhók nahan agya'ássesagkohok xép wesse', appenchásegko enxoho apxátekháseykekxa s'e tegma apwányam nak, tén han apxátekháseykekxa kélhaxtegkesso nak nepyáwa', meyánmagkasek sa' chá'a ektémakxa nak chá'a élmomaxche selyaqye, keñe sa' katnekxak ketsék ektaxno selyaqye m'a kélxátamakxa nak chá'a aqsok élmomnáwa apagkok wesse' apwányam. 14 Móghók negko'o katnehek xa ektáha nak wesse', hakte negko'o nenteme xép apkeláneykha, cháxa keñamak negáphássesa negko'o exchep se'e amya'a nak wesse', 15 yaqwayam enxoho ektamok ma'a weykcha'áhak apnaqtáxéseyak axta m'a apyapmeyk nano' nak xép wesse'. Étak sa' xép tegma apwányam apkenmexeykekxa, tén han aptawassáseykha chá'a apheykha m'a apkelwesse'e apkelwányam, tén han ma'a mók yókxexma apagkok nak, hakte nanók agko' axta aptamhéyak chá'a apkenmexeykekxa, cháxa keñamak kélmassésseykmo axta m'a. 16 Cháxa keñamak néltamho nak agya'ássesagkohok xép wesse', kélxátekhásekxo enxoho xa tegma apwányam nak, ekpenchásexko enxoho kélláneykekxa m'a kélhaxtegkesso nak nepyáwa', kamaskok sa' xép apteme apkeláneykha m'a yókxexma apagkok teyp nak wátsam Éufrates, ekpayho nak ektaxnegwánxa ekhem.”
17 Keñe axta wesse' apwányam Artajerjes apyaqmagkásekxo mók weykcha'áhak apchátegmoweykegkokxa. Aptáhak axta s'e:
“Rehúm, apteme nak sẽlpextétamo apwesse', tén han Simsai aptáxéssesso nak chá'a weykcha'áhak, tén han ma'a kélxegexma'a apheykha nak Samaria, keñe han ma'a apheykha nak mók yókxexma ahagkok ekpayho nak ektaxnegwánxa ekhem ma'a wátsam Éufrates: Ekméssek ko'o ekxeyenma ewáxok kéxegke.
“Cháxa 18 weykcha'áhak séláphássesso axta ko'o kéxegke, sélyetsetchesa axta ko'o sekhakxa sélpékessásekxo, 19 éltamhók axta ko'o kategyexchek amya'a. Wetáxcheyk axta apkenmexeykekxo chá'a apkelwesse'e apkelwányam xa tegma apwányam nak, cham'a nanók axta, aptekkessama chá'a éllámaxche', 20 wetáxcheyk axta han apheykencha'a apkelwesse'e apkelyennaqte m'a Jerusalén, apkeláneykencha'a axta m'a yókxexma ekpayho nak ektaxnegwánxa ekhem ma'a wátsam Éufrates, kélméssama axta chá'a ekyánmaga ektémakxa nak élmomaxche selyaqye. 21 Kólána sa' emágwók apkeltamheykha xa énxet'ák nak, sa' elanakpekxak makham tegma apwányam ma'a séltamho enxoho elanakpekxa'. 22 Kólápaqheykha sa' kóltemhek xa, yaqwayam enxoho megkayágwomók séltawassáseykha ko'o m'a sektémakxa nak wesse' apwányam.”
23 Xama axta kélyetsetchesa weykcha'áhak ma'a Rehúm, tén han Simsai apteme axta aptáxéssesso weykcha'áhak, tén han ma'a apkelxegexma'a nak, cham'a Artajerjes axta apcháphássesso, yetlókok axta han apkelmeyeykekxa apyókxoho m'a Jerusalén. Apkelyennaqtéssek axta apyempe'ék apkeltamho elwátésagkok apkeltamheykha m'a judios. 24 Cháxa ektémakxa axta kélmágweykmo kélxátekháseykekxa Dios tegma appagkanamap apagkok ma'a Jerusalén, ekweykmoho aptéma apqánet apyeyam apteme wesse' apwányam Darío m'a Persia.