Samaria y Jerusalén, dos hermanas pecadoras
1 El Señor se dirigió a mí, y me dijo: 2 «Había una vez dos mujeres, hijas de la misma madre. 3 Desde jóvenes, estas dos mujeres se entregaron a la prostitución; en Egipto dejaron que les manosearan los pechos, y perdieron su virginidad. 4 La mayor se llamaba Aholá (que representa a Samaria), y su hermana Aholibá (que representa a Jerusalén). Yo las tomé por esposas, y me dieron hijos e hijas. 5 Aholá me fue infiel y se apasionó por sus amantes, los guerreros asirios, 6 todos ellos jefes y gobernadores, jóvenes apuestos, jinetes montados en sus caballos, con elegantes uniformes de púrpura, 7 ¡lo más selecto de los asirios! Aholá se entregó a la prostitución con ellos, y hasta se apasionó por todos sus ídolos y se rebajó adorándolos. 8 Desde que estuvo en Egipto se volvió una prostituta, y jamás dejó de serlo. Desde que era joven, muchos se acostaron con ella, le quitaron su virginidad, y la convirtieron en una prostituta. 9 Por eso la entregué en manos de sus amantes, los asirios, por quienes ella se había apasionado, 10 y ellos la deshonraron; luego le quitaron a sus hijos e hijas, y a ella la mataron a filo de espada, ejecutando así la sentencia contra ella. Y su caso se hizo famoso entre las mujeres.
11 »Su hermana Aholibá vio esto, y sin embargo se entregó, más aún que su hermana, a la pasión y la prostitución. 12 También ella se apasionó por los asirios, todos ellos jefes y gobernadores, guerreros espléndidamente vestidos, jinetes montados a caballo, jóvenes apuestos. 13 Me di cuenta de que también ella se había manchado, y que había seguido el ejemplo de su hermana. 14-15 Pero ella fue aún más lejos en sus prostituciones: vio en las paredes imágenes de babilonios, grabadas y pintadas de rojo; a juzgar por sus cinturones y turbantes, todos ellos tenían aspecto de oficiales. 16 Al ver a estos babilonios, se apasionó por ellos y envió mensajeros a Babilonia; 17 y los babilonios vinieron y se acostaron con ella; le hicieron el amor, y la mancharon con sus prostituciones. Tanto la mancharon que acabó por sentir asco de ellos. 18 Entonces se entregó públicamente a la prostitución, mostrando su cuerpo desnudo, hasta que yo sentí asco de ella como antes lo había sentido de su hermana. 19 Pero se entregó más y más a la prostitución, recordando el tiempo de su juventud, cuando se prostituyó en Egipto 20 y se apasionó por sus amantes egipcios, que en sus impulsos sexuales se parecen a los asnos y los caballos.
21 »Tú, Aholibá, sentías nostalgia del libertinaje de tu juventud, cuando los egipcios te manoseaban los pechos. 22 Por eso yo, el Señor, digo: Voy a hacer que esos amantes tuyos, de los que ahora sientes asco, se vuelvan tus enemigos. De todas partes voy a lanzar contra ti 23 a los babilonios y a los caldeos, a los de Pecod, Soa y Coa, y a todos los asirios; todos ellos jóvenes apuestos, jefes y gobernadores, oficiales y guerreros; todos ellos gente de a caballo. 24 Vendrán contra ti, con gran número de carros y de ejércitos; te rodearán por todas partes, armados y con cascos y escudos, y yo les daré el derecho de juzgarte, y ellos te juzgarán según sus leyes. 25 Yo descargaré sobre ti el furor de mi ira, y ellos te tratarán con crueldad; te cortarán la nariz y las orejas, y a los que aún queden vivos los matarán a filo de espada. Te arrebatarán a tus hijos y a tus hijas, y al fin caerás devorada por el fuego. 26 Te quitarán tus vestidos y se apoderarán de tus joyas. 27 Así pondré fin a tu libertinaje y a la prostitución a que te entregaste en Egipto, y no volverás a ver a los egipcios ni a acordarte de ellos.
28 »Esto digo yo, el Señor: Voy a dejar que caigas en poder de las naciones que odias, y por las que sientes asco. 29 Ellas te tratarán con odio, se adueñarán de lo que has ganado con tu trabajo y te dejarán completamente desnuda; al descubierto quedará tu cuerpo, el cual entregaste a la prostitución. Tu libertinaje y tu prostitución 30 son la causa de lo que hoy te pasa, pues te entregaste a la prostitución con esas naciones y te rebajaste adorando sus ídolos. 31 Seguiste los pasos de tu hermana; por eso te daré a beber la misma copa que a ella le di.
32 »Esto digo yo, el Señor:
Beberás de la misma copa que tu hermana,
una copa grande, ancha y profunda,
llena de burla y desprecio,
33 llena de ruina y destrucción.
Es la copa de tu hermana Samaria,
con la cual quedarás borracha y dolorida.
34 La beberás hasta el fondo,
y luego la harás pedazos,
y te desgarrarás los pechos.
Yo, el Señor, he hablado;
yo he dado mi palabra.
35 »Por eso yo, el Señor, digo: Puesto que te has olvidado de mí y me has vuelto la espalda, tendrás que sufrir el castigo de tu libertinaje y de tus prostituciones.»
36 El Señor me dijo: «Y tú, hombre, ¿quieres pronunciar la sentencia contra Aholá y Aholibá? Entonces échales en cara sus acciones detestables. 37 Ellas me han sido infieles y tienen las manos manchadas de sangre. Me han sido infieles adorando a sus ídolos, y en honor de ellos han sacrificado en el fuego a sus propios hijos, los hijos que yo tuve con ellas. 38 Además, han hecho esto contra mí: en un mismo día profanaron mi santo templo y deshonraron mis sábados. 39 Y el mismo día que sacrificaron a sus hijos para honrar a sus ídolos, vinieron a mi santo templo y lo profanaron. ¡Esto es lo que han hecho, en mi propia casa!
40 »Enviaron mensajeros para que de lejos vinieran hombres, y ellos vinieron. Las dos se bañaron, se pintaron los ojos y se pusieron joyas para recibirlos; 41 se reclinaron en una cama lujosa, con la mesa ya servida, y en ella pusieron el incienso y el aceite consagrados a mi servicio. 42 Podían escucharse los gritos de una multitud haciendo fiesta; eran hombres que habían venido del desierto, que adornaban a las mujeres con brazaletes en los brazos y hermosas coronas en la cabeza. 43 Yo me decía: “Ahora van a servirse de estas prostitutas gastadas por los adulterios. ¡Nada menos que con ellas! 44 Vienen a Aholá y a Aholibá, mujeres libertinas, como quien va a las prostitutas.” 45 Pero los hombres justos dictarán contra ellas la sentencia que merecen las adúlteras y las asesinas. Porque adúlteras son, y tienen las manos manchadas de sangre.»
46 Esto dice el Señor: «Que se reúna el pueblo contra ellas, que les haga sentir pánico y les robe; 47 que el pueblo entero las mate a pedradas y las atraviese con sus espadas; que mate a sus hijos e hijas y queme sus casas. 48 Yo haré que esta conducta infame desaparezca del país. Así todas las mujeres aprenderán la lección y no seguirán su ejemplo inmoral. 49 En cuanto a esas dos, recibirán el castigo por su conducta inmoral y por sus pecados de idolatría. Entonces ustedes reconocerán que yo soy el Señor.»
Samaria tén han Jerusalén, yáxeg xamo' megkalya'assáxma
1 Epaqhetchessek axta ko'o Wesse' egegkok. Aptáhak axta seyáneya s'e: 2 “Heykha axta ánet kelán'a, étchek ancha'awók axta m'a xama kelán'a. 3 Témakxa étkók axta eyeynamo élmésso ekyókxa nentémakxa ekmaso mansexta xa ánet kelán'a nak; chahayók axta chá'a kélpaknegkáseykencha'a nam'agkok ma'a Egipto, massegkek axta ektamhéyak kelán'a meyke kélteméssesseykmohóxma. 4 Oholá axta ekwesey m'a katnaha étkok nak (cháxa ekyetchesamaxkoho axta m'a Samaria) keñe axta yáxeg ma'a Oholibá (cháxa ekyetchesamaxkoho axta m'a Jerusalén). Élmomchek axta ko'o xa, enaqteyegka'a axta ektemék, héssegkek axta nahan étchek apkelennay'a tén han kelwán'ák. 5 Patheteykegkek axta eyke chá'a pók énxet ma'a Oholá neyseksa sekteme etáwa', keláneyók agko' axta m'a élmámenyého axta chá'a, cham'a kempakhakma yapmeyk asirios, 6 hómáyok apkelnaqta nak, cham'a apyókxoho nak sẽlpextétamo apkelwesse'e tén han ma'a apkeltaqmelchesso nak chá'a apkelókxa, tén han ma'a wokma'ák apkeltaqmalma apagko' nak, tén han ma'a apkelchánte nak chá'a yátnáxeg. 7 Méssegkek axta ekyókxa Oholá m'a énxet'ák asirios kelwesse'e nak, weykmók axta nahan ekma awáxok ma'a ekyókxoho aqsok kéleykmássesso apagkok nak, tawásamáxcheyk agko' axta. 8 Axta cheynamók ekteme xama kelán'a ekma chá'a ekyánmaga ekpathetéyak énxet ma'a ekhakxa axta Egipto, megkalwatesseykmok nahan ekteme. Apxámok axta chá'a etnehek appathetéyak eyeynamo m'a ektémakxa étkok axta, apmasséssegkek axta ekteme kelán'a meyke kélteméssesseykmohóxma, kelán'a ekma ekyánmaga ekpathetéyak énxet axta temék. 9 Cháxa keñamak sekméssama nak ko'o m'a élpatheteykegko nak chá'a, cham'a asirios, ekmoma agko' nak chá'a awáxok élányo, 10 apkelhaxyawássessek axta élnaqta m'a; tén axta apkelyementama m'a étchek apkelennay'a nak tén han ma'a kelwán'ák nak, sókwenaqte axta nahan apkelyetxeyk apchaqha m'a, apteméssessek axta m'a ekxénamaxchexa axta kólteméssesek. Xénamaxcheyk axta chá'a ektémakxa neyseksa m'a ekyókxoho kelán'ák nak.
11 “Weteyak axta eykhe Oholibá xa, cham'a yáxeg nak, yeykhásseykmok axta aqsa ekmámenyého kalának ektémakxa ekmaso megkamasexta m'a yáxa nak. 12 Momchek axta nahan awáxok asirios ma'a, cham'a apyókxoho nak sẽlpextétamo apkelwesse'e tén han ma'a apkeltaqmelchesso nak chá'a apkelókxa, tén han ma'a kempakhakma yapmeyk apkeltaqmalma apagko' nak apkelnaqta, tén han ma'a apkelchánte nak chá'a yátnáxeg, tén han ma'a wokma'ák apkeltaqmalma apagko' nak. 13 Ekya'ásegwokmek axta nahan ko'o ekpeysegkessama ekyókxa m'a, tén han ekyetlama m'a ektémakxa nak yáxa. 14-15 Yágweykmók agko' axta nahan élane ektémakxa ekmaso megkamasexta m'a: wet'ak axta énxet'ák Babilonia nápaqta'a kéleykmassáseykha m'a nápakhaw'ék tegma nak, kélyexwássesso axta m'a ekyexwase; kelánexkók axta nahan sẽlpextétamo apkelwesse'e nápaqta'a m'a, yetlo apnaqtete nepxet tén han apkelatchesso apqatkok. 16 Xama axta élwet'a xa énxet'ák Babilonia nak, amenyeyk agko' axta élano tén axta éláphasa apseykha amya'a m'a Babilonia; 17 apkelxegakmek axta apya'awa m'a énxet'ák Babilonia, appathetágkek axta nahan, keláneságkek axta nahan nentémakxa ekmaso mansexta. Appeysegkessásawók agko' axta nahan émpehek ma'a tén axta megkalcha agko' chá'a awáxok élano. 18 Tén axta ektemégwokmohoxma yáxña'akxoho agko' élana ektémakxa megkamasexta, xekmowásexcheyk axta ekyókxa meyke agko' apáwa, ekwokmoho megkalcha agko' ko'o ewáxok sélano m'a, ekhawo m'a ektémakxa axta sektaqnawágweykmo ektémakxa m'a yáxa nak. 19 Yánchesseykmók axta eyke aqsa ektemegweykmohóxma élane m'a ektémakxa ekmaso megkamasexta, ekxénweykekxo chá'a awáxok ma'a ektémakxa axta étkok, ektemegweykmoho axta chá'a exma m'a Egipto éláneya m'a ektémakxa ekmaso megkamasexta, 20 apmoma axta awáxok ma'a énxet'ák Egipto, ekhémo axta yámelyeheykok ma'a apkelmeykha tén han yátnáxeg.
21 “Oholibá, xénweykekxók chá'a exche' awáxok ma'a ektémakxa axta chá'a élane megkamasexta m'a ektémakxa axta étkok, apkelpaknegkáseykencha'a axta chá'a nam'agkok ma'a énxet'ák Egipto. 22 Cháxa keñamak sektáha nak ko'o sekpeywa s'e, sektáha nak Wesse': Élenmexma sa' ko'o kaxwók atnessásekxak xeye' m'a élmámenyého nak chá'a, cham'a megkaleklama agko' nak kaxwók xeye' awáxok kalano'. Wának sa' ko'o ektámegmak xeye' énxet'ák apheykha nak ekyókxoho apheykegkaxa, 23 cham'a énxet'ák Babilonia tén han ma'a caldeos, tén han ma'a énxet'ák Pecod, Soa tén han ma'a Coa, tén han ma'a apyókxoho asirios; cham'a apyókxoho wokma'ák apkeltaqmalma apagko' nak, kelwesse'e tén han ma'a apkeltaqmelchesso nak chá'a apkelókxa, sẽlpextétamo apkelwesse'e tén han ma'a kempakhakma yapmeyk nak; apyókxoho m'a énxet apkelchánte nak chá'a yátnáxeg. 24 Káhapwak sa' xeye' ekxámokma agko' ma'a yátnáxeg apkelyenyawasso tén han ma'a sẽlpextétamo; ewakhak sa' ekyókxoho neyáwa exche', yetlo apkelmeykha tén han apkelatchesso apqatkok sawo tén han apkeláhakkásamap, agkések sa' ko'o yaqwayam ékpelkohok xeye' m'a, eñássesagkohok sa' nahan ekhawo m'a ektémakxa nak chá'a segánamakxa apagkok. 25 Ayenyenták sa' ko'o seklo takháxet xeye', metaqmelchesek sa' xeye' m'a yetlo aptawáseykegkoho; elyaqténchesek sa' aheyk'ák tén han awéhek, keñe sa' ma'a apkeleymomap nak meletsapma elnápok, sókwenaqte sa' chá'a elyetxeygkok. Elyementók sa' ma'a étchek apkelennay'a tén han ma'a kelwán'ák nak, keñe sa' kawatnaxchek xeye' táxa. 26 Elhaxyawássesek sa' élnaqta, elmok sa' ma'a aqsok étkók agkok éltaqmalma, élmomnáwa nak. 27 Keñe sa' amasséssessók ko'o m'a ektémakxa nak chá'a élane ektémakxa megkamasexta, tén han ekpathetéyak chá'a énxet ekma ekyánmaga, éláneya nak chá'a m'a Egipto, megkalwetekxók sa' chá'a kaxwók ma'a énxet'ák Egipto, megkaxénwakxók sa' nahan chá'a awáxok.
28 “Keso sektáhakxa nak ko'o sekpeywa s'e, sektáha nak Wesse': Wohok sa' ko'o emok ma'a énxet'ák éltaqnagkama nak chá'a, megkaleklama nak chá'a awáxok. 29 Etwasagkohok sa' chá'a yetlo aptaqnagko, apagkok sa' etnehek ma'a aqsok ekwete nak chá'a eñama ekyánmaga ektamheykha, meyke agko' élnaqta sa' eyenyekxa'; yáxña'akxoho sa' keytnekxak ma'a ekyókxa, cham'a ekteméssesseykmoho nak chá'a exma élánéssama m'a ektémakxa ekmaso megkamasexta. Ekmátsa katnegwomhoxma tén han megkamasexta 30 keñamak ektáha sakhem se'e ektáhakxa nak, hakte méssegkek chá'a ekyókxa s'e pók aptémakxa nak chá'a énxet'ák, kelpeykessamók chá'a m'a aqsok kéleykmássesso apagkok nak. 31 Yetlamchek xeye' m'a ektémakxa nak yáxa; cháxa keñamak sekmako nak wagkok xeyáxa' m'a aqsok ekmáske, seyágko axta m'a.
32 “Keso sektáhakxa nak ko'o
sekpeywa s'e, sektáha nak Wesse':
Keynek sa' xeye'
ekyena axta m'a yáxa nak,
xama egheykok ekyawe,
ekyawe nak awáxok
tén han ekmattawóneg,
ekláneyo m'a nésmésamaxche'
tén han sẽlwanyeykha,
33 tén han ma'a negmayósa
tén han ma'a sẽlmassésseyam nak.
Yáxa egheykok agkok xa,
cham'a Samaria,
cháxa yaqwayam sa'
kaqhássesek xeye' xa
tén han kañássesagkohok ekmáske.
34 Keynek sa' ekweykmoho
ekyamásawo agko',
tén sa' kalpaxqátekxa',
kalpexyekhasha sa' nam'agkok ma'a
nekha'a étkók élpaqxo nak.
Ekxénchek ko'o xa,
sektáha nak Wesse';
ekméssek ko'o sekpeywa.
35 “Cháxa keñamak sektáha nak ko'o sekpeywa s'e, sektáha nak Wesse': Payhawók xeye' kañegkohok eñama ekmámenyého katnegwomhoxma tén han ektémakxa megkamasexta, hakte megkaxeyenmak ko'o exche' awáxok, massegkek sélányo.” 36 Aptáhak axta seyáneya Wesse' egegkok se'e: “Xép énxet, ¿apmakóya exchep exének yaqwánxa kólteméssesek ma'a Oholá tén han Oholibá? Nágyéssekxa aqsa elxénchásekxohok ma'a éltémakxa ekmaso agko' nak. 37 Eyenseykmek ko'o sétleykha m'a, yetnegkek nahan chá'a élyógkexma. Eyenseykmek sétleykha élpeykessamo m'a aqsok kéleykmássesso apagkok nak, kelnáhakkassegkek nahan chá'a étchek élwatnéssama xa aqsok nak, cham'a étchek sélwetasso axta ko'o. 38 Keñe setnéssessama nahan ko'o sénmexeykencha'a s'e: xama ekhem agko' axta peysegkásak ma'a tegma appagkanamap aptaqmalma ahagkok nak, tawáseyha axta m'a ekhem ahagkok sábado. 39 Cháxa ekhem élnapakxa axta nahan ma'a étchek yaqwayam kalpeykeshok ma'a aqsok kéleykmássesso agkok, kelmeyánteyk axta m'a tegma appagkanamap aptaqmalma ahagkok nak tén axta ekpeysegkesa. ¡Cháxa ekteméssesakxa axta m'a kañe' exagkok nak!
40 “Keláphássek axta apseykha amya'a éltamho elxegmak énxet'ák apkeleñama m'a makhawo', apkelxegakmek axta nahan. Yaqpásegkek axta yegmen xa ánet nak, kelyápaqmatchásegkokxeyk axta nahan aqta'ák, kelnatmegkokxeyk axta nahan aqsok étkók agkok éltaqmalma élmomnáwa, yaqwayam enxoho kalmok takha'; 41 háha axta néten kélyetnamakxa néten ektaqmalma agko', penchásegkek axta nahan eknegkenéyak nento m'a néten mésa, negkenágkek axta nahan aqsok ekmátsa agko' la'a ekpaqneyam éten agkok ma'a néten nak tén han ma'a pexmok égmenek ahagkok, sélméssamo nak chá'a ko'o. 42 Legáxcheyk axta apkelwehéseykha énxet apxámokma apkelánegko ekneywomáxche; axta m'a énxet'ák apkeleñama axta yókxexma meykexa nak énxet, cham'a apkelnáxegkáseyncha'a axta m'a kelán'ák apkelatchessásegko naxta'a amék ma'a eknegkenma nak chá'a amék tén han apqatkok ma'a élháxaqxo éltaqmalma agko' nak. 43 Tén axta ko'o ektáha ewáxok se'e: ‘Elmaha sa' kaxwo' xa kelán'ák élmá nak chá'a ekyánmaga élpathetéyak énxet, ektéma nak élwányamo éláneykegkaxa m'a eknaqtawáseykha élyamhápéyak. 44 Apkelya'awak axta ekhágkaxa m'a Oholá tén han ma'a Oholibá, cham'a kelán'ák ekmátsa axta kaltemégwomhoxma, máxa axta aptamhágkok apkelxegakmo m'a ektémól'a kólya'ammok kelán'a élmá ekyánmaga élpathetéyak énxet.’ 45 Sa' eyke exének ekpayhawo kólteméssesek kelán'a ektawáseykha élyamhopma tén han ekyetno nak ekyógkexma m'a énxet'ák apkelpéwomo nak. Hakte kelán'a eknaqtawáseykha élyamhápeyák xa, yetnegkek nahan chá'a élyógkexma.”
46 Keso aptáhakxa exchek appeywa Wesse' egegkok se'e: “Tásek sa' yaqnekxak énxet ey'áwak xa kelán'ák nak, elyegwakkasek sa', elmenyexchesek sa' ma'a aqsok agkok; 47 meteymog sa' elyetnak apyókxoho énxet elnápok, elyetxák sa' nahan chá'a sókwenaqte apagkok; elnáhakkasek sa' ma'a étchek apkelennay'a nak tén han ma'a kelwán'ák nak, elwatnések sa' nahan ma'a axanák nak. 48 Wának sa' ko'o kamassegwók apchókxa s'e nentémakxa ekmaso agko' nak. Keñe sa' ekyókxoho kelán'ák keygkok chá'a, megkalyetlókasek sa' ma'a éltémakxa élmasagcha'a nak. 49 Keñe sa' xa ánet nak, kóllegássesagkohok sa' eñama m'a éltémakxa élmasagcha'a tén han megkalya'assáxma élpeykessamo m'a aqsok kéleykmássesso. Keñe sa' kólya'ásegwók kéxegke, sektáha ko'o Wesse'.”