Sufrimientos de los israelitas en Egipto
1 Estos son los nombres de los israelitas que llegaron con Jacob a Egipto, cada uno con su familia: 2 Rubén, Simeón, Leví, Judá, 3 Isacar, Zabulón, Benjamín, 4 Dan, Neftalí, Gad y Aser. 5 Los descendientes de Jacob sumaban en total setenta personas. José ya estaba en Egipto.
6 José y sus hermanos, y todos los de esa generación, murieron; 7 pero como los israelitas tenían muchos hijos, se multiplicaron y llegaron a ser muy poderosos. El país estaba lleno de ellos.
8 Más tarde hubo un nuevo rey en Egipto, que no había conocido a José, y que le dijo a su pueblo: 9 «Miren, el pueblo israelita es más numeroso y más poderoso que nosotros; 10 así que debemos tramar algo para impedir que sigan multiplicándose, porque puede ser que, en caso de guerra, se pongan de parte de nuestros enemigos para pelear contra nosotros y se vayan de este país.»
11 Por eso los egipcios pusieron capataces encargados de someter a los israelitas a trabajos muy pesados, y les hicieron construir las ciudades de Pitón y Ramesés, que el faraón, rey de Egipto, usaba para almacenar provisiones. 12 Pero mientras más los maltrataban, más se multiplicaban. Así que los egipcios les tenían mucho miedo.
13 Los egipcios esclavizaron cruelmente a los israelitas. 14 Les amargaron la vida sometiéndolos al rudo trabajo de preparar lodo y hacer adobes, y de atender a todos los trabajos del campo. En todo esto los israelitas eran tratados con crueldad. 15 Además, el rey de Egipto habló con Sifra y Fúa, que eran parteras de las hebreas, y les dijo:
16 —Cuando atiendan a las hebreas en sus partos, fíjense en el sexo del recién nacido. Si es niña, déjenla vivir, pero si es niño, ¡mátenlo!
17 Sin embargo, las parteras tuvieron temor de Dios y no hicieron lo que el rey de Egipto les había ordenado, sino que dejaron vivir a los niños. 18 Entonces el rey de Egipto las mandó llamar y les dijo:
—¿Por qué han dejado con vida a los niños?
19 —Porque las mujeres hebreas no son como las egipcias —contestaron ellas—. Al contrario, son muy robustas y dan a luz antes de que nosotras lleguemos a atenderlas.
20-21 De esta manera el pueblo israelita seguía creciendo en número, y cada vez se hacía más poderoso. Además, como las parteras tuvieron temor de Dios, él las favoreció y les concedió una familia numerosa. 22 El faraón, por su parte, ordenó a todo su pueblo: «Echen al río a todos los niños hebreos que nazcan, pero a las niñas déjenlas vivir.»
Israelitas apkellegeykegkoho yókxexma Egipto
1-2 Keso apkelwesey axta israelitas apkelwayam yetlo Jacob ma'a Egipto. Xama énxet axta chá'a ekyetlómo apnámakkok apagko': cham'a Rubén, Simeón, Leví, Judá 3 Isacar, Zabulón, Benjamín, 4 Dan, Neftalí, Gad, tén han ma'a Aser. 5 Setenta axta apyókxoho m'a Jacob aptawán'ák. Nanók axta eyke aphayam José m'a Egipto.
6 Apketsekkek axta m'a José tén han ma'a apkelpepma, tén han ma'a apyókxoho ektáha axta apkektegeykegkoho xamo'. 7 Apxámeykegkek apagko' axta nahan ma'a israelitas, hakte apxámok axta m'a apketchek. Apkelyennaqte axta nahan aptamheykegkok, apláneyók axta m'a apkelókxa apheykegkaxa axta.
8 Yáma néwomók axta anhan aptépeykxo makham pók wesse' apwányam ma'a Egipto, háwe axta nahan apyekpelchémókxa m'a José. Aptáhak axta nahan apkeláneya énxet'ák apagkok se'e: 9 “Kóllano, apxámok apagko' kaxwók israelitas, egyeykhásseykmok nahan ekwánxa apkelyennaqte negko'o. 10 Kéméxcheyk agya'asagkohok nenteméssesakxa antawássesha apxámeyák, hakte lapmaxcheyk kexa katnehek katyapok kempakhakma, epasmekxak ma'a sẽlenmexma nak yaqwayam hẽlnapakpok, tén elxog elántépok se'e negókxa nak.”
11 Axta keñamak apnegkenma chá'a apkelámha apmonye'e egipcios apxegkessesso apkeltamheykha yaqwayam egkések chá'a apkeltamheykha ekyentaxno agko' ma'a israelitas. Apkeltémók axta enaqxétekhasagkok tegma apkelyawe, cham'a Pitón tén han ma'a Ramsés, apxátamakxa chá'a nento m'a wesse' apwányam faraón. 12 Yágwokmók axta agkok chá'a kélhe apkeltamheykha m'a énxet'ák nak, exámagwomhok apagko' axta chá'a. Axta keñamak apkeláya ekwányam agko' ma'a egipcios.
13 Apkeltemessáseykha axta chá'a egipcios ma'a israelitas ekyetlómo apnaqtawáseykegkoho. 14 Apkelméssegkek axta élmáske agko' apyempe'ék apkeltemessáseykencha'a ekyentaxno agko' apyelpagkasso m'a yelpa', tén han apkelánéyák ma'a yátaphémekcha'ák apwetek, tén han ma'a ekyókxoho ektémakxa nak apkeltamheykha ekyentaxno m'a yókxexma. Kélnaqtawáseykegkók axta chá'a m'a israelitas. 15 Apkelpaqhetchessek axta nahan wesse' apwányam Egipto m'a Sifrá tén han ma'a Puá ekteme axta hebreo kelán'ák ektegkessesso chá'a mók étche. Aptáhak axta apkeláneya, s'e:
16 —Kélláneyha sa' agkok chá'a xama hebreo kelán'a kamáwho katnehek naqláwa, kóllano sa' chá'a m'a étche ektéyámxohol'a. Kelwána sa' agkok ma'a, kólho sa' aqsa kawana', apkenna sa' agkok ma'a, ¡kólaqha sa'! —axta aptáhak apkeláneya.
17 Maxta eyke katneheykegkok apkeltémókxa axta chá'a katnahagkok wesse' Egipto xa kelán'ák nak, hakte keláyak axta m'a Dios, chahayók axta aqsa chá'a aptéyeykmo m'a sakcha'a apkenna nak. 18 Tén axta m'a wesse' apwányam Egipto, apkeltamho kólnaqlósawakxa'. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
¿Yaqsa ektéma kélhayo nak aqsa chá'a kéxegke aptéyeykmo m'a sakcha'a apkenna nak?
19 —Tén axta ektáha élátegmowágkokxo s'e: Eyke ñémekxa megkaxnémo nak hebreo kelán'a m'a Egipto kelán'a, kalyéha'awók agko'. Nanók han chá'a katnehek naqláwa m'a amonye' enxoho chá'a negko'o nélwayam yaqwayam anlanha.
20-21 Axta keñamak israelitas apxámeykegkoho apagko' ma'a; yágweykmók axta aqsa anhan aptamhéyak apkelyennaqte. Apméssegkek axta nahan apxámeykekxa námakkok Dios ma'a kelán'ák nak ektáha axta chá'a ektegkessesso mók étche, hakte axta ñémekxa éláyo. 22 Tén axta faraón aptáha apkeláneya apyókxoho apkeláneykha s'e: “Kólchexa sa' wátsam ma'a apyókxoho hebreo wokma'ák apketkók nak, keñe sa' ma'a kelwán'ák étkók nak, kólho sa' aqsa kalweynchamha.”