Últimas palabras de David
1 Estas son las últimas palabras de David:

«David, el hijo de Yesé,
el hombre a quien Dios ha enaltecido,
el rey escogido por el Dios de Jacob,
el dulce cantor de himnos de Israel,
ha declarado:

2 »El Espíritu del Señor habla a través de mí;
su palabra está en mi lengua.
3 El Dios de Israel ha hablado;
el Protector de Israel me ha dicho:
“El que gobierne a los hombres con justicia,
el que gobierne en el temor de Dios
4 será como la luz de la aurora,
como la luz del sol en un amanecer sin nubes,
que después de la lluvia hace crecer la hierba.”
5 Por eso mi descendencia está firme en Dios,
pues él hizo conmigo una alianza eterna,
bien reglamentada y segura.
Él me da la victoria completa
y hace que se cumplan todos mis deseos.
6 Pero todos los malhechores
serán como espinos desechados,
que nadie toma con la mano.
7 Para tocarlos, se toma un hierro o una lanza,
y se los echa en el fuego
para que ardan por completo.»
Héroes del ejército de David
(1~Cr 11.10-47)
8 Lista con los nombres de los mejores soldados de David: Isboset, de la familia de Jacmoní, jefe de los tres más valientes, que en una ocasión mató ochocientos hombres con su lanza. 9 Le seguía Eleazar hijo de Dodo, el ajojita, que era uno de los tres más valientes. Estuvo con David en Pasdamín, cuando los filisteos se juntaron allí para la batalla y los israelitas se retiraron. 10 Pero él se mantuvo firme, y estuvo matando filisteos hasta que la mano se le cansó y se le quedó pegada a la espada. Aquel día el Señor alcanzó una gran victoria. Luego el ejército siguió a Eleazar para apoderarse de lo que se le había quitado al enemigo.
11 A Eleazar lo seguía Samá hijo de Age, de la familia de Arar. Cuando los filisteos se reunieron en Lehí, donde había un campo sembrado de lentejas, las tropas israelitas huyeron ante ellos. 12 Pero Samá se plantó en medio del campo y lo defendió, y logró derrotar a los filisteos. Así el Señor alcanzó una gran victoria.
13 En cierta ocasión, durante el tiempo de la cosecha, tres de los treinta valientes fueron a encontrarse con David en la cueva de Adulán. Las fuerzas filisteas estaban acampadas en el valle de Refayin. 14 David se hallaba en la fortaleza, al tiempo que un destacamento filisteo se encontraba en Belén. 15 Y David expresó este deseo: «¡Cómo deseo que alguien me dé a beber agua del pozo que está en la puerta de Belén!»
16 Entonces los tres valientes penetraron en el campamento filisteo y sacaron agua del pozo que está a la entrada de Belén, y se la llevaron a David. Pero él no quiso beberla, sino que la derramó como ofrenda al Señor, 17 mientras decía: «¡El Señor me libre de beberla! ¡Sería como beberme la sangre de estos hombres, que arriesgaron su vida para ir a traerla!» Y no quiso beberla.
Esta hazaña la realizaron los tres valientes.
18 Abisay, hermano de Joab e hijo de Seruyá, era jefe de los treinta valientes. En cierta ocasión, atacó a trescientos hombres con su lanza, y los mató. Así ganó fama entre los treinta 19 y recibió más honores que todos ellos, pues llegó a ser su jefe. Pero no igualó a los tres primeros.
20 Benaías hijo de Joyadá, del pueblo de Cabsel, era un hombre valiente que realizó muchas hazañas. Él fue quien mató a los dos hijos de Ariel de Moab. Un día en que estaba nevando, bajó a un foso y allí dentro mató a un león. 21 También mató a un egipcio de gran estatura, que iba armado con una lanza: Benaías lo atacó con un palo, le arrebató la lanza de la mano, y lo mató con su propia lanza. 22 Esta acción de Benaías hijo de Joyadá le hizo ganar fama entre los treinta valientes 23 y recibir más honores que ellos, pero no igualó a los tres primeros. Y David lo puso al mando de su guardia personal.
24 Entre los treinta valientes estaban: Asael, hermano de Joab; Eljanán hijo de Dodo, de Belén; 25 Samá, de Harod; Elica, también de Harod; 26 Heles, el paltita; Ira hijo de Iques, de Tecoa; 27 Abiezer, de Anatot; Sibecay, de Husah; 28 Salmón, el ajojita; Maray, de Netofa; 29 Jéleb hijo de Baná, también de Netofa; Itay hijo de Ribay, de Gabaa, en el territorio de Benjamín; 30 Benaías, de Piratón; Hiday, del arroyo de Gaas; 31 Abí Albón, el arbatita; Azmavet, de Bajurín; 32 Elijaba, el salbonita; los hijos de Jasén; Jonatán; 33 Samá, el ararita; Ajían hijo de Sarar, también ararita; 34 Elifelet hijo de Ajasbay, el hijo del de Macá; Elián hijo de Ajitofel, de Gilo; 35 Jesray, de Carmel; Paray, el arbita; 36 Igal hijo de Natán, de Soba; Bani, de Gad; 37 Selec, de Amón; Najaray, de Berot, asistente de Joab hijo de Seruyá; 38 Ira, de Jatir; Gareb, también de Jatir; 39 y Urías, el hitita. En total, treinta y siete.
Ektemegwánxa néxa appeywa David
1 Keso ektemegwánxa néxa appeywa David se'e:

“David, Jesé apketche,
énxet apteméssesso axta
Dios ekyawe kéláyo,
wesse' apwányam ektáha
axta apkelyéseykha m'a
Dios apagkok nak Jacob,
apteme axta apkelánéyak
ekmátsa apmeneykmasso
m'a kañe' nak Israel.
Aptáhak appeywa s'e:

2 “Appaqmetchek
Wesse' egegkok
Espíritu apagkok,
ko'o eyke eyásenneykxa';
egkéssek appeywa
yaqwayam añeksek.
3 Appaqmetchek ma'a
Dios apagkok nak Israel;
aptáhak seyáneya
Apmasma nak chá'a Israel se'e:
‘Énxet apkeláneykha
nak chá'a énxet'ák yetlo
ekpéwomo aptémakxa',
apkeláneykha nak
chá'a énxet'ák yetlo
apcháyo Dios,
4 exhok sa' ma'a
ektémól'a katyapok
ekhem axto'o,
máxa sa' etnehek
ma'a ekhem éltátchesso
meykel'a yaphope,
ektaqmelcháseykekxal'a
pa'at natámen ekmámeye.’
5 Cháxa keñamak
melyenseykmo nak Dios
ma'a étawán'ák nak ko'o,
hakte élánéssegkek axta
ko'o ekhémo mók
nélpaqhetchásamáxkoho
meyke néxa m'a,
penchásamáxcheyk
ektáxésamaxche',
méko han kamasseksek.
Élmallahancháseykegkek ko'o m'a,
etekkessessegkek han ma'a
ekyókxoho aqsok sekmámenyého.
6 Keñe sa' ma'a
apyókxoho élmasagcha'a
nak apkeltémakxa,
máxa am'ák kélchexakha
sa' kólteméssesek
magmowánal'a
ampaknegwomho'.
7 Sawo ekyentaxno
essenhan sawhéwa
chá'a kóltéhek
ma'a peya enxoho
kólpaknegwomho',
kólchexák chá'a nátex,
yaqwayam enxoho
kólwatnek ekyókxoho.”
David sẽlpextétamo apagkok apkelyennaqte
(1 Cr 11.10-47)
8 Keso apkelwesey axta David sẽlpextétamo apagkok apkelyennaqte s'e: Is-bóset, apteme axta hacmonita, apkemha apmonye' axta nepyeseksa m'a apqántánxo apkelyennaqte axta, apkelnapma axta ochocientos énxet sawhéwa apmeykha. 9 Eleazar axta aptétéyak ma'a, Dodó axta apketche, apteme axta énxet ahohíta, apteme axta han apkeñama nepyeseksa m'a apqántánxo apkelyennaqte axta. David axta han apxegexma apha m'a yókxexma nak Pas-damim, cham'a apchaqneykekxo axta filisteos apmáheyo yempakhak ma'a, keñe israelitas apkelwátéseykegko. 10 Axta eyke elwátesseykmok ma'a, apkelnapmeyk axta filisteos ekwokmoho ekyampaya apaktog, yepetcha'ak axta apmek ma'a sókwenaqte apakxak apagkok. Cháxa apmésa axta ekyawe agko' apmallane m'a Wesse' egegkok. Tén axta sẽlpextétamo apkelyetlawa m'a Eleazar, yaqwayam elmagkok ma'a aqsok apkelyementaméyak ma'a apkelenmexma.
11 Keñe axta Samá neptámen ma'a Eleazar, Agué axta apketche, apteme axta ararita. Xama axta apchaqnákxo filisteos ma'a yókxexma nak Lehi, kélcheneykekxexa axta yágkeleyke, apkenyahágkek axta apmonye'e m'a sẽlpextétamo israelitas, 12 keñe axta Samá apkenmeyncha'a aqsa m'a neyseksa namyep apmeyawa, apkelnapchek axta han filisteos. Cháxa apmésa axta ekyawe agko' apmallane m'a Wesse' egegkok.
13 Xama ekhem axta apkelxega apyo'ókmo David apqántánxo apkeleñama nepyeseksa m'a treinta apkelyennaqte, cham'a meteymog áxwa nak Adulam. Apkelpakxeneykegkek axta sẽlpextétamo filisteos ma'a ekyapwátegweykenxa nak xapop Refaim. 14 Aphegkek axta David ma'a tegma apyennaqte, keñe axta sẽlpextétamo filisteos apheykencha'a m'a Belén. 15 Aptáhak axta appaqmétencha'a David: “¡Yámék la'a xama énxet heyekwéssók yegmen ma'a yámelchet nentaxnamakxa nak Belén!”
16 Keñe axta apqántánxo apkelyennaqte apkelántaxnegwokmo m'a apkelpakxeneykegkaxa axta filisteos, apyekwokmek axta yegmen ma'a yámelchet ekyetnamakxa axta m'a nentaxnamakxa nak Belén, apsákxéssek axta m'a David. Axta eyke emakók ének, apyegkenchek axta aqsa apteméssesa apmésso naqsa Wesse' egegkok. 17 Axta aptáhak se'e: “¡Megyohók ko'o eynek ma'a Wesse' egegkok! ¡Hakte máxa katnehek sekyena enxoho éma apagkok se'e énxet'ák melmeyágweykxo nak apkelyennaqte apkelmahágko seyekwéssekmo yegmen!” Axta emakók ének.
Cháxa ektáhakxa axta aqsok apkeláneyak ma'a apqántánxo énxet'ák megyeye nak elmahagkok eyesagkexa'.
18 Abisai axta apkemha apmonye' apagkok xa treinta énxet apkelyennaqte nak, cham'a Abisai, Joab axta apyáxeg, Seruiá axta étche. Apketámeygkek axta trescientos énxet sawhéwa apmeykha, apkelnapchek axta han. Cháxa aptéma axta apxénamap chá'a nepyeseksa m'a treinta énxet'ák apkelyennaqte nak, 19 néten kéláyo axta han aptemék nepyeseksa m'a apyókxoho nak, hakte apkemha apmonye' apagkok axta aptemék. Axta eyke exnágweykekxohok ma'a apmonye'e axta apqántánxo kempakhakma yapmeyk.
20 Xama énxet apyennaqte axta han ma'a Benaías, Joiadá axta apketche, apteme axta énxet Cabseel, xámok axta aqsok apkelane. Axta apkelnapma m'a apqánet apketchek axta Ariel, apkeñama axta Moab. Aptaxneyk axta máxek apteyekmo yeyam, cha'a apchaqhakxa axta han méwa m'a kañe' nak. 21 Apchaqhegkek axta han egipcio apwenaqte axta, apmeykha axta sawhéwa: apketámeygkek axta Benaías yámet apmeykha, apyementegkek axta sawhéwa apagkok, keñe apchaqha apkelyetxeykxo m'a sawhéwa apagkok apagko' nak. 22 Cháxa ekméssama axta apxénamap Benaías, Joiadá axta apketche, nepyeseksa m'a treinta énxet'ák apkelyennaqte axta; 23 néten kéláyo axta han aptemék nepyeseksa m'a apyókxoho nak, axta eyke exnágweykekxohok ma'a apmonye'e axta apqántánxo kempakhakma yapmeyk. Keñe axta David apteméssesa apkemha apmonye' nepyeseksa m'a énxet'ák ektáha axta chá'a aptaqmelchesso.
24 Apheykha axta han nepyeseksa treinta apkelyennaqte: cham'a Asael, Joab axta apyáxeg; Elhanán, Dodó axta apketche, apkeñama axta Belén; 25 tén han Samá, apkeñama axta Harod; Elicá, apkeñama axta han Harod; 26 Heles, apteme axta paltita; Irá, apketche nak Iqués, apkeñama axta m'a Tecoa; 27 Abiézer, apkeñama axta Anatot; Sibecai, apkeñama axta Husah; 28 Salmón, apteme axta ahohíta; Maharai, apkeñama axta Netofá; 29 Héled, apketche axta Baaná, axta han apkeñamak ma'a Netofá; Itai, apketche axta Ribai, apkeñama axta Guibeá, ekpayho nak Benjamín apchókxa; 30 Benaías, apkeñama axta Piratón; Hidai, apkeñama axta m'a alwáta nak Gaas; 31 Abí-albón, apteme axta arbatita; Azmávet, apkeñama axta m'a Bahurim; 32 Eliahbá, apteme axta saalbonita; tén han Jasén apketchek; Jonatán; 33 Samá, apteme axta ararita; Ahiam, apketche axta Sarar, apteme axta han ararita; 34 Elifélet, apketche axta Ahasbai, tén han ma'a apkeñama nak Maacá apketche; Eliam, apketche nak Ahitófel, apkeñama axta Guiló; 35 Hesrai, apkeñama axta Carmel; Paarai, apteme axta arbita; 36 Igal, Natán apketche, apkeñama axta m'a Sobá; Baní, apkeñama axta m'a Gad; 37 Sélec, apkeñama nak Amón; Naharai, apkeñama nak Beerot, apteme axta Joab apkelsókáseykha apkelmeykha, étche nak Seruiá; 38 Irá, apkeñama axta Jatir; Gareb, apkeñama nak han ma'a Jatir; 39 keñe han ma'a Urías, apteme axta hitita. Treinta y siete axta apyókxoho.