Namán es sanado de su lepra
1 Namán era general del ejército del rey de Siria, muy estimado y favorecido por su rey porque por medio de él había dado el Señor la victoria a Siria. Pero este valeroso y poderoso hombre tenía lepra.
2 En una de las correrías de los sirios contra los israelitas, una niña fue tomada cautiva y quedó al servicio de la mujer de Namán. 3 La niña le dijo a su ama:
—Si mi amo fuera a ver al profeta que está en Samaria, quedaría curado de su lepra.
4 Namán fue y le contó a su rey lo que había dicho aquella niña. 5 Y el rey de Siria le respondió:
—Está bien, ve, que yo mandaré una carta al rey de Israel.
Entonces Namán se fue. Tomó treinta mil monedas de plata, seis mil monedas de oro y diez mudas de ropa, 6 y le llevó al rey de Israel la carta, que decía: «Por medio de esta carta sabrás que estoy enviando a Namán, uno de mis oficiales, para que lo sanes de su lepra.»
7 Cuando el rey de Israel leyó la carta, se rasgó la ropa en señal de aflicción y dijo:
—¿Acaso soy Dios, que da la vida y la quita, para que este rey me mande un hombre a que lo cure de su lepra? ¡Como pueden ver, está buscando un pretexto para atacarme!
8 Cuando el profeta Eliseo se enteró de que el rey se había rasgado la ropa por causa de aquella carta, mandó a decirle: «¿Por qué te has rasgado la ropa? Que venga ese hombre a verme, y sabrá que en Israel hay un profeta.»
9 Namán fue, con sus carros y sus caballos, y se detuvo a la puerta de la casa de Eliseo, 10 pero Eliseo envió a un mensajero a que le dijera: «Ve y lávate siete veces en el río Jordán, y tu cuerpo quedará limpio de la lepra.»
11 Namán se enfureció, y se fue diciendo:
—Yo pensé que iba a salir a recibirme, y que de pie iba a invocar al Señor su Dios, y que luego iba a mover su mano sobre la parte enferma, y me la sanaría. 12 ¡Los ríos Abana y Farfar en Damasco son cien veces mejores que todos los ríos de Israel juntos! ¿Acaso no podría yo haber ido a lavarme en ellos y quedar limpio?
Y salió de allí enfurecido. 13 Pero sus criados se acercaron a él y le dijeron:
—Señor, si el profeta le hubiera mandado hacer algo difícil, ¿acaso usted no lo habría hecho? Pues con mayor razón si solo le ha dicho a usted que se lave y quedará limpio.
14 Entonces Namán fue y se sumergió en el Jordán siete veces, tal y como el profeta se lo había ordenado, y su piel se volvió como la de un niño, y quedó sana. 15 De inmediato él y todos sus acompañantes regresaron a ver a Eliseo, y al llegar ante él Namán le dijo:
—¡Ahora estoy convencido de que en toda la tierra no hay Dios, sino solo en Israel! Por lo tanto, te ruego que aceptes un regalo de este servidor tuyo.
16 Pero Eliseo le contestó:
—Juro por el Señor, que me está viendo, que no lo aceptaré.
Y aunque Namán insistió, Eliseo se negó a aceptarlo. 17 Entonces Namán dijo:
—En ese caso, permítame usted llevar de aquí a Damasco tierra de Israel suficiente para cargar mis dos mulas; porque este servidor suyo no volverá a ofrecer sacrificios a otros dioses, sino solo al Señor. 18 Una cosa más le pido al Señor, y es que el Señor me perdone y no tome en cuenta si, cuando mi soberano vaya a adorar al templo de Rimón y se apoye en mi brazo, yo tenga que arrodillarme en ese templo.
19 Eliseo le respondió:
—Vete tranquilo.
Namán se fue de allí. Y cuando ya iba a cierta distancia, 20 Guejazí, el criado del profeta Eliseo, se dijo a sí mismo: «Mi amo ha dejado ir a Namán el sirio sin aceptar nada de lo que él trajo. ¡Juro por Dios que voy a seguirlo rápidamente, a ver qué puedo conseguir de él!»
21 Y Guejazí siguió a Namán, y cuando este vio que Guejazí se acercaba a él, se bajó de su carro para recibirlo, y le preguntó:
—¿Está todo bien?
22 —Sí, todo está bien —contestó Guejazí—. Mi amo me mandó a decirle que acaban de llegar dos profetas jóvenes, que vienen de los montes de Efraín, y le ruega que les dé tres mil monedas de plata y dos mudas de ropa.
23 Namán respondió:
—Por supuesto, toma seis mil monedas de plata.
Namán insistió en que las aceptara, y Guejazí las metió en dos sacos, junto con las dos mudas de ropa, y entregó todo eso a dos de sus criados para que lo llevaran por él. 24 Pero al llegar a la colina, Guejazí tomó la plata que llevaban los criados, la guardó en una casa y los despidió. 25 Luego fue y se presentó ante su amo, y Eliseo le preguntó:
—¿De dónde vienes, Guejazí?
—No he ido a ninguna parte —contestó Guejazí.
26 Pero Eliseo insistió:
—Cuando cierta persona se bajó de su carro para recibirte, yo estaba allí contigo, en el pensamiento. Pero este no es el momento de recibir dinero ni mudas de ropa, ni de comprar huertos, viñedos, ovejas, bueyes, criados y criadas. 27 Por lo tanto, la enfermedad de Namán se te pegará a ti y a tu descendencia para siempre.
Y cuando Guejazí se separó de Eliseo, su piel estaba tan llena de lepra que se veía blanca como la nieve.
Naamán kéltaqmelchesseyam ekteme negmasse ektepelchamaxche egyempehek
1 Aphegkek axta xama énxet apwesey axta Naamán, apteme axta sẽlpextétamo apkemha apmonye' apagkok ma'a wesse' apwányam nak Siria, apchásekhayók axta m'a wesse' apwányam apagkok, emyawhok axta han, hakte apkelmallahanchessegkek axta Wesse' egegkok énxet'ák Siria apchásenneykekxo m'a. Negmasse ektepelchamaxche egyempehek axta eyke temék xa énxet nak.
2 Apmeyk axta han xama kelán'a étkok sirios neyseksa apketámeyak axta m'a israelitas, keñe kélhéssekmo kélteméssesa éláneykha Naamán aptáwa'. 3 Entáhak axta eyáneya wesse' agkok xa kelán'a étkok nak:
—Apyo'ókmek agkok wesse' ahagkok ma'a Dios appeywa aplegasso apha nak Samaria, etaqmelwók ma'a ekteme nak negmasse ektepelchamaxche egyempehek.
4 Apxegkek axta Naamán apkeltennássekxo wesse' apwányam apagkok ektáhakxa eyáneya m'a kelán'a étkok. 5 Keñe axta apchátegmowágko m'a wesse' apwányam Siria:
—Táse', exeg, wáphássesek sa' ko'o sektáxéssesso weykcha'áhak ma'a wesse' apwányam nak Israel.
Keñe axta apxega Naamán. Apkelsókek axta treinta mil selyaqye aktek élmope, seis mil selyaqye aktek élyátekto élmomnáwa, keñe diez ma'a apáwa apkelántaxno, 6 apsókassek axta han weykcha'áhak kéltáxésso m'a wesse' apwányam nak Israel, ektéma axta kéltáxésso s'e: “Apwet'ak sa' agkok xép se'e weykcha'áhak kéltáxésso nak, ey'asagkohok sa' ektáha ko'o seyáphasso m'a Naamán, apteme nak sẽlpextétamo apkemha apmonye' ahagkok, yaqwayam enxoho exchep etaqmelchessók ekteme negmasse ektepelchamaxche egyempehek.”
7 Xama axta apkelyetseta weykcha'áhak kéltáxésso m'a wesse' apwányam nak Israel, keñe apkelyepta aptaxno magkenatchesso ekyetnakha'awo apwáxok, aptáhak axta s'e:
—¿Diosya ko'o, segméssamo nak ekyennaqte egnények, tén han segyementameykekxa nak negyennaqte, seyaphássesa nak ko'o xama énxet yaqwayam ataqmelchessók ekteme negmasse ektepelchamaxche egyempehek? ¡Negyekpelchawók aptáhakxa apmako hetnéssessamhok exma ekmaso xa!
8 Xama axta apleg'a amya'a Dios appeywa aplegasso Eliseo apkelyepta aptaxno wesse' apwányam eñama apwete m'a weykcha'áhak kéltáxésso, apkeltamhók axta kóltéhek kólának se'e: “¿Yaqsa ektáha apkelyepta nak aptaxno? Tásek exegmak hey'áwak xa énxet nak, keñe sa' ey'asagkohok apha xama Dios appeywa aplegasso s'e Israel.”
9 Apxegkek axta Naamán, yetlo yátnáxeg apyenyawasso apchánte, apkenegwokmek axta m'a átog apxagkok nak Eliseo. 10 Keñe axta Eliseo apcháphasa xama apkeláneykha apkeltamho etnehek yának se'e: “Exeg, etne sa' siete apyaqpasso yegmen ma'a wátsam Jordán, tén sa' káxñekxohok apyempehek kamaskok ma'a negmasse ektepelchamaxche egyempehek.”
11 Aplókók apagko' axta han Naamán, axta aptáhak appaqmétegkokxo s'e:
—Éneyk xeyk hemok takha', tén han etnamha ewónmakha m'a Dios Wesse' apagkok, keñe han etnehek ketók apmek ma'a ekmasagkexa nak émpehek, keñe hemasséssesek ma'a ektepelchamaxche nak émpehek. 12 ¡Keltásek ma'a wátsam ekhágko nak Damasco, cham'a Abaná tén han Farfar! ¡Kaxnók ma'a ekyókxoho wátsam nak Israel! ¡Táse' nak axta eykhe ayaqpássekxak ma'a keñe ataqmelwók!
Aplókók apagko' axta han aptaqháwo. 13 Apya'awékxeyk axta eyke m'a apkeláneykha nak aptáha apcháneya s'e:
—Wesse', kaxtemék xeyk apkeltémo elának aqsok ekmáske nak anlának ma'a Dios appeywa aplegasso nak. ¿Melanyeya exchek xép? Exchek eyke ekyágwánxa agkok aptáha enxoho apcháneya s'e: eyaqpés, tén sa' káxñekxohok apyempehek.
14 Aptaqháwok axta Naamán keñe aptáha siete aptaxneykekxa m'a wátsam nak Jordán, apkeltamhókxa axta etnehek ma'a Dios appeywa aplegasso, keñe axta ektamhákxo apyempehek ma'a ektémól'a wokma'ák apyempehek, cháxñákxók axta. 15 Keñe axta apxega yetlo apyókxoho apkelxegexma'a apya'aweykxo m'a Eliseo. Xama axta apwákxo makham ma'a aphakxa, aptáhak axta Naamán se'e:
—¡Ekya'ásegwokmek ko'o kaxwók méko Dios ma'a ekyókxoho apheykegkaxa nak, wánxa aqsa m'a Israel! Éltamhók ko'o elmok takha' s'e aqsok sélmésso naqsa nak, ko'o sektáha nak apkeláneykha.
16 Apchátegmowágkek axta Eliseo:
—Naqsók ko'o ektemessásak yetlo sekxeyenma apwesey Wesse' egegkok, séláneyncha'a nak, malmehek sa'.
Apkelenxánegkessek axta eykhe m'a Naamán, axta eyke emakók elmok ma'a Eliseo. 17 Tén axta aptáha Naamán se'e:
—Yoho sa' aqsa ko'o alsakxak xapop éleñama nak se'e kañe' nak Israel, ánet yámelyeheykok sa' alpátegkesek; hakte magkések sa' ko'o kaxwók aqsok ekmatñá kélwatno m'a mók aqsok kéláyókxa nak, magkések han ma'a aqsok kélnaqtósso ektekyawa nak, wánxa sa' aqsa chá'a agkések ma'a Wesse' egegkok. 18 Wánxa aqsa séltamho ko'o Wesse' egegkok meyaqmagkásekxeyk sélana enxoho chá'a s'e aqsok nak: cham'a apmeyákxo enxoho chá'a wesse' ahagkok ma'a kélpeykessamókxa nak Rimón, keñe han apmágko enxoho chá'a émek, keñe chá'a ko'o altekxók etapnák xa kañe' tegma nak, tásek meyaqmagkásekxeyk Wesse' egegkok xa.
19 Apchátegmowágkek axta Eliseo:
—Etaqhekxa sa' meyke ektáhakxa apwáxok.
Aptaqhákxeyk axta Naamán. Xama axta apwákxo makhawo', 20 tén axta ektáha élchetamso apwáxok Guehazí, apkeláneykha nak ma'a Dios appeywa aplegasso: “Apcha'awok aqsa aptaqháwo wesse' ahagkok ma'a sirio, cham'a Naamán, meyke apma xama aqsok apkelsókáseyam. Naqsók ko'o ektemessásak yetlo sekxeyenma Wesse' egegkok apwesey, eytlakxak sa' se'e kaxwo' nak, yaqsa sa' kexa aqsok axka'.”
21 Keñe axta apxega Guehazí apchamhágkokxo m'a Naamán; xama axta apwet'a apxegakmo neptámen ma'a, keñe aptepa néten yátnáxeg apyenyawasso apkelanyexágko, aptáhak axta apkelmaxneyáncha'a:
—¿Yaqsa ektáha?
22 —Méko, —axta aptáhak apchátegmowágko Guehazí—. Wesse' ahagkok eyke eyáphásak apkeltamho atnehek wának xép, apkelwa'a kaxwók ma'a apqánet wokma'ák apteme Dios appeywa apkellegasso, apkeleñama m'a egkexe nak Efraín, apkeltamhók han xép elmések ma'a tres mil selyaqye aktek élmope, keñe han apqánet apáwa nentaxno.
23 Apchátegmowágkek axta Naamán:
—Elma sa' seis mil selyaqye aktek élmope.
Apkelenxánegkessek axta Naamán apkeltamho elmok, apxátegkessek axta apqánet nahápa yetlo apqánet apáwa, keñe apkelmésa ekyókxoho m'a apkeláneykha yaqwayam enxoho elsakxak apmonye' m'a Guehazí. 24 Xama axta apkelwákxo m'a egkexe nak, apkelmeyk axta Guehazí m'a selyaqye aktek élmope, apkelseykekxésso axta m'a Naamán apkeláneykha, apxatmeyk axta apxagkok, keñe apkeláphasa eltaqhoho'. 25 Tén axta apmeyákxo m'a aphakxa nak wesse' apagkok, keñe axta Eliseo apkelmaxneyáncha'a:
—Guehazí, ¿háxko apkeñektamxa'?
—Mawegkeypawok ko'o —axta aptáhak apchátegmowágko Guehazí.
26 Tén axta aptáha makham apcháneya Eliseo s'e:
—Xama exchek aptepa xama énxet néten yátnáxeg apyenyawasso apkelanyexakmo peya emok takha' exchep, ekheyk xeyk xamo' ko'o exchep ma'a, espíritu ahagkok xeyk eyke. Megkapayhawok xép emok selyaqye tén han elmok apáwa, essenhan namyep étkok, anmen yámet kélcheneykekxexa', nepkések, weyke, essenhan apkeláneykha apkelennay'a tén han kelwán'ák. 27 Xép sa' kaxwók katnehek xa negmasse ektepelchamaxche egyempehek ektéma axta m'a Naamán, ekweykekxoho m'a aptawán'ák neptámen meyke néxa.
Xama axta apyenyékxo Guehazí m'a Eliseo, temék axta negmasse ektepelchamaxche egyempehek ekyentaxno agko', mópégkek axta, ektémól'a yeyam appok.