Atalía usurpa el trono
(2~Cr 22.10—23.21)
1 Cuando Atalía, madre de Ocozías, supo que su hijo, el rey de Judá, había muerto, fue y eliminó a toda la familia real. 2 Pero Yoseba, hija del rey Jorán y hermana de Ocozías, apartó a Joás hijo de Ocozías, de los otros hijos del rey a los que estaban matando, y junto con su nodriza lo escondió de Atalía en un dormitorio. Así que no lo mataron, 3 y durante seis años Joás estuvo escondido con su nodriza en el templo del Señor. Mientras tanto, Atalía gobernó el país.
Joyadá convierte a Joás en rey de Judá
4 Al séptimo año, Joyadá mandó llamar a los capitanes, y a los cretenses y los guardias, y los hizo entrar en el templo del Señor, donde él estaba. Allí hizo con ellos un pacto bajo juramento, y les mostró al príncipe Joás. 5 Luego les ordenó: «Esto es lo que van a hacer ustedes: una tercera parte de ustedes estará de guardia en el palacio en sábado; 6 otra tercera parte estará en la puerta de Shur; y la tercera parte restante, en la puerta posterior del cuartel de la guardia. Así ustedes cubrirán por turnos la guardia del palacio. 7 Ahora bien, las dos secciones que el sábado salen de guardia montarán la guardia en el templo del Señor, junto al rey. 8 Ustedes formarán un círculo alrededor del rey, cada uno con sus armas en la mano, y el que intente penetrar en las filas morirá. Ustedes acompañarán al rey dondequiera que él vaya.»
9 Los capitanes hicieron todo lo que el sacerdote Joyadá les había ordenado. Cada cual tomó el mando de sus hombres, tanto de los que entraban de guardia en sábado como de los que salían, y se presentaron al sacerdote Joyadá. 10 Entonces el sacerdote entregó a los capitanes las lanzas y los escudos que habían pertenecido al rey David, y que estaban en el templo del Señor. 11 Los guardias tomaron sus puestos para proteger al rey, desde el ala derecha hasta el ala izquierda del templo, y alrededor del altar, cada cual con su arma en la mano. 12 Entonces Joyadá sacó al hijo del rey, le puso la corona y las insignias reales, y después de derramar aceite sobre él, lo proclamó rey. Luego todos aplaudieron y gritaron: «¡Viva el rey!»
13 Cuando Atalía oyó las aclamaciones de los guardias y de la gente, fue al templo del Señor, donde estaban todos. 14 Allí vio al rey de pie, junto a la columna, según era la costumbre. A su lado estaban los jefes y la banda de música, y la gente, muy alegre, tocaba trompetas. Entonces Atalía rasgó sus vestiduras y gritó:
—¡Traición! ¡Traición!
15 Pero el sacerdote Joyadá ordenó a los capitanes que estaban al mando del ejército:
—¡Sáquenla de entre las filas y pasen a cuchillo al que la siga!
Como el sacerdote había ordenado que no la mataran en el templo del Señor, 16 la apresaron por la entrada de la caballería y la sacaron por el palacio real, y allí la mataron.
Reformas de Joyadá
17 Después, Joyadá hizo una alianza entre el Señor, el rey y el pueblo, de que ellos serían el pueblo del Señor, y también otra alianza entre el rey y el pueblo. 18 Luego fueron todos al templo de Baal, y lo derribaron y destrozaron por completo sus altares y sus ídolos. En cuanto a Matán, el sacerdote de Baal, lo degollaron ante los altares. A continuación, el sacerdote puso una guardia en el templo del Señor; 19 luego tomó a los capitanes, a los cretenses, a los guardias y a toda la gente, y juntos acompañaron al rey desde el templo del Señor hasta el palacio real. Entraron por la puerta de la guardia, y Joás se sentó en el trono. 20 Todo el pueblo se alegró. Y como Atalía había sido muerta a filo de espada en el palacio real, la ciudad quedó tranquila.
21 21 (12.1) Joás tenía siete años cuando comenzó a reinar.
Atalía ektemessásamáxche agko' wesse' ekwányam
(2 Cr 22.10—23.21)
1 Xama axta ekleg'a amya'a apketsapa étche m'a Atalía, egken nak Ocozías, xegkek axta keñe éltamho kólnápok apyókxoho wesse' apwányam apnámakkok. 2 Keñe axta m'a Joseba, wesse' apwányam Joram axta apketche, apyáxeg kelwána axta Ocozías, ekxegánegkesa m'a Joás, Ocozías axta apketche, ekyetnakhasa nepyeseksa m'a nápakha apketchek axta m'a wesse' apwányam, cham'a aptekyawa axta. Póssessek axta amonye' m'a Atalía, yetlo m'a eyássáseyak axta chá'a nam'agkok, ektaxnésa kañe' tegma apwáxok eknaqténamáxchexa axta chá'a. Keñe axta mematña, 3 seis apyeyam axta weykmok kélpósso Joás ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, yetlo m'a eyéyak axta chá'a nam'agkok. Éláneykha apchókxa axta temék ma'a Atalía.
4 Siete apyeyam axta entáhak, apkeltamhók axta kólnaqlósawakxések Joiadá sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e, tén han quereteos yetlo m'a ektáha nak apkeltaqmelchesso, apkelántaxnéssek axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, aphakxa axta m'a. Cháxa apheyásawókxa axta han mók apkelpaqhetchásamákpoho apkelxéna chá'a naqsók kaxhok mók aptamhágkaxa, apxekmóssek axta m'a wesse' apwányam apketche Joás. 5 Keñe axta aptáha apkeláneya s'e: “Keso yaqwánxa sa' kóltéhek kéxegke s'e: kélxama sa' chá'a kóltaqmelchesek tegma apyawe ekhem sábado, cháxa kélqántánxo nak; 6 keñe sa' kélnápakha han kólchaqnaha m'a átog ekwesey nak Sur; keñe sa' han kélnápakha m'a teyp átog, axayo' nak ma'a apheykegkaxa nak apkeltaqmelchesso tegma. Keñe sa' kólsawhaxkohok chá'a kélyaqmagkásamaxche kélláneykha m'a tegma apyawe. 7 Keñe sa' ma'a ánet apkelyaqyeyáseyak nak chá'a apkeláneykha tegma sábado, elanha sa' Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, ekpayho nak aphakxa m'a wesse' apwányam. 8 Kólwakhekxak sa' chá'a kéxegke m'a wesse' apwányam, yetlo kélmeykha chá'a sókwenaqte, keñe sa' apmáheyo enxoho etaxnegwók kélchaqnágkaxa, kólaqhek sa'. Kólyetlawha sa' chá'a kéxegke apmahágkaxa enxoho chá'a m'a wesse' apwányam.”
9 Aptamhágkek axta sẽlpextétamo m'a ekyókxoho apkeltamhókxa axta etnahagkok ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Joiadá. Xama xama axta chá'a apnaqláwak apkelxegexma'a apagko', cham'a apkeláneykha nak chá'a tegma sábado, tén han ma'a apyenyeykekxa nak chá'a apkeltamheykha, apkelmeyákxeyk axta m'a aphakxa nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Joiadá. 10 Apkelmeyásegkek axta sawhéwa apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a apkelámha apmonye'e nak sẽlpextétamo, keñe han ma'a apkeláhakkásamap, ektáha axta apagkok ma'a wesse' apwányam David, ekheykegko nak ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. 11 Apchaqnágwokmek axta chá'a apkeláneyákpexa axta chá'a yaqnágwók ma'a apkeltaqmelchesso nak tegma appagkanamap, cham'a ekpayho nak apkelya'assamakxa, tén han nepsagqalwa m'a tegma appagkanamap nak, keñe han ma'a neyáwa nak ekwatnamáxchexa aqsok, yetlo apkelmeykha sawhéwa yaqwayam elanha m'a wesse' apwányam. 12 Keñe axta Joiadá aptekkesa m'a wesse' apwányam apketche, apketchessessek axta han apqátek apketchesso apqátek élyenma, tén han apmésa m'a magkenatchesso nak nenteme wesse' apwányam, keñe axta natámen apyegkenchesso apqátek pexmok égmenek apxéna apteméssesa wesse' apwányam. Tén axta apkeltekpagáncha'a apmék apyókxoho, axta aptáhak apkelyennaqtésawo apkelpeywa s'e: “¡Megkamassegwomek sa' apteme wesse' apwányam!”
13 Xama axta ekleg'a Atalía apkelwehéseykha sẽlpextétamo tén han ma'a énxet'ák, meyákxeyk axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, apchaqnákxexa axta apyókxoho énxet'ák. 14 Wet'ak axta wesse' apwányam apkenmeyncha'a m'a nekha nak meteymog émha, aptamheykegkaxa axta chá'a. Apchaqnáha axta han nápakha apkenmágkaxa m'a apkelámha apmonye'e nak, tén han ma'a apkelpáwasso nak, kelpayhekxók agko' axta apkelwáxok énxet'ák, apkelpáwássek axta apkelaqkahasso. Tén axta élyepta élnaqta m'a Atalía, axta táhak ekpaqmeta ekyennaqte s'e:
—¡Énmexáxche'!
15 Tén axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Joiadá, aptáha apkeláneya sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e, apnaqleykha axta chá'a m'a sẽlpextétamo:
—¡Kóltekkes halep apchaqnágkaxa nak sẽlpextétamo! ¡Kólyetxa sa' chá'a sawo m'a ektáha nak chá'a apkelyetláyam!
Apkeltamhók axta han megkólaqhek apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a kañe' nak Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, 16 máxcheyk axta, keñe kélya'ásekxo m'a apkelántaxnamakxa nak chá'a apkelchánte yátnáxeg ma'a wesse' apwányam apxagkok apyawe, cha'a apchaqhakxa axta han ma'a.
17 Keñe axta Joiadá apkelana ekhémo mók apkelpaqhetchásamákpoho m'a Wesse' egegkok, tén han wesse' apwányam ekweykekxoho énxet'ák, apkelxéna etnahagkok Wesse' egegkok énxet'ák apagkok, apheyásawók axta han mók apkelpaqhetchásamákpoho wesse' apwányam ma'a énxet'ák. 18 Tén axta apkelmeyákxo apyókxoho m'a tegma kélpeykessamókxa axta chá'a Baal, keñe apyaqnegkesa, appalchessessek axta ekyókxoho m'a kélwatnéssamakxa axta chá'a aqsok, tén han ma'a kéleykmássesso. Keñe axta Matán kélaqha m'a nekha nak élwatnamáxchexa aqsok, apteme axta apkelmaxnéssesso énxet'ák agkok ma'a Baal. Tén axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, apnegkena apkeláneykha m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok; 19 keñe axta apnaqlákxo sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e, tén han quereteos, tén han ma'a apkeltaqmelchesso nak chá'a tegma, keñe han apyókxoho énxet'ák, apkelyetlákxeyk axta wesse' apwányam eyeynamo m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, ekweykekxoho m'a wesse' apwányam apxagkok apyawe nak, apkelántaxneyk axta m'a átog apchaqneykegkaxa axta chá'a apkeltaqmelchesso tegma. Apheyk axta Joás ma'a néten taháno ektaqmalma, 20 kelpayhekxeyk axta han apkelwáxok apyókxoho énxet'ák. Méko axta táhak ektáhakxa apheykha énxet'ák ma'a tegma apwányam, hakte ketsekkek axta Atalía kélyetxaya sawo m'a wesse' apwányam apxagkok apyawe nak.
Joás apteme wesse' apwányam ma'a Judá
(2 Cr 24.1-27)
21 Siete apyeyam apagkok axta weykmok apkeynamo apteme wesse' apwányam ma'a Joás,