Reinado de Ajaz en Judá
(2~R 16.1-20)1 Ajaz tenía veinte años cuando comenzó a reinar, y reinó en Jerusalén durante dieciséis años; pero sus hechos no fueron rectos a los ojos del Señor, como los de su antepasado David, 2 sino que siguió los pasos de los reyes de Israel, y también hizo estatuas de metal fundido que representaban a Baal, 3 quemó incienso en el valle de Ben Jinón e hizo quemar a sus hijos en sacrificio, conforme a las prácticas infames de las naciones que el Señor había arrojado de la presencia de los israelitas. 4 Además, ofreció sacrificios y quemó incienso en los santuarios paganos, en las colinas y bajo todo árbol frondoso.
5 Por ese motivo, el Señor su Dios lo entregó en manos del rey de Siria, y los sirios lo derrotaron, tomaron gran número de prisioneros y se los llevaron a Damasco. También lo entregó el Señor en manos del rey de Israel, que le causó una gran derrota. 6 En efecto, Pecaj hijo de Remalías mató en Judá, en un solo día, a ciento veinte mil hombres, todos ellos hombres de gran valor, por haber abandonado al Señor, Dios de sus antepasados. 7 Y Zicri, un guerrero de Efraín, mató a Maseías, hijo del rey, a Azricán, jefe de palacio, y a Elcana, primer oficial del rey. 8 Además, los soldados de Israel hicieron doscientos mil prisioneros en Judá, entre mujeres, niños y niñas, y se apoderaron de muchos objetos y se los llevaron a Samaria.
9 Cuando el ejército entraba en Samaria, un profeta del Señor, llamado Obed, que estaba allí, salió a su encuentro y les dijo:
—El Señor, Dios de los antepasados de ustedes, se enojó con Judá, y por eso los ha entregado en manos de ustedes. Pero ustedes los han matado con un furor que ha llegado hasta el cielo. 10 Además, han decidido hacer de la gente de Judá y Jerusalén sus esclavos y esclavas. Pero, ¿acaso ustedes mismos no han pecado contra el Señor su Dios? 11 Por lo tanto, háganme caso y devuelvan los prisioneros que hicieron y que son sus hermanos, porque el Señor está muy enojado con ustedes.
12 Entonces Azarías hijo de Johanán, Berequías hijo de Mesilemot, Ezequías hijo de Salún, y Amasa hijo de Jadlay, que eran de los principales jefes de Efraín, se pusieron frente a los que volvían de la guerra, 13 y les dijeron:
—No traigan aquí a los prisioneros, pues eso nos hará culpables ante el Señor. Lo que ustedes pretenden solo aumentará nuestros pecados y nuestras culpas, que ya son demasiados, y el Señor se enojará mucho con Israel.
14 Entonces, delante de los jefes y de todo el pueblo, los soldados liberaron a los prisioneros y dejaron las cosas que les habían quitado. 15 Luego, los hombres antes mencionados se hicieron cargo de los prisioneros, y de las mismas cosas que les habían quitado sacaron ropa para vestir a los que estaban desnudos, y los calzaron, les dieron de comer y de beber, y les curaron las heridas; y a todos los inválidos los llevaron montados en asnos hasta Jericó, la ciudad de las palmeras, y los dejaron con sus parientes. Después regresaron a Samaria.
16 Por aquel tiempo, el rey Ajaz envió una embajada al rey de Asiria para pedirle ayuda, 17 pues los de Edom habían realizado una nueva invasión, y habían derrotado a Judá, y se habían llevado algunos prisioneros. 18 Por otra parte, los filisteos habían saqueado las ciudades de la llanura y del Néguev pertenecientes a Judá; se habían apoderado de Bet Semes, Ayalón y Gederot, y también de Soco, Timna y Gimzo con sus respectivas aldeas, y se habían instalado en ellas. 19 El Señor había querido humillar a Judá a causa de Ajaz, rey de Judá, pues él había promovido el desenfreno en Judá y había sido sumamente infiel al Señor.
20 Tiglat Piléser, rey de Asiria, se dirigió contra Ajaz, y en vez de apoyarlo, lo puso en aprietos. 21 Aunque Ajaz sacó las cosas de valor del templo del Señor, del palacio real y de las casas de los jefes para dárselas como tributo al rey de Asiria, no consiguió con eso ninguna ayuda. 22 Pero a pesar de encontrarse en tal aprieto, continuó siendo infiel al Señor. ¡Así era el rey Ajaz! 23 Ofreció sacrificios a los dioses de Damasco, y ellos fueron la causa de su derrota. Pensó que, si los dioses de Siria habían ayudado a los reyes de este país, también lo ayudarían a él, si les ofrecía sacrificios. Pero ellos fueron la causa de su ruina y de la de todo Israel. 24 Ajaz juntó los utensilios del templo de Dios y los hizo pedazos, cerró las puertas del templo y mandó que le hicieran altares paganos en todas las esquinas de Jerusalén. 25 Edificó santuarios paganos en todas las ciudades de Judá para quemar incienso a otros dioses, lo cual provocó la ira del Señor, Dios de sus antepasados.
26 El resto de su historia y todo lo que realizó, desde el principio hasta el fin, está escrito en el libro de los reyes de Judá y de Israel. 27 Cuando murió, lo enterraron con sus antepasados en la ciudad de Jerusalén, pero no lo llevaron al panteón de los reyes de Israel. En su lugar reinó su hijo Ezequías.
Ahaz apteme wesse' apwányam ma'a Judá
(2 Re 16.1-20)1 Veinte apyeyam apagkok axta apkeynamo apteme wesse' apwányam Ahaz, dieciséis apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén; asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok, axta kaxnawok aptémakxa axta m'a David, apyáp nano' axta, 2 apyetlamchek axta aqsa m'a aptamheykegkaxa axta apkelwesse'e apkelwányam axta m'a Israel, apkeláneykegkek axta han kéleykmássesso apkeláncháseyak ma'a sawo égmenek kélpeykeseykekxa nak, kéleykmássesso nak Baal, 3 apwatnegkek axta aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a ekyapwátegweykenxa nak xapop ma'a Ben-hinom, apkelwatnegkek axta apketchek apteméssessama aqsok ektekyawa, apkelántekkessegkek axta apmonye'e israelitas Wesse' egegkok ma'a énxet'ák, eñama apkeltémakxa ekmaso agko'. 4 Apkelnapmeyk axta han chá'a aqsok kélnaqtósso, apkelwatnegkek axta han chá'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a kélpeykessamókxa nak chá'a aqsok kéláyókxa', cham'a néten egkexe nak, keñe han kóneg ekyókxoho yenta'a élyentaxno nak pessesse agkok.
5 Axta keñamak Dios Wesse' apagkok apmésa yaqwayam emok ma'a wesse' apwányam nak Siria, apmenxenchek axta m'a sirios, apxámok apagko' axta han apkelma apnaqlákxo m'a Damasco. Apméssek axta han Wesse' egegkok yaqwayam emok ma'a wesse' apwányam nak Israel, apnaqtawásegkók apagko' axta apkelnapa. 6 Ciento veinte mil énxet'ák Judá axta apkelnapa Pécah xa ekhem nak, Remalías axta apketche, énxet'ák megyeye elmahagkok eyesagkexa axta xa apyókxoho nak, eñama apyámasma m'a Wesse' egegkok, Dios apagkok axta m'a apyapmeyk nano'. 7 Keñe axta Zicrí, kempakhakma yáp axta m'a Efraín, apchaqha m'a Maaseías, wesse' apwányam axta apketche, tén han Azricam, apkemha apmonye' axta m'a wesse' apwányam apxagkok, apchaqhak axta han ma'a Elcaná, apteme axta aptétéyak aptamheykha m'a wesse' apwányam. 8 Apkelmeyk axta han doscientos mil énxet'ák Judá m'a sẽlpextétamo nak Israel, kelán'ák, wokma'ák apketkók, kelwán'ák étkók, apkelmágkek axta han ekxámokma agko' aqsok, apkelsákxeyk axta m'a Samaria.
9 Aphegkek axta han xama Wesse' egegkok appeywa aplegasso m'a, apwesey axta Obed, apkelanyexeykmo axta sẽlpextétamo apmáheyo elántexek ma'a Samaria. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Apkeltaqnaweygkek énxet'ák Judá m'a Wesse' egegkok, Dios apagkok axta m'a kélyapmeyk nano' nak kéxegke, cháxa keñamak apkelmésa nak kéxegke yaqwayam kólmok. Kélnapchek eyke kéxegke yetlo kélnaqtawáseykegkoho, wákxók apkelwehéseykha m'a néten. 10 Xeyenmék kélwáxok kóltéhek kélásenneykha naqsa m'a énxet'ák Judá, tén han Jerusalén, cham'a apkelennay'a tén han ma'a kelwán'ák nak. ¿Yagkólláneykegkok kéxegkáxa megkólya'assáxma énmexma nak ma'a Dios Wesse' kélagkok? 11 Kóleyxho sa' sekpeywa, kóltaqheksoho sa' makham ma'a kélmá axta, kélnámakkok kéxegke m'a, apkeltaqnaweygko apagko' kéxegke m'a Wesse' egegkok.
12 Tén axta apchaqnágwokmo apmonye'e apkelweykekxa axta apkelenyékta kempakhakma m'a Azarías, Johanán axta apketche, Berequías, Mesilemot axta apketche, Ezequías, Salum axta apketche, tén han Amasá, Hadlai axta apketche, apteme axta apkelámha apmonye'e m'a Efraín. 13 Aptáhak axta apkeláneya:
—Nágkólnaqlanta aqsa énxet'ák kélmá s'e, hakte hẽlsexnenak sa' nápaqtók Wesse' egegkok xa. Kaxámasagkok sa' mólya'assáxma xa kélmakókxa nak kóltéhek kéxegke, tén han nélsexnánémaxche', xámok agko' mólya'assáxma, eltaqnaweygkohok apagko' sa' Wesse' egegkok énxet'ák Israel.
14 Keñe axta sẽlpextétamo apkexeykxo m'a énxet'ák apkelma axta, apnegkenwokmek axta han aqsok apkelyementaméyak axta m'a nápaqta'awo' nak apkelámha apmonye'e, tén han ma'a apyókxoho nak énxet'ák. 15 Tén axta m'a énxet'ák apkelxénákpo axta, apkelánencha'a m'a ektáha axta apkelmomap, apkelántaxneyásekxeyk axta chá'a apkelnaqta m'a meyke nak apáw'ák, apkelhaxyawasa chá'a m'a aqsok kélyementaméyak axta, apkelatchessásekxeyk axta han chá'a apkelatchesso apmagkok, apkelágkek axta han aptéyak, keñe han apyenéyak, apkelánessek axta han chá'a m'a apkelyense, apkelchenátchásekxeyk axta han yámelyeheykok apnaqlákxo ekweykekxoho Jericó m'a apkelyelqamap nak, tegma apwányam élámhakxa nak áxa, apnaqlákxéssek axta chá'a m'a apnámakkok. Tén axta apkelchexyekmo makham apkelmeyánto Samaria.
16 Cháxa apyeyam apkeláphassamakxa axta apkeláneykha wesse' apwányam Ahaz ma'a aphakxa nak wesse' apwányam Asiria, apkeltamho epasmok, 17 hakte apketámegkokxeyk axta makham énxet'ák Edom ma'a, apmenxenchek axta makham ma'a énxet'ák Judá, apkelmeyk axta makham nápakha énxet'ák. 18 Keñe axta filisteos apkelmágko han aqsok ma'a tegma apkelyawe aphéyak axta m'a ekpayhegweykenxa xapop, tén han Négueb, ektáha axta apagkok ma'a Judá; apmeyk axta m'a yókxexma nak Bet-semes, Aialón tén han Guederot, keñe han ma'a Socó, Timná tén han Guimzó yetlo m'a tegma aphéyak axta nepyáwa', apkelheykmek axta han ma'a. 19 Mékoho axta apkeltémok etnessásekxak Wesse' egegkok ma'a Judá, eñama aptémakxa m'a Ahaz, wesse' apwányam axta m'a Judá, hakte axta emágweykekxak chá'a aqsok ekmaso apkelane m'a nepyeseksa énxet'ák Judá, apyenseykmók apagko' axta apyetleykha m'a Wesse' egegkok.
20 Apxegakmek axta Tiglat-piléser, wesse' apwányam nak Asiria, peya elnapakpok ma'a Ahaz, axta epasmak, apyánchessessekmók axta aqsa ektáhakxa ekmaso apha. 21 Apkelhaxyawássekxeyk axta eykhe Ahaz aqsok élmomnáwa m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, tén han ma'a wesse' apwányam apxagkok nak, keñe han ma'a apkelámha apmonye'e axta apxanák, yaqwayam elmések ma'a wesse' apwányam Asiria, axta eyke ét'ak xama enxoho ekpasmo apkelmésa xa aqsok nak. 22 Apweteyak axta eykhe xa ekmaso nak apha, apkelenxáneykmek axta aqsa melyaheykekxa m'a Wesse' egegkok. ¡Cháxa aptémakxa axta wesse' apwányam Ahaz xa! 23 Apkelméssek axta kélnaqtósso ektekyawa m'a aqsok apcháyókxa axta m'a énxet'ák Damasco, élsexnáneya axta apmenxenákpo. Hakte apkenagkamchek axta kapasmok apkelmésa enxoho aqsok kélnaqtósso ektekyawa m'a aqsok kéláyókxa nak Siria, ektéma axta ekpasmoma chá'a m'a kelwesse'e apkelwányam nak ma'a apchókxa nak. Axta keñamak eknaqtawáseykha xa aqsok nak, tén han ma'a apyókxoho nak énxet'ák Israel. 24 Apchánchesákxeyk axta Ahaz ekyókxoho aqsok kélmeykegkaxa axta m'a Dios tegma appagkanamap apagkok, apkelekkexákxeyk axta, apkelápegkokxeyk axta atña'ák ma'a tegma appagkanamap, apkeltamhók axta kóllánésagkok apkelwatnéssamakxa chá'a aqsok kéleykmássesso m'a ekyókxoho yókxexma nak kañe' Jerusalén. 25 Apkelanak axta kélpeykessamókxa chá'a aqsok kéláyókxa m'a apyókxoho tegma apkelyawe nak Judá, yaqwayam ewatnések chá'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a mók aqsok kéláyókxa nak, axta keñamak aplókassama m'a Wesse' egegkok, Dios apagkok axta m'a apyapmeyk nano'.
26 Ektémakxa axta apweynchámeykha tén han ekyókxoho aqsok apkelane, eyeynamo m'a sekxók axta ekwokmoho apketsapa, hágkek eknaqtáxésamaxche weykcha'áhak apagkok axta m'a apkelwesse'e apkelwányam nak Judá tén han Israel. 27 Xama axta apketsapma, kélátawanyegwákxeyk axta xamo' apyapmeyk nano' ma'a tegma apwányam Jerusalén, axta kólya'ásekxak ma'a kélátawanyamakxa axta chá'a kelwesse'e apkelwányam axta Israel. Tén axta apyaqmagkasa apteme wesse' apwányam ma'a apketche Ezequías.