Otras construcciones de Salomón
1 Salomón construyó su propio palacio, y lo completó en trece años. 2 También edificó el palacio llamado «Bosque del Líbano», el cual tenía cuarenta y cinco metros de largo, veintidós y medio de ancho, y trece y medio de alto, y estaba sostenido por cuatro hileras de columnas de cedro, sobre las que descansaban vigas de cedro. 3 Eran cuarenta y cinco vigas, distribuidas en tres series de quince cada una, y se apoyaban sobre las columnas. Sobre esas vigas se apoyaba un techo de cedro. 4 Había tres filas de ventanas ordenadas de tres en tres, unas frente a las otras. 5 Todas las puertas y ventanas eran cuadradas y estaban unas frente a las otras, en tres hileras. 6 También hizo la Sala de las Columnas, que tenía veintidós metros y medio de largo por trece metros y medio de ancho. Y frente a esta sala, otra más con columnas y techo. 7 Hizo además la Sala del Tribunal, o Sala de Justicia, para celebrar allí los juicios, y la recubrió de arriba abajo con madera de cedro.
8 El palacio donde Salomón vivía tenía un patio en la parte de atrás, y una sala de igual construcción. Y el palacio que construyó para la hija del faraón que tomó por esposa tenía una sala semejante. 9 Todas estas construcciones, desde los cimientos hasta las cornisas y desde la fachada hasta el patio mayor, eran de piedras costosas, labradas y cortadas a la medida con sierras, lo mismo por fuera que por dentro. 10 Los cimientos eran también de piedras costosas y grandes, unas de cuatro metros y medio, y otras de tres metros y sesenta centímetros. 11 La parte superior era también de piedras costosas, labradas a la medida, y de madera de cedro. 12 Y alrededor del patio grande había tres hileras de piedras y una hilera de vigas de cedro, lo mismo que en el patio interior y en el vestíbulo del templo del Señor.
Salomón contrata a Jirán
(2~Cr 2.13-142~Cr 3.15-17)
13 El rey Salomón mandó traer de Tiro a Jirán, 14 que era hijo de una viuda de la tribu de Neftalí y de un nativo de Tiro experto en trabajar el bronce. Jirán era muy hábil e inteligente, y conocía la técnica para realizar cualquier trabajo en bronce, así que se presentó ante el rey Salomón, e hizo todo lo que se le encargó.
15 Jirán fundió dos columnas de bronce, que medían ocho metros de alto y cinco metros y medio de circunferencia. 16 Hizo también dos capiteles de bronce para colocarlos en la parte superior de las columnas. La altura de cada capitel era de dos metros y veinticinco centímetros. 17 Además, hizo dos rejillas, trenzadas en forma de cadenas, para los capiteles que había en la parte superior de las columnas: una rejilla para cada capitel. 18 Hizo también dos hileras de granadas alrededor de cada rejilla, para cubrir los capiteles de las columnas. Lo mismo hizo con ambos capiteles. 19 Los capiteles que había sobre las columnas del vestíbulo medían casi dos metros, y tenían forma de lirio. 20 Alrededor y en lo alto de cada capitel, en su parte más ancha, en forma de globo, junto a la rejilla, había doscientas granadas en dos hileras. 21 Jirán puso estas columnas en el vestíbulo del templo. Y cuando las puso en su lugar, a la columna de la derecha la llamó Jaquín, y a la columna de la izquierda la llamó Boaz. 22 La parte superior de las columnas tenía forma de lirio. Así quedó terminado el trabajo de las columnas.
Mobiliario del templo
(2~Cr 4.1—5.1)
23 Jirán hizo después un enorme estanque de bronce, para el agua. Era redondo, y de un borde al otro medía cuatro metros y medio. Su altura era de dos metros y veinticinco centímetros, y su circunferencia, de trece metros y medio. 24 Por debajo del borde, alrededor del estanque, hizo dos enredaderas con frutos, en número de diez por cada cuarenta y cinco centímetros, que formaban una sola pieza con el estanque. 25 Este descansaba sobre doce toros de bronce, de los cuales tres miraban al norte, tres al sur, tres al este y tres al oeste. Sus patas traseras estaban hacia dentro, y el estanque descansaba sobre ellos. 26 Las paredes del estanque tenían ocho centímetros de grosor; su borde imitaba el cáliz de un lirio, y en él cabían cuarenta y cuatro mil litros de agua.
27 También hizo diez bases de bronce, cada una de un metro y ochenta centímetros de largo, otro tanto de ancho, y un metro y treinta y cinco centímetros de alto. 28 Las bases estaban hechas de este modo: tenían unos entrepaños sujetos por un marco, 29 y sobre los entrepaños enmarcados había figuras de leones, de toros y de seres alados. Por encima y por debajo de los toros y de los leones había adornos de guirnaldas. 30 Cada base tenía cuatro ruedas de bronce, con ejes también de bronce. En las cuatro esquinas de la base, por debajo del estanque, había unas repisas de bronce con guirnaldas a cada lado. 31 La boca del estanque estaba dentro de un cerco que sobresalía hacia arriba cuarenta y cinco centímetros. La boca era redonda, y lo que le servía de soporte tenía sesenta y ocho centímetros de alto. También sobre la boca había grabados, cuyos marcos no eran redondos sino cuadrados. 32 Las cuatro ruedas estaban debajo de los entrepaños, con los ejes de las ruedas sujetos a la base. La altura de cada rueda era de sesenta y ocho centímetros, 33 y tenían la misma forma que las ruedas de los carros. Los ejes, aros, radios y cubos de las ruedas eran todos de bronce. 34 Las cuatro repisas que había en las cuatro esquinas de cada base formaban con esta una sola pieza. 35 La parte superior terminaba en un borde circular de veintidós centímetros y medio de altura; y los entrepaños y molduras que había en lo alto de la base formaban una sola pieza con esta. 36 Jirán grabó seres alados, leones y palmeras sobre los entrepaños y las molduras, según lo permitía el espacio de cada uno, y guirnaldas alrededor. 37 Así fue como hizo las diez bases, todas fundidas iguales y con la misma forma y medida.
38 Hizo también diez estanques de bronce. Cada uno medía un metro y ochenta centímetros, con capacidad para ochocientos ochenta litros, y cada uno fue puesto sobre una de las diez bases, 39 cinco bases al lado derecho del templo y cinco al lado izquierdo. El estanque grande fue puesto al lado derecho del edificio, hacia el sudeste.
40 Jirán hizo además ollas, palas y tazones, y así terminó todo el trabajo que hizo para Salomón en el templo del Señor. 41 Esta es la lista de esos trabajos: las columnas, los capiteles redondos que estaban en la parte superior de las mismas, las dos rejillas para cubrir los capiteles, 42 las cuatrocientas granadas para las dos rejillas, en dos hileras para cada una de las rejillas, que cubrían los dos capiteles redondos que había en lo alto de las columnas; 43 las diez bases, los diez estanques que iban sobre ellas, 44 el estanque grande para el agua, con los doce toros que tenía debajo, 45 además de las ollas, las palas y los tazones.
Todos estos utensilios que Jirán le hizo al rey Salomón para el templo del Señor eran de bronce pulido. 46 El rey los fundió en moldes de arena, en la región del Jordán, entre Sucot y Saretán. 47 Eran tantos los utensilios de bronce que Salomón no se preocupó por hacer que los pesaran.
48 Salomón también mandó hacer todos los demás utensilios que había en el templo del Señor: el altar de oro, la mesa de oro para poner los panes que se consagran al Señor, 49 los candelabros de oro puro que había frente al Lugar santísimo, cinco a la derecha y cinco a la izquierda, con sus figuras de flores, las lámparas, las tenazas de oro, 50 las copas, las tijeras despabiladeras, los tazones, los cucharones y los incensarios, que eran todos de oro puro. También eran de oro las bisagras de las puertas del Lugar santísimo, en el interior del templo, y los de las puertas del templo mismo.
51 Y cuando se acabaron todas las obras que el rey Salomón mandó realizar en el templo del Señor, Salomón llevó los utensilios de oro y de plata que David, su padre, había dedicado al Señor, y los depositó en los tesoros del templo.
Pók tegma apkelane makham Salomón
1 Apkeláneyak axta Salomón tegma apyawe apagkok apagko', trece apyeyam axta weykmok appenchessama apkelane apyókxoho. 2 Apkeláneyak axta han tegma apyawe apteméssessama axta apwesey “Naxma Líbano”, cuarenta y cinco metros axta apwenaqte, veintidós y medio axta m'a appayhakxa', keñe trece metros y medio m'a apmahéyak néten, cuatro yámet cedro élámha éleweykekxa axta han ekméyak ma'a, kélnegkenma axta néten éltegyésso yámet cedro. 3 Cuarenta y cinco axta ekyókxoho xa éltegyésso nak, ántánxo kélexpánchesso axta han kéltemék chá'a kélnegkenéyak ma'a quince éléweykekxa nak, kélchexneykegkek axta chá'a m'a néten élámha nak. Yántéseksek cedro kéleykmassáseykha axta han chá'a heykegkok néten ma'a éltegyésso nak. 4 Ántánxo éleweykekxa axta han átog étkók, kélpékessamo chá'a kélnegkenéyak ántánxo ekpayhémo chá'a mók. 5 Cuatro nekhaw'ék axta han ma'a ekyókxoho átog tén han átog étkók nak, ekpayhémo axta han chá'a mók ántánxo éleweykekxa'. 6 Apkelanak axta han kañe' tegma apteméssessama axta ekwesey ekheykegkaxa Yámet Élámha, veintidós metros y medio axta apwenaqte, keñe trece metros y medio m'a appayhakxa'. Apkelanak axta han pók tegma apwáxok amonye' m'a, yetlo élámha tén han néten. 7 Apkelanak axta han kañe' tegma Sẽlyekpelchémókxa, essenhan kélláneykxéssamakxa chá'a amya'a énxet'ák, yaqwayam enxoho kalanaxchek chá'a kélyekpelchémo énxet'ák ma'a, apsawheyásekxók axta han aphaxtegkesso yántéseksek cedro m'a néten tén han kóneg.
8 Yetneyk axta han yókxexma kélhaxtegkesso m'a neptámen nak tegma apyawe aphamakxa nak Salomón, tén han xama tegma apwáxok aphémo m'a apkelánamap axta. Aphawók axta han apwáxok tegma apyawe apkelánesso axta m'a faraón apketche, apmoma axta aptéma aptáwa'. 9 Meteymog élmomnáwa agko' axta han apyókxoho apkelánamap nak ma'a tegma, cham'a apowhók nak, tén han ma'a apmonye' nak, tén han ma'a nápakhaw'ék nak, tén han ma'a apwáxok ekyawakxa nak, meteymog kélpáxqatma axta tén han kélyaqtenneykekxa ekwánxa enxoho chá'a ekwenaqte, cham'a yókxexma nak tén han kañe'. 10 Meteymog élmomnáwa axta han ma'a apowhók nak, tén han élyawe, cuatro metros y medio axta han chá'a xama, keñe axta han chá'a mók tres metros sesenta centímetros. 11 Meteymog élmomnáwa axta han ma'a ekhéyak nak néten, tén han kélpáxqatma ekwánxa enxoho chá'a ekwenaqte, tén han yántéseksek cedro. 12 Ántánxo éleweykekxa meteymog axta han ma'a neyáwa nak kélhaxtegkesso ekyawakxa nak, tén axta han xama éléweykekxa éltegyésso yámet cedro, hawók axta m'a ektémakxa nak kañe' tegma apwáxok ekyetno nak tegma, tén han ma'a nentaxnamakxa nak Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok.
Salomón apkeltémo epasmok Hiram
(2 Cr 2.13-142 3.15-17)
13 Apkeltamhók axta kólyentawakxak wesse' apwányam Salomón yókxexma Tiro m'a Hiram, 14 apteme axta kelán'a tampe' étche, eñama axta nepyeseksa m'a Neftalí énxet'ák apagkok, apkeñamakxa apagko' axta han ma'a Tiro, apmopwána aptamheykha ektémakxa nenlane sawo ekyexwase. Apwanchek axta elának aqsok ma'a Hiram, apya'áseykegkoho axta han eghak, apya'ásegkok axta ektémakxa nenlane m'a mók ektémakxa nak chá'a nenlane m'a sawo ekyexwase, apwákxeyk axta aphakxa wesse' apwányam Salomón, apkelanak axta ekyókxoho aptamheykha. 15 Apkelpeykesákxeyk axta ánet élámha sawo ekyexwase, ekwayam axta chá'a ocho metros ekmahéyak néten, keñe cinco metros y medio m'a ekyaqye. 16 Apkelanak axta han ánet apqatkok sawo ekyexwase, yaqwayam enxoho elatchesagkok ma'a néten apqatkok nak élámha. Dos metros veinticinco centímetros axta han chá'a ekwenaqte xama m'a apqatkok nak. 17 Apkelanak axta han ánet sawo élyagqáxeykha, élpextétamaxche axta ektémól'a cadenas, yaqwayam enxoho kólnegkenagkok ma'a apqatkok nak chá'a néten ma'a yámet nak élámha: xama sawo élyagqáxeykha chá'a m'a xama nekha apqátek. 18 Apkelanak axta han chá'a ánet éléweykekxa yánta ekyexna kéleykmássesso nekhaw'ék ma'a xama sawo élyagqáxeykha, yaqwayam enxoho elyepetchesek chá'a m'a apqatkok nak élámha. Hawók axta han apteméssesakxa m'a mók nak apqatkok. 19 Xegkessek axta han chá'a dos metros apqatkok ekhéyak néten ma'a élámha nak nentaxnamakxa, pánaqte exnók kéleykmássesso axta han ma'a. 20 Élyaqye axta han chá'a nekhaw'ék tén han néten ma'a apqatkok, cham'a élyawakxa nak chá'a élpayhe, yetlo m'a sawo élyagqáxeykha, doscientos yánta ekyexna kéleykmássesso ánet éléweykekxa axta han ma'a. 21 Apkelánchessek axta han Hiram nentaxnamakxa nak tegma appagkanamap xa élámha nak. Xama axta apkelánchesa chá'a m'a yaqwánxa etnegkesek, Jaquín axta han aptemessásak ekwesey m'a émha nak ekpayho nélya'assamakxa, keñe axta Bóaz ma'a émha nak nepsagqalwa. 22 Pánaqte exnók kéleykmássesso axta han ma'a naw'ék nak élámha. Cháxa ekpenchesáxchexa axta nentamheykha élánamáxche m'a élámha.
Yegmen kélyeta ekyawe
(2 Cr 4.1—5.1)
23 Apkelanak axta han Hiram xama kélyátamakxa yegmen ekyawe sawo ekyexwase, yaqwayam kólyetmok yegmen. Ekyaqye axta han ma'a, cuatro metros y medio axta átog. Dos metros veinticinco centímetros axta ekmahéyak néten, trece metros y medio axta ekyaqye. 24 Aqsok ekyexna élápxegamaxche axta han apkelanék ma'a kóneg átog nak nekhaw'ék ma'a kélyátamakxa yegmen, diez axta han chá'a éléweykekxa aqsok ekyexna ekyókxoho m'a, cuarenta y cinco centímetros nak chá'a xama nekha', yepetcheykekxeyk axta m'a aqsok kélyátamakxa yegmen nak. 25 Kélpekkenmeyk axta han néten ma'a doce weyke kelennay'awók kéleykmássesso nak sawo ekyexwase, ántánxo axta kelpayhémok ma'a nexcheyha, ántánxo axta han nepyeyam, ántánxo axta han ma'a ekpayho nak ekteyapmakxa ekhem, keñe han ántánxo m'a ekpayho nak taxnegwánxa ekhem. Kañe' axta kelpeheweykekxak ma'a ataqla amagkok nak, kéltahanchessegkek axta m'a kélyátamakxa nak yegmen. 26 Ocho centímetros axta ekyentaxno émpehek xa kélyátamakxa nak yegmen; kéleykmássessamók axta han pánaqte exnamok axagkok ma'a nekhaw'ék nak, cuarenta y cuatro mil litros axta awanchek kalának yegmen.
27 Apkelánéssek axta han diez ekyennaqtéssamakxa nak kóneg sawo ekyexwase, un metro ochenta centímetros axta chá'a ekwenaqte xama, tén han ma'a ekpayhakxa nak, keñe axta han un metro treinta y cinco centímetros ekmahéyak néten. 28 Axta temék élánamáxche awhók nak se'e: yetneyk axta élmeykegkaxa élyaqhapma kélyaqhakkasso m'a nekhaw'ék nak, 29 keñe axta m'a neyseksa nak élmeykegkaxa kéleykmassáseykencha'a chá'a méwa, weyke kelennay'a, tén han apho énxet ekha apxempenák. Tén axta kélnáxegkáseykencha'a pánaqte exnók néten tén han kóneg ma'a weyke kelennay'a tén han méwa. 30 Cuatro amagkok sawo ekyexwase axta han chá'a xama m'a awhak nak, sawo ekyexwase axta han ma'a élántaxnamakxa nak amagkok. Keñe axta m'a cuatro máséyak nak chá'a awhók, cham'a kóneg nak kélyátamakxa yegmen, ekheykegko élteyeykemxa xapop sawo ekyexwase, ekheykegko axta chá'a pánaqte exnók kéleykmássesso xama nekha'. 31 Kañe' kélhaxtegkesso axta han yetnók átog ma'a kélyátamakxa yegmen, ekyephagweykmoho axta ekmahéyak néten cuarenta y cinco centímetros. Ekyaqye axta átog ma'a, sesenta y ocho centímetros axta han ekmahéyak néten ma'a ekmeykegkaxa nak. Kéleykmassáseykha axta han ma'a néten átog nak, háwe axta han ekyaqye m'a kélapma nak, ekhémo mók nekhaw'ék axta aqsa. 32 Heykegkek axta cuatro amagkok ma'a kóneg nak élmeykegkaxa', keñe axta amagkok élántaxnamakxa élmeykegko m'a awhak nak. Sesenta y ocho centímetros axta han chá'a ekmahéyak néten ma'a xama amnek, 33 hawók axta han ma'a ektémól'a yátnáxeg apyenyawasso amagkok. Sawo élyexwase axta han ma'a ekyókxoho nak élántaxnamakxa amagkok, tén han ma'a élyaqye nak, tén han ma'a ekhéyak nak kañe' awhak eywok. 34 Xama ekpasmeykekxa axta temék ma'a cuatro éltaháno ekhéyak axta chá'a m'a cuatro máséyak nak. 35 Veintidós centímetros y medio axta han ekmahéyak néten néxa m'a nekhaw'ék átog nak; xama ekpasmeykekxa axta han tamheykekxak ma'a élmeykegkaxa nak, tén han ma'a élyennaqtéssamakxa ekyetno nak ma'a néten. 36 Apkeleykmassáseykha axta han Hiram apho énxet ekha apxempenák, méwa tén han áxa m'a nekhaw'ék nak élmeykegkaxa tén han élyennaqtéssamakxa, cham'a ekhakxa axta chá'a malámog yaqwayam kóleykmássesha, tén han pánaqte exnók ma'a nekhaw'ék nak. 37 Cháxa aptémakxa axta apkeláneya m'a diez awhak élyennaqtéssamakxa nak, ekhémo mók appeykáseykekxa sawo, tén han ekhémo mók chá'a ektémakxa tén han ekwenaqte.
38 Apkelanak axta han diez kélyátamakxa yegmen sawo ekyexwase. Un metro ochenta centímetros axta han chá'a xama, ekhémo nak chá'a kólyetmok ochocientos ochenta litros yegmen, kélnegkenágkek axta han ma'a néten nak diez awhók élyennaqtéssamakxa, 39 cinco awhók élyennaqtéssamakxa axta han ma'a ekpayho nak nélya'assamakxa tegma appagkanamap, keñe axta han cinco m'a ekpayho nak nepsagqalwa. Keñe axta kélyátamakxa yegmen ekyawe kélpekkenma m'a ekpayho nak nélya'assamakxa m'a tegma appagkanamap, nekha nak teyapmakxa ekhem ekpayho nak nepyeyam.
40 Apkelánegkek axta han weygke m'a Hiram, pála tén han egheykok élyawe, cháxa appenchesa axta ekyókxoho aptamheykha apkelánesso aqsok Salomón, cham'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, 41 apkelánéssama axta ánet élámha, tén han ánet apqatkok élyaqye ekhéyak ma'a néten, tén han ánet sawo élyagqáxeykha yaqwayam kólyepetchesek ma'a apqatkok nak, 42 apkeláneyak axta cuatrocientos yántakyexna yaqwayam kaxnagkok nekhaw'ék ma'a ánet sawo élyagqáxeykha nak, ánet éléweykekxa chá'a xama nekha m'a sawo élyagqáxeykha, kélwakhasso nak apqatkok élyaqye ekhéyak axta m'a néten nak élámha; 43 tén han diez awhók élyennaqtéssamakxa, keñe han diez kélyátamakxa yegmen yaqwayam enxoho kólnegkenek chá'a m'a néten nak, 44 tén han kélyátamakxa yegmen ekyawe yaqwayam kólyetmok chá'a yegmen, yetlo doce weyke kelennay'awók kéleykmássesso ekhéyak ma'a kóneg, 45 tén han táhap kélxata, pála tén han sokpayhe élyawe.
Sawo ekyexwase kélyenmáseykekxa axta han ekyókxoho m'a aqsok kélmeykegkaxa', apkelánesso axta Hiram ma'a wesse' apwányam Salomón, yaqwayam kólmaha m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. 46 Axta apkelánegweykmok wesse' apwányam apkelpeykeseykekxo m'a yagkamex nak yókxexma Jordán, cham'a teyp nak Sucot halep nak Saretán. 47 Xámok agko' axta han ma'a aqsok kélmeykegkaxa nak élánamáxche sawo ekyexwase, axta kaxeyenmak apwáxok elyetsetagkok ekwánxa m'a Salomón.
48 Apkeltamhók axta han kóllanaksek Salomón ma'a ekyókxoho aqsok kélmeykegkaxa', ekhéyak axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok: cham'a ekwatnamáxchexa nak aqsok élánamáxche sawo ekyátekto ekmomnáwa, tén han mésa sawo ekyátekto ekmomnáwa kélnegkenmakxa axta chá'a néten ma'a pán kélpagkanchesso nak Wesse' egegkok, 49 tén han cháléwasso élyawe sawo ekyátekto ekmomnáwa ekhéyak axta chá'a m'a ekpayho nak Ekpagkanamaxchexa agko', cinco axta m'a ekpayho nak nélya'assamakxa, tén han cinco m'a ekpayho nak nepsagqalwa, yetlo pánaqte exnók kéleykmassáseykha, tén han cháléwasso étkók agkok, tén han kélmeykha nak chá'a kólsapanchesek, élánamáxche nak sawo ekyátekto ekmomnáwa, 50 tén han ma'a egheykok, tén han ma'a kélmeykha nak chá'a kólsapanchesek cháléwasso, tén han egheykok élyawe, tén han yekweykto élyawe, tén han ma'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam axagkok, sawo ekyátekto ekmomnáwa ektaqmalma agko' axta han ekyókxoho xa. Sawo ekyátekto ekmomnáwa axta han ma'a sawo élmayheykekxexa nak chá'a atña'ák ma'a Ekpagkanamaxchexa agko' nak, cham'a kañe' nak tegma appagkanamap, tén han ma'a atña'ák nak ma'a tegma appagkanamap.
51 Xama axta ekpenchásexko ekyókxoho nentamheykha apkeltémo axta kalanaxchek wesse' apwányam Salomón ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, apkelsókek axta Salomón ma'a aqsok kélmeykegkaxa nak sawo ekyátekto élmomnáwa, tén han sawo ekmope élmomnáwa, apkelpagkanchesso axta Wesse' egegkok ma'a David, apyáp axta, apxátawokmek axta m'a kélxátamakxa axta chá'a aqsok élmomnáwa m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok.