Elías huye a Horeb
1 Ajab contó a Jezabel todo lo que Elías había hecho y cómo había degollado a todos los profetas de Baal. 2 Entonces Jezabel mandó a un mensajero a decirle a Elías: «¡Si tú eres Elías, yo soy Jezabel! Y que los dioses me castiguen duramente, si mañana a esta hora no he hecho contigo lo mismo que tú hiciste con esos profetas.»
3 Elías se dio cuenta de que corría peligro, y para salvar su vida se fue a Berseba, que pertenece a Judá, y allí dejó a su criado. 4 Luego él fue hacia el desierto, y caminó durante un día, hasta que finalmente se sentó bajo un arbusto. Era tal su deseo de morir, que dijo: «¡Basta ya, Señor! ¡Quítame la vida, pues yo no soy mejor que mis padres!»
5 Y se acostó allí, bajo el arbusto, y se quedó dormido. Pero un ángel llegó, lo tocó y le dijo: «Levántate y come.»
6 Elías miró a su alrededor, y vio que cerca de su cabecera había un pan cocido sobre las brasas y una jarra de agua. Entonces se levantó, y comió y bebió, y después se volvió a acostar. 7 Pero el ángel del Señor vino por segunda vez, lo tocó y le dijo: «Levántate y come, porque si no lo haces, no tendrás fuerzas para el viaje.»
8 Elías se levantó, y comió y bebió. Y aquella comida le dio fuerzas para caminar cuarenta días y cuarenta noches hasta llegar a Horeb, el monte de Dios. 9 Al llegar, entró en una cueva, y allí pasó la noche. Pero el Señor se dirigió a él, y le dijo: «¿Qué haces aquí, Elías?»
10 Él respondió: «Señor, Dios todopoderoso, yo te he servido con mucho celo; pero los israelitas han abandonado tu alianza y derrumbado tus altares, y a filo de espada han matado a tus profetas. Solo yo he quedado, y están buscándome para quitarme la vida.»
11 Y el Señor le dijo: «Sal de aquí y quédate en pie ante mí, sobre la montaña.»
En ese momento el Señor pasó, y ante él un viento fuerte y poderoso desgajó la montaña y partió las rocas. Pero el Señor no estaba en el viento. Después del viento hubo un terremoto, pero el Señor tampoco estaba en el terremoto. 12 Y tras el terremoto hubo un fuego, pero el Señor tampoco estaba en el fuego. Y después del fuego se oyó el susurro suave y delicado del viento. 13 Al escucharlo, Elías se cubrió la cara con su capa, y salió y se quedó a la entrada de la cueva. En esto llegó a él una voz que le decía: «¿Qué haces ahí, Elías?»
14 Él contestó: «Señor, Dios todopoderoso, yo te he servido con mucho celo, pero los israelitas han abandonado tu alianza y derrumbado tus altares, y a filo de espada han matado a tus profetas. Solamente yo he quedado, y andan buscándome para quitarme la vida.»
15 Entonces el Señor le dijo: «Anda, regresa por donde viniste, y ve al desierto de Damasco y consagra a Jazael como rey de Siria, 16 y a Jehú, nieto de Nimsi, como rey de Israel; y consagra como profeta en lugar tuyo a Eliseo hijo de Safat, del pueblo de Abel Meholá. 17 De esta manera, a quien escape de la espada de Jazael, lo matará Jehú, y a quien escape de la espada de Jehú, lo matará Eliseo. 18 No obstante, yo dejaré en Israel a siete mil personas que no se han arrodillado ante Baal ni lo han besado.»
Llamamiento de Eliseo
19 Elías se fue de allí y encontró a Eliseo, que andaba arando. Delante de Eliseo iban doce yuntas de bueyes, y él mismo llevaba la última. Elías se dirigió a él y le echó su capa encima. 20 Al instante Eliseo dejó los bueyes, corrió tras Elías, y le dijo:
—Déjame dar a mis padres un beso de despedida, y luego te seguiré.
—Puedes ir —dijo Elías—, pero recuerda lo que he hecho contigo.
21 Eliseo se apartó de Elías, y fue y tomó dos toros y los descuartizó, y con la madera del yugo asó la carne y dio de comer a la gente. Después de eso, Eliseo se fue tras Elías y quedó a su servicio.
Elías apkenye apmahéyak ma'a Horeb
1 Apkeltennáseyha axta Ahab ekyókxoho aqsok apkelane Elías ma'a Jezabel, tén han apkelnapa m'a apyókxoho apkellegasso nak Baal ekpeywa, apkelyaqténchásegko chá'a apyespa'ák sawo. 2 Keñe axta Jezabel eyáphasa xama apseykha amya'a éltamho etnehek yának Elías se'e: “¡Elías xeyep, Jezabel ko'o! Heñássesagkohok sa' ko'o ekyentaxno agko' aqsok séláyókxa matnéssesa enxoho ko'o exchep saka, keso ekwánxa nak ekhem, apteméssesakxa axta exchep ma'a apkellegasso nak Baal ekpeywa.”
3 Apyekpelcheyk axta eyesagko yaqwánxa katnehek Elías, keñe apmahágko Beerseba, yaqwayam enxoho ewagkasakpok teyp, cham'a yókxexma nak Judá, axta apyensakmok apkeláneykha m'a. 4 Tén axta apmahágko m'a meykexa nak énxet, xama ekhem axta han apxega, keñe aphakmo kóneg xama yámet pessesse agkok. Apkeltamhók axta han yetsapok, keñe aptáha: “¡Wesse', heyho ko'o watsapok! ¡Hakte ekhawók ko'o m'a ẽlyapmeyk nano'!”
5 Keñe axta apyetna m'a kóneg yámet nak, aptenchek axta. Xama Dios apchásenneykha axta eyke apya'awak, axta aptáhak apcháneya appaknegwokmoho s'e: “Exnekxa néten, etaw apto.”
6 Apsawheyha axta exma Elías ma'a nekha apyetnakxa, apwet'ak axta nekha apteyáyam apyetna xama pán, kélmakhetchesso nak néten átex, tén han xama egheykok yegmen. Aphákxeyk axta néten, aptókek axta apto, apyenchek axta han yegmen; tén axta apyetnákxo makham. 7 Keñe axta apya'aweykto makham ma'a Wesse' egegkok apchásenneykha, appaknegwokmók axta makham aptáha apcháneya s'e: “Exnekxa néten, etaw apto, memmehek katnehek apmahágkaxa'.”
8 Aphákxeyk axta néten Elías, keñe aptawa apto tén han apyena yegmen. Cháxa ekméssama axta apyennaqte yaqwayam exog ekweykmoho cuarenta ekhem, tén han cuarenta axta'a xa apto nak, ekwokmoho apwokmo m'a Horeb, egkexe apagkok nak Dios. 9 Xama axta apwokmo m'a, keñe aptaxnegwokmo kañe' meteymog áxwa, axta apténak axta'a m'a. Appaqhetchessek axta eyke Wesse' egegkok ma'a, aptáhak axta apcháneya: “Elías, ¿yaqsa apkelana s'e?”
10 Apchátegmowágkek axta m'a: “Awanhók agko' ko'o exchep sélmeyeykha, Wesse', Dios ekha nak apyennaqte, hakte apyamasmeyk énxet'ák Israel ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho apagkok, apkelyaqnegkessáseykegkek han ma'a kélwatnéssamakxa nak chá'a aqsok, sókwenaqte axta han chá'a apkelyetxeykegkok apkelnapma m'a apkellegasso nak appeywa. Ko'o aqsa exakko' seyeymomáxko, étamsamáxcheyk han yaqwayam amátog.”
11 Aptáhak axta apcháneya Wesse' egegkok: “Etyep yókxexma etnamha sa' emonye', cham'a néten meteymog egkexe nak.”
Yetlókok axta han apyeykhagwe Wesse' egegkok, meykásekxeyk axta neyseksa meteymog egkexe m'a éxchahayam ekyennaqte agko', keñe ekpáxqata m'a meteymog nápaqtók ma'a Wesse' egegkok; méko axta eyke Wesse' egegkok ma'a neyseksa nak éxchahayam. Keñe axta ektepa han ekyawheykha xapop natámen éxchahayam; méko axta eyke han Wesse' egegkok ma'a neyseksa nak ekyawheykha xapop. 12 Keñe axta natámen ekyawheykha xapop ektepa m'a táxa; méko axta eyke han Wesse' egegkok ma'a neyseksa nak táxa. Keñe axta natámen táxa eklegáxko kélpeywa megkeynnaqte agko', ektémól'a negyexcháseykha. 13 Xama axta apleg'a, yetlókok axta apchaqlasso nápat apchaqlamap ma'a Elías, aptekkek axta keñe apkenegwákxo m'a átog nak meteymog áxwa. Cháxa apleg'akxa axta han kélpeywa ektáha eyáneya s'e: “Elías, ¿yaqsa apkelana xa?”
14 Apchátegmowágkek axta m'a: “Awanhók agko' ko'o exchep sélmeyeykha, Wesse', Dios ekha nak apyennaqte, hakte apyamasmeyk énxet'ák Israel ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho apagkok, apkelyaqnegkessáseykegkek han ma'a kélwatnéssamakxa nak chá'a aqsok, sókwenaqte axta han chá'a apkelyetxeykegkok apkelnapma m'a apkellegasso nak appeywa. Ko'o aqsa exakko' seyeymomáxko, étamsamáxcheyk han yaqwayam amátog.”
15 Keñe axta Wesse' egegkok aptáha apcháneya: “Exeg, emyekxa sa' makham ma'a appéwomókxa axta apxegeykmo meykexa énxet nak ma'a Damasco. Etnéssessekxa sa' Hazael wesse' apwányam ma'a Siria, 16 keñe sa' Jehú, aptáwen nak Nimsí, etnéssesek wesse' apwányam ma'a Israel; tén sa' Eliseo, apketche nak Safat, aptáha nak énxet Abel-meholá, etnéssesek aplegasso sekpeywa apyaqmagkasso exchep. 17 Jehú sa' chá'a yaqhek ma'a énxet ektáha enxoho apkegketeykekxa m'a Hazael, keñe sa' Eliseo yaqhek chá'a m'a énxet ektáha enxoho apkegketeykekxa m'a Jehú. 18 Siete mil énxet'ák sa' aqsa ko'o aleymok ma'a Israel, ektáha axta meltekxeyéyak aptapnák amonye' m'a Baal tén han mepetsesma nak chá'a.”
Eliseo kélwóneykha
19 Apxegkek axta Elías keñe apwetágwokmo Eliseo appeynchámxa xapop. Kelxegkek axta apmonye' Eliseo doce weyke kéltéteykekxa mók, keñe apxega natámen. Apyo'ókmek axta Elías keñe apchaqlássekmo apchaqlamap. 20 Yetlókok axta apkexakhagwayam aqsa weyke m'a Eliseo apkenyaha neptámen Elías, keñe aptáha apcháneya:
—Yoho sa' sekxók altennássekxak ma'a táta tén han méme, keñe sa' eytlók xeyep.
—Etaqhekxa' —axta aptáhak apcháneya Elías—, kaxén sa' apwáxok sekteméssesakxa nak xép.
21 Apyenyeykxeyk axta Eliseo m'a Elías, keñe apxega, apkelnapchek axta han ánet weyke kelennay'awo, keñe apkelyaqtennágko, apkelwatneykxeyk axta m'a yámet kélpekkenmól'a nagyétek weyke apyaqxaya m'a ápetek, keñe apkelágko m'a énxet'ák. Tén axta apyetlákxo m'a Elías, appasmeykha aptamheykha axta aptáhak.