1 Entonces el Señor le dio este mensaje a Jehú hijo de Jananí, para que se lo comunicara al rey Basá: 2 «Yo te levanté del polvo y te puse como jefe de Israel, mi pueblo. Pero tú, al igual que Jeroboán, has hecho pecar a mi pueblo. Con tus pecados has provocado mi ira. 3 Por lo tanto, Basá, voy a acabar contigo y con tu familia; voy a hacer con ella lo mismo que hice con la de Jeroboán hijo de Nabat. 4 Cualquier pariente tuyo que muera en la ciudad será devorado por los perros; y al que muera en el campo se lo comerán las aves de rapiña.»
5 El resto de la historia de Basá, y de lo que hizo, y de sus hazañas está escrito en el libro de las crónicas de los reyes de Israel. 6 Cuando Basá murió, lo enterraron en Tirsa. Después reinó en su lugar su hijo Elá.
7 La conducta del rey Basá irritó al Señor, porque sus acciones fueron semejantes a las de Jeroboán y su familia, a quienes destruyó. Eso hizo que el Señor enviara al profeta Jehú para hablar contra Basá y su familia, porque sus hechos fueron malos a sus ojos.
Reinados de Elá y de Zimri en Israel
8 En el año veintiséis del reinado de Asa en Judá, Elá hijo de Basá comenzó a reinar sobre Israel en Tirsa, y reinó durante dos años.
9 Pero Zimri, jefe de la mitad de los carros de combate, formó un complot contra Elá. Un día en que estaba en Tirsa, en casa de Arsa, su mayordomo, Elá bebió hasta emborracharse. 10 De pronto llegó Zimri y lo mató, para reinar en su lugar. Esto sucedió en el año veintisiete del reinado de Asa en Judá.
11 En cuanto Zimri subió al trono y comenzó a reinar, mató a toda la familia de Basá, sin dejar vivo a ningún varón, pariente o amigo que pudiera vengarlo. 12 Así pues, Zimri aniquiló a toda la familia de Basá, conforme a la sentencia que el Señor había pronunciado contra Basá por medio del profeta Jehú, 13 a causa de todos los pecados de Basá y de su hijo Elá, con los cuales hicieron pecar también a los israelitas, y cuya idolatría irritó al Señor, Dios de Israel.
14 El resto de la historia de Elá y de todo lo que hizo está escrito en el libro de las crónicas de los reyes de Israel.
15 Zimri comenzó a reinar en Tirsa en el año veintisiete del reinado de Asa en Judá, mientras el ejército israelita estaba acampado y listo para atacar la ciudad filistea de Guibetón. Pero solo reinó siete días 16 porque el mismo día en que el ejército llegó al campamento se supo que Zimri había conspirado contra el rey y lo había matado; así que todos en el campamento proclamaron rey de Israel a Omri, general del ejército. 17 Entonces Omri y todo el ejército israelita dejaron de atacar Guibetón y atacaron Tirsa.
18 Al ver Zimri que la ciudad había sido tomada, se metió en el reducto del palacio real y, estando él allí adentro, le prendió fuego al palacio, y así murió. 19 Esto sucedió por causa de los pecados que cometió y por sus malas acciones a los ojos del Señor, pues practicó los mismos pecados que Jeroboán, con los cuales hizo pecar también a los israelitas.
20 El resto de la historia de Zimri y de su conspiración contra el rey Elá está escrito en el libro de las crónicas de los reyes de Israel.
Reinado de Omri en Israel
21 A causa de la muerte de Zimri, el pueblo de Israel se dividió en dos bandos. Unos estaban a favor de Tibni hijo de Ginat para que fuera el rey, y otros estaban a favor de Omri. 22 Finalmente, los partidarios de Omri se impusieron a los de Tibni hijo de Ginat. Y Tibni murió, y así Omri llegó a ser rey.
23 Omri comenzó a reinar en Israel en el año treinta y uno del reinado de Asa en Judá, y reinó durante doce años, de los cuales reinó seis en Tirsa. 24 Luego compró el monte de Samaria por sesenta y seis kilos de plata, y allí construyó una ciudad fortificada a la que llamó Samaria, en honor de Semer, el dueño anterior.
25 Los hechos de Omri fueron malos a los ojos del Señor, e incluso peores que los de los reyes anteriores a él, 26 pues cometió los mismos pecados que Jeroboán hijo de Nabat, con los cuales hizo pecar también a los israelitas. Esa idolatría provocó la ira del Señor, Dios de Israel.
27 El resto de la historia de Omri y de todo lo que hizo, y de sus hazañas está escrito en el libro de las crónicas de los reyes de Israel. 28 Cuando murió, lo enterraron en Samaria. Después reinó en su lugar su hijo Ajab.
Reinado de Ajab en Israel
29 En el año treinta y ocho del reinado de Asa en Judá, Ajab hijo de Omri comenzó a reinar en Israel, y durante veintidós años reinó sobre Israel en la ciudad de Samaria. 30 Pero su conducta fue reprobable a los ojos del Señor, e incluso peor que la de los reyes anteriores a él, 31 pues no le importó cometer los mismos pecados de Jeroboán hijo de Nabat. Para colmo, se casó con Jezabel, la hija de Etbaal, rey de Sidón, y acabó por adorar y rendir culto a Baal, 32 ídolo al que construyó un altar y un templo en Samaria. 33 Hizo también una imagen de Asera, con lo que irritó al Señor, Dios de Israel, incluso más que todos los reyes de Israel anteriores a él.
34 En tiempos de Ajab, Jiel, el de Betel, reconstruyó la ciudad de Jericó. La preparación de los cimientos provocó la muerte de Abirán, su hijo mayor. Y cuando puso los portones de la ciudad provocó la muerte de Segub, su hijo menor. Eso sucedió conforme a lo que tiempo atrás el Señor había dicho por medio de Josué hijo de Nun.
1 Appaqhetchessegkek axta Wesse' egegkok ma'a Jehú, Hananí axta apketche, yaqwayam enxoho etnehek yának Baasá s'e: 2 “Énxet mékoho axta exchep, keñe sekteméssessama apkemha apmonye' apagkok ma'a énxet'ák ahagkok Israel. Hawók eyke exchep aptémakxa axta m'a Jeroboam, apkelánéseykegkek melya'assáxma m'a énxet'ák ahagkok Israel. Elókassegkek han ko'o m'a aptémakxa nak xép mey'assáxma. 3 Amasséssók sa' ko'o exchep Baasá yetlo apnámakkok; sa' atnéssesek ma'a sekteméssessamakxa axta Jeroboam apnámakkok, Nabat axta apketche. 4 Semheg sa' chá'a katwok aphápak ma'a pók apketsapma nak chá'a tegma apwányam; keñe sa' ma'a apketsapma nak chá'a yókxexma, máma sa' chá'a etwok aphápak.”
5 Ektémakxa axta apweynchámeykha Baasá, tén han ektémakxa aqsok apkelane, keñe han megyesseykekxa axta chá'a apkelane aqsok, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a kelwesse'e apkelwányam nak Israel. 6 Xama axta apketsapma Baasá, kélátawanyegwákxeyk axta m'a Tirsá. Tén axta apyaqmagkasa apteme wesse' apwányam ma'a apketche Elá.
7 Apxeyenmeyk axta Wesse' egegkok yaqweykenxa kólteméssesek ma'a Baasá, tén han apnámakkok, apchásenneykekxo axta m'a aplegasso appeywa Jehú, Hananí axta apketche, hakte asagkek axta ektémakxa aqsok apkelane nápaqto'. Aplókassegkek axta Wesse' egegkok ma'a Baasá, hakte hawók axta ektémakxa aqsok apkelane m'a Jeroboam, tén han apnámakkok, cham'a apmassésseykmo axta.
Elá apteme wesse' apwányam tén han Zimrí m'a Israel
8 Apkeynamók axta apteme wesse' apwányam Elá m'a Israel, cham'a Tirsá, cham'a Elá, Baasá axta apketche, ekweykmo axta veintiséis apyeyam apteme wesse' apwányam Asá m'a Judá, apqánet apyeyam axta han apteme wesse' apwányam; 9 keñe axta m'a Zimrí, apteme axta apkemha apmonye' sẽlpextétamo apkeltaqmelchesso nekha m'a yátnáxeg apkelyenyawasso kélanchesso nak kempakhakma, Apyexákpók axta apkelánekxo yaqwánxa etnéssesek. Keñe axta xama ekhem neyseksa apha Elá m'a Arsá apxagkok, cham'a Tirsá, apteme axta apkeláneseykha apxagkok, apyenchek axta ekwokmoho eyaqha. 10 Pelakkassek axta han apwokmo Zimrí keñe apchaqha, apyaqmagkassek axta han apteme wesse' apwányam. Temegkek axta xa, cham'a ekweykmo axta veintisiete apyeyam apteme wesse' apwányam Asá m'a Judá.
11 Axta han kanéwomok apteme wesse' apwányam ma'a Zimrí, keñe apkelnapma apyókxoho m'a Baasá apnámakkok, meyke apcháyam xama enxoho apkenna', apnámakkok essenhan apkelxegexma'a, yaqwayam enxoho exnésseshok mók. 12 Apsawhomók axta Zimrí apkelnapma apyókxoho m'a Baasá axta apnámakkok, aptémakxa axta apxeyenma Wesse' egegkok yaqweykenxa kólteméssesek ma'a Baasá, apchásenneykekxo axta m'a aplegasso appeywa Jehú, 13 eñama m'a ekyókxoho mey'assáxma apkelane axta m'a Baasá tén han apketche Elá, apkelánéseykegko axta melya'assáxma m'a israelitas, aplókassama axta Wesse' egegkok, Dios nak Israel, apkelpeykessamo m'a kéleykmássesso.
14 Ektémakxa axta apweynchámeykha Elá tén han ekyókxoho ektémakxa aqsok apkelane, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a kelwesse'e apkelwányam nak Israel.
15 Apkeynamók axta apteme wesse' apwányam Zimrí m'a Tirsá, ekweykmo axta veintisiete apyeyam apteme wesse' apwányam Asá m'a Judá, apwakhegweykmo axta sẽlpextétamo israelitas apmáheyo ektamagkok filisteos tegma apwányam apagkok ma'a Guibetón. Siete ekhem axta eyke aqsa apteme wesse' apwányam, 16 hakte chaqhawók axta han apkelleg'akxa amya'a sẽlpextétamo apkelpakxenwayam axta m'a, apkeláneykekxo aptáhakxa Zimrí yaqweykenxa etnéssesek ma'a wesse' apwányam, tén han apchaqhama, tén axta m'a apyókxoho sẽlpextétamo apteméssesa wesse' apwányam Israel ma'a Omrí, apteme axta apkemha apmonye' sẽlpextétamo. 17 Keñe axta Omrí tén han apyókxoho sẽlpextétamo nak israelitas, apkelwátesagko apketámeyak ma'a Guibetón, keñe apketámegkokxo aqsa m'a Tirsá.
18 Xama axta apwet'a Zimrí apmákpo m'a tegma apwányam nak, aptaxnegwákxeyk axta kañók wesse' apwányam apxagkok, cham'a apxagkok axta, apwatneyk axta han tegma apyawe neyseksa apha kañe', cháxa ektáhakxa axta apketsapa. 19 Cháxa ektémakxa axta eñama mey'assáxma apkelane, tén han ekmaso aptémakxa nápaqtók Wesse' egegkok, hakte hawók axta apkelane mey'assáxma m'a Jeroboam, apkelánéseykegko axta melya'assáxma m'a israelitas.
20 Ektémakxa axta apweynchámeykha Zimrí, tén han apkeláneykekxa aptáhakxa yaqweykenxa etnéssesek ma'a wesse' apwányam Elá, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a kelwesse'e apkelwányam nak Israel.
Omrí apteme wesse' apwányam Israel
21 Apkexpáncháseykpek axta énxet'ák Israel. Nápakha axta appasmeykxak ma'a Tibní, Guinat axta apketche, yaqwayam etnehek wesse' apwányam, keñe axta han nápakha m'a Omrí. 22 Apmelyeyha'ak axta han ma'a Omrí axta apkelxegexma'a, axta exnawok ma'a Tibní axta apkelxegexma'a, Guinat axta apketche. Apketsepmeyk axta m'a Tibní, keñe axta aptéma wesse' apwányam ma'a Omrí.
23 Apkeynamók axta apteme wesse' apwányam Omrí, ekweykmo axta treinta y uno apyeyam apteme wesse' apwányam Asá m'a Judá, doce apyeyam axta han apteme wesse' apwányam, seis apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Tirsá. 24 Apmeykekxeyk axta han ma'a egkexe nak Samaria apagkok axta m'a Sémer, sesenta y seis kilos axta han ekyánmaga m'a sawo ekmope ekmomnáwa, apkeláneyak axta han tegma apwányam ekyennaqte kélhaxtegkesso nepyáwa', apteméssessama axta apwesey Samaria, hakte Sémer axta apwesey apagkok apmonye' m'a egkexe nak.
25 Asagkek axta eyke aptémakxa Omrí nápaqtók Wesse' egegkok, asagkók agko' axta, axta kaxnémok ma'a apkeltémakxa axta m'a kelwesse'e apkelwányam apmonye'e axta, 26 hawók axta ektémakxa apkelane mey'assáxma m'a Jeroboam, Nabat axta apketche, apkelánéseykegko axta han melya'assáxma m'a israelitas, aplókassama axta Wesse' egegkok, Dios nak Israel, apkelpeykessamo m'a aqsok kéleykmássesso.
27 Ektémakxa axta apweynchámeykha Omrí tén han ekyókxoho ektémakxa aqsok apkelane, keñe han ma'a méxnéseykekxa chá'a apkelane, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a kelwesse'e apkelwányam nak Israel. 28 Samaria axta han kélátawanyegweykekxak apketsapma. Keñe axta apyaqmagkasa apteme wesse' apwányam ma'a apketche Ahab.
Ahab apteme wesse' apwányam Israel
29 Apkeynamók axta apteme wesse' apwányam Ahab ma'a Israel, Omrí axta apketche, ekweykmo axta treinta y ocho apyeyam apteme wesse' apwányam Asá m'a Judá. Veintidós apyeyam axta han apteme wesse' apwányam ma'a Israel, cham'a tegma apwányam Samaria. 30 Asagkek axta aptémakxa nápaqtók Wesse' egegkok, asagkók agko' axta, axta kaxnémok ma'a apkeltémakxa axta m'a kelwesse'e apkelwányam apmonye'e axta, 31 axta yeyék apkeláneya m'a ektémakxa axta apkeláneya mey'assáxma m'a Jeroboam, Nabat axta apketche. Weykmok axta han apma aptéma aptáwa' m'a Jezabel, Et-baal axta apketche, wesse' apwányam axta m'a Sidón, tén axta apkelpeykessamo m'a Baal, 32 apkelánéssegkek axta han ekwatnamáxchexa aqsok Baal ma'a Samaria, tén han xama tegma kélpeykessamókxa chá'a. 33 Apkeláneyak axta han xama kéleykmássesso Aserá, eklókassama axta m'a Wesse' egegkok, Dios nak Israel, axta kaxnémok chá'a aplókasso m'a apyókxoho kelwesse'e apkelwányam apmonye'e axta m'a Israel.
34 Apxátekhássekxeyk axta makham tegma apwányam Jericó m'a Hiel, apkeñama nak Betel, aphamakxa axta makham Ahab. Apketsepmeyk axta apketche átnaha apketkok apwesey axta Abiram apnegkenchásegko axta apowhók ma'a tegma, apketsepmeyk axta han apketche apsexyo, apwesey axta Segub, apnegkencháseykegko axta atña'ák, ekhawo m'a ektémakxa axta apxeyenma Wesse' egegkok, apchásenneykekxo axta m'a Josué, Nun axta apketche.