Los dones del Espíritu y el bien de la comunidad
1 Procuren, pues, el amor. En cuanto a los dones espirituales, aspiren a que Dios se los conceda, especialmente el don de profetizar. 2 Porque quien habla en lenguas extrañas habla a Dios y no a seres humanos, pues nadie lo entiende. En su espíritu dice cosas misteriosas, pero nadie las entiende. 3 En cambio, la persona que comunica mensajes proféticos lo hace para edificación de la comunidad, y la anima y consuela. 4 La persona que habla en una lengua extraña lo hace para su propio bien; pero la que comunica mensajes proféticos edifica a la iglesia.
5 Yo quisiera que todos ustedes hablaran en lenguas extrañas, pero preferiría que comunicaran mensajes proféticos; esto es mejor que hablar en lenguas, a menos que se interprete su significado de tal manera que sirva para edificación de la iglesia. 6 Por ejemplo, hermanos, ¿de qué les serviría a ustedes si yo, cuando los visito, les hablo en lenguas extrañas, en vez de comunicarles alguna revelación o conocimiento, o algún mensaje profético o enseñanza?
7 Si los instrumentos musicales, como la flauta o el arpa, no tuvieran diferente sonido, no podría distinguirse qué música produce cada uno. 8 Y si, en la guerra, el toque de la trompeta fuera confuso, nadie se prepararía para la batalla. 9 Lo mismo sucede con ustedes: si no usan su lengua para pronunciar palabras que se puedan entender, ¿cómo va a saberse lo que están diciendo? ¡Le estarán hablando al aire! 10 Sin duda hay muchos idiomas en el mundo, y todos tienen su significado. 11 Pero si yo no conozco el significado de las palabras de ese idioma, seré un extranjero para quien me habla, y él será un extranjero para mí. 12 Por eso, ya que ustedes desean tanto los dones espirituales, procuren tener en abundancia aquellos que ayudan a la edificación de la iglesia.
13 Por lo tanto, quien tenga el don de hablar en una lengua extraña pídale a Dios que le conceda el poder de interpretarla. 14 Pues si yo oro en una lengua extraña, es verdad que estoy orando con mi espíritu, pero mi entendimiento no se enriquece. 15 ¿Qué debo hacer entonces? Pues debo orar con el espíritu, pero también con el entendimiento. Debo cantar con el espíritu, pero también con el entendimiento. 16 Porque si tú alabas a Dios solamente con el espíritu, ¿cómo podrá la gente que te escucha unirse a ti en tu acción de gracias, si no entiende nada de lo que dices? 17 Tu acción de gracias podrá ser muy buena, pero no será útil para ellos. 18 Doy gracias a Dios porque hablo en lenguas extrañas más que todos ustedes; 19 pero en la iglesia prefiero decir cinco palabras que se entiendan, para enseñar así a otros, que decir diez mil palabras en lengua extraña.
20 Hermanos, dejen de ser como niños en su modo de pensar, pero sean como ellos en cuanto a la malicia. Razonen como personas maduras. 21 Las Escrituras dicen: «Hablaré a este pueblo en otra lengua y por boca de extranjeros, pero ni aun así me harán caso, dice el Señor.» 22 El hablar en lenguas muestra algo a los no creyentes, pero no a los creyentes. Sin embargo, el comunicar mensajes proféticos es para los creyentes, y no para los no creyentes. 23 Supongamos que la iglesia se encuentra reunida y todos están hablando en lenguas, y entra una persona nueva o no creyente, ¿no pensará que ustedes están locos? 24 En cambio, si todos comunican mensajes proféticos, y entra una persona no creyente o nueva, ella quedará convencida y se examinará a sí misma al oír lo que todos están diciendo. 25 Así quedará al descubierto lo más profundo de su corazón, y adorará de rodillas a Dios, y reconocerá que Dios está verdaderamente entre ustedes.
Necesidad de orden
26 En resumen, hermanos, cuando ustedes se reúnan, unos pueden cantar salmos, otros pueden enseñar, o comunicar lo que Dios les haya revelado, o hablar en lenguas extrañas, o interpretarlas. Pero que todo sea para edificación mutua. 27 Y cuando se hable en lenguas extrañas, que lo hagan dos personas, o tres cuando más, y por turno; además, alguien debe interpretar esas lenguas. 28 Pero si no hay nadie que pueda interpretarlas, que estos no hablen en lenguas delante de toda la comunidad, sino en privado y para Dios. 29 Igualmente, si hay profetas, que hablen dos o tres, y que los otros examinen lo que se haya dicho. 30 Pero si Dios le revela algo a otra persona que está allí sentada, entonces el primero debe callar. 31 De esta manera todos, cada uno en su turno, podrán comunicar mensajes proféticos, para que todos aprendan y se animen. 32 Los profetas deben controlar su don de profetizar, 33 porque Dios no es Dios de confusión sino de paz.
Como en todas las congregaciones cristianas, 34 a las mujeres no les está permitido hablar. Deben estar sujetas, como indica la ley. 35 Si quieren aprender algo, pregúntenlo a sus esposos en casa; porque se ve mal que una mujer esté hablando en las reuniones de la iglesia.
36 Tengan presente que la palabra de Dios no comenzó en ustedes, ni ustedes son los únicos que la han recibido. 37 Si alguien se cree profeta, o cree estar inspirado por el Espíritu, reconocerá que esto que les estoy escribiendo es un mandato del Señor. 38 Y si no lo reconoce, el Señor tampoco lo reconoce a él.
39 Así pues, hermanos míos, aspiren al don de profecía, y no prohíban que se hable en lenguas; 40 pero háganlo todo decentemente y con orden.
Nempaqmeyesma mók ektémakxa amya'a
1 Kóllenxánem keytek kélnepyeseksa kéxegke kélásekhamaxkoho, kólámenyého kélagko' nahan egkések kéxegke Dios ma'a negmowána segmésso naqsal'a eñama Espíritu, cham'a kélmowána nak kóltennaha amya'a eñama nak Dios. 2 Énxet appaqmeyesma nak mók ektémakxa amya'a, epaqhetchesek ma'a Dios, háwe m'a énxet'ák nak, hakte méko kay'asagkohok aptáhakxa appeywa. Exének chá'a m'a aqsok ekyexamaxche ektáha nak aptekkessesso Espíritu, méko nahan kay'asagkoho'. 3 Énxet ektáhakxa nak aplegasso amya'a eñama nak Dios, ewánegkessesek chá'a apteme melya'ásseyam apnámakkok, elwasqakkásekxohok nahan chá'a, elpeykessásekxak nahan chá'a apkelwáxok. 4 Énxet ektáhakxa enxoho appaqmeyesma mók ektémakxa amya'a, apwánegkesso apagko' etnehek mey'ásseyam; keñe m'a énxet ektáhakxa enxoho aplegasso amya'a eñama nak Dios, ewánegkessesek chá'a aptamhéyak melya'ásseyam ma'a Dios énxet'ák apagkok.
5 Émenyeyk ko'o kólpaqmétek kélyókxoho kéxegke m'a amya'a magya'áseyak nak; eyke ekyágwánxa agkok ko'o sekmámenyého kóltennaha kéxegke m'a amya'a eñama nak Dios; cháxa ektaqmela agko' xa, megkaxnawok ma'a nempaqmeyesma nak mók ektémakxa amya'a. Akke entemék ma'a apha enxoho énxet apmopwána nak exénekxak ektémakxa xa amya'a nak, yaqwayam enxoho ewánegkessesek apteme melya'ásseyam ma'a Dios énxet'ák apagkok. 6 Élyáxeg, megkapasmehek kéxegke sélpaqhetchesa enxoho mók ektémakxa amya'a, cham'a sektáha enxoho meyk'a kéxegke. Akke payhawok eykhe altennaksek ma'a aqsok senxekmósso nak ma'a Dios, essenhan ma'a negya'ásegwayam ekmámnaqsoho nak, tén han ma'a amya'a eñama nak Dios, essenhan ma'a nélxekmowásamáxche nak.
7 Kaxtemék axta ekhémo mók élpáwa m'a aqsok kélpáwasso nak, cham'a yámámok nak, tén han ma'a arpa, mogwanchek axta agyekpelkohok chá'a ektémakxa ekpáwà xama. 8 Asagkek agkok nahan ekpáwà kélaqkahasso ekmako enxoho kampakhaxche', méko kalánekxak ektáhakxa yaqwayam kampakha'. 9 Hawók nahan ektémakxa nak kéxegkáxa: agkok kólmáha chá'a kélpaqmeta enxoho m'a kélpeywa apmopwána nak elya'asagkohok énxet, ¿háxko katnehek kólya'asagkohok ma'a aqsok kélxeyenma nak? Máxa kélpaqméteykha naqsa katnehek. 10 Xámok mók ektémakxa nempeywa ekyetna keso náxop, ekyókxoho nahan chá'a yetnók ektémakxa'. 11 Agkok ko'o ay'ásegkok ektémakxa m'a amya'a nak, pók énxet atnehek hélanok ma'a ektáhakxa enxoho ko'o sepaqhetchesso, keñe ko'o pók énxet atnehek alanok ma'a. 12 Kóllenxánem keytek kéxegke ekxámokma xa kélmowána apmésso naqsa nak Espíritu, cham'a ekwánegkessessamól'a apteme melya'ásseyam Dios énxet'ák apagkok, hakte kélmenyeyk kéxegke keytek xa kélmowána apmésso naqsa nak Espíritu.
13 Enxama ektáhakxa enxoho appaqmeyesma mók ektémakxa amya'a, elmaxna Dios yaqwayam egkések apmopwána exénekxohok ektémakxa m'a aqsok apxeyenma. 14 Ekmáha agkok ko'o sektáha enxoho nempeywa nélmaxnagko m'a amya'a magya'áseyak nak, naqsók ko'o sektáha nempeywa nélmaxnagko yetlo espíritu ahagkok, wánxa agkok, megkapasmehek eyke m'a ektémakxa nak sekya'áseyák ko'o. 15 ¿Háxko eyke atnehek ko'o? Kéméxcheyk eyke ko'o atnehek chá'a nempeywa nélmaxnagko yetlo espíritu ahagkok, tén han yetlo m'a ektémakxa nak sekya'áseyák. Kéméxcheyk nahan chá'a ko'o anneykmaksek yetlo espíritu ahagkok, tén han yetlo m'a ektémakxa nak sekya'áseyák. 16 Hakte apkelteméssessek agkok xép apcheymákpoho Dios wánxa m'a espíritu apagkok nak, apleg'ak agkok ektáhakxa appeywa exchep ma'a énxet meyke kélxekmósso nak, mopwanchek ewhánhok xép apmésa enxoho ekxeyenma apwáxok ma'a Dios, hakte mey'asagkehek ma'a aptáhakxa enxoho exchep appeywa. 17 Tásek kexaha eykhe katnehek apmésso exchep ekxeyenma apwáxok ma'a Dios, megkapasmehek eyke m'a pók énxet'ák nak. 18 Ekméssek ko'o ekxeyenma ewáxok Dios hakte xámok ko'o sekpaqmeyesma mók ektémakxa amya'a, megkaxnawok ma'a ekweykenxa nak chá'a kélpaqmeyesma kéxegke kélyókxoho. 19 Émenyeyk eyke ko'o amha cinco amya'a kélya'áseykegkoho nak ma'a apchaqneykekxexa nak énxet, yaqwayam enxoho alxekmósek chá'a m'a énxet'ák, kaxnók amha m'a diez mil mók ektémakxa nak amya'a magya'áseyak nak.
20 Élyáxeg, nágkatne élchetamso kélwáxok kéxegke m'a ektémakxal'a sakcha'a élchetamso awáxok. Kólhésaxkoho ektémakxal'a sakcha'a meyke ektémakxa; kólteme élchetamso kélwáxok ma'a ektémakxal'a élchetamso apwáxok énxet apkelwányam nak. 21 Temék eknaqtáxésamaxche weykcha'áhak se'e: “Alpaqhetchesek sa' ko'o nempeywa magya'áseyak xa énxet'ák nak tén han ma'a pók énxet'ák apkelpeywa nak, mehelyahakxeyk sa' eyke, axta aptáhak Wesse' egegkok.” 22 Nempaqmeyesma nak mók ektémakxa amya'a ekteme aqsok melchenatchesso m'a énxet'ák melya'áseyak nak Dios, háwe eyke m'a énxet'ák apteme nak melya'ásseyam Dios. Keñe m'a néltenneykha nak amya'a eñama Dios, ekteme aqsok melchenatchesso m'a énxet'ák ekha nak melya'ásseyam, háwe eyke m'a énxet'ák metne nak melya'ásseyam. 23 Hakte apchaqnákxeyk agkok énxet ma'a kélaqneykekxexa nak chá'a, apkelpaqmetchek agkok chá'a apyókxoho m'a mók ektémakxa amya'a magya'áseyak nak, aptaxnegwokmek agkok énxet meyke kélxekmósso nak, essenhan ma'a metne nak mey'ásseyam, yának sa' kalyéháxma kéxegke. 24 Apkeltennáha agkok apyókxoho m'a amya'a eñama nak Dios, aptaxnegwokmek agkok xama énxet metne nak mey'ásseyam, essenhan ma'a meyke nak kélxekmósso, kamok sa' apwáxok, kalchetagkasha sa' nahan apwáxok ektáhakxa aplege apkeltenneykha m'a apyókxoho nak. 25 Keñe sa' kataxchek yáxñakxoho m'a aqsok ekyetno nak kañók agko' apwáxok, eltekxók sa' nahan aptapnák elpeykeshok Dios, ékpelchágwók sa' nahan eyámnaqsoho apha kélnepyeseksa kéxegke m'a Dios.
Kóltaqmelchesho kéllane kélaqneykekxa'
26 Élyáxeg, kélaqnákxeyk agkok chá'a kéxegke, kélnápakha chá'a kélwanchek kólmeneykmaksek salmos, kélnápakha nahan chá'a kélwanchek kólxekmósek kélnámakkok, essenhan kóltennaha chá'a m'a apxekmósso nak Dios, essenhan kólpaqmétek chá'a m'a amya'a magya'áseyak nak, essenhan kólxénekxak chá'a ektémakxa'. Tásek eyke kóllának chá'a kélyókxoho yaqwayam kólyánchesagkohok kélteme megkólya'ásseyam. 27 Kélpaqmetchek agkok chá'a m'a amya'a magya'áseyak nak, kólteme chá'a kélqánet, essenhan kélqántánxo, xama chá'a sekxók epaqmétek keñe chá'a pók axayo'; kéméxcheyk nahan exek xama apxéneykekxoho chá'a ektémakxa xa amya'a nak. 28 Méko agkok xama énxet apmopwána exénekxak ektémakxa xa amya'a nak, tásek melpaqmétek mók ektémakxa amya'a nápaqta'awók ma'a apyókxoho énxet'ák, apxakcha'awok aqsa tásek elpaqmétek, yaqwayam enxoho yeyxhok Dios. 29 Apháha agkok nahan apkellegasso nak Dios appeywa, tásek elpaqmétek apqánet, essenhan apqántánxo, keñe m'a nápakha énxet'ák nak kéméxcheyk elanok ma'a ektáhakxa enxoho aqsok apkelxeyenma xa. 30 Apxekmóssek agkok aqsok Dios pók énxet ektáhakxa enxoho apha m'a, kéméxcheyk elwataksek appaqmeyesma m'a ektáha nak appaqmeyesma apmonye'. 31 Keñe sa' kelyókxoho kélwanchek chá'a kóllegaksek amya'a eñama nak Dios, kélxama kélxama sa' chá'a kóltéhek kólyaqmagkasaxche', yaqwayam sa' kaltámeyagkok apyókxoho énxet, tén han elwasqápekxoho'. 32 Énxet apxawe nak apmopwána aplegasso m'a amya'a eñama Dios, kéméxcheyk etnehek apmopwána apmeykha xa apxawe nak, 33 hakte Dios apteme apmopmenyého m'a meyke ektáhakxa egwáxok nak, háwe m'a ekyennameykhaxma nak.
Agyetlókasek sa' chá'a m'a apkeltémakxa nak énxet'ák melya'ásseyam nak Dios. 34 Kalwanmeyagkok sa' chá'a kelán'ák ma'a kañe' negaqneykekxexa, hakte megkólhók kalpaqmétek ma'a. Kéméxcheyk kalyahakxohok chá'a m'a anaqteyegka'a, ekhawo éltémókxa nak katnahagkok ma'a Dios segánamakxa apagkok. 35 Keltamhók agkok chá'a kalya'asagkohok xama aqsok, tásek kalmaxneyha chá'a anaqteyegka'a m'a axanák; hakte megkataqmelak kapaqmétek xama kelán'a m'a kañe' kélaqneykekxexa nak.
36 Kaxén chá'a kélwáxok megkatnaha eyeynamókxa ekteyapma kélnepyeseksa kéxegke m'a Dios appeywa, kaxén nahan chá'a kélwáxok megkatnaha wánxa kéxegke kélxawéyak xa amya'a nak.
37 Apkeneykek agkok etnahak kélxama kéxegke Dios appeywa aplegasso, essenhan apkenagko nak kañamak aptekkessesso appeywa m'a Espíritu, ékpelchágwók sa' ektáha apkeltémókxa antéhek Wesse' egegkok se'e sektáxéssesa nak kéxegke. 38 Agkok exénak ektáha naqsók xa, mékpelchehek sa' nahan Dios xa énxet nak.
39 Élyáxeg, kólámenyého kélagko' kéxegke nenxawe nak negmowána néltenneykha amya'a eñama nak Dios, kólho nahan elpaqmétek chá'a kélnámakkok ma'a mók amya'a nak; 40 eyke kóltaqmelchesho chá'a kéllane xa ekyókxoho nak meyke ekyennameykhaxma.