1 Luego el rey David dijo a toda la comunidad: «Mi hijo Salomón, el único a quien Dios ha escogido, es muy joven, pero la obra es enorme, pues no se trata del palacio para un hombre sino del templo para Dios, el Señor. 2 Con mucho esfuerzo he preparado lo necesario para el templo de mi Dios: oro, plata, bronce y, respectivamente, hierro y madera para cada cosa. También he dejado cornalina, piedras para engastar, mezcla, piedras para mosaico, y toda clase de piedras preciosas y alabastro en abundancia. 3 Pero además de todo lo que ya tengo preparado para el templo, y por el amor que le tengo al templo de mi Dios, entrego también para el templo el oro y la plata de mi propiedad personal: 4 cien mil kilos del oro más fino, doscientos treinta mil kilos de plata refinada para recubrir las paredes de los edificios. 5 Entrego todo el oro y la plata necesarios para hacer de uno u otro metal lo que haya que hacer, y para todo trabajo que tengan que hacer los artesanos. Ahora bien, ¿quién quiere contribuir voluntariamente con un donativo para el Señor?»
6 Entonces los jefes de familia, los jefes de las tribus de Israel, los jefes de batallones y de compañías, y los jefes de obras públicas del rey, hicieron donativos voluntarios. 7 Dieron para las obras del templo ciento sesenta y cinco mil kilos y diez mil monedas de oro, trescientos treinta mil kilos de plata, y cerca de seiscientos mil kilos de bronce y tres millones trescientos mil kilos de hierro.
8 También los que tenían piedras preciosas las entregaron a la tesorería del templo, la cual estaba a cargo de Yejiel, que era descendiente de Guersón.
9 La gente se alegró de esta generosidad, porque habían dado todo esto al Señor con gran sinceridad. Y también el rey David se puso muy contento.
10 Entonces David bendijo al Señor en presencia de toda la comunidad. Exclamó: «¡Bendito seas para siempre, Señor, Dios de nuestro padre Israel! 11 ¡Tuyos son, Señor, la grandeza, el poder, la gloria, el dominio y la majestad! Tuyo es todo lo que hay en el cielo y en la tierra. Tuyo es también el reino, pues tú, Señor, eres superior a todo. 12 De ti provienen las riquezas y la honra. Tú lo gobiernas todo. La fuerza y el poder están en tu mano, y también en ella está el dar grandeza y poder a todos. 13 Por eso, Dios nuestro, te damos ahora gracias y alabamos tu glorioso nombre. 14 ¿Quién soy yo, y qué es mi pueblo, para que seamos capaces de ofrecerte tanto? En realidad, todo viene de ti y solo te damos lo que de ti hemos recibido. 15 Ante ti, somos unos extranjeros que están de paso, como lo fueron todos nuestros antepasados; nuestra vida sobre la tierra es como una sombra, sin ninguna esperanza.
16 »¡Oh Señor, Dios nuestro, tuyas son y de ti proceden todas estas riquezas que hemos preparado para construir un templo a tu santo nombre! 17 Yo sé, Dios mío, que tú examinas las conciencias y que te agrada la rectitud. Por eso, con recta intención te he ofrecido todo esto, y puedo ver con alegría que tu pueblo, aquí reunido, te ha presentado generosamente sus ofrendas. 18 Señor, Dios de Abrahán, de Isaac y de Israel, Dios de nuestros antepasados, conserva siempre esta disposición de ánimo en el corazón de tu pueblo, y dirige hacia ti su corazón. 19 Concédele también a mi hijo Salomón un corazón íntegro; concédele que pueda cumplir tus mandamientos, preceptos y leyes; que los ponga todos en práctica, para que pueda construir el templo para el cual he hecho los preparativos.»
20 A continuación, dijo David a toda la comunidad: «Ahora, alaben al Señor su Dios.» Entonces la comunidad en pleno alabó al Señor, Dios de sus antepasados, y de rodillas se inclinaron ante el Señor y ante el rey. 21 Al día siguiente ofrecieron al Señor sacrificios y holocaustos: mil becerros, mil carneros y mil corderos, con sus correspondientes ofrendas de vino y multitud de sacrificios por todo Israel. 22 Aquel día comieron y bebieron con mucha alegría, en presencia del Señor. Después, por segunda vez proclamaron como rey a Salomón hijo de David, y ante Dios lo consagraron como soberano, y a Sadoc como sacerdote. 23 Así pues, Salomón ocupó el trono del Señor como rey en lugar de David, su padre, y tuvo gran prosperidad. Todo Israel lo obedeció, 24 y todos los jefes y guerreros, incluidos todos los hijos del rey David, dieron su apoyo al rey Salomón. 25 El Señor hizo que Salomón gozara de enorme prestigio ante todo Israel, y le dio tal esplendor a su reinado como jamás ningún rey en Israel lo tuvo antes que él.
Muerte de David
(1~R 2.10-12)
26 David hijo de Yesé reinó sobre todo Israel. 27 Fue rey de Israel durante cuarenta años, de los cuales reinó siete en Hebrón y treinta y tres en Jerusalén. 28 Murió en tranquila vejez y cargado de años, riquezas y honores. En su lugar reinó su hijo Salomón.
29 La historia del rey David, de principio a fin, está escrita en las crónicas del profeta Samuel, en las crónicas del profeta Natán y en las de Gad, el vidente, 30 con todo lo referente a su reinado y su poder, y a los sucesos que les ocurrieron a él, a Israel y a los demás países.
1 Aptáhak axta wesse' apwányam David apkeláneya apyókxoho énxet'ák se'e: “Wánxa xama apkelyéseykencha'a Dios ma'a hatte Salomón, apketkok apagko' makham, mopwanchek elának aqsok. Awanhók agko' ma'a aqsok peya nak kalanaxche', háwe xama énxet yaqwayam kóllanaksek ma'a tegma apyawe nak, Dios Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok akke m'a. 2 Awanhek ko'o sekwasqápeykekxoho séláneykekxa ekyókxoho aqsok eyeyméxchexa nak yaqwayam elanakpok ma'a Dios ahagkok tegma appagkanamap apagkok, cham'a: sawo élyátekto élmomnáwa, sawo ekmope élmomnáwa, sawo élyexwase, sawo élyentaxno tén han yámet, cháxa yaqwayam chá'a kalanaxchek xama aqsok xa. Tén han ma'a meteymog ekmope ekwesey nak cornalina, meteymog éltaqmalma, meteymog mók ektémakxa nak chá'a élyenméyak, tén han ma'a meteymog élpaxqamáxche nak chá'a ektáxama, keñe han ma'a mók ektémakxa nak meteymog, tén han ma'a meteymog éláxñe nak. 3 Élméssek han ko'o sawo ekyátekto élmomnáwa tén han sawo ekmope élmomnáwa ektáha nak ko'o ahagkok ahagko', eñama seyásekhayo m'a Dios ahagkok nak tegma appagkanamap apagkok: 4 cien mil kilos ma'a sawo ekyátekto ekmomnáwa éltaqmalma agko' nak, doscientos treinta mil kilos ma'a sawo ekmope élmomnáwa kélaxñáseykekxa nak yaqwayam kólyepetchesek nápakhaw'ék ma'a tegma nak. 5 Ekyókxoho sawo ekyátekto élmomnáwa tén han ma'a sawo élmope élmomnáwa yaqwayam kóllának chá'a m'a aqsok eyeyméxchexa enxoho, keñe han ma'a ekyókxoho aqsok yaqwayam elanagkok ma'a énxet'ák apkeláneyak nak aqsok. ¿Yaqsa énxet ekxéna apwáxok egkések aqsa aqsok ma'a Wesse' egegkok?”
6 Keñe axta apkelmeyásegko aqsok ma'a apkelámha apmonye'e apagkok nak apnámakkok, apkelámha apmonye'e apagkok nak ma'a énxet'ák Israel, apkelámha apmonye'e nak chá'a kempakhakma, tén han ma'a sẽlpextétamo nak, keñe han ma'a apkelámha apmonye'e nak chá'a apkeláneykha apkeltamheykha apagkok ma'a wesse' apwányam, 7 ciento sesenta y cinco mil kilos tén han diez mil selyaqye aktek sawo élyátekto élmomnáwa axta apkelmeyásak yaqwayam elanakpok ma'a tegma nak, tén han trescientos treinta mil kilos ma'a sawo élmope élmomnáwa, xegkessek axta han seiscientos mil kilos ma'a sawo élyexwase nak, keñe tres millones trescientos mil kilos ma'a sawo élyentaxno.
8 Keñe han ma'a ekhakxa axta chá'a meteymog élyenma éltaqmalma, apkelmésa chá'a m'a ektáha axta apkeltaqmelchesso aqsok ma'a tegma appagkanamap nak, cham'a Jehiel, Guersón axta aptáwen neptámen.
9 Kelpayhékxók agko' axta apkelwáxok énxet'ák nak, hakte axta elmeyágweykxak aqsok apagkok apkelmésa m'a Wesse' egegkok, yetlo éltaqmeleykha apkelwáxok. Payhékxók agko' axta han apwáxok ma'a wesse' apwányam David.
10 Keñe axta David apteméssesa apcheymákpoho Wesse' egegkok nápaqta'awók ma'a apyókxoho énxet'ák. Aptáhak axta s'e: “¡Apcheymákpoho sa' chá'a kólteméssesek xép Wesse' egegkok, Dios apagkok nak ma'a ẽlyapmeyk nanók Israel! 11 ¡Wesse', xép apagkok ma'a aptémakxa nak apteme apwányam apagko', apmopwána, apcheymákpoho, apteme apkeláneykha ekyókxoho aqsok, tén han apteme wesse'! Hakte xép apagkok ma'a ekyókxoho aqsok ekhéyak nak néten, tén han ekhéyak nak náxop. Xeyep han apagkok ma'a aptémakxa nak wesse' apwányam, hakte xeyep Wesse' egegkok, apteme néten agko' ekyókxoho aqsok. 12 Xép keleñamak ma'a ekxámokma nak aqsok egagkok tén han ma'a ekha nak sẽláyo. Xép apteme apkeláneykha ekyókxoho aqsok, yetlo apyennaqte, tén han apmopwána, xép han apteme apmésso apyennaqte tén han apmopwána apyókxoho énxet'ák. 13 Cháxa keñamak negmésa nak ekpayheykekxa egwáxok xép Dios egagkok, tén han nélpeykásawo m'a ektémakxa nak xép apwesey eyeymáxkoho; 14 ¡mowanchek ko'o almések ekxámokma aqsok ahagkok, mopwancha'ak han énxet'ák ahagkok nak! Hakte xép keleñamak xa ekyókxoho aqsok nak, wánxa egwanchek ólmések ma'a xeyep nak chá'a sẽlmésso. 15 Hakte máxa negko'o nápaqtók xép ma'a énxet'ák apkeleñama nak mók nekha, apkelwe nak chá'a yaqwatakxoho, ekhawo ektamheykegkaxa axta apheykha m'a apyókxoho ẽlyapmeyk nano', máxa pessesse temék negko'o nélyennaqte s'e náxop, mogwanchek antaqheksohok ma'a nétsapma.
16 “¡Dios, Wesse' egegkok, xép apagkok xép han keleñamak ekyókxoho s'e aqsok ekxámokma nak, negancháseykekxo nak yaqwayam anlanaksek tegma appagkanamap, yaqwánxa chá'a kólteméssesek eyeymáxkoho m'a apwesey ekteme nak ekpagkanamaxche'! 17 Dios ahagkok, ekya'ásegkók ko'o apteme apkelányo chá'a egwáxok, tén han apchásekhayo m'a ekpéwomo nentémakxa. Cháxa keñamak sélmésa nak xép ekyókxoho s'e aqsok nak yetlo eyáxñeyo ewáxok. Payhékxeyk kaxwók ewáxok sekwet'a énxet'ák apagkok apchaqnákxo nak se'e, apkelmésa chá'a aqsok apkelmésso naqsa yetlo melmeyágweykekxa. 18 Wesse' egegkok, Dios apagkok axta m'a ẽlyapmeyk nano', cham'a Abraham, Isaac tén han Israel, epekkenches sa' chá'a megkalleklágwayam apkelwáxok énxet'ák apagkok, yána sa' nahan kalxénmakha chá'a apkelwáxok xép. 19 Egkés sa' han hatte Salomón eyáxñeyo apwáxok yaqwayam enxoho elyahakxohok ma'a apkeltémókxa nak antéhek xép, tén han ekyókxoho m'a aptémakxa nak chá'a apkenagkama exchep, yaqwayam sa' yepwának elának ma'a tegma appagkanamap sekpenchessamo nak ko'o séláneykekxa ekyókxoho aqsok.”
20 Tén axta David aptáha apkeláneya apyókxoho énxet'ák se'e: “Kólpeykesho sa' kaxwo' Dios Wesse' kélagkok.” Keñe axta apyókxoho énxet'ák apkelpeykásawo Wesse' egegkok, Dios apagkok axta m'a apyapmeyk nano', apkelháxahágkek axta apkeltekxeyágko aptapnák nápaqtók ma'a Wesse' egegkok, tén han nápaqtók wesse' apwányam, ekwokmoho apkeltekxeyágko nápaqta'a xapop. 21 Mók ekhem axta entáhak apkelmésa Wesse' egegkok ma'a aqsok ektekyawa, keñe han ma'a aqsok ektekyawa kélwatno nak: mil weyke étkók kelennay'awo, mil nepkések apkelennay'awo, keñe han mil ma'a nepkések apketkók nak, yetlo chá'a m'a apkelmésso naqsa nak anmen yámet égmenek, xámok agko' axta han aqsok kélnaqtósso ektekyawa m'a ekyókxoho kañe' nak Israel. 22 Cháxa ekhem aptókagkaxa axta aptéyak keñe han apyenágko apyenéyak, nápaqtók Wesse' egegkok yetlo élpayheykekxa apkelwáxok. Tén axta apxénakpekxoho makham apteme wesse' apwányam ma'a Salomón, David apketche, keñe axta kélteméssesa wesse' apwányam, tén axta Sadoc kélteméssesa appasmo apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok. 23 Cháxa ektáhakxa axta aptáha wesse' apwányam Salomón aphakmo m'a taháno aphamakxa nak Wesse' egegkok, apyaqmagkasa m'a apyáp David, keñe axta apwetaya ekxámokma agko' ma'a aqsok apagkok. Apkelyaheykekxók axta han ma'a apyókxoho énxet'ák nak Israel. 24 Keñe m'a apyókxoho apkelámha apmonye'e nak tén han ma'a kempakhakma yapmék, ekweykekxoho m'a wesse' apwányam David apketchek nak, apkelxéna epasmok ma'a wesse' apwányam Salomón. 25 Wesse' egegkok axta apteméssesso ekyawe agko' kéláyo Salomón nápaqta'awók ma'a apyókxoho énxet'ák Israel, keñe han apméssama ekyawe agko' apcheymákpoho neyseksa apteme wesse' apwányam, axta étémakpok xama enxoho wesse' apwányam kañe' Israel ekteme xa ektéma nak, cham'a nano' metyapmakxa axta makham ma'a.
David apketsapma
(1 Re 2.10-12)
26 Aptemegkek axta wesse' apwányam David, apketche nak Jesé, cham'a ekyókxoho kañe' nak Israel. 27 Cuarenta apyeyam axta weykmok apteme wesse' apwányam ma'a Israel, siete apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Hebrón, keñe treinta y tres apyeyam ma'a Jerusalén. 28 Apwányamók apagko' axta aptemék apketsapma, tásek axta apteme apwányamo', xámok axta aqsok apagkok, ekha kéláyo axta han. Apyaqmagkassek axta apteme wesse' apwányam ma'a apketche apwesey nak Salomón.
29 Naqtáxésamaxcheyk axta weykcha'áhak eknaqtáxésamaxchexa axta chá'a aqsok apkelane m'a Dios appeywa aplegasso Samuel, tén han Dios appeywa aplegasso Natán keñe han ma'a Gad, apteme axta apwetayo aqsok apxekmóssamo Dios, cham'a ektémakxa axta chá'a aqsok apkelane m'a wesse' apwányam David, eyeynmo sekxók axta, ekweykmoho m'a néxa apteme wesse' apwányam, 30 ekyókxoho aptémakxa axta wesse' apwányam, tén han apmopwána, keñe han ektémakxa axta chá'a apweynchámeykha m'a, keñe han ma'a Israel tén han ma'a mók apkelókxa nak.