1 Apheykmek axta Jacob ma'a Canaán, apheykenxa axta nanók ma'a apyáp. 2 Keso ektémakxa axta apheykha Jacob apketchek se'e.
José tén han apkelpepma
Diecisiete apyeyam apagkok axta temék José apkeláneykencha'a m'a nepkések yetlo apkelpepma, étchek axta m'a Bilhá, tén han ma'a Zilpá, apkelmeykha naqsa axta m'a apyáp. Eltennássekxak axta chá'a apyáp José ekmaso apkeltémakxa m'a apkelpepma.
3 Apchásekhayók apagko' axta Israel ma'a José, axta kaxnók ma'a apkelpepma nak, hakte apwányamók axta aptemék Israel apteyékmo m'a. Apkelánessegkek axta han xama aptaxno apwenaqte aptaqmalma apagko'. 4 Apkelweteyak axta apkelpepma apchásekhayo apagko' apyáp ma'a José, axta kaxnók ma'a pók apketchek nak, aptaqnókek axta, massegkek axta ektaqmeleykha apkelpeywa elána'.
5 Wanméssek axta han José, apkeltennáseyha axta han ma'a apkelpepma, yágwokmók axta eyke aqsa aptaqnagko, 6 hakte axta aptáhak apkeláneya s'e:
—Kóleyxho sa' se'e, altennasha sa' ektáhakxa sekwanmagko. 7 Ewanméssek xeyk ko'o nélweynchámencha'a negyókxoho yókxexma, nennaqtétekxo m'a hótáhap apaktek kélyaqtónma; apkempákxeyk axta han néten ma'a sektéteykekxa axta ko'o hótáhap apaktek, appéwók axta apkenmeyncha'a, keñe m'a kélnaqtéteykekxa nak pók kéxegke, apkelaqnágko m'a neyáwa nak ko'o sektéteykekxa hótáhap apaktek, apkelháxahágkek axta han apmonye'.
8 Keñe axta apkelpepma aptáha apkelátegmowágko s'e:
—¿Apkeneykeya exchep etnehek wesse' apwányam egagkok, tén han hentemessásekxak kóneg negko'o?
Yágwokmók axta aqsa aptaqnawaya, apkeltennásencha'a m'a ektáhakxa apwanmagko.
9 Wanmeyásekxeyk axta makham mók aqsok José, apkeltennáseyha axta han apkelpepma. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Ewanmeyásekxeyk ko'o makham mók aqsok, ekwet'ak xeyk ko'o sekwanmagko ekhem tén han pelten, tén han once yaw'a apkelháxahágko emonye' ko'o.
10 Apkeltennáseyha axta han apyáp José m'a apwanmagko, tén han ma'a apkelpepma, yetlókok axta han apyennaqtéssamo appeywa apyáp appaqhetchesa. Aptáhak axta apcháneya s'e:
—¿Yaqsa negwanmagko xa ektéma nak chá'a ekwanméssama? ¿Ólháxahagkoya negko'o apmonye' exchep, ko'o tén han egken, keñe han ma'a apkelpepma nak?
11 Apnathayak axta m'a apkelpepma, keñe axta apyáp megkayetyapweykmo élchetagkáseykha apwáxok xa aqsok nak.
José apyamasma ekha ekyánmaga m'a apkelpepma
12 Apkelmeyákxeyk axta José apkelpepma m'a Siquem, aptegyáseyncha'a pa'at ma'a apyáp apnaqtósso nepkések. 13 Aptáhak axta Israel apcháneya José s'e:
—Apháha apkelpepma m'a Siquem apkeláneyncha'a nepkések. Éltamhók eykhe emhagkok etyánegwakxohok ma'a.
—Axog sa' —axta aptáhak apchátegmowágko José.
14 Exeg sa' axta aptáhak Israel, elano sa' ektáhakxa apheykha m'a apkelpepma, tén han ma'a nepkések, keñe sa' éxyók makham hesantagkasek amya'a.
Apcháphássek axta Israel José apkeñama m'a xapop ekyapwate nak Hebrón, apwokmek axta José m'a Siquem, 15 keñe apxegánegwokmo m'a yókxexma nak. Apwet'ak axta eyke xama énxet, keñe axta apkelmaxneyáncha'a:
—¿Yaqsa apketama?
16 —Élyapma' élchetámak —axta aptáhak José apchátegmowágko. ¿Ya ey'ásegkok xép apkelyáqkasakxa nepkések ma'a?
17 —Apkelxegákxeyk xeyk makham se'e —axta aptáhak énxet—. Ekleg'ak xeyk ko'o peya elmahágkok ma'a Dotán.
Apxegkek axta José apkelchetama m'a apkelpepma, apkelwetágwokmek axta m'a yókxexma nak Dotán. 18 Makhawók axta apwet'ak apxegakmo m'a apkelpepma, apkelánekxeyk axta han apkelpeywa yaqwayam yaqhek amonye' apwayam ma'a aphágkaxa'. 19 Aptáhak axta chá'a apcháneya pók se'e:
—¡Cha'a apxegakmo ekwanméssamo nak chá'a aqsok! 20 Nók, agaqhek sa'; keñe sa' agaqxegkesek yámelchet, anxének sa' ektawa xama aqsok nawhak eklo. Keñe sa' agya'asagkohok háxko ektáhakxa m'a apwanmagko axta.
21 Xama axta apleg'a Rubén xa, apmeyókek axta apyáxeg, aptáhak axta s'e:
—Magaqhek sa'. 22 Nágkólyegkenches éma apagkok, kólaqxegkes aqsa m'a yámelchet ekyetna nak se'e meykexa nak énxet, nágkólássésses han apyempehek.
Aptemék axta appeywa Rubén xa ektáha nak, hakte apmakók axta ewagkasek teyp ma'a José, keñe éntemekxések makham ma'a apyáp; 23 xama axta apwokmo José m'a aphágkaxa axta apkelpepma, kéllekkessek axta aptaxno apwenaqte aptaxneykekxa axta, 24 appathetchek axta, tén axta apchaqxegkesa yámelchet, méko axta han yegmen ma'a, 25 keñe axta apheyncha'a aptókagko aptéyak.
Pelakkassek axta han apkelwet'a apkelxegakmo apkeleyweykekxa m'a ismaelitas, apkeleñama m'a Galaad, yetlo apkelpátegkesso axta han yányátnáxeg ma'a sokmátsa, tén han ma'a ekyókxoho élátsessamo nak élpaqneyam aqsok, yaqwayam elsakxak ma'a Egipto. 26 Keñe axta Judá aptáha apkeláneya apkelyáxeg se'e:
—Kaqhók agaqhek egyáxeg, tén han ampósek manxének ektáha negaqhe. 27 Agmések aqsa ekha ekyánmaga m'a ismaelitas, magaqhek sa', hakte egyáxeg egagko' negko'o xa.
Apkelyahákxók axta han aptáhakxa apkeláneya m'a apkelyáxeg. 28 Xama axta apkelwa'a apkelseykha aqsok madianitas ma'a aphágkaxa axta, aptekkessákxeyk axta apkelpepma José m'a kañe' yámelchet, apyenyókek axta ekha ekyánmaga apmésa m'a ismaelitas, veinte sawo selyaqye axta han ekyánmaga. Apyentamákxeyk axta José m'a Egipto.
29 Xama axta apteyánegwákxoho Rubén ma'a yámelchet nak, axta éteyágweykxak José m'a kañe' nak, apkelyepteyk axta aptaxno magkenatchesso élapwokmo. 30 Keñe axta apmeyánto makham ma'a aphágkaxa axta apkelyáxeg. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—¡Méko nak wokma'ák xeyk kañe' yámelchet! ¿Háxko sa' ko'o atnehek kaxwo'?
31 Apmeyk axta m'a José axta aptaxno apwenaqte, tén axta apkeltexneyncha'a yát'ay apketkok éma apagkok apchaqhe axta; 32 keñe axta kéláphássesa m'a apyáp, yetlo s'e apkelpeywa nak: “Negwetákxeyk negko'o s'e, elano sa'. ¡Apketche aptaxno apwenaqte kexa essenhan háwe'!”
33 Apyekpelchawók axta Jacob, tén axta aptáha s'e: “¡Cháxa, hatte aptaxno apwenaqte xa! Xama aqsok nawhak eklo chaqhak keñe ektawa.” 34 Keñe axta Jacob apkelyepta aptaxno, aptaxneykxeyk axta m'a apáwa nentaxneykekxohol'a apketsapma egmók, ahóxek axta apkelekxagweykha eñama apketsapma apketche. 35 Kelenxáneykmek axta eykhe kapeykessásekxak apwáxok ma'a apketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák, mopmenyeyk axta eyke kólpeykessásekxak apwáxok; apkelekxagweykha axta aqsa apketamsama apketche, aptéma s'e: “Alenxanmohok sa' aqsa sélapwayam sétamso hatte, ekwokmoho sektahanyeykxo m'a apkelmaheykegkaxa nak apkeletsapma.”
36 Apyenyeykekxeyk axta han ekha ekyánmaga madianitas José m'a Egipto, apméssama xama énxet apwesey axta Potifar, apteme axta faraón apkeláneykha, wesse' apwányam nak Egipto, apteme axta sẽlpextétamo apkemha apmonye' apagkok.
1 Apnec nic nat mataa Jacob yoclhilhma Canaán. Actomja ilhnic nat aptiyascamcaclha apyap cotnajaclha apcaoclha apanco. 2 Eycaso actemaclha ilhnic nat amyaa Jacob apmolhama.
José najan apquilpipma
Diecisiete años nic nat apvocmo José. Aptamilcasquic nic nat apyap apnatoscama. Apquilpasmec nic nat apquilpipma. Bilha ayitquic najan Zilpa ayitquic nic nat apquilpipma. Jacob moc apnatamcaa ilhnic nat Bilha najan Zilpa. Apquiltimnasquic nic nat José apnaclha apyap apquiltemaclha apquilpipma.
3 Apcasicjacpoc nic nat mataa José apnaclha apyap, am nic nat elhno apquilpipma. Ayinyemaclha aptiyacmec nic nat José aptomjaclha apvanyam apyap. Aplhocac nic nat José aptalhnama apvinatem apma aptalhamavo, aptamila apanco. 4 Apquilyasamcoc nic nat apquilpipma actemaclha apcasicjayo apyap. Inyiplovcoc nic nat apquiltanoncama apquilpipma. Am nic nat elpayvasac mataa.
5 Nalhit acnim nic nat intomjac. Invanmasquic nic nat José. Apquiltimnasam nic nat apquilpipma actemaclha acvanmescama. Inyangvocmec nic nat apquiltanoncama apquilpipma.
6 Aptomjac nic nat José apquilanya apquilpipma: —Quip elaylhojo. Pac oltimnacsic actemaclha sevanmescama alhta. 7 Ningnam alhta nincoo amyip apquimjaclha motajap apactic. Ningilpilhtetamquic alhta motajap apactic. Inquinmec alhta netin coo sicpilhtetem. Inquiljalhec alhta quellhip apquilpilhtetem ayinmaclha sicpilhtetem— nic nat aptomjac José.
8 Apquilatingmavoc nic nat apquilpipma: —¿Pa ya etnejic lhip visqui ingac? ¿Apquiltamjo ya jingilanic nincoo?— nic nat apquiltomjac.
Inyangvocmec nic nat apquiltanoncama apquilpipma. Apvanmoncama ilhnic nat ayinyemaclha apquiltimnasamcaa.
9 Invanmasquic nic nat mocjam José. Apquiltimnasam nic nat mocjam actemaclha apvanmoncama: —Quip elaylhojo moc actemaclha sevanmescama. Invitac alhta sicvanmoncama acnim najan piltin najan 12 apyova. Apquiljalhamquic alhta sicnaclha coo— nic nat aptomjac.
10 Apquillingac nic nat apquiltimnaycam José apyap najan apquilpipma. Apnavesam nic nat apyap. Aptomjac nic nat apcanya: —¿Jalhco lha actema acvanescama lhip? ¿Apquiltamjo ya lhquip ongiljalhamcoc apnaclha lhip, najan coo najan inquin najan apquilpipma?— nic nat aptomjac.
11 Apquilyasipcasquic nic nat apquilpipma. Inlhenam nic nat apvalhoc apyap actemaclha aplhanma José.
Apmomap José
12 Nalhit acnim nic nat intomjac. Acnaclha paat nic nat apquiltingyascasac apquilpipma. Tingma Siquem nic nat apquilpacjac apquilyap apnatoscama.
13 Aptomjac nic nat apyap apcanya José: —Quip ingyeylhojo. Apquiltamilcasquic sicnatoscama apquilpipma tingma Siquem. Pac ongvapajacsic lhip yoyam etyaningvoclhojo— nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat José: —Jey, tasi— nic nat aptomjac.
14 Aptomjac nic nat apyap apcanya: —Iyas maa. Ityaningvoclhojo sat apquilpipma najan sicnatoscama. Jeltimnasquita sat mocjam actemaclha amyaa— nic nat aptomjac.
Apnec nic nat apyap acpayjo alvata tingma Hebrón. Apcapajasquic nic nat José eyacsic tingma Siquem. 15 Aplhinquic nic nat José. Aplhinganacmec nic nat. Aptajanyavoc nic nat lhama enlhit. Aptomjac nic nat enlhit apcanya: —¿So apquitama yi?— nic nat aptomjac.
16 Apcatingmavoc nic nat José: —Elyipmaa alquitamac. ¿Am ya etac lhip apquiltamilquiscama nipquesic?— nic nat aptomjac.
17 Apcatingmavoc nic nat enlhit: —Apquilimpaclhec alhta mocjam. Apquillhenquic alhta elyacsic maa acvisay Dotán— nic nat aptomjac.
Aplhinquic nic nat José. Apquilvitaclhec nic nat apquilpipma acpayjo Dotán. 18 Apquilvitac nic nat aplhingacmo mocjay José. Yejemoc nic nat apquilpamejitsacpo yoyam elajic apquilyalhing.
19 Apquiltomjac nic nat apquilpamejitsacpo: —Quip elanojo, apvaac maa acvanmescama. 20 Noc, ongilajic sat. Ongyinyoc sat congne malhic. Ongillhenic sat actomja ayajem asoc navjac aclom. Ongilyasamcojoc sat actemaclha acvanmescama alhta— nic nat apquiltomjac.
21 Apmiyovquic nic nat Rubén aplinga actemaclha apquilpamejitsomap. Aptomjac nic nat apquilanya: —Mongvanquejec ongilajic. 22 Ayinyemaclha cotyapoc sat ema. Yitnec malhic aso yoclhilhma actamopeycaoc. Elalhimquis sat malhic. Noelaa nasa ingyalhing— nic nat aptomjac.
Inlhenquic nic nat apvalhoc Rubén yoyam evomsic tap José, yoyam evoclhac sat mocjam apyap tingma pac. 23 Apvocmec nic nat José apnamcaclha apquilpipma. Yejemoc nic nat appatjetacpo. Apquiljalhyovascasquic nic nat aptalhnama apvinatem. 24 Apquilyinyovquic nic nat congne malhic José. Mepqui yingmin nic nat malhic.
25 Apnam nic nat apquilpipma yoyam eltovamcoc. Pilapcasquic nic nat apquilvita allhingacmo voncayispoc apquilquinamtem enlhitaoc ismaelitas. Yoclhilhma Galaad nic nat apquilinyemac. Apquilsacmec nic nat asoc masis ayingmenic najan yamit ayeyvaoc bálsamo najan yamit anic acmasis. Yoclhilhma Egipto nic nat apquilyasac.
26 Aptomjac nic nat Judá apquilanya apquilyalhing: —¿Jalhco sat cotnejic ongajic ingyalhing yoyam ongyilhalhcojo? 27 ¿Intasic lhaja ongyinyoc elmoc sat enlhitaoc ismaelitas? Mongvanquejec ongajic, ayinyemaclha ingyalhing nincoo José— nic nat aptomjac Judá.
Apquilyajaclhoc nic nat apquilyalhing. 28 Apquilvaac nic nat enlhitaoc madianitas apquiltomja apquilyanmoncasomap. Yejemoc nic nat apquilantipsa malhic José. Apquilyinyovquic nic nat elmoc ismaelitas acyanmongam 20 solyayem. Apquilyantimquic nic nat José yoclhilhma Egipto.
29 Aptiyaningveclho ilhnic nat Rubén malhic. Am nic nat etac José congne malhic. Apquilyaptec nic nat aptalhnama ayinyema acyitnocjayo apvalhoc.
30 Apmiyaclhec nic nat apnamcaclha apquilyalhing. Aptomjac nic nat Rubén apquilanya: —Paj mocjam ingyalhing. ¿Jalhco sat otnejic?— nic nat aptomjac.
31 Yejemoc nic nat apquilaja yataay apquitcoc. Apquilyilhvasquic nic nat yataay em pac José aptalhnama apvinatem. 32 Apquilapajasquic nic nat aptalhnama apnaclha apquilyap. Najan actemaclha amyaa: Ningvitac nincoo as apava. Iyicpilcojo sat lhip, ¿naso ya aptalhnama lhip apquitca?— nic nat intomjac amyaa.
33 Apvitac nic nat apava Jacob. Apyicpilcoc nic nat: —Nasoc anco José aptalhnama. Asoc navjac aclom alhta ayajem— nic nat aptomjac.
34 Apquilyaptec nic nat aptalhnama apanco Jacob. Aptalhneclhec nic nat aptalhnama appayjeycam ayinyema acyitnocjayo apvalhoc. Am nic nat comasquingvaycmoc acyitnocjayo apvalhoc Jacob. 35 Apquiltamjoc nic nat eltamilquiscomoc apvalhoc apquitquic. Am nic nat colcac apvalhoc Jacob. Apvinec nic nat.
Aptomjac nic nat apquilanya: —Comasquingvomejec sat mataa acyitnocyajo evalhoc acvocmo siyitsepma. Olhojoc sat lhama sictamongvoyam nipyesicsa apquilmasquingvaycmo— nic nat aptomjac Jacob.
36 Apquilvoclhec nic nat yoclhilhma Egipto enlhitaoc madianitas. Apquilyinyovquic nic nat José. Apmec nic nat enlhit apvisay Potifar. Yatapvisqui ilhnic nat Potifar, capitán nipyesicsa singilpilhtetemo. Apquiltamilquiscama nic nat faraón aptomjac apvisqui yoclhilhma Egipto.