1 Axta aptemék nahan apkelanagkama Jesús se'e:
—Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke nápakha apheyncha'a nak se'e, meletsepek sa' ekwokmoho apkelwet'a kawak yetlo ekmowána m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios.
Jesús élyenmeykekxa apyókxa
(Mt 17.1-13Lc 9.28-36)2 Seis ekhem axta entemék ekyeykhe, apkenátweykekxeyk axta Jesús xama egkexe netnók agko', Pedro axta aqsa nahan apyentamák tén han Santiago, tén han Juan. Cha'a ekyaqmagkasseykemxa axta han mók ektémakxa apyókxa Jesús nápaqta'awók ma'a. 3 Apkelyenma axta aptamheykekxak aptaxno tén han apmope apagko', axta exnawok ma'a apweykenxal'a kélmópeyáseykekxa kélagko' kólyenyeksek ma'a apáwa. 4 Apkelweteyak axta Elías tén han Moisés apkelpaqhetchásamákpoho m'a Jesús. 5 Axta aptemék Pedro apkenagkama Jesús se'e:
—Sẽlxekmósso, ¡ektaqmelakxoho agko' nak la'a nélwa'a negko'óxa s'e! Anlának sa' negko'o apqántánxo tegma apketkók: xama sa' apagkok xép, keñe sa' nahan ma'a Moisés, keñe sa' nahan xama m'a Elías.
6 Hakte apkelyegwaktegkek axta m'a Jesús apkeltáméséyak, keñe axta Pedro mey'áseykegko yaqweykenxa etnehek appeywa. 7 Yetlómók axta han ekweyweykenta yaphope, cháhapwayak axta pessesse agkok. Teyepmeyk axta nahan xama kélpeywa eñama m'a neyseksa yaphope nak, axta entemék se'e: “Keso hatte seyásekhayo nak ko'o s'e: kólyahakxoho sa' appeywa.” 8 Xama axta apsawheykencha'a exma nepyáwa xa énxet'ák nak, massegkek axta apkelwete xama énxet enxoho apkelxegexma'a m'a, apxakkók axta aqsa m'a Jesús.
9 Keñe axta neyseksa apkelánteyapma m'a néten egkexe, apkeltémók axta Jesús meltennasha xama énxet enxoho ektáhakxa apkelwete m'a apkeltáméséyak, ekwokmoho apxátekhágwokmo makham m'a apteme nak Apketche énxet. 10 Axta keñamak apkelwanmeyeykencha'a aqsa m'a, elmaxneyha axta eyke nahan chá'a pók yaqsak kexaha xa nennaqxétekhágwayam nak. 11 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a apkeltáméséyak se'e:
—¿Yaqsa ektéma apkelxeyenma nak chá'a apkelxekmósso nak ektémakxa segánamakxa ewak apmonye' m'a Elías?
12 Tén axta aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Naqsók apxénamakpo ewak apmonye' m'a Elías, tén han elánekxak ma'a ekyókxoho aqsok. ¿Yaqsa eyke ektéma ekxeyenma nak eknaqtáxésamaxche ekmáheyo eñegkohok ma'a aptáha nak Apketche énxet, tén han ekmáheyo etaqnaweykpok? 13 Éltennássek eyke ko'o kéxegke apwaya m'a Elías, tén han apteméssessama chá'a ekyókxoho m'a apmáheyókxa enxoho chá'a etnéssesek, ekhawo ektémakxa nak ekxeyenma eknaqtáxésamaxche yaqweykenxa katnehek.
Jesús aptaqmelchesseyam xama wokma'ák ekha axta apwáxok espíritu ekmaso
(Mt 17.14-21Lc 9.37-43)14 Xama axta apkelweykekxo makham ma'a apheykegkaxa axta nápakha apkeltáméséyak, apkelwetágweykekxeyk axta apwakhaya énxet apxámokma, nápakha apkelxekmósso segánamakxa axta nahan chá'a apkelátegmómakpok ma'a. 15 Xama axta apkelweteya m'a Jesús, apyókxoho énxet axta apnaqtémeykegkok appeykesseykmo, hakte pelakkassamók agko' axta apwetamap. 16 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Yaqsa kélxéna kéxegke kélátegmoweyxko nak xa énxet'ák nak?
17 Tén axta xama, ektáha axta nahan apwayam ma'a aptéma apchátegmoweykegko s'e:
—Sẽlxekmósso, ekyentegkesakmek xeyk ko'o exchep se'e hatte nak, espíritu ekmaso eghak apwáxok, meyke appeywa teméssessók. 18 Kamok chá'a espíritu ekmaso m'a apmahágkaxa enxoho chá'a, kapexyawasha chá'a náxop; katyapok nahan chá'a ekyaqmope apwáxok; eltakxek nahan chá'a apma'ák, elyennák nahan chá'a. Éltamhók xeyk eykhe ko'o etekkessesek apkeltáméséyak xa espíritu ekmaso nak, mopwancha'ak xeyk eyke.
19 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—¡Énxet apkelya'ásseyam! ¿Háxko sa' ekwánxa ekhem kammok sekha ko'o kélnepyeseksa kéxegke? ¿Háxko sa' ekwánxa ekhem kammok sélenmáxamáxkoho kéltémakxa kéxegke? Kólyentementa wokma'ák se'e.
20 Tén axta kélya'assama wokma'ák ma'a apkenmeykegkaxa axta Jesús. Xama axta ekweteya Jesús ma'a espíritu ekmaso, temessáseykekxeyk axta makham, apyaqnenmeyk axta náxop apyettelegweykencha'a, teyepmeyk axta ekyaqmope apwáxok. 21 Axta aptemék Jesús apkelmaxneyeykencha'a wokma'ák apyáp se'e:
—¿Nanóya ekteme xa?
Tén axta aptéma apchátegmoweykegko wokma'ák apyáp se'e:
—Aptémakxa sakcha'a axta eyeynamo ekteme. 22 Hágkaxwe axta nahan chá'a kayaqnegkesek nátex xa espíritu ekmaso nak, tén han neygmen ekmáheyo kaqhek, apwanchek agkok xép elának xama aqsok, yepyósho henlanok negko'o, hempásem.
23 Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—¿Yaqsa ektáha aptáha nak seyáneya ‘apwanchek sa' agkok’? ¡Yeskohok elának ekyókxoho aqsok ma'a mey'ásseyam nak!
24 Tén axta wokma'ák apyáp aptéma apyennaqtéssamo appeywa s'e:
—May'ásseykmok ko'o. ¡Hepásem sa' yaqwayam kayágwomhok may'ásseyam!
25 Xama axta apweteya Jesús apxámagwaya apagko' énxet, axta aptemék apkenagkama espíritu ekmaso s'e:
—Espíritu meyke ekpeywa tén han meyke aheyk'ák, éltamhók ko'o exche' katyapok xa wokma'ák apwáxok nak, nágkataxnegwatámho aqsa chá'a.
26 Payheykha axta átog espíritu ekmaso, temessáseykekxeyk axta makham ma'a wokma'ák nak. Tén axta ekteyapma m'a apwáxok, máxa apketsapma axta teméssessók, apxámok axta han énxet apkelxeyenma apketsapma. 27 Keñe axta Jesús apmoma apmek apheyáseykekxo néten; apkenmeykha axta nahan ma'a wokma'ák nak.
28 Tén axta Jesús aptaxnegwokmo xama tegma, axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a apxakkók apkeltáméséyak se'e:
—¿Yaqsa ektáha magkegwagko exchek negko'o peya antekkesek xa espíritu ekmaso nak?
29 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Nempeywa nélmaxnagko aqsa egwanchek antekkesek xa ektéma nak kelyekhama'.
Jesús apxéneykekxoho makham yaqwayam yetsapok
(Mt 17.22-23Lc 9.43-45)30 Xama axta apkelxegeykekxo makham apkeleñama m'a, apkelyeykhágweykmek axta m'a Galilea. Axta eyke eltémók ey'asagkohok xama énxet enxoho m'a Jesús, 31 hakte apkeltáméséyak axta apkelxekmóssók. Axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Kólmések sa' énxet'ák ma'a ektáha nak Apketche énxet, yaqhek sa' nahan; keñe sa' ekwokmo enxoho ántánxo ekhem exátekhágwók makham.
32 Axta eyke elya'áseykegkok apkeltáméséyak ma'a aptémakxa axta apkelanagkama, apkeláyak axta nahan elmaxneyha.
¿Yaqsa ektáhakxa ekyawe agko' kéláyo?
(Mt 18.1-5Lc 9.46-48)33 Apkelweykekxeyk axta m'a tegma apwányam Cafarnaúm. Axta aptemék Jesús apkelmaxneyeykencha'a neyseksa apheykha tegma s'e:
—¿Yaqsa exchek kélxéna kéxegke kéltennakmo exchek ámay?
34 Apkelwanmeyeykegkek axta eyke aqsa, hakte apkelátegmómakpek axta chá'a apkelxegeykemxa ámay, apkelxeyenma yaqsa ektáhakxa ekyawe kéláyo nepyeseksa. 35 Tén axta aphama m'a Jesús, apkelwóneykha axta m'a doce apkeltáméséyak. Axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Apmenyeyk agkok etnehek apmonye' kélxama kéxegke, kéméxcheyk etnehek axayók agko' nepyeseksa m'a apyókxoho énxet'ák, tén han etnehek chá'a apkelánesso aqsok ma'a apyókxoho nak.
36 Tén axta apkenegkáseykencha'a xama sakcha'a nepyeseksa m'a, axta aptemék apkelanagkama apcheynma s'e:
37 —Kélxama ektáhakxa enxoho kélmà takha' sakcha'a ekhawo nak se'e yetlo kélxeyenma sekwesey, hélmok takha' ko'o; keñe m'a semà nak takha' ko'o, háwe ekwánxa agkok ko'o sema takha', emok nahan takha' m'a ektáha axta ko'o seyáphasso.
Segwéhenayo ektáha nak mehenmexeykha negko'o
(Mt 10.42Lc 9.49-50)38 Axta aptemék apkenagkama Juan se'e:
—Sẽlxekmósso, negweteyak axta negko'o xama énxet apkelántekkessama kelyekhama' yetlo apxeyenma apwesey exchep; axta eyke negko'o óghayo', hakte háwe axta nenxegexma.
39 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegko s'e:
—Nágkólnókasha aqsa, hakte mopwanchek sa' ko'o hexénmakha ekmaso énxet natámen enxoho apkelane aqsok sempelakkasso nak agweta', eñama apxeyenma ko'o sekwesey. 40 Hegwéhenhok chá'a negko'o m'a mehenmexeykha nak. 41 Naqsók ko'o sekxéna peya exkak ekyánmaga m'a énxet apmésso nak chá'a kéxegke xama egheykok yegmen eñama kélteme kélyetlo Cristo.
Sẽlésso anlának mólya'assáxma
(Mt 18.6-9Lc 17.1-2)42 “Kélxama ektáhakxa enxoho kéllánesso mey'assáxma aphawo nak se'e sakcha'a nak apteme nak ko'o mehey'ásseyam, tásek kólyenyók wátsam ekwányam yetlo kéltehetchesso apyespok ma'a meteymog ekyawe kéltekxekxamól'a aqsok aktek. 43 Kelánéssek sa' agkok megkólya'assáxma kélmek, kólyaqtén sa'; tásek kólántexek ekyennaqtamakxa nak egnények ekpense kélmek, kaxnók kólmahagkok ánet kélmék ma'a sẽlmassésseykenxa megkaspóneykxa nak ma'a táxa, 44 cham'a megkaletsapmakxa nak askok, tén han megkaspóneykxa nak táxa. 45 Kelánéssek sa' agkok megkólya'assáxma m'a kélmenek, kólyaqtén sa'; tásek kólántexek ekyennaqtamakxa nak egnények xama kélmenek, kaxnók kólchexeyxchek sẽlmassésseykenxa ánet kélmagkok, 46 cham'a megkaletsapmakxa nak askok, tén han megkaspóneykxa nak táxa. 47 Kelánéssek sa' agkok megkólya'assáxma kélaqtek, kóllek sa'; tásek kólántexek aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios xama kélaqtek, kaxnók kólchexeyxchek sẽlmassésseykenxa ánet kélaqta'ák, 48 cham'a megkaletsapmakxa nak askok, tén han megkaspóneykxa nak táxa.
49 “Hakte apyókxoho énxet sa' kóláxñassásekxak apyempe'ék ma'a táxa, ektémól'a kóltexnássesagkok apyempe'ék ma'a yásek. 50 Tásek negmeykha m'a yásek; keñe m'a ekmassa enxoho ekmáske; ¿háxko eyke kóltéhek kólmaha makham kéxegke m'a ekmassa enxoho ekmáske? Kayet chá'a kéxegke m'a yásek, kólteme nahan chá'a meyke ektáhakxa kélwáxok xamók kélnámakkok.”
1 Jesús también les dijo:
—Les aseguro que algunos de los que están aquí presentes no morirán hasta que vean llegar el reino de Dios con poder.
La transfiguración de Jesús
(Mt 17.1-13Lc 9.28-36)2 Seis días después, Jesús se fue a un cerro alto, y se llevó solo a Pedro, a Santiago y a Juan. Allí, delante de ellos, su apariencia se transformó; 3 su ropa se volvió muy brillante, y tan blanca que nadie en la tierra hubiera podido blanquearla de ese modo. 4 De repente, vieron a Elías y a Moisés, que hablaban con Jesús. 5 Entonces Pedro le dijo a Jesús:
—Maestro, ¡qué agradable es para nosotros estar aquí! Hagamos tres enramadas: una para ti, otra para Moisés y otra para Elías.
6 Y es que Pedro no sabía qué decir, pues todos estaban muy asustados. 7 De pronto, una nube apareció y se posó sobre ellos, y de la nube salió una voz que dijo: «Este es mi Hijo amado: ¡Escúchenlo!» 8 Pero de un momento a otro, miraron a su alrededor, y no vieron más que a Jesús con ellos.
9 Mientras bajaban del cerro, Jesús les encargó que no contaran a nadie lo que habían visto, hasta que el Hijo del hombre resucitara de entre los muertos. 10 Y ellos guardaron el secreto, aunque entre sí comentaban qué sería eso de resucitar de entre los muertos. 11 Luego le preguntaron:
—¿Por qué dicen los maestros de la ley que Elías ha de venir primero?
12 Jesús les contestó:
—Ciertamente, Elías va a venir primero, y va a restaurarlo todo. Pero ¿por qué dicen las Escrituras que el Hijo del hombre ha de sufrir y ser despreciado? 13 Pues déjenme decirles que Elías ya vino, y que ellos hicieron con él todo lo que quisieron, tal como lo anunciaron las Escrituras.
Jesús sana a un muchacho que tenía un espíritu impuro
(Mt 17.14-20Lc 9.37-43)14 Cuando regresaron a donde estaban los otros discípulos, los vieron rodeados de una gran multitud y discutiendo con algunos maestros de la ley. 15 La gente, al ver a Jesús, se quedó admirada y corrió a saludarlo. 16 Y él les preguntó:
—¿Qué estaban discutiendo con ellos?
17 Uno de los presentes contestó:
—Maestro, aquí te he traído a mi hijo, pues tiene un espíritu que lo ha dejado mudo. 18 Esté donde esté, el espíritu lo agarra y lo tira al suelo, y el muchacho echa espuma por la boca, rechina los dientes y se queda tieso. He pedido a tus discípulos que le saquen ese espíritu, pero no han podido hacerlo.
19 Jesús contestó:
—¡Gente incrédula! ¿Hasta cuándo tendré que estar con ustedes? ¿Hasta cuándo tendré que soportarlos? ¡Traigan acá al muchacho!
20 Entonces lo llevaron ante Jesús. Pero cuando el espíritu vio a Jesús, hizo que al muchacho le diera un ataque y que cayera al suelo, donde se revolcaba y echaba espuma por la boca. 21 Jesús le preguntó al padre:
—¿Desde cuándo le sucede esto?
El padre contestó:
—Desde que era niño. 22 Y muchas veces ese espíritu lo arroja al fuego y al agua, para matarlo. ¡Ten compasión de nosotros y ayúdanos! ¡Haz algo si puedes!
23 Jesús le dijo:
—¿Cómo que “si puedes”? ¡Para quien cree, todo es posible!
24 Entonces el padre del muchacho exclamó:
—¡Yo creo! ¡Ayúdame a creer más!
25 Al ver Jesús que llegaba más y más gente, reprendió al espíritu impuro, y dijo:
—Espíritu mudo y sordo, yo te ordeno que salgas de este muchacho, y que jamás vuelvas a entrar en él.
26 El espíritu, antes de salir, lanzó un gran grito y sacudió al muchacho con violencia, y lo dejó como muerto. De hecho, muchos pensaban que estaba muerto. 27 Pero Jesús lo tomó de la mano, lo levantó, y el muchacho se puso en pie.
28 En cuanto Jesús entró, los discípulos le preguntaron a solas:
—¿Por qué nosotros no pudimos expulsar ese espíritu?
29 Y Jesús les contestó:
—Esta clase de demonios solo sale por medio de la oración.
Jesús vuelve a anunciar su muerte
(Mt 17.22-23Lc 9.43-45)30 Cuando se fueron de allí, pasaron por Galilea. Pero Jesús no quiso que nadie lo supiera 31 porque estaba enseñando a sus discípulos. Les decía:
—El Hijo del hombre va a ser entregado en manos de gente que lo matará, pero tres días después resucitará.
32 Pero ellos no entendieron lo que Jesús les decía, y no le preguntaban porque tenían miedo.
¿Quién es el más importante?
(Mt 18.1-5Lc 9.46-48)33 Cuando llegaron a Cafarnaún, y ya estando en casa, Jesús les preguntó:
—¿Qué estaban discutiendo ustedes por el camino?
34 Ellos se quedaron callados, porque en el camino habían estado discutiendo quién de ellos era el más importante. 35 Entonces Jesús se sentó, llamó a los doce y les dijo:
—Si alguien quiere ser el primero, deberá ser el último de todos, y servirlos a todos.
36 Luego, puso a un niño en medio de ellos, lo tomó en sus brazos, y les dijo:
37 —Quien recibe en mi nombre a un niño como este me recibe a mí; y quien me recibe a mí no me recibe a mí, sino al que me envió.
Quien no está contra nosotros está a nuestro favor
(Mt 10.42Lc 9.49-50)38 Juan le dijo:
—Maestro, hemos visto a uno que expulsaba demonios en tu nombre, y se lo impedimos, porque no era de los nuestros.
39 Jesús contestó:
—No se lo impidan, porque nadie que haga un milagro en mi nombre podrá luego hablar mal de mí. 40 Quien no está contra nosotros está a nuestro favor. 41 Y cualquiera que les dé a ustedes un vaso de agua porque siguen al Mesías, les aseguro que tendrá su recompensa.
El peligro de caer en pecado
(Mt 18.6-9Lc 17.1-2)42 »A cualquiera que haga pecar a uno de estos pequeños que creen en mí, mejor le sería que lo echaran al mar con una gran piedra de molino atada al cuello. 43 Si tu mano te hace pecar, córtatela; es mejor que entres en la vida con una sola mano, y no que tengas las dos manos y vayas al infierno, donde el fuego nunca se apaga. 45 Y si tu pie te hace pecar, córtatelo; es mejor que entres en la vida con un solo pie, y no que tengas los dos pies y seas arrojado al infierno. 47 Y si tu ojo te hace pecar, sácatelo; es mejor que entres con un solo ojo en el reino de Dios, y no que tengas los dos ojos y seas arrojado al infierno, 48 donde los gusanos no mueren y el fuego nunca se apaga.
49 »Porque todo tiene que ser salado con fuego. 50 La sal es buena; pero si la sal se vuelve insípida, ¿cómo podrán ustedes devolverle su sabor? Tengan sal en ustedes mismos y vivan en paz los unos con los otros.»