Énxet'ák Gabaón apkelpaqhetchásamákpoho m'a Josué
1 Apkelleg'ak axta amya'a ektáhakxa m'a apkelwesse'e apagkok nak hititas, amorreos, cananeos, ferezeos, heveos, tén han ma'a jebuseos. (Cháxa apkelwesse'e nak, axta apheykha m'a neyáwa wátsam Jordán ekpayho nak ektaxnegwánxa ekhem, ekxámakxa nak meteymog élekhahéyak, tén han ma'a ekpayhegweykenxa nak xapop, apyetleykekxeyk axta han apheykha m'a neyáwa wátsam ekyawe Mediterráneo ekweykekxoho m'a yókxexma Líbano.) 2 Hawók axta mók apkelpaqmeyesma m'a apyókxoho apkelwesse'e nak, apkelpasmékpók axta apmako elnapakpok ma'a Josué, tén han ma'a énxet'ák nak Israel. 3 Apkelleg'ak axta eyke amya'a heveos apheykencha'a nak yókxexma Gabaón, apteméssesakxa Josué m'a tegma apkelyawe nak Jericó tén han Ai, 4 keñe axta ekxéna apkelwáxok elyexanchesha. Apkelchexnágkek axta yámelyeheykok nekhaw'ék ma'a vino axanák apák, élyeptamáxche axta tén han kélyepetcháseykha; 5 apkelántaxneykxeyk axta han ma'a apkelnaqta aphopák, tén han apkelatchesso apmagkok apák ancha'awo', kélyepetcháseykha axta han. Tén axta apkelmágko m'a pán apkelyamaye tén han ma'a apkelchónamap nak, keñe axta apkelxega. 6 Xama axta apkelwokmo m'a apkelpakxeneykegkaxa nak ma'a yókxexma Guilgal, aptáhak axta apcháneya Josué tén han ma'a énxet'ák nak Israel:
—Tayépók agko' negko'o néleñamakxa. Hẽllanés hana kéxegke xama ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho negko'o.
7 Apkelátegmowágkek axta énxet'ák Israel ma'a énxet'ák nak heveos:
—Kexa eykhe kéleñamak kéxegke s'e keto' nak negko'o negheykegkaxa; ¿háxko katnehek negko'o anlanaksek xama ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho kéxegke?
8 Axta eyke aptáhak apcháneya Josué m'a énxet'ák nak:
—Apkeláneykha sa' antemhek negko'o exchep.
Tén axta apkelmaxneyáncha'a m'a Josué:
—¿Yaqsa énxet'ák kéxegke? ¿Háxko kéleñamakxa'?
9 Keñe axta apkelátegmowágko m'a:
—Tayépek negko'o néleñamakxa, hakte payheykekxeyk apwesey aptémakxa m'a Wesse' kélagkok nak Dios. Negya'ásegkók han negko'o ekyókxoho apteméssessamakxa axta m'a Egipto, 10 keñe han apteméssessamakxa axta m'a apqánet apkelwesse'e apagkok axta m'a amorreos neyp nak wátsam Jordán, cham'a Sihón, apkeñama axta yókxexma Hesbón, tén han Og, apkeñama axta yókxexma Basán, apheykencha'a axta m'a yókxexma nak Astarot. 11 Axta keñamak negko'o aptáha segáneya m'a apkelámha apmonye'e egagkok, tén han ma'a néleñémeyo xamo' nak: ‘Kóltegye sa' kélto ámay, keñe sa' kólmahagkok ma'a apheykegkaxa nak. Kóltennés sa' peya antemhek negko'o apkeláneykha, egmenyeyk eykhe negko'o anlának ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho m'a énxet'ák nak.’ 12 Apkelmexnakxoho axta nélsókmo negko'o s'e pán nak, cham'a sekxók axta nélántepa nélchetama kéxegke, keñe kaxwo' apkelchónekpo, apkelyamakak han. 13 Tén han se'e yempehek egagkok nak, axnancha'awók axta m'a nélyetmégko axta vino, keñe kaxwo' élyeptéxko. Hawók aqsa han ektáhakxa s'e nélnaqta nak, tén han se'e nélatchesso egmagkok nak, hakte ahóxók agko' nélxegáyam.
14 Aptókagkek axta énxet'ák Israel aptéyak axta m'a énxet'ák nak Gabaón, axta eyke elmaxneyáha m'a Wesse' egegkok. 15 Keñe axta Josué apkelana xama ekhémo mók apkelpaqhetchásamákpoho yaqwayam keytek apkelásekhamakpoho, apkeltamhók axta megkólnáphe'; keñe axta han ma'a apkelámha apmonye'e nak énxet'ák Israel, apteméssesa naqsók peya etnahágkok xa ektáha nak.
16 Ántánxo ekhem axta entáhak apkelya'ásegwokmo énxet'ák Israel ektáha keto' apheykegkaxa m'a énxet'ák nak Gabaón. 17 Tén axta apkelxega apkelchetama m'a gabaonitas, ántánxo ekhem axta entáhak apkelwokmo m'a tegma apkelyawe apagkok nak, cham'a Gabaón, Querifá, Beerot tén han ma'a Quiriat-jearim. 18 Axta eyke elnápak énxet'ák Israel ma'a, hakte cham'a apkelámha apmonye'e nak, apteméssessek axta naqsók agko' eñama m'a Wesse' egegkok Dios nak Israel, peya melnáphek xa.
Axta keñamak apkelpaqméteyncha'a énxet'ák aptaqnawaya m'a apkelámha apmonye'e apagkok, 19 wánxa agkok ma'a apkelámha apmonye'e nak, aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Negko'o axta nentemessásak naqsók agko' ma'a Wesse' egegkok, Dios nak Israel, peya mólnáphek xa. Cháxa keñamak mogwanchek kaxwók anteméssessamhoxma xa. 20 Óghok sa' aqsa exmakha, hakte negyaqmagkassek sa' agkok negko'o m'a nentáhakxa axta nélpeywa ekmámnaqsoho agko', hẽltaqnaweygkok sa' ma'a Dios.
21 Tén axta m'a apkelámha apmonye'e nak Israel apkeltamho megkólnáphe'; yántapák aptegyéyak tén han yegmen apkelyekwésso axta aqsa apkeltamhók etnéssesek ma'a apyókxoho énxet'ák nak. Cháxa apkeltamhókxa axta etnahágkok ma'a apkelámha apmonye'e nak.
22 Apkeláneyáha axta Josué m'a énxet'ák nak Gabaón, keñe apkelmaxneyáncha'a:
—¿Yaqsa axta ektáha sẽlyexanchásencha'a negko'o kéxegke kélxéna kéleñama makhawók agko'? ¡Keto' neykekhe kéleñamakxa'! 23 Cháxa keñamak peya nak kóllegássesagkohok kéxegke ekyentaxno agko', kélásenneykha sa' kóltamhagkok ekwenaqtamakxa agko'. Kólyaqtennagkok sa' yántapák, tén sa' kólyáwak han chá'a yegmen kélapmenyého enxoho m'a tegma appagkanamap apxagkok nak Dios ahagkok.
24 Keñe axta apkelátegmowágko Josué m'a:
—Nentemék axta negko'o m'a hakte tamháha axta egwáxok kólmahagkok hẽlnáhapwók, hakte negya'ásegkók ma'a Dios Wesse' kélagkok, apkeltémókxa axta etnehek ma'a Moisés, apteme axta apchásenneykha, apxeyenma egkések kéxegke s'e ekyókxoho apheykegkaxa nak, tén han emasséssók ma'a apyókxoho ektáha nak apheykha s'e, 25 ẽlmeyk eyke kaxwók xeyep; hentemésses sa' apmakókxa enxoho henteméssesek.
26 Axta eltamhok Josué elnápok énxet'ák Israel ma'a énxet'ák nak Gabaón. 27 Apkeláneyákpek axta aqsa etnahágkok apkelánéyak yántapák, tén han yaqwayam elyekwések chá'a yegmen ma'a énxet'ák, keñe han ma'a ekwatnamáxchexa nak aqsok Wesse' egegkok nak apagkok, cham'a yókxexma Wesse' egegkok axta apkelyéseykha. Makhemek makham apkeltamheykha énxet'ák Gabaón xa ektéma nak.
Salvados por su astucia
1-2 Todos los reyes que vivían al oeste del río Jordán se enteraron de las victorias de Josué. Así que se unieron para atacar a Josué y a todo el pueblo israelita. Eran los reyes que vivían en la orilla occidental del río Jordán, en las montañas, en la llanura y en toda la costa del mar Mediterráneo hasta las regiones del Líbano. Unos eran hititas, otros eran amorreos o cananeos, y también otros eran ferezeos, jivitas y jebuseos. 3 Sin embargo, los gabaonitas supieron lo que Josué había hecho con las ciudades de Jericó y de Hai, 4 y decidieron engañarlo. Sobre sus burros echaron costales y cueros de vino viejos, rotos y remendados, y se pusieron en camino. 5 También se pusieron ropa y sandalias viejas y remendadas, y tomaron para el camino únicamente pan seco y mohoso. 6 Cuando llegaron al campamento de Gilgal, dijeron a Josué y a los israelitas:
—Venimos de tierras lejanas. Hagan ustedes un pacto con nosotros.
7 Los israelitas les contestaron:
—A lo mejor ustedes viven por aquí, cerca de nosotros; ¿cómo vamos entonces a hacer un pacto con ustedes?
8 Pero los gabaonitas le dijeron a Josué:
—Nosotros nos ponemos al servicio de usted.
Él les preguntó:
—¿Quiénes son ustedes? ¿De dónde vienen?
9 Y ellos respondieron:
—Venimos de muy lejos, debido a la fama del Señor su Dios. Hemos sabido todo lo que él hizo en Egipto, 10 y lo que les hizo a los dos reyes amorreos al otro lado del río Jordán, es decir, a Sijón de Jesbón y a Og de Basán, que vivía en Astarot. 11 Por eso, nuestros consejeros y nuestros compatriotas nos dijeron: “Tomen ustedes provisiones para el camino y vayan a donde ellos están. Díganles que nos ponemos a su servicio y que queremos hacer un pacto con ellos.” 12 Cuando salimos en busca de ustedes, este pan todavía estaba caliente, y ahora ya está mohoso y seco. 13 También estos cueros estaban nuevos cuando los llenamos de vino, y ahora ya están rotos. Y lo mismo ha pasado con nuestra ropa y nuestras sandalias, pues el camino ha sido largo.
14 Los israelitas probaron las provisiones de los gabaonitas, pero no consultaron al Señor. 15 Entonces Josué hizo un pacto de paz con ellos, y se comprometió a perdonarles la vida; y los demás jefes israelitas juraron hacer lo mismo.
16 Tres días después, los israelitas se enteraron de que los gabaonitas eran vecinos suyos, y de que vivían cerca de ellos. 17 Entonces salieron en busca de los gabaonitas, y al tercer día llegaron a sus ciudades, que eran Gabaón, Cafira, Berot y Quiriat Yearín. 18 Pero los israelitas no los mataron, porque los jefes les habían jurado por el Señor y Dios de Israel que les perdonarían la vida.
Por esta razón el pueblo murmuraba contra sus jefes, 19 pero los jefes les dijeron:
—Nosotros hemos jurado por el Señor, el Dios de Israel, que no los mataríamos. Por eso, ahora no podemos hacerles nada. 20 Tenemos que dejarlos vivir, porque si rompemos el juramento, Dios se enojará con nosotros.
21 Así pues, los jefes israelitas ordenaron que se dejara con vida a los gabaonitas, pero que fueran puestos como leñadores y aguadores para todo el pueblo. De esa manera los jefes mantuvieron su promesa.
22 Por su parte, Josué llamó a los gabaonitas y les preguntó:
—¿Por qué nos engañaron diciéndonos que venían de muy lejos, cuando la verdad es que viven aquí mismo? 23 Por esta razón quedarán ustedes bajo maldición, y para siempre serán sirvientes. Tendrán que cortar la leña y sacar el agua que se necesite para la casa de mi Dios.
24 Y ellos contestaron a Josué:
—Nosotros lo hicimos porque teníamos mucho miedo de que usted nos fuera a matar, pues nos enteramos de que el Señor su Dios le había ordenado a Moisés, su siervo, darles a ustedes toda esta región, y destruir a todos los que vivían aquí. 25 Pero estamos en sus manos; haga usted con nosotros lo que le parezca más conveniente.
26 Josué, pues, no permitió que los israelitas mataran a los gabaonitas, 27 pero los destinó a ser leñadores y aguadores para el pueblo y para el altar del Señor, en el lugar que el Señor eligió. Y hasta el día de hoy los gabaonitas tienen esa ocupación.