Israelitas apkelchexyeyam makham apkelókxa
1 Aptáhak Wesse' egegkok se'e: “Hetnehek sa' ko'o Dios apagkok apyókxoho pók aptémakxa nak énxet'ák Israel xa ekhem nak, keñe sa' ko'o atnehek énxet'ák ahagkok.”
2 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Ekxekmóssegkek axta ko'o
ektaqmeleykha ewáxok
énxet'ák metekyawa axta,
cham'a yókxexma
meykexa nak énxet.
Xama axta aptegyeykencha'a
yaqweykenxa ellókasek apyampe
m'a Israel,
3 makhawók axta ko'o
ekxekmowásamáxkoho.
Megkamassegweykmok
ko'o makham sélásekhayo;
cháxa keñamak
sélenxáneykmoho nak ko'o
ektaqmeleykha ewáxok sélányo.
4 Israel,
axátekhásekxak sa'
ko'o makham xép.
Éxyamok sa' makham
yetlo appáwasso
kélaqtáwasso enéwha
ekmátsa agko'.
5 Eknekxak sa'
makham anmen yámet ma'a
néten egkexe nak Samaria,
etawagkok sa' nahan
ekyexna anmen yámet ma'a
ektáha nak apkeneykekxa.
6 Hakte kammok sa'
ekhem yaqwayam etnehek
elyennaqtéshok apkelpeywa
apkelhaxneykha nak chá'a m'a
néten egkexe nak Efraín:
‘Kólchexyem, ólmeyekxak Sión,
aphakxa nak Dios Wesse' egegkok.’”
7 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Kólmeneykmásses ekmátsa
tén han élpayheykekxa kélwáxok
ma'a Jacob énxet'ák apagkok,
aptamhéyak nak apkelámha
apmonye' nepyeseksa m'a
apyókxoho énxet'ák.
Kóleyxchesho kélmeneykmasso,
sa' kóltéhek se'e:
‘Apkelwagkassek teyp
énxet'ák apagkok Wesse' egegkok,
apkeleymomap axta m'a Israel.’
8 Wának sa' ko'o elchexyók makham
apkeleñama m'a apkelókxa
ekpayho nak nexcheyha,
wánchásekxak sa' makham
ekweykmoho m'a néxa xapop nak.
Elyetlanták sa' nahan elchexyók
ma'a meyke nak apaqta'ák,
tén han ma'a ekmaso nak apkelxega,
tén han kelán'a lós'awo',
tén han ma'a naqláw'ák nak;
¡elchexyók sa' apxámokma apagko'!
9 Elmaxneyagkok sa' elchexyók
yetlo apkellekxagweykenta'.
Anaqlakxak sa' ko'o m'a
ényahamakxa nak yegmen,
cham'a ámay
meykexa nak élyapwáteyak,
yaqwayam sa' melpelapmehe'.
Hakte ko'o apyáp ma'a Israel,
keñe hatte átnaha
apketkok ma'a Efraín.
10 “Énxet'ák, kélheykha nak
ekyókxoho apkelókxa,
kóleyxho Wesse' egegkok
appeywa, kólteme sa'
nahan kóllegaksek
apheykha nak makhawók agko'
neyáwa wátsam ekwányam se'e:
‘Apkexpánchessegkek axta
Wesse' egegkok ma'a
énxet'ák Israel,
yánchásekxak sa' eyke makham,
keñe sa' elanha,
etnehek ma'a aptémól'a
keláneykha nepkések
elanha m'a apnaqtósso nepkések.’
11 Hakte apkelmeykekxeyk
Wesse' egegkok ma'a
Jacob énxet'ák apagkok,
apkexakkáseykekxeyk ma'a
énxet'ák apkelyennaqte apagko' axta.
12 “Elchexyók sa',
elmeneykmásseták sa'
kalpaykhekxak apkelwáxok ma'a
egkexe nak Sión,
kalpeykessásekxak sa'
apkelwáxok ma'a aqsok
éltaqmalma apkelmésso nak
Wesse' egegkok: cham'a
hótáhap apaktek, vino tén han
pexmok égmenek,
nepkések tén han weyke.
Elxohok sa' ma'a
aqsok kélcheneykekxa'
ektaqmalmal'a
kélexpaqhéyak yegmen,
kamaskok sa' elyelqakpok.
13 Kaneywagkok sa'
yetlo élpayheykekxa awáxok
kelán'a étkók,
tén han wokma'ák,
ekweykekxoho apkelwányamo nak.
Altaqmelchessásekxak sa' awáxok:
élpayheykekxa awáxok sa'
ayaqmagkassesek ma'a
éllekxagweykha,
ayeykhássessamhok sa' ko'o
sekmésso élpayheykekxa awáxok,
megkaxók sa' ma'a ekweykenxa nak
éllekxagweykha.
14 Alagkok sa' ko'o
nento éltaqmalma agko' ma'a
apkelmaxnéssesso nak
énxet'ák ahagkok,
keñe sa' énxet'ák ahagkok
kayeykhágwomhok ma'a
aqsok ahagkok ekxámokma nak.
Ko'o sekxeyenma xa,
sektáha nak Wesse'.”
15 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Legáxcheyk ekpayheykha kélátog
ma'a Ramá,
kéllekxagweykha yetlo
ekyentaxno agko' kélwáxok.
Raquel ma'a, élekxagweyncha'a nak,
eñama aptekyawa étchek,
yámenyeyk nahan
kóltaqmelchessásekxak awáxok,
hakte apkeletsekkek étchek.”
16 Akke aptáhak apcháneya
Wesse' egegkok se'e:
“Raquel, kalwatés ekwóno;
kalek aqtek égmenek,
hakte kaxek sa' ekyaqmageykekxa xa
ektémakxa nak ekyentaxnamo awáxok:
elchexyók sa' makham étchek
apkeleñama m'a
apkelókxa nak apkelenmexma.
Ko'o sekxeyenma xa,
sektáha nak Wesse'.
17 Yetneyk xama aqsok
yaqwayam kaleyxek xeye' amonye':
elwaták sa' makham
étchek ma'a apkelókxa nak.
Ko'o sekxeyenma xa,
sektáha nak Wesse'.
18 Ekleg'ak ko'o Efraín
énxet'ák apagkok
aptáha apkelpaqméteyncha'a
apkellekxagweyncha'a
yetlo élyentaxnamo apkelwáxok se'e:
‘Negko'o axta nenteme
neghémo weyke yágkelwána
meyke kéltámésso,
ẽltámeseykegkek eyke
negko'o exchep;
yána agyo'ókxak makham
negko'o exchep,
hakte xép apteme Wesse',
Dios egagkok.
19 Ekyamasmeyk axta ko'o exchep,
chaqhak eyke kaxwók
ewáxok ma'a sektémakxa;
ekya'ásegwákxók
ekyetna may'assáxma,
ektekpagáha egkenyek;
ekmegqágweykxók ahagko',
may'ásegkok sektáhakxa
eñama m'a may'assáxma sélane
axta sektémakxa wokma'ák.’
20 “Hatte seyásekhayo ko'o m'a
Efraín énxet'ák apagkok;
hatte sekmámenyého ahagko'.
Apaqhetchesek eykhe
chá'a ekyennaqte,
mehelwánaqmeyk eyke chá'a;
megkeynnayhek han chá'a ewáxok alano',
apyósek apagko' nahan chá'a alano'.
Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.
21 “Énxet'ák Israel,
kólqahasák sa' ámay
yaqwayam sa' kólwetekxak
chá'a ekmanyehe agko';
kóltaqmelchesho sa' kéllányo m'a
ámay kélyetlamakxa axta.
¡Énxet'ák Israel, kólchexyem
kólmeyenta makham ma'a
tegma apkelyawe kélagkok axta!
22 ¿Háxko sa' ekwánxa
katnégwók néxa
kélweynchámeykha aqsa
ektémól'a kélketche kelwána
ekxegányam la'a?
Élanak ko'o axnagkok aqsok
keso náxop,
ko'o sektáha nak Wesse':
xama kelán'a ektaqmeleykha ekpeywa
kalának xama énxet.”
Énxet'ák Israel yaqwayam kataqmelekxak makham apheykha egmonye'
23 Aptáhak Wesse' ekha apyennaqte, Dios apagkok nak Israel se'e: “Ekyaqmagkassessek sa' agkok ko'o mók ektémakxa nak apheykha m'a énxet'ák Judá, apkelhákxo sa' makham ma'a xapop apagkok nak, tén han ma'a tegma apkelyawe apagkok nak. Sa' etnehek makham apkelpeywa s'e: ‘¡Etaqmelchesek sa' Wesse' egegkok se'e egkexe ekpagkanamaxche nak, ekyetnamakxa nak ekpéwomo nentémakxa! 24 Exmakha sa' énxet'ák Judá, yetlo tegma apkelyawe apagkok ma'a, tén han ma'a apkeltamheykha nak chá'a namyep, tén han ma'a apkeláneykha nak chá'a nepkések. 25 Hakte alagkok sa' ko'o aptéyak tén han apyenéyak ekyawe agko' yegmen ma'a apkelyampayo nak, tén han meyke nak apkelyennaqte.”
26 Ekxatakha'ak axta, élyaháha axta nahan. Peykesákxeyk axta ewáxok ektáhakxa sekwanmagko.
27 Aptáhak Wesse' egegkok se'e: “Kammok sa' ekhem yaqwánxa axámásekxak ko'o énxet tén han aqsok kélnaqtósso m'a Israel tén han ma'a Judá. 28 Sa' atnehek alanha yaqwayam anaqxétekhasagkokxak tén han aknekxak aqsok aktek ma'a, sekteméssessamakxa axta chá'a séláneykencha'a yaqwayam alántekkesek, tén han alyaqnegkesagkok náxop, tén han amasséssók, tén han alteméssessamhok exma ekmaso. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.
29 “Cháxa ekhem nak, kamaskok sa' katnehek kalpaqmetaxchek se'e: ‘Apteykegkek anmen yámet ekyexna ekmáske m'a apyapmeyk, keñe m'a apketchek nak eksawhoma chá'a m'a apma'ák.’ 30 Hakte kasawhaxchek sa' nahan chá'a apma'ák ma'a apto enxoho chá'a anmen yámet ekmáske. Eletsapok sa' chá'a eñama melya'assáxma apagkok apagko'.”
31 Aptáhak Wesse' egegkok se'e: “Kammok sa' ekhem yaqwánxa alánekxak makham axnagkok sélpaqhetchásamáxkoho m'a énxet'ák Israel, tén han ma'a Judá. 32 Cháxa ekhémo mók nélpaqhetchesamaxche nak, megkaxók sa' ma'a sélánéssama axta m'a apyapmeyk nano', sélmoma axta apmék sélántekkessama m'a Egipto; hakte axta eláneykegkok ma'a ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho ahagkok, sektáhakxoho eykhe ko'o apagkok. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 33 Keso yaqwánxa sa' katnehek ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho peya nak ko'o alanaksek énxet'ák Israel ma'a ekhem sa': Apekkenchesek sa' segánamakxa ahagkok apkelwáxok, anaqtáxéssesagkok sa' nahan ma'a élchetámeykegkaxa nak apkelwáxok. Ko'o sa' hetnehek Dios apagkok, keñe sa' ko'o atnehek énxet'ák ahagkok ma'a. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 34 Kamaskok sa' kaxwók elxekmósek pók, tén han apkelxegexma, tén han ma'a apnámakkok apancha'awo nak, yaqwayam enxoho hey'asagkohok ko'o, hakte hey'asagkohok sa' ko'o apyókxoho énxet, cham'a ekyawe nak kéláyo, ekweykekxoho m'a meyke nak kéláyo. Mayaqmagkásekxeyk sa' ko'o aqsok ekmaso apkelánéyak, megkaxénwakxók sa' chá'a kaxwók ewáxok ma'a melya'assáxma nak. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.”
35 Aptáhak Wesse' egegkok,
apwesey nak Wesse'
ekha apyennaqte,
appekkenma nak mayáhat
yaqwayam kalsaksek exma ekhem,
tén han pelten, yaw'a,
yaqwayam elsaksek exma axta'a,
apkeltémo nak chá'a kalnextog néten
yegmen ma'a wátsam ekwányam,
tén han kapáwak awáxok ma'a
élyaqyahayam agkok nak:
36 “Massegwokmek sa' agkok
xama ekhem xa segánamakxa
sekpekkenma nak ko'o,
kamaskok sa' etnahagkok
énxet'ák ahagkok
Israel xa ekhem nak.
Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.
37 Kélwanchek sa' agkok
kélyetsátegko xama ekhem
ekwánxa ekyawe m'a néten,
tén han kéllanawo enxoho xapop,
ekweykekxoho m'a awhak nak,
akxák sa' ko'o énxet'ák Israel
xa ekhem nak,
eñama m'a ekyókxoho
aqsok ekmaso apkeláneyak.
Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.”
38 Aptáhak Wesse' egegkok se'e: “Kammok sa' ekhem yaqwayam kólxátekhásekxak makham ma'a tegma apwányam ahagkok, eyeynamo m'a tegma netno' nak Hananel, ekweykekxoho m'a ekwesey nak Átog Máséyak. 39 Kapéwhok sa' nahan apxega nápakhaw'ék, ekweykekxoho m'a egkexe Gareb, tén sa' kataqhegwók kamyekxak ma'a ekpayho nak Goá. 40 Hélpagkanchesek sa' ko'o ekyókxoho m'a ekyapwátegweykenxa xapop, kélátawanyamakxa nak chá'a apkeletsapma, kélchexakhamakxa nak han chá'a m'a táhap, tén han ma'a ekyókxoho yókxexma ekheykegko nak ma'a ényahamakxa nak yegmen Cedrón, ekweykekxoho m'a máséyak ekwesey nak Átog Yátnáxeg, ekpayho nak teyapmakxa ekhem, megkólyaqnegkesagkek sa' chá'a kaxwók xama enxoho xa ekyókxoho nak, megkólmasséssemek sa' nahan.”
Regreso de los israelitas a su patria
1 El Señor afirma: «Cuando llegue el momento, yo seré el Dios de todas las tribus de Israel, y ellas serán mi pueblo.»
2 El Señor dice:
«En el desierto me mostré bondadoso
con el pueblo que escapó de la muerte.
Cuando Israel buscaba un lugar de descanso,
3 desde lejos yo me hice presente.
Israel, yo te he amado con amor eterno;
por eso te sigo tratando con misericordia.
4 Yo te reconstruiré, Israel,
y de nuevo vendrás con panderetas
a bailar alegremente.
5 Volverás a plantar viñedos
en las colinas de Samaria,
y los que planten viñas
gozarán de sus frutos.
6 Sí, viene el día en que los centinelas
gritarán en las colinas de Efraín:
“Vengan todos, que vamos a Sión,
a presentarnos ante el Señor nuestro Dios.”»
7 El Señor dice:
«Canten de gozo y alegría por el pueblo de Jacob,
que es principal entre todas las naciones.
Hagan oír sus alabanzas y digan:
“El Señor salvó a su pueblo,
a lo que aún quedaba de Israel.”
8 Voy a hacerlos volver del país del norte,
y a reunirlos desde el último rincón del mundo.
Con ellos vendrán los ciegos y los cojos,
las embarazadas y las que ya dieron a luz;
¡volverá una enorme multitud!
9 Vendrán orando y llorando.
Yo los llevaré a corrientes de agua,
y por un buen camino, por donde no tropiecen.
Porque yo soy el padre de Israel,
y Efraín es mi hijo mayor.
10 »Naciones, escuchen la palabra del Señor
y anuncien esto en las costas lejanas:
“El Señor dispersó a Israel,
pero lo reunirá y lo cuidará
como cuida el pastor a sus ovejas.”
11 Porque el Señor rescató al pueblo de Jacob,
lo libró de una nación más poderosa.
12 »Vendrán y cantarán de alegría en lo alto de Sión;
se deleitarán con el trigo, el vino y el aceite,
con las ovejas y las reses,
¡con todos los beneficios del Señor!
Serán como una huerta bien regada,
y no volverán a perder las fuerzas.
13 Las jovencitas bailarán alegremente,
lo mismo que los jóvenes y los viejos.
Yo les daré consuelo:
convertiré su llanto en alegría,
y les daré una felicidad mayor que su dolor.
14 Daré a los sacerdotes los mejores alimentos,
y mi pueblo disfrutará en abundancia de mis bienes.
Yo, el Señor, lo afirmo.»
15 El Señor dice:
«Se oye una voz en Ramá,
de alguien que llora amargamente.
Es Raquel, que llora por sus hijos,
y no quiere ser consolada
porque ya están muertos.»
16 Pero el Señor le dice:
«Raquel, no llores más;
ya no derrames tus lágrimas,
pues tus penas tendrán su recompensa:
tus hijos volverán del país enemigo.
Yo, el Señor, lo afirmo.
17 Hay esperanza en tu futuro:
tus hijos volverán a su patria.
Yo, el Señor, lo afirmo.
18 He oído al pueblo de Efraín quejarse amargamente:
“Yo era como un novillo sin domar,
pero tú me has domado;
hazme volver a ti,
pues tú, Señor, eres mi Dios.
19 Yo me aparté de ti,
pero estoy arrepentido;
he reconocido mi pecado
y me doy golpes en el muslo;
me siento avergonzado y humillado
por los pecados de mi juventud.”
20 »El pueblo de Efraín me es un hijo amado;
es el hijo que más quiero.
Aun cuando lo reprendo,
no dejo de acordarme de él;
mi corazón se conmueve
y siento por él gran compasión.
Yo, el Señor, lo afirmo.
21 »Israel, te recomiendo poner señales en el camino,
para que vuelvas a encontrarlo fácilmente;
fíjate bien en el camino por donde anduviste.
¡Vuelve, pueblo de Israel!
¡Vuelve a tus ciudades!
22 ¿Hasta cuándo andarás errante, de un lado a otro,
como una hija descarriada?
Yo, el Señor, he creado algo nuevo en este mundo:
ahora la mujer corteja al hombre.»
Prosperidad futura de Israel
23 El Señor todopoderoso, el Dios de Israel, dice: «Cuando yo restaure a la gente de Judá, y ellos estén de nuevo en su tierra y en sus ciudades, dirán otra vez: “¡Que el Señor bendiga este monte santo donde habita la justicia!” 24 La gente de Judá y de sus ciudades, los agricultores y los pastores de rebaños vivirán ahí. 25 Pues daré de comer y de beber en abundancia a los que estén cansados y sin fuerzas.»
26 En esto, me desperté y abrí los ojos. Mi sueño me agradó.
27 El Señor afirma: «Viene el día en el que hombres y animales abundarán en Israel y en Judá. 28 Y así como estuve atento para arrancar, derribar, echar por tierra, destruir y causar daños, así también estaré vigilante para construir y plantar. Yo, el Señor, lo afirmo.
29 »Cuando llegue ese momento, no volverá a decirse: “Los padres comen uvas agrias y a los hijos se les destemplan los dientes.” 30 Porque se le destemplarán los dientes solo a quien coma uvas agrias. Cada cual morirá por su propio pecado.»
31 El Señor afirma: «Viene el día en que haré un nuevo pacto con Israel y con Judá. 32 Ese pacto no será como el que hice con sus antepasados, cuando los tomé de la mano para sacarlos de Egipto; pues ellos quebrantaron mi pacto, a pesar de que yo era su dueño. Yo, el Señor, lo afirmo. 33 El pacto que ese día haré con Israel, es el siguiente: Pondré mi ley en su corazón y lo escribiré en su mente. Yo seré su Dios y ellos serán mi pueblo. Yo, el Señor, lo afirmo. 34 Ya no será necesario que unos a otros, amigos y parientes, tengan que instruirse para que me conozcan, porque todos, desde el más grande hasta el más pequeño, me conocerán. Y yo les perdonaré su maldad y no me acordaré más de sus pecados. Yo, el Señor, lo afirmo.»
35 El Señor, que puso el sol para alumbrar de día
y la luna y las estrellas para alumbrar de noche,
que hace que el mar se agite y rujan sus olas,
que tiene por nombre el Señor todopoderoso, dice:
36 «Si un día llegaran a fallar
estas leyes que he establecido,
ese día Israel dejaría de ser mi pueblo.
Yo, el Señor, lo afirmo.
37 Si un día se llegara a medir el cielo
y a explorar la tierra hasta sus cimientos,
ese día yo rechazaría a Israel
por todo lo que ha hecho.
Yo, el Señor, lo afirmo.»
38 También el Señor afirma: «Viene el día en que mi ciudad será reconstruida, desde la torre de Jananel hasta la puerta Del Ángulo. 39 Los límites irán, en línea recta, desde allí hasta la colina de Gareb, y luego hacia Goa. 40 Todo el valle donde se entierra a los muertos y se tira la ceniza, y todos los campos que están encima del arroyo Cedrón, hasta el ángulo de la puerta De los Caballos, al oriente, me estarán consagrados, y todo esto no volverá jamás a ser derribado ni destruido.»