Jesús apxawe apmopwána elának aqsok
(Mt 21.23-27Mc 11.27-33)1 Xama ekhem axta apkelweykmo apkelámha apmonye'e apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han ma'a apkelxekmósso axta apnámakkok ektémakxa segánamakxa, yetlo m'a apkelámha apmonye'e, neyseksa apkelxekmósso axta Jesús énxet'ák ma'a kañe' tegma appagkanamap, tén han apkeltennáseykha m'a amya'a ektaqmela. 2 Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—¿Yaqsa ekmésso exchep yaqwayam elának xa aqsok nak? ¿Yaqsa ekmésso exchep xa apmopwána nak?
3 Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo Jesús se'e:
—Almaxneyha sa' ko'óxa kéxegke. Hélátegmowák sa': 4 ¿Yaqsa axta eyáphasso Juan yaqwayam eyaqpássesagkok yegmen énxet? ¿Diosya axta, énxet'ák enxoho axta eykel'a?
5 Yetlómók axta nahan apkelpaqhetchásamákpoho, axta aptemék chá'a apkenagkama pók se'e: “Nentemék sa' agkok agátegmowagkok Dios apcháphasso, sa' etnehek se'e: ‘¿yaqsa axta eyke ektéma kélya'ásseykmo?’ 6 Mogwanchek nahan anxének ektáha énxet apcháphasso, hakte hẽlnápok sa' énxet'ák hẽlyetnak meteymog, hakte naqsók apteméssessók apyókxoho énxet'ák Juan apteme xama Dios appeywa aplegasso.” 7 Tén axta apkelátegmoweykegkokxo apkelxeyenma melya'áseykegko ektáha eyáphasso Juan yaqwayam eyaqpássesagkok yegmen ma'a énxet'ák. 8 Tén axta Jesús aptéma anhan apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Maltennaksek nahan ko'óxa segkésso sekmowána alának se'e.
Jesús apyetcháseykekxoho énxet'ák apkeltamheykha élmasagcha'a apkeltémakxa
(Mt 21.33-44Mc 12.1-11)9 Tén axta apcheynamo apkeltennáseykha énxet'ák ma'a Jesús, apkeltennáseykha axta aqsok apyetcháseykekxoho ektéma nak se'e: “Apkeneykekxeyk axta anmen yámet xama énxet, apmassáseykha axta nahan nápakha m'a énxet'ák ekha nak apkeltamheykha tén axta apxegama makhawók agko'. 10 Keñe axta ekweykmo ekhem eknakxamáxchexal'a ekyexna, apcháphassegkek axta xama apkeláneykha apkeltémo elmaxnegwakxak ektáha axta apkeltamheykha namyep ma'a ekyexna ekpayhémo axta yaqwayam emekxak ma'a wesse'; apchaqheykha axta eyke m'a énxet'ák nak, apchápháseykekxeyk axta aqsa anhan etaqhohok meyke apseykha. 11 Tén axta m'a wesse' apchápháseykekxo makham pók apkeláneykha; apwanyeykha axta eyke anhan ma'a, apchaqheykha axta anhan, tén axta apchápháseykekxo makham etaqhohok meyke apseykha. 12 Tén axta apchápháseykekxo makham pók, apyensassegkek axta eyke nahan ma'a énxet'ák apkeltamheykha axta namyep, tén axta apyenseykmo m'a teyp axta kélcheneykekxexa anmen yámet.
13 “Nanók axta nahan temék aptéma appaqméteykencha'a ektáha axta apagkok xapop se'e: ‘¿Háxko enxoho atnehek? Wáphaksek sa' hatte seyásekhayo nak; lapmaxcheyk sa' yáwho.’ 14 Xama axta apweteya m'a énxet'ák ektáha apkeltamheykha, axta aptemék chá'a apkelpaqhetchásamákpoho s'e: ‘Cháxa ekmáheyo nak exkekxak xapop xa; agaqhek, yaqwayam sa' katnekxak negko'o egagkok se'e xapop nak.’ 15 Aptekkessegkek axta neyseksa anmen yámet apya'assama m'a teyp nak, apchaqhegkek axta nahan.
“¿Háxko ektáhakxa ekxeyenma kélwáxok kéxegke yaqwánxa etnéssesek ektáha nak apagkok anmen yámet xa énxet'ák nak? 16 Ey'ókxak sa', elnápok sa' nahan xa énxet'ák apkeltamheykha nak, keñe sa' egkeyásekxak pók énxet'ák ma'a anmen yámet apkeneykekxa nak.”
Xama axta apkellegaya énxet'ák xa, axta aptemék apkelpaqmeyesma s'e:
—¡Megkatnehek agko' xa!
17 Apkelányók axta eyke Jesús xa énxet'ák nak. Tén axta aptéma apkelanagkama s'e:
—¿Yaqsa eyke ekxeyenma ektéma nak eknaqtáxésamaxche s'e?:
‘Tamhákxeyk kaxwók meteymog
kélmámenyého kólmaha m'a
meteymog apyamasma axta énxet'ák
apkeláneyak nak tegma.’
18 Ekyókxoho ektáhakxa enxoho ektégweykta xa meteymog nak, nekha'a étkók sa' katnekxa'; tégwa'akteyk sa' agkok xama énxet ma'a meteymog, kakpelkohok sa'.
19 Yetlómók axta eykhe nahan apmáheyo emok Jesús ma'a apkelámha apmonye'e nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han ma'a apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa, hakte apkelya'ásegkók axta apkelxeyenma apxeyenma m'a aqsok apyetcháseykekxoho nak. Énxet'ák axta eyke nahan apkelayeyk.
Ekxénamaxche selyaqye élmomaxche
(Mt 22.15-22Mc 12.13-17)20 Apkeláphassegkek axta nápakha énxet'ák apkelyexamakpoho apteyánegweykmoho ektémakxa, máxa énxet meyke apkeltémakxa axta aptamheykegkok, yaqwayam enxoho etekkessesek aqsa appeywa Jesús keñe esexnenak ma'a apkelleg'a enxoho aptáhakxa appeywa, keñe egkések ma'a apkeláneykha nak apchókxa romano. 21 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—Sẽlxekmósso, negya'ásegkók negko'o ektéma chá'a ekpéwomo agko' ma'a aqsok apxeyenma, tén han ma'a ektémakxa nak chá'a apkelxekmósso, tén han metegyeykha chá'a yaqwayam elpeykessásekxak apkelwáxok énxet'ák. Naqsók xép apkelxekmóssama chá'a énxet'ák ma'a apkeltémókxa nak antéhek Dios. 22 ¿Táseya agmések selyaqye m'a wesse' Roma, asagkek enxeykel'a?
23 Apyekpelchémók axta nahan Jesús ektémakxa ekmaso élchetamso apkelwáxok xa énxet'ák nak. Axta aptemék apkelanagkama s'e:
24 —Hélxekmós hana ko'o xama sawo' selyaqye. ¿Yaqsa nát se'e tén han ekwesey ekyetnama nak kéltáxésso s'e?
Axta aptemék apkelátegmoweykegko s'e:
—Wesse' apwányam Roma.
25 Axta aptemék apkelanagkama Jesús se'e:
—Kólmés wesse' Roma m'a ektáha nak apagkok, kólmés nahan Dios ma'a ektáha nak apagkok.
26 Axta nahan elweteyk yaqweykenxa etnahagkok esexnenak Jesús xa énxet'ák nak yaqwayam enxoho emok, cham'a aptémakxa axta apkelpeywa nápaqta'awók énxet'ák. Apkelwanmeyeykegkek axta aqsa apkellegaya m'a ektémakxa axta apchátegmowéyak ma'a Jesús.
Jesús kélmaxneyeykha ektémakxa nennaqxétekhágwayam
(Mt 22.23-33Mc 12.18-27)27 Keñe axta natámen apkelxegama nápakha saduceos apkelya'eykekxo m'a Jesús. Elxénhok axta nahan chá'a saduceos menaqxétekhágweykmo chá'a m'a apkeletsapma nak; axta keñamak aptéma apkelmaxneyeykencha'a Jesús se'e:
28 —Sẽlxekmósso, empekkencháseykekxeyk axta negko'o Moisés ektáxésamaxche weykcha'áhak, apketsapa enxoho chá'a xama énxet ekha nak aptáwa', meyke apwetasso étchek ma'a aptáwa', keñe apyáxeg enxoho m'a ektáha nak apketsapma emekxak ma'a aptáwa' axta, yaqwayam enxoho etaksek apketchek ma'a apepma' apketsapma axta. 29 Apheykha axta énxet siete apkelyáxeg xamo', kelyamhopmeyk axta m'a átnaha apketkok axta, apketsepmeyk axta eyke meykexho apwete apketchek. 30 Keñe axta m'a apyáxeg aptétéyak axta, 31 tén han ma'a pók aptáhakxa axta apqántánxo aptéma nahan aptáwa' m'a kelán'a nak, hawók axta anhan aptamheykegkaxa m'a apyókxoho nak, apkeletsepmeyk axta eyke apyókxoho m'a siete nak meyke apkelwete xama enxoho apketchek. 32 Keñe axta étsapma nahan ma'a kelán'a nak. 33 Keñe sa' ekwokmo enxoho ekhem nennaqxétekhágwayam, ¿yaqsa sa' katnehek atáwa' nepyeseksa xa énxet'ák nak, hakte apsawhomákpók axta aptéma aptáwa' xa siete nak?
34 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Kelyamhápeykegkek chá'a énxet'ák tén han kelán'ák se'e kaxwo' nak; 35 keñe sa' ma'a énxet'ák apkelyekpelchémo nak Dios, ekpayhémo nak yaqwayam meletsepek ma'a egmonye' sa', tén han yaqwayam nak enaqxétekhágwók, cham'a énxet'ák nak tén han ma'a kelán'ák, kamaskok sa' kalyamhopagkok, 36 hakte mopwanchek sa' kaxwók eletsapok. Sa' etnahagkok ma'a ektémakxa nak Dios apkelásenneykha, Dios apketchek sa' nahan etnahagkok eñama apnaqxétekhágwayam. 37 Weykmók axta nahan negko'o segya'assásegwayam Moisés apnaqxétekhágweykmo chá'a m'a apkeletsapma nak, cham'a amya'a ekxeyenma axta m'a eyáléwoma axta xama maktek. Cha'a apxeyenmakxa axta Wesse' egegkok apteme Dios apagkok ma'a Abraham, Isaac, tén han ma'a Jacob. 38 Háwe énxet'ák apkeletsapma Dios apagkok ma'a, wánxa m'a meletsapma nak, hakte máxa entemék meletsapma enxoho apyókxoho énxet nápaqtók ma'a.
39 Keñe axta nápakha apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa aptéma apkenagkama Jesús se'e:
—Sẽlxekmósso, tásek aptáhakxa apchátegmowéyak.
40 Massémók axta anhan apmáheyo elmaxneyekxohok chá'a.
¿Yaqsa atáwen natámen ma'a Mesías?
(Mt 22.41-46Mc 12.35-37)41 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a Jesús se'e:
—¿Yaqsa ektéma apkelxeyenma chá'a énxet'ák apteme David aptáwen neptámen ma'a Mesías? 42 Hakte David apagko' axta anhan aptemék appeywa s'e, ekyetnama nak eknaqtáxésamaxche Salmos:
‘Axta aptemék apkenagkama
Wesse' egegkok
Wesse' ahagkok se'e:
Exa sa' ekpayhókxa nak sélya'assamakxa',
43 ekwokmoho sekteméssesa
apnegkenmakxa apmagkok ma'a apkelenmexma.’
44 ¿Háxko eyke katnehek etnehek David aptáwen neptámen ma'a Mesías, hakte David apagko' axta nahan apkeltemek Wesse' apagkok ma'a?
Jesús apkelxeyenma nápaqta'awók ma'a apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa
(Mt 23.1-36Mc 12.38-40Lc 11.37-54)45 Apyókxoho énxet axta apkelháxenmók apkeltenneykha, keñe axta Jesús aptéma apkelanagkama apkeltáméséyak se'e: 46 “Kóláwho sa' apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa, hakte atsek chá'a emáwhok elweynchamha apkelántaxno apkelwenaqte m'a, tén han kólpeykesek chá'a yetlo kéláyo m'a apheykegkaxal'a chá'a énxet'ák. Etegyagkok nahan chá'a apkeltaháno éltaqmalma m'a kañe' apchaqneykekxexa nak judíos, tén han ektaqmalma apheykegkaxa m'a ektámáxchexa nak chá'a nento; 47 elyementók nahan chá'a axanák ma'a kelán'ák tampe' nak, elwenaqtéshok nahan chá'a aptamhéyak nempeywa nélmaxnagko yaqwayam enxoho megkataxcheyk ma'a aptamhágkaxa. Awanhók agko' sa' katnehek apkelxawéyak kéllegassáseykegkoho xa énxet'ák nak.”
La autoridad de Jesús
(Mt 21.23-27Mc 11.27-33)1 Un día, mientras Jesús estaba en el templo enseñando a la gente y anunciando la buena noticia, llegaron los jefes de los sacerdotes y los maestros de la ley, junto con los ancianos, 2 y le dijeron:
—¿Con qué autoridad haces esto? ¿Quién te dio esta autoridad?
3 Jesús les contestó:
—Yo también les voy a hacer una pregunta. Respóndanme: 4 ¿Quién envió a Juan a bautizar, Dios o alguien de este mundo?
5 Entonces comenzaron a discutir unos con otros: «Si respondemos que Dios lo envió, va a decir: “¿Por qué no le creyeron?” 6 Y no podemos decir que Dios no lo envió, porque la gente nos matará a pedradas, ya que todos están convencidos de que Juan era un profeta.» 7 Así que respondieron que no sabían quién lo había enviado. 8 Entonces Jesús les contestó:
—Pues yo tampoco les digo con qué autoridad hago esto.
La parábola de los labradores malvados
(Mt 21.33-44Mc 12.1-11)9 Luego empezó Jesús a enseñar a la gente, y contó esta parábola:
—Un hombre plantó un viñedo, lo alquiló a unos labradores y emprendió un largo viaje. 10 A su debido tiempo, mandó a un siervo a pedir a los labradores la parte de la cosecha que le correspondía; pero ellos lo golpearon y lo enviaron con las manos vacías. 11 Entonces el dueño mandó a otro siervo, pero también a este lo insultaron, lo golpearon y lo enviaron con las manos vacías. 12 Volvió a mandar a otro, pero los labradores hicieron lo mismo, lo hirieron y lo echaron fuera.
13 »Entonces el dueño del viñedo dijo: “¿Qué haré? Enviaré a mi hijo amado; tal vez a él sí lo respeten.” 14 Pero cuando los labradores lo vieron, se dijeron unos a otros: “Este es el heredero; matémoslo para quedarnos con la herencia.” 15 Así que lo echaron fuera del viñedo y lo mataron.
»¿Y qué creen ustedes que hará con ellos el dueño del viñedo? 16 Pues irá y matará a esos labradores, y dará el viñedo a otros.»
Al oír esto, dijeron:
—¡Dios nos libre!
17 Pero Jesús los miró, y dijo:
—Entonces ¿qué significa esto que dicen las Escrituras?:
“La piedra que los constructores despreciaron
se ha convertido en la piedra principal.”
18 Cualquiera que caiga sobre esa piedra quedará hecho pedazos; y si la piedra cae sobre alguien, lo hará polvo.
19 Los jefes de los sacerdotes y los maestros de la ley comprendieron que esta parábola se refería a ellos, y quisieron arrestar a Jesús en aquel mismo momento; pero tenían miedo de la gente.
La pregunta sobre los impuestos
(Mt 22.15-22Mc 12.13-17)20 Ellos buscaban poner a Jesús bajo el poder y la jurisdicción del gobernador romano, por eso estaban siempre al acecho. Como querían atrapar a Jesús en algo que él dijera, enviaron a unos espías que fingían ser gente buena. 21 Y le preguntaron:
—Maestro, sabemos que lo que tú dices y enseñas es correcto, y que no buscas quedar bien ante la gente. Tú enseñas de verdad el camino de Dios. 22 ¿Está bien que paguemos impuestos al emperador romano, o no?
23 Pero Jesús se dio cuenta de sus malas intenciones, y les dijo:
24 —Muéstrenme una moneda de denario. ¿De quién es la cara y el nombre que aquí está escrito?
Ellos le contestaron:
—Del emperador.
25 Jesús les dijo:
—Pues den al emperador lo que es del emperador, y a Dios lo que es de Dios.
26 Y no pudieron atraparlo en nada de lo que él decía en presencia de la gente, más bien se admiraron de su respuesta.
La pregunta sobre la resurrección
(Mt 22.23-33Mc 12.18-27)27 Después algunos saduceos, esos que dicen que no hay resurrección, llegaron donde Jesús para hacerle esta pregunta:
28 —Maestro, Moisés nos dejó escrito que si un hombre casado muere sin haber tenido hijos con su mujer, el hermano del difunto deberá tomar por esposa a la viuda para darle hijos al hermano que murió. 29 Pues bien, había una vez siete hermanos, el primero de ellos se casó, pero murió sin dejar hijos. 30 El segundo 31 y el tercero se casaron con ella, y lo mismo hicieron los demás, pero los siete murieron sin dejar hijos. 32 Finalmente murió también la mujer. 33 Pues bien, en la resurrección, ¿de cuál de ellos será esposa esta mujer, si los siete estuvieron casados con ella?
34 Jesús les contestó:
—En la vida presente, los hombres y las mujeres se casan; 35 pero aquellos considerados dignos de gozar de la vida venidera y resucitar, sean hombres o mujeres, ya no se casarán, 36 porque ya no pueden morir. Serán como los ángeles, y serán hijos de Dios por haber resucitado. 37 Hasta el mismo Moisés, en el pasaje de la zarza que ardía, indica que los muertos resucitan; allí dice que el Señor es el Dios de Abrahán, de Isaac y de Jacob. 38 ¡Y Dios no es un Dios de muertos, sino de vivos, pues para él todos ellos están vivos!
39 Algunos maestros de la ley le dijeron:
—¡Bien dicho, Maestro!
40 Y ya no se atrevieron a hacerle más preguntas.
¿De quién desciende el Mesías?
(Mt 22.41-46Mc 12.35-37)41 Luego, Jesús les preguntó:
—¿Por qué dicen que el Mesías desciende de David? 42 Pues David mismo, en el libro de los Salmos, dice:
“El Señor dijo a mi Señor:
Siéntate a mi derecha,
43 hasta que yo haga de tus enemigos
el estrado de tus pies.”
44 ¿Cómo puede entonces el Mesías descender de David, si David mismo lo llama Señor?
Jesús denuncia a los maestros de la ley
(Mt 23.1-36Mc 12.38-40Lc 11.37-54)45 Y delante de toda la gente que estaba escuchando, Jesús dijo a sus discípulos: 46 «Cuídense de los maestros de la ley, pues les gusta pasearse con largas ropas, y que los saluden en las plazas delante de todos. Buscan los asientos de honor en las sinagogas, y los mejores lugares en los banquetes; 47 pero estos son los que despojan de sus bienes a las viudas, y para disimularlo hacen largas oraciones. Por eso el castigo que recibirán será mayor.»