Jeremías apma xama xapop
1 Appaqhetchessek axta Wesse' egegkok Jeremías, cham'a ekweykmo axta diez apyeyam apteme wesse' apwányam Sedequías ma'a Judá, ekweykmo axta dieciocho apyeyam apteme wesse' apwányam ma'a Nabucodonosor. 2 Chaqhawók axta nahan apketámeykenxa axta wesse' apwányam Babilonia sẽlpextétamo apagkok ma'a Jerusalén, keñe axta Dios appeywa aplegasso Jeremías kélaqxegkessama apmomakpo m'a kañe' kélhaxtegkesso nak wesse' apwányam apxagkok. 3 Wesse' apwányam Sedequías axta apkeltémo emakpok ma'a, hakte axta ñémeykxa aptéma chá'a appeywa Jeremías se'e: “Aptáhak Wesse' egegkok se'e: ‘Wának sa' ko'o emok wesse' apwányam Babilonia s'e tegma apwányam nak. 4 Mopwanchek sa' nahan éxánegkesek wesse' apwányam Sedequías ma'a caldeos, emok sa' ma'a wesse' apwányam Babilonia, kólyentegkásekxak sa' ma'a aphakxa nak. 5 Éntemekxak sa' Nabucodonosor Sedequías ma'a Babilonia, yaqwánxa sa' exnamok ekwokmoho sekxéna ko'o yaqwánxa kólteméssesek. Kólnapaxchek sa' eykhe kéxegke m'a caldeos, megkólxók sa' eyke. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.”
6 Keñe axta aptáha Jeremías se'e: “Epaqhetchessek ko'o Wesse' egegkok. Aptáhak seyáneya s'e: 7 ‘Ewak sa' xép aphakxa apephénem Hanamel, Salum apketche nak, eltennásak sa' eltamhok emekxak xapop apagkok ekyetnama nak ma'a Anatot, hakte payhawók xép emekxak ma'a eñama apteme apnámakkok apagko'.’ 8 Apwa'ak axta ko'o sekhakxa kañe' kélhaxtegkesso nak wesse' apwányam apxagkok ma'a éphénem Hanamel, ekhawo m'a aptáhakxa axta seyáneya Wesse' egegkok, apkeltamhók axta amekxak yókxexma apagkok ekyetnama nak ma'a Anatot, xapop apagkok nak ma'a Benjamín énxet'ák apagkok, hakte payhawók ko'o amekxak ma'a, tén han atnekxak ahagkok ma'a, eñama sekteme énámakkok ahagko'. Ekya'ásegwokmek axta ko'o apkeltémo katnehek Wesse' egegkok xa ektáha nak, 9-10 ekmákxeyk axta ko'o yókxexma apagkok nak ma'a éphénem Hanamel. Ekméssek axta diecisiete sawo selyaqye aktek élmope, cham'a ekwánxa axta ekyánmaga apkelteme, ektáxéssek axta han weykcha'áhak ekxeyenma sekmeykekxa, yetlo seyápeykekxa ekyennaqte, tén han apnaqtáxéséyak apkelwesey m'a ektáha nak apkelweteykegkoho. 11 Élmeyk axta ko'o m'a ánet weykcha'áhak ekxeyenma nak kélyamasma aqsok, xama axta kélyennaqtésso kélpextete, tén han ma'a ekpayhawo nak negmeykekxa, keñe axta m'a mók nak meyke kélyennaqtésso kélpextete, 12 élméssek axta m'a Baruc, Nerías axta apketche, Maaseías axta aptáwen, nápaqtók ma'a éphénem Hanamel, tén han nápaqta'awók ma'a ektáha axta apkelweteykegkoho, apnaqtáxéseyak axta apkelwesey m'a aqsok kélyamasma, tén han ma'a apyókxoho judíos apheyncha'a axta m'a kañe' apwáxok nak kélhaxtegkesso nepyáwa tegma. 13 Axta ektáhak ko'o seyáneya Baruc nápaqta'awók xa énxet'ák nak: 14 ‘Aptáhak Wesse' ekha apyennaqte, Dios apagkok nak Israel se'e: Elmekxa sa' xa ánet weykcha'áhak ekxeyenma nak kélyamasma aqsok, cham'a kélyennaqtésso nak kélpextete tén han ma'a meyke nak kélpextete, exátem sa' kañe' yátegwáxwa, yaqwayam sa' megkalesagkehe'. 15 Hakte aptáhak Wesse' ekha apyennaqte, Dios apagkok nak Israel se'e: Kólmekxak sa' makham tegma s'e xapop nak, tén han yókxexma tén han ma'a kélcheneykekxexa nak anmen yámet.’
Jeremías apkelmaxnagko
16 “Ekpenchessek axta ko'o sélmésso weykcha'áhak ekxeyenma nak negmeykekxa aqsok ma'a Baruc, Nerías axta apketche. Keñe sektáha sekpaqhetchesa sélmaxneya Wesse' egegkok se'e: 17 Wesse', yetlo ekyawe apmopwána axta exchep apkelanék néten tén han keso náxop. Méko xama aqsok megkapwagkexa elának xép. 18 Apxekmóssegkek xép apkelásekhayo apxámokma apagko' énxet, ellegássesagkohok eyke han cha'a énxet'ák, eñama apkeláneyak melya'assáxma m'a apyapmeyk nak. Oh Dios apyennaqte tén han apteme apwányam apagko', Wesse' ekha apyennaqte exchep apwesey. 19 Awanhók agko' xép ma'a aqsok ekxeyenma nak apwáxok elána', keltássók agko' ma'a aqsok apkelane nak. Apweteyak xép ekyókxoho aqsok apkeláneyak nak chá'a énxet'ák, egkések nahan chá'a xama xama m'a ekpayhawo nak chá'a egkések, ekhawo ektémakxa nak chá'a aqsok apkeláneyak. 20 Apkeláneyak axta exchep aqsok sempelakkasso nak agweta' ma'a Egipto tén han ma'a aqsok magkenatchesso nak agweta', makhemek eyke makham apkelane s'e negwánxa nak, cham'a nepyeseksa nak Israel tén han ma'a apyókxoho énxet'ák nak keso náxop, cháxa keñamak ekpayheykekxo nak apwesey yókxexma. 21 Yetlo ekyawe apmopwána axta exchep apkelántekkessók énxet'ák apagkok Israel ma'a Egipto, apkelánéssama chá'a m'a aqsok sempelakkasso nak agweta', tén han ma'a magkenatchesso nak agweta', apkelyegwakkassegkek axta apyókxoho énxet'ák. 22 Apméssegkek axta exchep énxet'ák Israel se'e xapop nak, ényahamakxa nak weyke nagkeygmenek tén han yányawhéna' apyegmenek ektémól'a kanyehek ma'a yegmen, ekhawo apkeltennassamakxa axta egkések ma'a apyapmeyk nano'. 23 Xama axta apkelántaxnama m'a apchókxa nak, apmoma aptéma apagkok, axta elyeheykekxohok xép, axta nahan elyetlókassók ma'a nélxekmowásamáxche apmésso axta exchep, axta han eláneykegkok ma'a apkeltémókxa axta chá'a elanagkok xép. Axta keñamak apcháphássessama exchep ekyókxoho s'e nenlegeykegkoho nak.
24 “Apkelánegkek kaxwók apkelchántéyak néten ma'a caldeos, yaqwayam ektamagkok ma'a tegma apwányam. Kempakhakma, meyk, tén han negmasse sa' kañék emok tegma apwányam ma'a ektáha nak apketámeyam. Wesse', apwet'ak xép ektáha m'a apxeyenma axta chá'a katnehek. 25 Wesse' apkeltémok axta exchep amekxak ma'a xapop, tén han ayánmagkasek nápaqta'awók ma'a ektáha axta apkelweteykegkoho, neyseksa eykhe apmáheyo emok tegma apwányam ma'a caldeos.’”
26 Tén axta Wesse' egegkok aptáha apchátegmowágkokxo Jeremías se'e: 27 “Ko'o sekteme Wesse', Dios agkok ma'a ekyókxoho aqsok ekha nak élennama. Méko ko'o xama aqsok mamowagkexa alána'. 28 Ektáhak ko'o seyáneya exchep se'e: Wának sa' ko'o emok Nabucodonosor se'e tegma apwányam nak, wesse' apwányam nak Babilonia, tén han ma'a caldeos. 29 Elántexek sa' caldeos apketámeyak nak ma'a tegma apwányam, ewatnekxak sa'; elwatnohok sa' xamók ma'a tegma, kélwatnéssamakxa nak chá'a néten aqsok ánek ekmátsa ekpaqneyam ma'a Baal, yaqwayam helókasek ko'o, tén han kélméssamakxa nak chá'a vino m'a aqsok kéláyókxa éleñama nak mók nekha. 30 Sekxók eyeynókxa axta apkeláneyak aqsok megkaleklamakxa nak chá'a ko'o ewáxok ma'a énxet'ák Israel, tén han ma'a Judá; melwátésseykmok selókaséyak ma'a énxet'ák Israel eñama m'a aqsok kéleykmássesso apkeláneyak apancha'awo nak. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 31 Selókaséyak aqsa chá'a ko'o aptemék se'e tegma apwányam nak, eyeynamo m'a sekxók axta apkelánamákpo, ekwokmoho makham se'e kaxwo nak. Cháxa keñamak peya nak ko'o amasséssók, 32 apyókxoho selókáséyak nak chá'a eñama aqsok ekmaso apkeláneyak ma'a énxet'ák Israel, tén han ma'a Judá, ekhawo han ma'a kelwesse'e apkelwányam apagkok nak, tén han ma'a apkelámha apmonye'e apagkok, tén han ma'a apkelmaxnéssesso nak chá'a énxet'ák apagkok, tén han apkellegasso nak chá'a amya'a, tén han ma'a apyókxoho apheykha nak Judá, tén han ma'a Jerusalén. 33 Eyheykekxeyk apkap'ák, massegkek sélányo. Axta ayenseykmok eykhe sélxekmósso, makke hélyeheykekxoho', melmák takha' m'a séltémókxa etnahagkok. 34 Weykmok aptawáseykha tegma appagkanamap sélpagkanchesso nak ko'o, apnegkenweykmo m'a kéleykmássesso apagkok élmaso agko' nak. 35 Apkelánesseykmek axta han apkelwatnéssamakxa aqsok Baal ma'a ekyapwátegweykenxa nak xapop Ben-hinom, yaqwayam elwatnések apketchek apkelennay'a, tén han kelwán'ák ma'a Moloc. Cháxa élánéseykegko nak melya'assáxma m'a énxet'ák Judá, aqsok megkaleklo nak ko'o ewáxok, maltémo nak chá'a ko'o elanagkok, megkaxeyenmak han ko'o ewáxok katnehek.
Ekxénamaxche yaqwánxa katnehek egmonye'
36 “Ektáhak ko'o sekxéna tegma apwányam, ko'o sektáha nak Wesse', Dios apagkok nak Israel, apxéna axta exchep peya emok ma'a wesse' apwányam Babilonia eñama kempakhakma, meyk, tén han negmasse: 37 Wánchásekxak sa' ko'o makham énxet'ák apheykha axta s'e, cham'a ekyókxoho apkelókxa sélya'assamakxa axta chá'a ko'o séxpánchessama, cham'a seklómo ahagko' axta ko'o, séltaqnaweykegkoho agko' axta, wának sa' elchexyók makham se'e yókxexma nak, yaqwayam sa' exmakha meyke ektemegweykmohóxma. 38 Énxet'ák ahagkok sa' ko'o atnehek ma'a, keñe sa' ko'o hetnehek Dios apagkok. 39 Wának sa' ko'o etnahagkok wánxa apkelmopmenyého etnehek seyáyo neyseksa apheykha, yaqwayam sa' kataqmelek apheykha, yetlo aptawán'ák neptámen. 40 Alának sa' ko'o ekhémo mók sélpaqhetchásamáxkoho meyke néxa: altennaksek sa' ko'o malwátessemek chá'a ektaqmalma sekteméssesakxa, ayánchesseshok sa' ko'o apkelmopmenyého etnahagkok seyáyo, tén han memáheyo chá'a heyenyók xama enxoho. 41 Kapayhekxak sa' chá'a ko'o ewáxok ektaqmela enxoho chá'a sekteméssesakxa, axnésha sa' ko'o s'e apchókxa nak ekweykmoho kañók agko' ewáxok, tén han meyke ekyexamaxkoho ewáxok.”
42 Aptáhak axta makham Wesse' egegkok se'e: “Sa' atnéssesek nahan wáphássesek ekyókxoho aqsok éltaqmela séltennassama axta wáphássesek, sekteméssessamakxa axta ko'o seyáphássessama ekyawe agko' apkellegeykegkoho xa énxet'ák nak. 43 Keso apchókxa, apxéna nak xép katnekxak yókxexma meyke xama aqsok, meyke énxet, tén han aqsok kélnaqtósso, apxéna nak peya emok ma'a caldeos, kólmekxak sa' makham xapop. 44 Kólmekxak sa', kóltáxeyásekxak sa' makham ekxeyenma nak kélyamasma aqsok, yetlo kélyennaqtésso kélpextete, tén han apnaqtáxéseyak apkelwesey m'a apkelweteykegkoho nak. Sa' katnehek Benjamín nak xapop apagkok xa, nepyáwa nak ma'a Jerusalén, tén han ma'a tegma apkelyawe nak Judá, cham'a élámhakxa nak meteymog élwenaqte, tén han ma'a ekpayhegweykenxa nak xapop, tén han ma'a tegma apkelyawe nak Négueb, hakte wának sa' ko'o kayaqmagkasek mók ektémakxa apheykha. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.”
Jeremías compra un terreno
1 El Señor habló a Jeremías en el año décimo del reinado de Sedequías en Judá, que era el año dieciocho del reinado de Nabucodonosor. 2 Por aquel tiempo el ejército del rey de Babilonia estaba atacando a Jerusalén, y el profeta Jeremías estaba encerrado en el patio de la guardia del palacio real. 3 El rey Sedequías lo había mandado arrestar porque Jeremías había dicho: «El Señor dice: “Voy a hacer que esta ciudad caiga en poder del rey de Babilonia, 4 y el rey Sedequías no escapará de los caldeos, sino que caerá en poder del rey de Babilonia y tendrá que presentarse ante él. 5 Nabucodonosor se llevará a Sedequías a Babilonia, donde se quedará hasta que yo me vuelva a ocupar de él. Aunque ustedes peleen contra los caldeos, no tendrán éxito. Yo, el Señor, lo afirmo.”»
6 Jeremías relató: «El Señor se dirigió a mí, y me dijo: 7 “Mira, tu primo Janamel, el hijo de tu tío Salún, va a venir a proponerte que le compres un terreno que tiene en Anatot, pues tú tienes el derecho de comprarlo por ser el pariente más cercano.” 8 Y tal como el Señor me lo dijo, mi primo Janamel vino a verme al patio de la guardia y me pidió que le comprara el campo que tenía en Anatot, en territorio de la tribu de Benjamín, pues por ser el pariente más cercano yo tenía el derecho de comprarlo y quedarme con él. Al darme cuenta de que aquello era una orden del Señor, 9-10 le compré el campo a mi primo Janamel y le entregué diecisiete monedas de plata, que fue el precio convenido, y puse el contrato por escrito, sellado y firmado por los testigos. 11 Luego tomé las dos copias del contrato, tanto la copia sellada y con las condiciones de compra como la copia abierta, 12 y delante de mi primo Janamel, de los testigos que habían firmado el contrato, y de todos los judíos que estaban sentados en el patio de la guardia, se las di a Baruc, el hijo de Nerías y nieto de Maseías. 13 También delante de ellos dije a Baruc: 14 “El Señor todopoderoso, el Dios de Israel, dice: Toma las dos copias de este contrato, la sellada y la abierta, y guárdalas en una vasija de barro, para que se conserven mucho tiempo, 15 pues el Señor todopoderoso, el Dios de Israel, dice: En esta tierra volverán a comprarse casas, campos y viñedos.”
Oración de Jeremías
16 »Después de darle a Baruc hijo de Nerías el contrato de compra, dirigí al Señor esta oración: 17 “Tú, Señor, con gran despliegue de poder creaste el cielo y la tierra. Nada hay imposible para ti. 18 Tú muestras tu amor por mil generaciones, pero también castigas a los hombres por los pecados de sus padres. ¡Oh Dios grande y fuerte, tu nombre es Señor todopoderoso! 19 Tus planes son magníficos, y poderosas son tus obras. Tú ves todo lo que hacen los seres humanos, y das a cada uno lo que merecen sus acciones. 20 Tú hiciste milagros y señales en Egipto, y aún hoy los sigues haciendo, tanto en Israel como entre todo el género humano, de manera que tu nombre se ha hecho famoso. 21 Tú sacaste de Egipto a tu pueblo Israel; tú diste grandes muestras de poder, hiciste milagros y señales, y llenaste de terror a todos; 22 le diste a Israel esta tierra, en la que la leche y la miel corren como el agua, tal y como lo habías prometido a sus antepasados. 23 Pero cuando ellos entraron en el país y tomaron posesión de él, no te obedecieron ni siguieron las instrucciones que les diste, ni hicieron nada de lo que les ordenaste. Por eso les enviaste toda esta calamidad.
24 »”Ahora los caldeos han levantado rampas para atacar la ciudad, y la guerra, el hambre y la peste van a hacer que la ciudad caiga en manos de ellos. Señor, ya ves que se está cumpliendo lo que dijiste. 25 A pesar de eso, Señor, tú me ordenaste que en presencia de testigos comprara y pagara aquel terreno, aun cuando la ciudad va a caer en manos de los caldeos.”»
26 El Señor respondió a Jeremías: 27 «Yo soy el Señor, el Dios de todo ser viviente. Nada hay imposible para mí. 28 Así que yo te digo: Voy a hacer que esta ciudad caiga en poder de Nabucodonosor, rey de Babilonia, y de los caldeos. 29 Los caldeos que están atacando la ciudad entrarán en ella y le prenderán fuego; la quemarán junto con las casas en cuyas azoteas, para ofenderme, se quemaba incienso a Baal y se ofrecía vino a dioses extraños. 30 Desde el principio, el pueblo de Israel y el pueblo de Judá siempre han hecho lo que me desagrada; los israelitas no han dejado de ofenderme con ídolos que ellos mismos hicieron para adorarlos. Yo, el Señor, lo afirmo. 31 Esta ciudad, desde el día en que empezó a construirse hasta este día, no ha hecho más que provocar mi ira y mi enojo. Por eso, voy a hacerla desaparecer 32 por todo lo que, con sus malas acciones, el pueblo de Israel y el pueblo de Judá me han ofendido, lo mismo que sus reyes, sus jefes, sus sacerdotes, sus profetas, y todos los habitantes de Judá y de Jerusalén. 33 Me han dado la espalda, y no la cara. Y aunque en ningún momento he dejado de instruirlos, no me han hecho caso ni han querido recibir mi corrección. 34 Hasta han llegado a profanar el templo consagrado para mí, al poner allí sus ídolos detestables. 35 También en el valle de Ben Jinón construyeron altares a Baal, para quemar a sus hijos y a sus hijas en sacrificio a Moloc, y así hacer pecar a Judá con sus actos detestables, algo que yo no les ordené, y que ni siquiera pasó por mi mente.
Promesas para el futuro
36 »Acerca de esta ciudad, que tú has dicho que va a caer en poder del rey de Babilonia por la guerra, el hambre y la peste, yo, el Señor, el Dios de Israel, digo: 37 Voy a reunir a sus ciudadanos de entre todos los países por donde los dispersé cuando me llené de enojo, ira y furor terrible, y los haré volver a este lugar para que en él vivan tranquilos. 38 Ellos serán mi pueblo, y yo seré su Dios. 39 Haré que solo tengan voluntad y determinación para honrarme toda su vida, para su propio bien y el de sus descendientes. 40 Haré con ellos un pacto eterno: nunca voy a dejar de hacerles bien y los llenaré del deseo de honrarme y de no apartarse nunca de mí. 41 Yo me alegraré de hacerles bien. Les digo en verdad, y de todo corazón, que los haré habitar en este país.»
42 El Señor añadió: «Así como envié esta calamidad tan grande a este pueblo, también le enviaré todos los bienes que le he prometido. 43 Y en este país, que has dicho que va a quedar desierto, sin gente ni animales, y que va a caer en poder de los caldeos, se volverán a comprar terrenos. 44 Se comprarán y se harán los contratos por escrito, con sello y firmas de testigos. Esto sucederá en el territorio de Benjamín, en los alrededores de Jerusalén y en las ciudades de Judá, tanto de la región montañosa como de la llanura, y en las ciudades del Néguev, porque yo haré que cambie su situación. Yo, el Señor, lo afirmo.»